METODY

MIARECZKOWE

METODY

MIARECZKOWE

PRZYGOTOWAŁA:

LEWANDOWSKA KAMILA

PRZYGOTOWAŁA:

LEWANDOWSKA KAMILA

PODSTAWOWE TERMINY I POJĘCIA

PODSTAWOWE TERMINY I POJĘCIA

• Metody miareczkowe – służą do

oznaczania analitów w roztworach.
Sygnałem analitycznym jest objętość
titrantu, czyli roztworu używanego do
miareczkowania, którego stężenie
czyli miano zostało wyznaczone
(nastawione)

z

wymaganą

dokładnością.

• Metody miareczkowe – służą do

oznaczania analitów w roztworach.
Sygnałem analitycznym jest objętość
titrantu, czyli roztworu używanego do
miareczkowania, którego stężenie
czyli miano zostało wyznaczone
(nastawione)

z

wymaganą

dokładnością.

• Titrant – roztwór odczynnika o ściśle

określonym

stężeniu,

czyli

mianie.

Stężenie takiego roztworu powinno być
określane minimum do 4 cyfr znaczących.

• Analit w chemii analitycznej jest to

składnik

próbki,

który

podlega

oznaczaniu. Analit może być składnikiem
roztworu,

mieszaniny

gazów,

czy

składnikiem ciała stałego. Przykładem
mogą być odpowiednio jony chlorkowe
oznaczane w roztworze soli kuchennej,
tlen oznaczany w powietrzu, czy żelazo
oznaczane w stali

• Titrant – roztwór odczynnika o ściśle

określonym

stężeniu,

czyli

mianie.

Stężenie takiego roztworu powinno być
określane minimum do 4 cyfr znaczących.

• Analit w chemii analitycznej jest to

składnik

próbki,

który

podlega

oznaczaniu. Analit może być składnikiem
roztworu,

mieszaniny

gazów,

czy

składnikiem ciała stałego. Przykładem
mogą być odpowiednio jony chlorkowe
oznaczane w roztworze soli kuchennej,
tlen oznaczany w powietrzu, czy żelazo
oznaczane w stali

• Roztwór mianowany - jest to roztwór

związku chemicznego o precyzyjnie
zmierzonym

stężeniu.

Roztwory

mianowane pełnia zasadnicza role we
wszystkich miareczkowych metodach
analizy. Roztwory te musza mieć
odpowiednie właściwości, powinny być
znane metody ich przygotowania i
sposoby wyrażania stężeń (znane
stężenie

molowe

określonego

składnika lub znane miano). Roztwory
mianowane są dostępne w handlu
(„odważki analityczne”, „fiksanale”).

• Roztwór mianowany - jest to roztwór

związku chemicznego o precyzyjnie
zmierzonym

stężeniu.

Roztwory

mianowane pełnia zasadnicza role we
wszystkich miareczkowych metodach
analizy. Roztwory te musza mieć
odpowiednie właściwości, powinny być
znane metody ich przygotowania i
sposoby wyrażania stężeń (znane
stężenie

molowe

określonego

składnika lub znane miano). Roztwory
mianowane są dostępne w handlu
(„odważki analityczne”, „fiksanale”).

• Odważka analityczna to określona

ilość czystej substancji (w postaci
odważki

substancji

stałej

lub

precyzyjnie odmierzonej objętości
roztworu umieszczona w ampułce),
przeznaczona

do

przygotowania

roztworu mianowanego. Po otwarciu
ampułki

wystarczy

spłukać

ją

ilościowo do kolby miarowej o
podanej objętości i po dopełnieniu
woda do kreski otrzymuje sie roztwór
o żądanym stężeniu.

• Odważka analityczna to określona

ilość czystej substancji (w postaci
odważki

substancji

stałej

lub

precyzyjnie odmierzonej objętości
roztworu umieszczona w ampułce),
przeznaczona

do

przygotowania

roztworu mianowanego. Po otwarciu
ampułki

wystarczy

spłukać

ją

ilościowo do kolby miarowej o
podanej objętości i po dopełnieniu
woda do kreski otrzymuje sie roztwór
o żądanym stężeniu.

•

Fiksanal - odważka analityczna odczynnika
chemicznego (w postaci stałej lub roztworu),
przechowywana w ampułce, wykonanej ze szkła
lub

tworzywa

syntetycznego

w

formie

umożliwiającej

ilościowe

przeniesienie

odczynnika

do

kolby

miarowej.

