Julia S.

Kalendarz na przestrzeni

wieków

Kalendarz – umowna, przyjęta w danej społeczności bądź
kulturze, rachuba czasu. Dzieli ona czas na powtarzające się
cyklicznie okresy, związane najczęściej z cyklami przyrody.
Nazwa pochodzi od rzymskiego słowa Kalendy bądź według
innych źródeł od łacińskiego callendarium. Kalendarze dzieli
się na różne typy, w zależności od sposobu określania
długości roku w związku z długością i liczbą miesięcy (poprzez
odwołanie się do wielokrotności faz Księżyca, poprzez
odwołanie się do pozornego ruchu Słońca na niebie na tle
Zodiaku, czy poprzez kombinację jednego z drugim).

kalendarze

księżycowe

(lunarne)

Numer

Miesiąc

I

Hekatombaio
n

II

Metagitnion

III

Boedromion

IV

Pyanepsion

V

Maimakterion

VI

Poseidon

(interkalacja)

Poseidon II

VII

Gamelion

VIII

Anthesterion

IX

Elaphebolion

X

Mounichion

XI

Thargelion

XII

Skirophorion

Nazwy miesięcy na ogół
pochodziły od nazw świąt lub
imion bogów.
Miesiące były albo „pełne” - 30
dniowe - albo „niepełne” - 29
dniowe i występowały na
przemian. Miesiąc dzielił się na
3 dekady, w miesiącu
niepełnym ostatnia dekada
miała 9 dni.

Kalendarz starogrecki

Kalendarz stosowany w
Imperium rzymskim do
reformy Juliusza Cezara.
Początkowo rok rzymski
liczył sobie 304 dni
podzielonych na 10
miesięcy - (4 miesiące
po 31 dni i 6 miesięcy
po 30 dni). Rozpoczynał
się od równonocy
wiosennej miesiącem
Martius, a kończył
miesiącem December.
Po 304 dniach
następował
nienumerowany 61-
dniowy okres zimowy.
Dopiero w VII lub VI
wieku p.n.e.
wprowadzono rok liczący
365 dni z 12 miesiącami
liczącymi 28, 29 lub 31
dni.

Kalendarz rzymski

Kalendarz babiloński

Kalendarz używany w
Babilonii, Zastosowano w nim
7-dniowy tydzień, 12-
godzinną dobę (1 godzina
babilońska to dwie godziny
"nasze"), oraz 60-minutową
godzinę. Podzielony był na 12
miesięcy po 30 dni.
Opóźnienia w stosunku do
roku słonecznego nadrabiane
były dodaniem 13 miesiąca.
Babilończycy wypatrywali
nisko nad horyzontem
cienkiego sierpa nowego
księżyca, który oznaczał
początek nowego miesiąca.

Kalendarz żydowski

Inaczej zwany hebrajskim
używany przez plemiona
semickie. Długość roku
zwykłego może wynosić 354,
355 lub 356 dni. Długość
roku przestępnego może
wynosić 383, 384 lub 385
dni. W kalendarzu żydowskim
rachuba lat zaczyna się od
dnia stworzenia świata, które
wg ustaleń żydowskich
autorytetów religijnych
nastąpiło 7 października
3761 p.n.e., stąd np. w roku
2010 trwa żydowski rok
5770/5771. Rok religijny
rozpoczyna się jesienią 1.
dnia miesiąca tiszri
(wrzesień/październik).

Kalendarz muzułmański

Zawiera 12 miesięcy
po 29 lub 30 dni,
używany głównie do
celów religijnych przez
wyznawców islamu.
Oparty był na
obrotach Księżyca
wokół Ziemi, jeśli
chodzi o miesiące,
natomiast lata
opierały się na
obrotach Ziemi wokół
Słońca. Długości
miesięcy
muzułmańskich nie są
ustalone. Nowy
miesiąc, zgodnie z
zaleceniami
Mahometa,
rozpoczyna się, gdy
zostanie
zaobserwowany gołym
okiem nowy sierp
Księżyca po nowiu.

kalendarze

księżycowo-

słoneczne

Kalendarz egipski

Urzędowy kalendarz w starożytnym Egipcie. Oparty na
cyklu wylewów Nilu. Rok kalendarzowy dzielił się na 3 pory
po 4 miesiące każda:
achet - pora wylewów,
peret - pora cofania się wód - zima,
szemu - pora sucha - pora zbioru - lato.
Początek roku przypadał w pierwszym dniu pory przyboru
wód.

Indyjski kalendarz narodowy

Urzędowy kalendarz stosowany
w Indiach, w którym rok
podzielony jest na 12 miesięcy i
ma 365 dni. Wszystkie miesiące
pierwszej połowy roku mają 31
dni, co odpowiada wolniejszemu
ruchowi Słońca po ekliptyce w
tym okresie. Lata liczy się
według ery Śaka, która zaczęła
się (rok 0) w 78 r. Aby określić,
czy rok jest przestępny należy
dodać 78 do roku ery Saka - w
rezultacie, jeśli rok jest rokiem
przestępnym w kalendarzu
gregoriańskim, to jest
przestępnym w erze Saka.

