IDEOLOGIA A
EDUKACJA
IDEOLOGIA A
EDUKACJA
Ideologia - zbiór idei, poglądów i
przekonań opisujących rzeczywistość
oraz zawierających jej ocenę i zasady
postępowania grup, ruchów
społecznych. Ideologia tworzy obraz
świata istniejącego i prezentuje wizję
przyszłości.
Edukacja- pojęcie związane z rozwojem
umysłowym i wiedzą człowieka jest to
proces zdobywania wiedzy w szkole lub
poza nią.
NARODZINY POJĘCIA IDEOLOGII
Termin IDEOLOGA powstał w XVIII
stuleciu i pierwotnie oznaczał naukę o
IDEACH.
FUNKCJE IDEOLOGII
Uprawomacniająca
Programowo-polityczna
Integrująca
Poznawcza
ROZWÓJ IDEOLOGII
opracowanie modeli dobrego
społeczeństwa, idealnego polis ‘raju na
ziemi’.
Anglia- sformułowanie przez Locke’a
pojęcia naturalnego prawa do życia,
wolności i własności.
W Stanach Zjednoczonych zasady Locke’ a
zostały dostosowane przez Jeffersona na
potrzeby powstałej republiki i posłużyły jako jej
ideologiczna podstawa.
We Francji – w okresie, który nastąpił po rewolucji
i zdetronizowaniu Burbonów – umiarkowani
zwolennicy monarchii, republikanie i komuniści
przedstawili wiele projektów politycznych, w tym
propozycje dla edukacji.
ZŁOŻONA DEFINICJA IDEOLOGII WG.GUTKA
Interpretując przeszłość, nadaje grupie
określoną perspektywę czasową i
przestrzenną.
Analiza przeszłości jest podstawą, na której
formułuje się koncepcję przemiany
społecznej, dzięki czemu można wyróżnić
pewne wzorce wg których układały się
minione wydarzenia i które mogą powtórzyć
się w przyszłości.
Określa strategię działania, ponieważ
dostarcza pewnego modelu przyszłości,
dzięki któremu grupa orientuje się, jaką
politykę należy prowadzić, aby
osiągnąć pożądane cele; w ten sposób
ideologia staje się programowa czy też
nastawiona na działanie.
Tłumaczy obecną sytuację społeczną,
ekonomiczną, polityczną i edukacyjną.
IDEOLOGIA JAKO INTERPRETACJA PRZESZŁOŚCI
Interpretacyjna funkcja IDEOLOGII,
polegająca zarówno na wyjaśnianiu
przeszłości, jak i na ocenie obecnej
sytuacji umożliwia wywieranie wpływu
na przyszłe wydarzenia (nadaje
kierunek działania).
A oto przykłady (nieścisłości i manipulacji):
John Locke odwoływał się do tego, że jednostka
posiada przyrodzone prawo do życia, wolności i
własności
Marks, który traktował historię instrumentalnie,
usiłując w niej znaleźć świadectwa wyzysku jednej
warstwy ekonomicznej przez drugą (przekonany,
że najważniejsze w historii są czynniki
ekonomiczne); wyjaśnił mechanizm powstania
dwóch warstw ekonomicznych – burżuazji i
proletariatu
Ideologia nazizmu Adolfa Hitlera opiera
się na mitycznej supremacji rasy
aryjskiej; wykorzystał instynktowne
poczucie więzi opartej
na wspólnocie „krwi i ziemi”.
IDEOLOGIA JAKO TERAŹNIEJSZOŚĆ SPOŁECZNA
Gdy przeszłość posłużyła już do
stworzenia poczucia solidarności
i tożsamości grupowej, można ocenić
teraźniejszą sytuację społeczną,
polityczną, ekonomiczną i edukacyjną
danej zbiorowości.
Przykłady:
Wyznawana przez klasę średnią
hierarchia wartości
Historia Basków; na skutek splotu
historycznych wydarzeń ich niegdyś
wspaniała kultura została wchłonięta
przez żywioł
Byłe kolonie w Afryce i Azji często snują
opowieści o tym, jak wspaniale
rozkwitał ich kraj; wskrzeszenie
odrodzeńczego ruchu narodowego.
IDEOLOGIA A PRZEMIANY SPOŁECZNE
Dziecko wychowywane w duchu ideologii liberalizmu uczy
się
:
że jest odrębną osobą mającą pewne prawa i
określone obowiązki (współzawodniczy aby wygrać).
rywalizacja przedstawia sobą pewną wartość,
ponieważ jest społecznie użyteczna, a także daje
poczucie osobistej satysfakcji.
motorem postępu jest wysiłek jednostki. Ideolodzy
liberalni wyznają prymitywną linearną teorię
przemian społecznych.
Wg Marksa klasa ekonomiczna
odgrywa znaczną ważniejszą rolę niż
jednostka. Indywidualna hierarchia
wartości jest determinowana przez
stosunek danej osoby do środków
produkcji. Marks i jego zwolennicy
przekonywali, że zwycięstwo klasy
pracującej jest historycznie
uzasadnione i nieuchronne
Aby uzyskać porozumienie należy
zaszczepić pogląd na samego siebie i
na społeczeństwo. Trzeba odpowiedzieć
sobie na kilka podstawowych pytań:
ZNACZENIE IDEOLOGII DROGĄ DO POROZUMIENIA
Kim jestem?
