ŻYWIENIE OSÓB

STARSZYCH

Okres dzieciństwa i rozwoju
=> przewaga przemian anabolicznych nad katabolicznymi.
W wieku dojrzałym, u człowieka zdrowego
=> równowaga przemian metabolicznych, zmieniająca się z

wiekiem w kierunku osłabienia anabolizmu na rzecz katabolizmu

METABOLIZM

A

K

A

K

A

K

WIEK

ZAPOTRZEBOWANIE NA ENERGIĘ (KCAL/D.)

DLA OSÓB DOROSŁYCH O UMIARKOWANEJ AKTYWNOŚCI

FIZYCZNEJ W RÓŻNYM WIEKU

ZAPOTRZEBOWANIE

ENERGETYCZNE

Z wiekiem zapotrzebowanie na podaż energii

w pożywieniu się zmniejsza.

około 5% => 10 lat

25 lat

2900

kcal

45 lat

2600

kcal

60 lat

2200

kcal

70 kg

DLACZEGO ZMNIEJSZA SIĘ

ZAPOTRZEBOWANIE ?

• Z wiekiem następuje stopniowe ograniczenie sprawności fizycznej

oraz zwiększenie zapadalności na choroby przewlekłe.

• Zmniejsza się pojemność płuc oraz ilość dostarczanego tlenu do

różnych organów człowieka. Jest to jeden z ważniejszych czynników

obniżających podstawową przemianę materii.

• Zmniejszenie podstawowej przemiany materii, obniżenie

beztłuszczowej masy ciała, racjonalne wydatkowanie energii przy

każdym wysiłku prowadzi do obniżenia zapotrzebowania

energetycznego osób starszych w porównaniu z młodszymi tej

samej płci i o takiej samej masie ciała.

PROBLEM NATURY FIZYCZNEJ

Konieczność korzystania z sąsiedzkiej lub instytucjonalnej
pomocy przy fizycznej ułomności może skutkować
otrzymywaniem żywności niedostosowanej do istniejących
warunków, w dużych opakowaniach lub jej czasowymi
brakami. Osoby w starszym wieku niechętnie korzystają z
półproduktów i koncentratów, bez zahamowań natomiast
spożywają potrawy podgrzewane i odsmażane.

ABY POSIŁEK NIE ZASZKODZIŁ …

U osób w podeszłym wieku schorzenia wskazanym modelem
żywienia wydaje się dieta lekkostrawna z ograniczeniem
tłuszczu. Dieta taka jest zazwyczaj zalecana przy
dolegliwościach układu trawiennego, schorzeniach wątroby i
trzustki oraz w kamicy żółciowej. Ograniczenie zawartości
tłuszczu, przede wszystkim zwierzęcego, powoduje zmniejszenie
spożycia cholesterolu, ważnego czynnika w zapobieganiu i
terapii miażdżycy. Stosowane przy sporządzaniu posiłków zabiegi
technologiczne powinny być dostosowane do osoby o niepełnym
uzębieniu lub z protezami zębowymi.

ŚWIEŻE CZY PRZETWORZONE ?

Zmniejszanie częstości przygotowywania świeżych
potraw i posiłków usprawiedliwia się koniecznością
realnego lub wyimaginowanego oszczędzania.
Wadliwe żywienie potęgują takie czynniki, jak:
zakazy i przesądy żywieniowe, nieodpowiednie
sposoby przygotowywania jedzenia, stosowanie
żywienia, ale dla innego osobnika (jedzenie
pokarmów odpowiednich, ale dla innej osoby).

PORADY ŻYWIENIOWE DLA

OSÓB W STARSZYM WIEKU

•Żywienie człowieka w wieku starszym nie może polegać

na przykrych ograniczeniach, lecz przeciwnie powinno

być przyjemnością , wzbogacającą radość życia podobnie

jak w wieku młodym i średnim.

•Aby spełnić ten postulat należy wziąć pod uwagę

odrębność układu pokarmowego seniorów.

•Dlatego też w wypadku właściwego żywienia ludzi

starszych istotnie jest nie tylko ograniczenie spożycia

energii, ale również zmiana wartości odżywczej i jakości

diety.

