DZIEDZICZENIE CHORÓB
SPRZĘŻONYCH Z CHROMOSOMEM X

Autor: Zuzanna Chrobok

CHOROBY
RECESYWNE

HEMOFILIA A



Częstość występowania: 1:10 000 do 1:20 000
urodzeń



Gen recesywny determinujący hemofilię A jest
sprzężony z locus q28 w chromosomie X, stanowi
prawie 0,1% chromosomu



Najczęściej przyczyną jest delecja oraz mutacje
punktowe, głównie powstałe w trakcie
spermatogenezy,



Chroba jest spowodowana brakiem lub niedoborem
VIII czynnika krzepnięcia krwi, czyli globuliny
antyhemofilowej(AHG)



Objawy pojawiają się we wczesnym dzieciństwie
i zależą od stopnia niedoboru czynnika VIII



W ciężkich postaciach choroby zachowuje niej
niż 1% aktywności, objawia się ciężkimi
krwawieniami samoistnymi wylewami
dostawowymi prowadzącymi do
inwalidztwa(artropatia hemofilowa)



W umiarkowanej postaci poziom czynnika VIII
wynosi 1-5% normy, a krwawienia występują po
urazach, wylewy śródstawowe są mniej ciężkie i
występują rzadziej



W postaci łagodnej poziom tego czynnika wynosi
powyżej 5% normy a krwawienia występują tylko
po znacznych urazach lub po operacjach

HEMOFILIA B



Częstość występowania u chłopców 1:30 000



W wyniku mutacji punktowej genu brakuje
czynnika IX krzepnięcia krwi (locus genu na
chromosomie X q27.1-q27.2)



Klinicznie hemofilia B nie różni się od hemofilii A



U nosicielek zmutowanego genu poziom
czynnika wynosi 25-50% normy, dlatego mogą
się u nich pojawiać objawy skazy krwotocznej



Patologia molekularna obejmuje częściowe lub
całkowite delecje genu i mutacje punktowe

DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DZICIĘCA DUCHENNE’A



Jest to letalna postać zaników mięśniowych



U chłopców występuje z częstością 1: 3500, jest to
wynik po części nowych, sporadycznych mutacji
(delecji, duplikacji i mutacji punktowych –
zaburzenia w strukturze i funkcji dystrofiny)



Gen dystrofiny wywołujący destrofię zlokalizowano
na ramieniu krótkim chromosomu X (Xp21.2), jest
to największy opisany do tej pory gen u człowieka.



Objawy choroby są zauważalne w wieku 3-5 lat

OBJAWY



symetryczne zaniki mięśni obręczy miednicy,
potem barkowej, kardiomiopatia
rozstrzeniowa, kaczkowaty chód u dzieci,
trudności z wstawaniem, z wchodzeniem po
schodach, przerost łydek w wyniku
naciekania mięśni tkanką łączną i tłuszczową



parametr diagnostyczny: zwiększona ilość
fosfokinazy keratynowej (parametr
diagnostyczny) w moczu i surowicy; ponadto
aldolazy i dehydrogenazy mleczanowej

FAWIZM(NIEDOBÓR DEHYDROGENAZY GLUKOZO-6-
FOSFORANOWEJ (G6PD)



Do wystąpienia objawów chorobowych dochodzi u
osób posiadających mutację w genie G6PD (Xq28)



Wyróżnia się pięć klas aktywności G6PD. Całkowity
brak G6PD jest letalny.



Najcięższa postać deficytu wynika z mutacji
prowadzących do zmian w składzie
aminokwasowym przy końcu karboksylowym
białka.



Częstość występowania tej choroby w Europie
Środkowej wynosi 1:100, jest różna w różnych
regionach świata



Niedobór lub ograniczona aktywność enzymu uwidacznia się
głównie w erytrocytach, dochodzi do zahamowania cyklu
pentozowego w erytrocytach → inhibicja syntezy NADPH;
mniejsza ilość zredukowanego glutationu (działającego jako
bufor sulfhydrylowy), potrzebnego do utrzymania
prawidłowej struktury erytrocytów co powoduje szybszą
hemolizę krwinek,



Chorują tylko mężczyźni. Kobiety nie wykazują objawów



Objawy u mężczyzn hemizygotycznych nie występują dopóki
nie są narażeni na środowiskowy czynnik wywołujący
hemolizę (np: po zażyciu aspiryny)



inne objawy to: dreszcze, ból brzucha, żółtaczka,



niedobór G6PD chroni przed malarią – P. falciparum, gdyż
wymaga dla swojego rozwoju cyklu pentozowego i glutationu

DALTONIZM (ŚLEPOTA NA BARWY)



od 5 do 9% mężczyzn wykazuje zaburzenia w prawidłowym
rozpoznawaniu barw



Widzenie kolorów zależy od ilości barwników wzrokowych
obecnych w siatkówce i od zakresu promieniowania
elektromagnetycznego, które mogą wykryć.



U człowieka występują 3 rodzaje czopków(receptorów
zapewniających widzenie barwne) najlepiej reagujących na
światło o dł. Fali 440(czerwone), 535(zielone) i 565 nm
(niebieskie)



gen odpowiedzialny za widzenie barwy niebieskiej znajduje się
na 7 chromosomie – to samo prawdopodobieństwo
występowania zaburzeń u mężczyzn i kobiet (dziedziczenie
autosomalne)



geny odpowiedzialne za rozpoznawanie barwy zielonej i
czerwonej znajdują się obok siebie ramieniu długim
chromosomu X (Xq28)