Fiksanal

umożliwia szybkie sporządzenie roztworów o
ustalonym stężeniu danego odczynnika, z bardzo
niewielkim błędem, dzięki czemu mianowanie
roztworu w przypadku niektórych rodzajów analiz
może zostać pominięte. Najczęściej stosowane
fiksanale zawierają kwas solny (HCl) lub
wodorotlenek sodu (NaOH), ale spotyka się
również

inne

kwasy,

zasady,

sole

do

sporządzania roztworów wzorcowych kationów
metali do analizy śladowej itd.

•

Fiksanal - odważka analityczna odczynnika
chemicznego (w postaci stałej lub roztworu),
przechowywana w ampułce, wykonanej ze szkła
lub

tworzywa

syntetycznego

w

formie

umożliwiającej

ilościowe

przeniesienie

odczynnika

do

kolby

miarowej.

Fiksanal

umożliwia szybkie sporządzenie roztworów o
ustalonym stężeniu danego odczynnika, z bardzo
niewielkim błędem, dzięki czemu mianowanie
roztworu w przypadku niektórych rodzajów analiz
może zostać pominięte. Najczęściej stosowane
fiksanale zawierają kwas solny (HCl) lub
wodorotlenek sodu (NaOH), ale spotyka się
również

inne

kwasy,

zasady,

sole

do

sporządzania roztworów wzorcowych kationów
metali do analizy śladowej itd.

Rys: Fiksanal zawierający 24, 820 g pięciowodnego
tiosiarczanu sodu.

Rys: Fiksanal zawierający 24, 820 g pięciowodnego
tiosiarczanu sodu.

• Mianowanie, czyli nastawianie

miana – postępowanie mające na
celu wyznaczenie miana roztworu do
miareczkowania.

Miano

titratu

ustawia się bezpośrednio na odważki
substancji

podstawowych

lub

bezpośrednio na inny mianowany
roztwór titrat, który spełnia wówczas
rolę substancji odniesienia

• Mianowanie, czyli nastawianie

miana – postępowanie mające na
celu wyznaczenie miana roztworu do
miareczkowania.

Miano

titratu

ustawia się bezpośrednio na odważki
substancji

podstawowych

lub

bezpośrednio na inny mianowany
roztwór titrat, który spełnia wówczas
rolę substancji odniesienia

Biureta

jest

to

sprzęt laboratoryjny
o kształcie zazwyczaj
długiej i cienkiej rurki
szklanej,

z

precyzyjną

skalą

objętości, która jest
od dołu zakończona
kranikiem

i

precyzyjnie
wykonanym
"dzióbkiem".
Podstawowym
zadaniem

biurety

jest

precyzyjne

odmierzanie cieczy w
czasie
miareczkowania,
chociaż bywa ona
używana także do
innych celów - np.
szybkiego
przygotowywania
roztworów
mianowanych.

Biureta

jest

to

sprzęt laboratoryjny
o kształcie zazwyczaj
długiej i cienkiej rurki
szklanej,

z

precyzyjną

skalą

objętości, która jest
od dołu zakończona
kranikiem

i

precyzyjnie
wykonanym
"dzióbkiem".
Podstawowym
zadaniem

biurety

jest

precyzyjne

odmierzanie cieczy w
czasie
miareczkowania,
chociaż bywa ona
używana także do
innych celów - np.
szybkiego
przygotowywania
roztworów
mianowanych.

SPRZĘT LABORATORYJNY

SPRZĘT LABORATORYJNY

• Analiza miareczkowa jest działem

analizy ilościowej, której podstawą
jest miareczkowanie.

• Analiza miareczkowa jest działem

analizy ilościowej, której podstawą
jest miareczkowanie.

• Miareczkowanie

to

czynność

polegająca na dodawaniu titranta tj.
roztworu zawierającego reagent o
znanym

stężeniu,

do

roztworu

zawierającego jeden lub więcej
oznaczanych składników. Roztwór
titranta

dodaje

się

z

biurety

stopniowo,

małymi

porcjami

(miarami), stąd nazwa – analiza
miareczkowa.

• Miareczkowanie

to

czynność

polegająca na dodawaniu titranta tj.
roztworu zawierającego reagent o
znanym

stężeniu,

do

roztworu

zawierającego jeden lub więcej
oznaczanych składników. Roztwór
titranta

dodaje

się

z

biurety

stopniowo,

małymi

porcjami

(miarami), stąd nazwa – analiza
miareczkowa.

