Temat:

Wprowadzenie do

psychologii

• Rys historyczny
• Główne kierunki
• Współczesne definicje

psychologii

• Cele i zadania psychologii
• Podstawowe działy w

psychologii

W Starożytności: Nauka o

duszy

z greckiego: psyche - dusza

logos – nauka

Psychologi

a

Umowna data
powstania psychologii
naukowej:

• Rok 1879.

• Wilhelm Wundt założył
w Lipsku
pierwsze Laboratorium
Naukowe.

Psychologia

Klasyczna:

• Psychologia introspekcyjna

• Psychologia atomistyczna

• Psychologia asocjacyjna

Psychologia

Postaci

(Psychologia

Gestalt)

Główna teza: „Całość jest czymś
pierwotnym w stosunku do
części”.

W świadomości wyodrębniają się
nie elementy, lecz całościowe
twory. Tworzą one postać
występującą na jakimś tle.

Twórcy gestaltyzmu: Kurt Koffka;
Kurt Lewin.

Behawioryzm

• Główny nacisk położono na obserwację
zachowania;

• Każde zachowanie jest reakcją na jakiś
bodziec;

• Badać trzeba tylko bodźce i reakcje na
te bodźce;

• Wprowadzono obiektywne i
systematyczne metody
badawcze.

• Twórcy kierunku: behawioryzm - J.
Watson;
neobehawioryzm - B. Skinner.

Ujęcie

behawiorystyczne

S

R

Stimulus

(Bodziec

)

Respons

e

(Reakcja

)

Ujęcie

neobehawiorystyczne

S - O - R

bodziec - osobowość/organizm -

reakcja

1. Każde zachowanie człowieka jest
reakcją na
jakiś bodziec;

2. Wszelkie zmiany zachowania się
człowieka i
jego rozwój są wynikiem uczenia
się nowych
reakcji na określone bodźce przez
kary i
nagrody.

Główne idee
behawioryzmu, które
przetrwały do dziś:

Ocena

behawioryzmu:

• Jest to jeden z potężniejszych nurtów
badawczych;

• Wprowadził bardzo obiektywne metody
badawcze;

• Dostarczył technik zmieniających
niepożądane
zachowania;

• Negatywy:
- mechanistyczny punkt widzenia;
- człowiek jest bierną istotą zależną od
wpływów
otoczenia;
- nie ma miejsca na wolną wolę;
- opierał się głównie na badaniach
zwierząt;
- terapeuci leczyli objawy chorób, a
pomijali głębsze
przyczyny.

Psychologia Głębi

Psychoanaliza

• Bada psychikę zakładając
istnienie
nieświadomości;

• Twórca kierunku: Z. Freud.

Znaczenie określenia

psychoanaliza:

1/ Metoda terapeutyczna

2/ Teoria kliniczna
(psychopatologii)

3/ Ogólna teoria
psychologiczna

Struktura osobowości wg

Z. Freuda

Id

Warstwa biologiczna. Zbiór prymitywnych
popędów, które dążą do natychmiastowego
zaspokojenia, ponieważ dostarcza to uczuć
przyjemnych. Id kieruje się

zasadą

przyjemności.

Eg
o

Warstwa psychiczna. Reguluje postępowanie
człowieka wg

zasady rzeczywistości

. Ego jest

świadomością świata, siebie samego i
własnych działań. Jest odpowiedzialne za
kierowanie zachowaniem w sposób społecznie
akceptowany. Musi wybierać między id i
superego

.

Supere
go

Warstwa społeczna. Powstaje jako
rezultat przyswojenia wymagań i
zakazów formułowanych przez
otoczenie społeczne. Superego rządzi
się

zasadą powinności

(moralności). Odpowiada pojęciu
sumienia.

Ocena podejścia

psychoanalitycznego:

• Teoria Freuda miała fundamentalne
znaczenie dla
rozumienia rozwoju ludzkiej osobowości
oraz leczenia
zaburzeń psychicznych;

• Cenne jest odkrycie nieświadomości,
mechanizmów
obronnych osobowości, mechanizmu
konwersji;

• Negatywne są:
- biologistyczna orientacja;
- panseksualizm;
- stosowane metody badawcze nie
spełniały wymogów
naukowych (brak poszanowania zasady
falsyfikacji).