Skąd pochodzę?
Jaką rolę odgrywa społeczeństwo i jakie
jest moje w nim miejsce?
Jakie wymagania i obowiązki
powinienem spełnić jako obywatel?
IDEOLOGIA I JEJ ROLA W EDUKACJI:
Ideologia jeśli jest narzucana
przez grupę dominującą, wywiera
bezpośredni wpływ na edukację,
głównie na kształcenie w szkołach,
w następujący sposób
IDEOLOGIA A FILOZOFIA
Ideologia : opiera się na wizji człowieka, ma
określoną koncepcje, zawiera program
działania, jest całokształtem poglądów,
Filozofia skupia się na zadawaniu pytań np.
czym jest świat, nie ma określonych stałych
prawd, liczą się argumenty za i przeciw,
doktryna filozoficzna może być jakąś
ideologią, stara się przedstawić rzeczywistość
taką jaką jest.
IDEOLOGIE PRAWICOWE
niechęć do radykalnych zmian
Pochwalają podstawowe wartości
Ideologie prawicowe stawiają wolność
ponad równością
WSPÓŁCZEŚNE IDEOLOGIE
PRAWICOWE
KONSERWATYZM, który jest ideologią
odwołująca się do takich wartości jak
tradycja, religia, naród, rodzina itp.
ANARCHIZM, czyli uznaje, że
większym zagrożeniem dla człowieka
jest państwo i jej podstawowym celem
jest walka z państwem
PACYFIZM, który potępia wojnę,
przemoc i zjawiska niezgodne z
naturą człowieka.
LIBERALIZM traktuje
społeczeństwo jako zbiór jednostek,
a nie jako byt zbiorowy
KOMUNIZM postulujący
powszechność, równość i
sprawiedliwość oraz zbudowanie
społeczeństwa bezklasowego
FASZYZM najważniejszym dobrem
jest wspólnota, czyli naród. Prawa
jednostki są podporządkowane prawom
narodu.
IDEOLOGIE CENTROWE
opowiadają się za utrzymaniem pewnej
równowagi między interesami różnych
warstw społecznych,
Nie głoszą wprawdzie, że nierówność
społeczna jest czymś złym,
Taką rolę przypisują różnym
organizacjom społecznym,
stowarzyszeniom czy fundacjom.
Ideologia centrowa charakteryzuje się
umiarkowaniem, ale i brakiem
wyrazistości, dlatego też wyróżniamy
ideologie centroprawicowe i
centrolewicowe.
W SKŁAD IDEOLOGII CENTRA
WCHODZI
Agraryzm
Umiarkowany liberalizm
(socjalliberalizm)
Chrześcijańska demokracja
INNE IDEOLOGIE:
EKSTREMIZM
POPULIZM
FUNDAMENTALIZM
IDEOLOGIA GLOBALIZACJI
WIELOKULTUROWOŚCI,
CO ŁĄCZY IDEOLOGIĘ I EDUKACJĘ?
przygotowują ludzi do uczestnictwa w
kulturze
w nauce kultury bierze udział wiele
osób i instytucji społecznych, np.:
rodzice, grupy rówieśnicze, lokalna
społeczność
żyjąc w śród ludzi uczymy się jak
należy postępować
Edukacja i ideologia są ze sobą
nierozerwalne
KRYTYKA IDEOLOGII
Określony sposób na interpretowanie
rzeczywistości,
„zasłona dymna” przeciwko klasie
robotniczej,
wykorzystanie ideologii do utrzymania
władzy przez warstwy wyzyskujące,
JAK BYŁ WIDZIANY CZŁOWIEK I
ŚWIAT
WYCHOWANIE I EDUKACJA W PRZYKŁADOWYCH
IDEOLOGIACH
FASZYZM
wymagał od człowieka pełnego
poświęcenia
człowiek miał być dla państwa, a nie
państwo dla człowieka (kult państwa)
został zahamowany rozwój kultury
Edukacja ściśle monitorowana była
przez państwo, na czele którego stał
wódz
NAZIZM-
Nazistowska ideologia miała kreować
upolitycznionych żołnierzy, którzy mieli
podlegać społeczeństwu
Najważniejsza w kształceniu młodego
człowieka była siła fizyczna, dyscyplina,
posłuszeństwo i punktualność
Wpajano im nowe wyobrażenie wroga
AGRARYZM
W edukacji i wychowaniu szczególnie
podkreślano, że państwo jest dobrem
wspólnym, zwracano szczególną
uwagę na szacunek dla ojczyzny i
demokracji.
Najważniejszy był kult ziemi i
szacunek dla przyrody.
podkreślano znaczenie Kościoła i
religii
głównym i najważniejszym bogactwem
narodowym jest ziemia, a rozwój
gospodarki powinien się opierać na
rozwoju rolnictwa. Agraryzm akcentuje
rolę warstwy chłopskiej w
społeczeństwie.
KONIEC