• Aby móc oznaczyć daną substancję

w roztworze trzeba znaleźć sposób,
który pozwoli łatwo wyznaczyć punkt,
w którym cały oznaczony składnik
przereagował z titrantem. W tym
punkcie

należy

zakończyć

miareczkowanie i zmierzyć (odczytać
na biurecie) objętość titrata.

• Aby móc oznaczyć daną substancję

w roztworze trzeba znaleźć sposób,
który pozwoli łatwo wyznaczyć punkt,
w którym cały oznaczony składnik
przereagował z titrantem. W tym
punkcie

należy

zakończyć

miareczkowanie i zmierzyć (odczytać
na biurecie) objętość titrata.

• Punkt

miareczkowanie

(objętość

titranta),

który

odpowiada

(teoretycznie) stechiometrycznemu
przereagowaniu

oznaczanego

składnika z dodawanym titrantem
nazywa

się

punktem

równoważności miareczkowania
(PR).

Istnieją

różne

sposoby

pozwalające

na

ustalenie

tego

punktu.

• Punkt

miareczkowanie

(objętość

titranta),

który

odpowiada

(teoretycznie) stechiometrycznemu
przereagowaniu

oznaczanego

składnika z dodawanym titrantem
nazywa

się

punktem

równoważności miareczkowania
(PR).

Istnieją

różne

sposoby

pozwalające

na

ustalenie

tego

punktu.

• Punkt

miareczkowania

(objętość

titranta),

w

którym

wystąpi

odpowiednia zmiana , świadcząca o
osiągnięciu

lub

nieznacznym

przekroczeniu

punktu

równoważności,

nazywa

się

punktem

końcowym

miareczkowania (PK). W idealnym
przypadku, do którego dążymy,
punkt równoważności pokrywa się z
punktem końcowym.

• Punkt

miareczkowania

(objętość

titranta),

w

którym

wystąpi

odpowiednia zmiana , świadcząca o
osiągnięciu

lub

nieznacznym

przekroczeniu

punktu

równoważności,

nazywa

się

punktem

końcowym

miareczkowania (PK). W idealnym
przypadku, do którego dążymy,
punkt równoważności pokrywa się z
punktem końcowym.

• Znając objętość roztworu titranta

odpowiadającą punktowi końcowemu
miareczkowania

(PK)

oraz

jego

dokładne stężenie, na podstawie
stechiometrii

reakcji

będącej

podstawą miareczkowania, wyznacza
się

zawartość

(stężenie)

oznaczanego składnika.

• Znając objętość roztworu titranta

odpowiadającą punktowi końcowemu
miareczkowania

(PK)

oraz

jego

dokładne stężenie, na podstawie
stechiometrii

reakcji

będącej

podstawą miareczkowania, wyznacza
się

zawartość

(stężenie)

oznaczanego składnika.

• Czasami

do

wyznaczenia

PK

wykorzystuje

się

krzywą

miareczkowania.

Krzywa

miareczkowania

jest

obrazem

graficznym

zależności

pomiędzy

pewnym

parametrem

charakteryzującym

przebieg

miareczkowania (np. pH) a objętością
dodanego titranta wyrażoną w ml.

• Czasami

do

wyznaczenia

PK

wykorzystuje

się

krzywą

miareczkowania.

Krzywa

miareczkowania

jest

obrazem

graficznym

zależności

pomiędzy

pewnym

parametrem

charakteryzującym

przebieg

miareczkowania (np. pH) a objętością
dodanego titranta wyrażoną w ml.

• Ze

względu

na

typ

reakcji

zachodzącej

podczas

miareczkowania,

pomiędzy

oznaczaną substancją a roztworem
titranta,

metody

miareczkowe

dzielimy na:

Alkacymetrię
Redoksometrię
Miareczkowanie stąceniowe
Kompleksometrię

• Ze

względu

na

typ

reakcji

zachodzącej

podczas

miareczkowania,

pomiędzy

oznaczaną substancją a roztworem
titranta,

metody

miareczkowe

dzielimy na:

Alkacymetrię
Redoksometrię
Miareczkowanie stąceniowe
Kompleksometrię

• Alkacymetria – opiera się na

reakcjach zobojętniania (kwas –
zasada) i obejmuje dwa działy:
alkalimetrię (oznaczanie substancji
przez miareczkowanie mianowanym
roztworem zasady) oraz acydymetrię
(oznaczanie

substancji

przez

miareczkowanie

mianowanym

roztworem kwasu).