Kalendarz chiński

używany w Chinach dzieli rok na
12 miesięcy po 29 i 30 dni. Co
pewien czas - 7 razy w ciągu 19-
letniego cyklu - dodaje się 13
miesiąc. Chiński kalendarz składa
się z sześćdziesięcioletnich cykli,
które stanowią kombinację
dwunastu ziemskich gałęzi
reprezentowanych przez 12
zwierząt i pięciu niebiańskich pni
ukazywanych przez 5 żywiołów.
Opiera się na precyzyjnej
obserwacji wysokości słońca oraz
faz księżyca.

Kalendarze

słoneczne

Kalendarz Majów

Kalendarz używany w obrębie
cywilizacji Majów. Opierał się o
sprzężenie dwóch cykli:
rytualnego, liczącego 260 dni,
będącego z kolei wynikiem sprzężenia
cyklu 20-dniowego i cyklu 13-dniowego,
Słonecznego, liczącego 365 dni,
podzielonego na 18 okresów
("miesięcy") po 20 dni i 1 okres
("miesiąc") 5-dniowy.
Drugim sposobem rachuby czasu, w
obrębie tego kalendarza, była tzw.
"Długa Rachuba" , polegająca na
podaniu liczby dni (wyrażonej w
pewnych jednostkach-okresach), jakie
upłynęły od pewnej daty początkowej.
Jednostką odpowiadającą w przybliżeniu
rokowi był w tej rachubie tun, liczący
360 dni.

Kalendarz aztecki

Aztekowie używali dwóch
kalendarzy. Jeden z nich – kalendarz
słoneczny składał się z 365 dni
podzielonych na 18 miesięcy po 20
dni oraz dodatkowych 5 dni. Każdy
miesiąc miał nazwę związaną z
rolnictwem, rozwojem roślinności,
pracami polowymi. Kolejne dni były
ponumerowane od 0 do 19. Według
tego kalendarza obchodzono
coroczne święta, składano ofiary.
Drugi kalendarz to kalendarz
wróżbiarski. (Według niego
przepowiadano np. przyszłość
narodzonego w danym dniu
człowieka, decydowano o
najlepszym dniu do rozpoczęcia
konkretnych przedsięwzięć itp.
Kalendarz ten składał się z 260 dni
podzielonych na tygodnie. Każdy
tydzień miał 13, oznaczonych
kolejnymi cyframi dni.

Kalendarz irański

Kalendarz perski, kalendarz
irański zwany także kalendarzem
Dżalali – kalendarz opracowany w
Persji, używany aż do dzisiaj w
Iranie i Afganistanie. Identycznie,
jak w kalendarzu muzułmańskim,
lata liczone są od ucieczki
Mahometa z Mekki . Słoneczny
charakter kalendarza powoduje,
jednak, iż inaczej, niż w
księżycowym kalendarzu
muzułmańskim, poszczególne
miesiące przypadają zawsze o tej
samej porze roku.

Kalendarz juliański

Opracowany na życzenie
Juliusza Cezara. Ustalał
długość roku na 365 dni
oraz jeden dzień
dodatkowy, w latach
przestępnych (co 4 lata).
Średnia długość roku
wynosiła 365,25 dnia.
Kalendarz juliański spóźniał
się (o 1 dzień na 128 lat) w
stosunku do
astronomicznego, został
więc zastąpiony przez
obecnie obowiązujący
kalendarz gregoriański. Do
dzisiaj jednak jest
podstawą roku
liturgicznego w Kościele
Prawosławnym.

Kalendarz gregoriański

Zreformowany kalendarz
juliański do którego
wprowadzono poprawkę
w naliczaniu lat
przestępnych mającą na
celu zapobieżenie
opóźnieniu się
kalendarza względem
roku zwrotnikowego.
skorygowanie zasady
obliczania lat
przestępnych, lata o
numerach podzielnych
przez 100, ale
niepodzielne przez 400,
nie będą przestępne,
przy zachowaniu
przestępności
pozostałych lat o
numerach podzielnych
przez 4.

Francuski kalendarz

rewolucyjny

Lata liczono od 22
września 1792, daty
ustanowienia pierwszej
republiki francuskiej.
Zawierał 12 miesięcy po
30 dni plus 5
dodatkowych dni
świątecznych, tak
zwanych Dni
Sankiulotów.
Miesiąc, zamiast na
tygodnie, podzielono na
3 dekady - po 10 dni.

Koniec,

dziękuję za

uwagę.

Julia S