Uczniowie Freuda i ich
koncepcje

Alfred Adler: psychologia
indywidualna;
„dążenie do mocy”;

Carl Gustaw Jung: psychologia
analityczna;
kładł nacisk na
filogenetyczne,
wspólne dla całej
ludzkości
źródła osobowości;

Koncepcja C.G.
Junga:

Ja świadome

Nieświadomoś
ć indywidualna

Nieświadomoś
ć zbiorowa

Nieświadomoś
ć kosmiczna

Psychologia
poznawcza

• Jest zbiorem różnych teorii o mniejszym
zasięgu;

• Ujmuje człowieka jako jednostkę
przetwarzającą
informacje;

• Bada procesy pośredniczące między
bodźcem i
reakcją (np. percepcję, myślenie,
rozwiązywanie
problemów, procesy językowe,
pamięć);

• Stosuje metody eksperymentalne
zapewniające
obiektywność, kontrolowalność i
powtarzalność
wyników.

Psychologia

humanistyczna

główne postulaty:

• Kładzie nacisk na mocne strony człowieka
(zdolności,
potencjał rozwojowy, wolną wolę);

• Człowiek nie jest sumą części
składowych;

• Istotą człowieka jest rozwój;

• Człowiek dąży do samorealizacji;

• Człowiek jest z natury dobry, ma
konstruktywne i
pozytywne dążenia;

• Ludzkie zachowanie jest uwarunkowane
przez
aktualne przeżycia i doświadczenia, przez
to, co się
dzieje „tu i teraz”.

Główni przedstawiciele: Abraham Maslow,
Carl Rogers.

• naukę o duszy

(z gr. psyche - dusza,

logos – nauka.

Starożytność);

• naukę o zjawiskach psychicznych

(druga połowa

XIX w.);

• naukę o zachowaniu się

(ang.

behavior - zachowanie.

Początek XX w., psychologia amerykańska;

• naukę o człowieku, jako podmiocie

własnego

działania

(psychologia humanistyczna);

• naukę o wyższych czynnościach

istot żywych

(ujęcie współczesne, m.in. w polskiej

psychologii

powojennej).

Ewolucja definicji

psychologii

• o mechanizmach psychicznych
(potocznie),
o zachowaniach organizmów
(Ph.Zimbardo);

• o zachowaniach i procesach
psychicznych oraz
okolicznościach w jakich one
zachodzą
(G.Mietzel);

• o czynnościach człowieka i człowieku
jako ich
podmiocie (T. Tomaszewski).

Psychologia, to

nauka:

Cele Psychologii:

•Opisywanie
•Wyjaśnianie
•Przewidywanie
•Sterowanie
•Podniesienie jakości życia

Podstawowe działy

psychologii

I. Psychologia teoretyczna

• psychologia ogólna,

• psychologia rozwojowa,

• psychologia społeczna,

• eksperymentalna psychologia zwierząt,

II. Psychologia stosowana

• psychologia wychowawcza,

• psychologia kliniczna,

• psychologia pracy,

• inne (psychologia sądowa, psychologia

sportu, itp.)

• Psychoterapia.

Psychologia ogólna –
literatura

Gerrig, R.J., Zimbardo, Ph. (2006). Psychologia i
życie. Wa-wa: PWN.
Grabowska, A., Budohoska W. (1992). Procesy
percepcji. Wa-wa: PWN.
Kozielecki, J. (1992). Myślenie i rozwiązywanie
problemów. Wa-wa: PWN.
Kurcz, I. (1992). Pamięć. Uczenie się. Język. Wa-wa:
PWN.
Strelau, J. (1992). Temperament. Inteligencja. Wa-wa:
PWN.
Reykowski, J. (1992). Procesy emocjonalne.
Motywacja. Osobowość. Wa-wa: PWN.
Strelau, J. (red.), (2000). Psychologia. Podręcznik
akademicki. T-2. Gdańsk: GWP.
Zimbardo, Ph. (2000). Psychologia i życie. Wa-wa:
PWN.
Mietzel, G. (1999). Wprowadzenie do psychologii.
Gdańsk: GWP.

Dziękuję za

uwagę.