• Alkacymetria – opiera się na

reakcjach zobojętniania (kwas –
zasada) i obejmuje dwa działy:
alkalimetrię (oznaczanie substancji
przez miareczkowanie mianowanym
roztworem zasady) oraz acydymetrię
(oznaczanie

substancji

przez

miareczkowanie

mianowanym

roztworem kwasu).

• Redoksometria – opiera się na

reakcjach utleniania i redukcji, i
obejmuje dwa działy: oksydymetrię
(oznaczanie

substancji

przez

miareczkowanie

mianowanymi

roztworami

utleniaczy),

reduktometrię (oznaczanie substancji
przez miareczkowanie mianowanymi
roztworami reduktorów). W obu
działach wyróżnia się dodatkowo
kilka grup metod miareczkowych,
których nazwy tworzy się od nazwy
stosowanego

titranta,

np.

manganometria, jodometria.

• Redoksometria – opiera się na

reakcjach utleniania i redukcji, i
obejmuje dwa działy: oksydymetrię
(oznaczanie

substancji

przez

miareczkowanie

mianowanymi

roztworami

utleniaczy),

reduktometrię (oznaczanie substancji
przez miareczkowanie mianowanymi
roztworami reduktorów). W obu
działach wyróżnia się dodatkowo
kilka grup metod miareczkowych,
których nazwy tworzy się od nazwy
stosowanego

titranta,

np.

manganometria, jodometria.

• Miareczkowanie stąceniowe –

opiera się na reakcji wytrącania
trudno rozpuszczalnych osadów w
wyniku łączenia jonów titranta i
oznaczanej substancji.

• Miareczkowanie stąceniowe –

opiera się na reakcji wytrącania
trudno rozpuszczalnych osadów w
wyniku łączenia jonów titranta i
oznaczanej substancji.

• Kompleksometria - opiera się na

tworzeniu rozpuszczalnych, słabo
zdysocjowanych (trwałych) związków
kompleksowych. Najważniejszym jej
działem jest kompleksonometria, w
której

titrantami

są

roztwory

kompleksów tworzących z metalami
kompleksy chelatowe.

• Kompleksometria - opiera się na

tworzeniu rozpuszczalnych, słabo
zdysocjowanych (trwałych) związków
kompleksowych. Najważniejszym jej
działem jest kompleksonometria, w
której

titrantami

są

roztwory

kompleksów tworzących z metalami
kompleksy chelatowe.

• Ze względu na sposób prowadzenia

miareczkowania można wyróżnić dwa
sposoby:

Bezpośredni
Pośredni

• Ze względu na sposób prowadzenia

miareczkowania można wyróżnić dwa
sposoby:

Bezpośredni
Pośredni

• Miareczkowanie

bezpośrednie

polega na tym, że oznaczana
substancja reaguje bezpośrednio –
stechiometrycznie

i

szybko

z

dodawanym

titratem.

W

miareczkowaniu tym używa się
jednego roztworu mianowanego –
titranta.

• Miareczkowanie

bezpośrednie

polega na tym, że oznaczana
substancja reaguje bezpośrednio –
stechiometrycznie

i

szybko

z

dodawanym

titratem.

W

miareczkowaniu tym używa się
jednego roztworu mianowanego –
titranta.

• Miareczkowanie pośrednie polega

na dobraniu takiej substancji trzeciej,
która reagując stechiometrycznie i
ilościowo z oznaczanym składnikiem
tworzy związek, reagujący następnie
stechiometrycznie z titrantem.

• Miareczkowanie pośrednie polega

na dobraniu takiej substancji trzeciej,
która reagując stechiometrycznie i
ilościowo z oznaczanym składnikiem
tworzy związek, reagujący następnie
stechiometrycznie z titrantem.

• Szczególnym

rodzajem

miareczkowania pośredniego jest
miareczkowanie odwrotne. Polega
ono na tym, że do badanego
roztworu dodaje się odmierzoną ilość
roztworu mianowanego (titrant I) w
nadmiarze, a następnie nadmiar tego
odczynnika

odmiareczkowuje

się

innym

odpowiednio

dobranym

roztworem mianowanym (titrant II).
Podobne są więc dwa roztwory
mianowane.