Regularność

Niezwykle ważne jest spożywanie posiłków co 2-3 godziny. Takie przerwy
pozwalają uniknąć hipoglikemii (tzn. spadkowi cukru) oraz rozłożyć dostawy
energii na cały dzień, co z kolei zapobiega nadwadze. Ostatni posiłek należy
spożyć 1,5-2 godziny przed snem.

Woda

Starsi ludzie często mają zaburzone odczuwanie pragnienia. Dlatego należy
popijać wodę dość często, małymi łyczkami, nawet wtedy gdy nie chce nam się
pić. Powinno się spożyć co najmniej 1,5- 2 l wody mineralnej na dzień.

Unikanie nadmiaru soli i cukru

Zbyt duże spożycie soli może powodować wzrost ciśnienia, podrażnienie
żołądka oraz znacząco zwiększyć ryzyko udaru mózgu. Powinniśmy unikać
dosalania potraw na talerzu oraz kupowania produktów zwierających tzw.
ukrytą sól czyli: gotowych zupek i sosów, wędlin oraz konserw. Nadmiar cukru
może prowadzić do zakwaszenia organizmu, otyłości, próchnicy oraz
insulinooporności.

Na co muszą zwrócić szczególną uwagę

osoby starsze?

1. Ze względu na zmiany zachodzące w ich organizmie

powinno się zadbać odpowiednią podaż wapnia,

cynku, magnezu, witaminy B6, folianów oraz

witaminy D3.

2. W starszym wieku maleje ilość enzymów

trawiennych, należy więc też ograniczyć spożycie

produktów ciężkostrawnych takich jak: warzywa

kapustne, rośliny strączkowe, potrawy smażone i tłuste.

3. Z kolei osoby z zaburzeniami lipidowymi (np.

podwyższony cholesterol, podwyższony poziom

trójglicerydów) powinny ograniczyć spożycie

tłuszczów zwierzęcych, cholesterolu oraz

zwiększyć spożycie błonnika i skrobi

Odpowiednia dieta

w podeszłym wieku pozwala długo

cieszyć się

zdrowiem i witalnością!

JAK SKOMPONOWAĆ JADŁOSPIS

- PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI

Śniadanie

Tu powinniśmy zjeść najwięcej węglowodanów złożonych:
np. ciemne pieczywo, płatki owsiane, ewentualnie
rodzynki, banan.
W tym posiłku powinno znaleźć się źródło
pełnowartościowego białka, może to być ser twarogowy,
chuda wędlina, serek wiejski, jajka (jednak nie częściej niż
4 sztuki na tydzień).
Źródłem tłuszczu powinna być margaryna dobrej jakości,
raczej unikamy masła.

Drugie śniadanie

Mogą to być :
- Kanapki (chleb pełnoziarnisty z plasterkiem chudej
wędliny i dużą ilością warzyw)
- serek wiejski z dodatkami: orzechy, owoce, słonecznik
- ewentualnie jogurt naturalny z dodatkiem musli,
orzechami

Obiad

Unikamy ziemniaków ze względu na wysoki
indeks glikemiczny.
Wybieramy raczej ryż (najlepiej brązowy), kasze,
makaron pełnoziarnisty.
Do tego możemy dodać mięso, ryby, gotowane,
duszone lub pieczone (unikamy smażenia).
Pamiętamy o dodatku warzyw, najlepiej
surowych lub gotowanych na parze.

Kolacja

W ostatnim posiłku powinniśmy ograniczyć
spożycie węglowodanów (chyba, że przyjmujemy
insulinę). Może to być kromka chleba
pełnoziarnistego z serem białym, gotowanym lub
pieczonym mięsem lub chudą wędliną.
Podobnie jak w innych posiłkach i tutaj
powinniśmy dodać porcję warzyw lub owoców.

BIBLIOGRAFIA

1. Hryniewiecki L.: Żywienie ludzi w wieku starczym i podeszłym.Nowa

Klinika 1998; 12: 1244–1249

2. Wiśniewska-Roszkowska K.: Starość jako zadanie. IWPAX, Warszawa

2001

3. Ziemlański Ś., Bułhak-Jahymczyk B., Budzyńska-Topolowska J.