• Szczególnym

rodzajem

miareczkowania pośredniego jest
miareczkowanie odwrotne. Polega
ono na tym, że do badanego
roztworu dodaje się odmierzoną ilość
roztworu mianowanego (titrant I) w
nadmiarze, a następnie nadmiar tego
odczynnika

odmiareczkowuje

się

innym

odpowiednio

dobranym

roztworem mianowanym (titrant II).
Podobne są więc dwa roztwory
mianowane.

• Miareczkowanie odwrotne stosuje się

w przypadku wolno przebiegających
reakcji lub gdy trudno jest dobrać
odpowiedni

wskaźnik

do

miareczkowania bezpośredniego.

• Miareczkowanie odwrotne stosuje się

w przypadku wolno przebiegających
reakcji lub gdy trudno jest dobrać
odpowiedni

wskaźnik

do

miareczkowania bezpośredniego.

SPORZĄDZANIE I

MIANOWANIE

ROZTWORÓW

WZORCOWYCH

SPORZĄDZANIE I

MIANOWANIE

ROZTWORÓW

WZORCOWYCH

• Roztwory odczynników o dokładnie

znanym

stężeniu

używane

do

miareczkowania

jako

titranty,

nazywamy roztworami wzorcowymi,
mianowanymi, podstawowymi lub
standardowymi. Roztwory wzorcowe
otrzymujemy w dwojaki sposób.

• Roztwory odczynników o dokładnie

znanym

stężeniu

używane

do

miareczkowania

jako

titranty,

nazywamy roztworami wzorcowymi,
mianowanymi, podstawowymi lub
standardowymi. Roztwory wzorcowe
otrzymujemy w dwojaki sposób.

1. Przez

dokładne

odważenie

substancji,

której

roztwór

sporządzamy i rozpuszczenie jej w
wodzie (lub innym rozpuszczalniku)
tak, aby otrzymać ściśle określoną
objętość roztworu.

1. Przez

dokładne

odważenie

substancji,

której

roztwór

sporządzamy i rozpuszczenie jej w
wodzie (lub innym rozpuszczalniku)
tak, aby otrzymać ściśle określoną
objętość roztworu.

2. Przez sporządzenie roztworu danej

substancji o przybliżonym stężeniu i
zmianowanie

go

za

pomocą

odpowiedniej substancji wzorcowej.

2. Przez sporządzenie roztworu danej

substancji o przybliżonym stężeniu i
zmianowanie

go

za

pomocą

odpowiedniej substancji wzorcowej.

• Ad 1. jeżeli substancja, której

roztwór

wzorcowy

(mianowany)

chcemy

sporządzić,

jest

wystarczająco czysta i trwała (tzn.
spełnia

wymagania

stawiane

substancjom wzorcowym), wówczas
miano roztworu „nastawiamy” przez
odważenie odpowiedniej porcji tej
substancji na wadze analitycznej,
ilościowe przeniesienie jej do kolby
miarowej, rozpuszczenie w wodzie i
dopełnienie do żądanej objętości.
Wyznaczone w ten sposób miano
nazywa się bezwzględnym.

• Ad 1. jeżeli substancja, której

roztwór

wzorcowy

(mianowany)

chcemy

sporządzić,

jest

wystarczająco czysta i trwała (tzn.
spełnia

wymagania

stawiane

substancjom wzorcowym), wówczas
miano roztworu „nastawiamy” przez
odważenie odpowiedniej porcji tej
substancji na wadze analitycznej,
ilościowe przeniesienie jej do kolby
miarowej, rozpuszczenie w wodzie i
dopełnienie do żądanej objętości.
Wyznaczone w ten sposób miano
nazywa się bezwzględnym.

• UWAGA! Rozpuszczaniu substancji

towarzyszą często efekty cieplne
egzo- lub endotermiczne, dlatego
przed ostatecznym dopełnieniem
roztworu w kolbie miarowej do kreski
należy doprowadzić do wyrównania
temperatur roztworu i otoczenia.
Należy również dokładnie wymieszać
zawartość kolby. (Przed dopełnieniem
do

kreski

mieszamy

ruchem

okrężnym,

zaś

po

dopełnieniu,

odwracamy wielokrotnie zamkniętą
szczelnie korkiem kolbę dnem do
góry i na dół).

• UWAGA! Rozpuszczaniu substancji

towarzyszą często efekty cieplne
egzo- lub endotermiczne, dlatego
przed ostatecznym dopełnieniem
roztworu w kolbie miarowej do kreski
należy doprowadzić do wyrównania
temperatur roztworu i otoczenia.
Należy również dokładnie wymieszać
zawartość kolby. (Przed dopełnieniem
do

kreski

mieszamy

ruchem

okrężnym,

zaś

po

dopełnieniu,

odwracamy wielokrotnie zamkniętą
szczelnie korkiem kolbę dnem do
góry i na dół).

• Ad 2. jeżeli substancja, której

roztwór

wzorcowy

(mianowany)

chcemy

sporządzić,

nie

ma

odpowiedniego stopnia czystości, lub
jest higroskopijna, czy też po
rozpuszczeniu

roztwór

zmienia

stężenie, wówczas odważamy tę
substancję na wadze technicznej i
sporządzamy jej roztwór o stężeniu
przybliżonym.

Roztwór

ten

mianujemy zaraz po sporządzeniu
lub po odstaniu przez odpowiedni
okres czasu potrzebny do ustalenie
się stężenia.

• Ad 2. jeżeli substancja, której

roztwór

wzorcowy

(mianowany)

chcemy

sporządzić,

nie

ma

odpowiedniego stopnia czystości, lub
jest higroskopijna, czy też po
rozpuszczeniu

roztwór

zmienia

stężenie, wówczas odważamy tę
substancję na wadze technicznej i
sporządzamy jej roztwór o stężeniu
przybliżonym.

Roztwór

ten

mianujemy zaraz po sporządzeniu
lub po odstaniu przez odpowiedni
okres czasu potrzebny do ustalenie
się stężenia.

• Mianowanie

roztworu

polega

na

kilkakrotnym

zmiareczkowaniu

tym

roztworem porcji odpowiedniej substancji
wzorcowej. Miano roztworu wzorcowego
wyznaczone

przez

zmiareczkowanie

substancji wzorcowej tylko wtedy jest
bezwzględne,

gdy

punkt

końcowy

miareczkowania pokrywa się w granicach
błędu

doświadczalnego

z

punktem

równoważności. Nie zawsze tak bywa.
Miano wyznaczone wtedy nazywamy
roboczym i jest ono obarczone błędem
systematycznym, związanym z daną
metodą oznaczenia miareczkowego.

• Mianowanie

roztworu

polega

na

kilkakrotnym

zmiareczkowaniu

tym

roztworem porcji odpowiedniej substancji
wzorcowej. Miano roztworu wzorcowego
wyznaczone

przez

zmiareczkowanie

substancji wzorcowej tylko wtedy jest
bezwzględne,

gdy

punkt

końcowy

miareczkowania pokrywa się w granicach
błędu

doświadczalnego

z

punktem

równoważności. Nie zawsze tak bywa.
Miano wyznaczone wtedy nazywamy
roboczym i jest ono obarczone błędem
systematycznym, związanym z daną
metodą oznaczenia miareczkowego.

• UWAGA!

Roztwory

mianowane

przechowuje

się

w

butelkach

szczelnie zamkniętych, często z
ciemnego szkła, aby zabezpieczyć
przed działaniem światła, lub z
tworzywa sztucznego. Roztworów
mianowanych butelki do biurety lub
zlewki a nie zużytych nie wlewa się
z powrotem do butelki, w której
są przechowywane.

• UWAGA!

Roztwory

mianowane

przechowuje

się

w

butelkach

szczelnie zamkniętych, często z
ciemnego szkła, aby zabezpieczyć
przed działaniem światła, lub z
tworzywa sztucznego. Roztworów
mianowanych butelki do biurety lub
zlewki a nie zużytych nie wlewa się
z powrotem do butelki, w której
są przechowywane.

OGÓLNE ZASADY

MIANOWANIA

OGÓLNE ZASADY

MIANOWANIA

• Należy podkreślić z naciskiem, że od

dokładności zmianowania roztworów
titrantów

zależy

dokładność

oznaczeń miareczkowych przy użyciu
tych

roztworów.

Dokładność

i

precyzja nastawiania miana powinny
być większe niż zwykłych oznaczeń
miareczkowych.

• Aby

to

osiągnąć

stosuje

się

następujące zasady:

• Należy podkreślić z naciskiem, że od

dokładności zmianowania roztworów
titrantów

zależy

dokładność

oznaczeń miareczkowych przy użyciu
tych

roztworów.

Dokładność

i

precyzja nastawiania miana powinny
być większe niż zwykłych oznaczeń
miareczkowych.

• Aby

to

osiągnąć

stosuje

się

następujące zasady:

1.

Należy stosować odpowiednio dobraną, o
sprawdzonej

czystości,

substancję

wzorcową.

2.

Odważki substancji wzorcowej stosowanej
do mianowania roztworów powinny być
odpowiednio duże, tak aby błąd względny
ważenia był jak najmniejszy.

3.

Objętość mianowanego roztworu, zużyta
do zmiareczkowania porcji (odważki)
substancji wzorcowej, nie powinna być
zbyt mała (najlepiej 40-50 ml tak aby
błąd względny wyznaczenia tej wielkości
był niewielki.

1.

Należy stosować odpowiednio dobraną, o
sprawdzonej

czystości,

substancję

wzorcową.

2.

Odważki substancji wzorcowej stosowanej
do mianowania roztworów powinny być
odpowiednio duże, tak aby błąd względny
ważenia był jak najmniejszy.

3.

Objętość mianowanego roztworu, zużyta
do zmiareczkowania porcji (odważki)
substancji wzorcowej, nie powinna być
zbyt mała (najlepiej 40-50 ml tak aby
błąd względny wyznaczenia tej wielkości
był niewielki.

4. Miareczkowanie należy powtórzyć

kilkakrotnie (3-5 razy), przez co
zmniejsza się błąd przypadkowy
mianowania. W miarę możności
należy unikać nastawiania miana
roztworu

przez

miareczkowanie

próbek (odważonych porcji) innego
roztworu

wzorcowego,

np.

nastawienie miana roztworu NaOH
na roztwór HCl. Przy takim sposobie
mianowania błędy przypadkowe są
większe.

4. Miareczkowanie należy powtórzyć

kilkakrotnie (3-5 razy), przez co
zmniejsza się błąd przypadkowy
mianowania. W miarę możności
należy unikać nastawiania miana
roztworu

przez

miareczkowanie

próbek (odważonych porcji) innego
roztworu

wzorcowego,

np.

nastawienie miana roztworu NaOH
na roztwór HCl. Przy takim sposobie
mianowania błędy przypadkowe są
większe.

SUBSTANCJE WZORCOWE

SUBSTANCJE WZORCOWE

• Substancje

wzorcowe

są

to

substancje

o

odpowiednich

właściwościach służące bądź to
sporządzania roztworów titrantów,
których miano jest dokładnie znane
bezpośrednio z odważonej ilości
substancji, bądź też do mianowania
roztworów wzorcowych służące jako
titranty.

• Substancje

wzorcowe

są

to

substancje

o

odpowiednich

właściwościach służące bądź to
sporządzania roztworów titrantów,
których miano jest dokładnie znane
bezpośrednio z odważonej ilości
substancji, bądź też do mianowania
roztworów wzorcowych służące jako
titranty.

• Przykładem substancji wzorcowej

służącej do sporządzenia roztworu
mianowanego przez odważenie porcji
substancji i rozpuszczenie jej w
odpowiedniej ilości wody w kolbie
miarowej, może być bromian (V)
potasu KBrO

3.

Natomiast szczawian

sodu,

Na

2

C

2

O

4,

jest

przykładem

substancji wzorcowej stosowanej do
mianowania roztworu manganianu
potasu, przez zmiareczkowanie tym
roztworem odważek Na

2

C

2

O

4.

• Przykładem substancji wzorcowej

służącej do sporządzenia roztworu
mianowanego przez odważenie porcji
substancji i rozpuszczenie jej w
odpowiedniej ilości wody w kolbie
miarowej, może być bromian (V)
potasu KBrO

3.

Natomiast szczawian

sodu,

Na

2

C

2

O

4,

jest

przykładem

substancji wzorcowej stosowanej do
mianowania roztworu manganianu
potasu, przez zmiareczkowanie tym
roztworem odważek Na

2

C

2

O

4.

• Najważniejsze wymagania dotyczące

właściwości substancji wzorcowych
są następujące:

• Najważniejsze wymagania dotyczące

właściwości substancji wzorcowych
są następujące:

1. Ilościowy przebieg właściwej dla

danej substancji wzorcowej reakcji
chemicznej.

2. Łatwość

otrzymania

substancji

wzorcowej

w

stanie

wysokiej

czystości.

3. Trwałość

w

warunkach

laboratoryjnych

–

substancja

wzorcowa

nie

powinna

być

higroskopijna oraz nie powinna
wietrzeć.

4. Duża masa molowa.
5. Dobra rozpuszczalność w wodzie.

1. Ilościowy przebieg właściwej dla

danej substancji wzorcowej reakcji
chemicznej.

2. Łatwość

otrzymania

substancji

wzorcowej

w

stanie

wysokiej

czystości.

3. Trwałość

w

warunkach

laboratoryjnych

–

substancja

wzorcowa

nie

powinna

być

higroskopijna oraz nie powinna
wietrzeć.

4. Duża masa molowa.
5. Dobra rozpuszczalność w wodzie.

6. Uniwersalność tj. możliwość

wykorzystania tej substancji jako
wzorca w różnych działach analizy
miareczkowej. Substancją, która w
dużej mierze spełnia ten warunek
jest wodorojodan (V) potasu,
KH(IO

3

)

2.

6. Uniwersalność tj. możliwość

wykorzystania tej substancji jako
wzorca w różnych działach analizy
miareczkowej. Substancją, która w
dużej mierze spełnia ten warunek
jest wodorojodan (V) potasu,
KH(IO

3

)

2.

• Substancja ta może służyć do mianowania

roztworów zasad:

KH(IO

3

)

2

+ NaOH → KIO

3

+ NaIO

3

+H

2

O

tiosiarczanu (VI) sodu:
KH(IO

3

)

2

+ 10 KI + 11HCl → 6I

2

+ 6H

2

O +

11KCl

oraz tiosiarczanu srebra: po

zredukowaniu

do

jodu

i

usunięciu

nadmiaru

czynnika

redukującego,

otrzymany roztwór jodku o dokładnie
znanym stężeniu może być zastosowany
do mianowania roztworów azotanu, a
także do mianowania roztworów KMnO

4.

• Substancja ta może służyć do mianowania

roztworów zasad:

KH(IO

3

)

2

+ NaOH → KIO

3

+ NaIO

3

+H

2

O

tiosiarczanu (VI) sodu:
KH(IO

3

)

2

+ 10 KI + 11HCl → 6I

2

+ 6H

2

O +

11KCl

oraz tiosiarczanu srebra: po

zredukowaniu

do

jodu

i

usunięciu

nadmiaru

czynnika

redukującego,

otrzymany roztwór jodku o dokładnie
znanym stężeniu może być zastosowany
do mianowania roztworów azotanu, a
także do mianowania roztworów KMnO

4.

OPIS ĆWICZENIA – MIARECZKOWANIE W OBECNOŚCI WSKAŹNIKA

OPIS ĆWICZENIA – MIARECZKOWANIE W OBECNOŚCI WSKAŹNIKA

Pobrać 10 ml nieznanego kwasu do
czystej erlenmajerki, w której będzie
wykonywane oznaczenie. Dolać ok. 20 ml
wody destylowanej. W biurecie umieścić
0,1000-molowy roztwór wodorotlenku
sodowego.
Wykonać miareczkowanie nieznanego
kwasu w obecności barwnego wskaźnika
(fenoloftaleiny,

oranżu

metylowego).

Podczas miareczkowania mieszać ręcznie
roztwór. Erlenmajerki umieścić na białej
kartce, co ułatwi zaobserwowanie zmiany
barwy roztworu. Odczytać objętość
dodanego titranta, przy którym nastąpiła
zmiana barwy roztworu. Z uzyskanych
wyników obliczyć stężenie molowe
nieznanego kwasu z dokładnością
do czterech miejsc znaczących.
Usunąć

pozostałości

roztworu

wodorotlenku z biurety przepłukując ją
wodą destylowaną.

Pobrać 10 ml nieznanego kwasu do
czystej erlenmajerki, w której będzie
wykonywane oznaczenie. Dolać ok. 20 ml
wody destylowanej. W biurecie umieścić
0,1000-molowy roztwór wodorotlenku
sodowego.
Wykonać miareczkowanie nieznanego
kwasu w obecności barwnego wskaźnika
(fenoloftaleiny,

oranżu

metylowego).

Podczas miareczkowania mieszać ręcznie
roztwór. Erlenmajerki umieścić na białej
kartce, co ułatwi zaobserwowanie zmiany
barwy roztworu. Odczytać objętość
dodanego titranta, przy którym nastąpiła
zmiana barwy roztworu. Z uzyskanych
wyników obliczyć stężenie molowe
nieznanego kwasu z dokładnością
do czterech miejsc znaczących.
Usunąć

pozostałości

roztworu

wodorotlenku z biurety przepłukując ją
wodą destylowaną.

LITERATURA

LITERATURA