Żywienie w osteoporozie

Osteoporoza

jest metaboliczną chorobą

szkieletu, charakteryzującą się
zaniżoną w stosunku do normalnej
masą kości i zaburzoną
mikroarchitekturą wiodącą do
wzmożonej łamliwości kości

DEFINICJA OSTEOPOROZY

Współczesna nauka (medycyna, dietetyka, kultura

fizyczna) stoi przed dużym wyzwaniem poszukując
skutecznych metod zapobiegania osteoporozie i jej
komplikacjom

OSTEOPOROZA

Odpowiedni styl życia ( aktywność fizyczna,

prawidłowe żywienie ze szczególnym
uwzględnieniem spożycia wapnia i witaminy
D) ma ogromny wpływ na prawidłowy
przebieg kościotworzenia

OSTEOPOROZA

Utrata tkanki kostnej rozpoczyna się

już około

35.- 40. roku życia

i jest

nieodłącznie związana z procesem
starzenia się organizmu

Istotne jest aby poznać czynniki

warunkujące spowolnienie procesu
utraty masy kostnej, aby móc
skutecznie zapobiegać rozwojowi tej
choroby

OSTEOPOROZA

• Pojęcie BMD /bone mineral density/, czyli względna

gęstość mineralna kości

• Wskaźniki:

– T-score

– Z-score

• Prawidłowy wynik T-score: między +1 i -1 SD

• Osteopenia: od -1 do -2.5 SD

• Osteoporoza: < -2.5 SD

• Zaawansowana osteoporoza: < -2.5 SD +

złamania

BONE MINERAL DENSITY

• Istnieje kilka rodzajów aparatów

opartych na różnej technice badania
np.: aparaty oparte na absorpcji
promieni Rtg, CT

• Różne miejsca poddane badaniu:

– kręgosłup,
– przedramię,
– bliższa nasada kości udowej

DIAGNOSTYKA

• starszy wiek

• płeć (większe ryzyko u kobiet)

• masa ciała

• wywiad rodzinny w kierunku złamania szyjki kości

udowej

• uprzednio przebyte złamanie po niewielkim urazie

• niska gęstość mineralna kości

• czynniki genetyczne

• hormony płciowe (przedwczesna menopauza,

zaburzenia miesiączkowania)

• niektóre choroby (nadczynność tarczycy, przytarczyc,

choroba Cushinga, zmiany zapalne stawów)

• niektóre leki (kortykosteroidy, leki p/ padaczkowe,

heparyna)

• stany niedoboru wapnia i wit. D

• przewlekłe palenie tytoniu

• nadużywanie alkoholu

Czynniki ryzyka osteoporozy i złamań

osteoporotycznych:

I. Czynniki demograficzne i genetyczne:
wiek – zaawansowany
płeć – żeńska
rasa – biała i żółta
budowa ciała – drobna, niski ciężar ciała (<

60kg)

obciążony wywiad rodzinny
alelle genu receptora witaminy D (?)
gen kolagenu 1A1 (?)
nieprawidłowy receptor dla witaminy D

(mutacja genu).

Grupy czynników ryzyka osteoporozy

II. Czynniki hormonalne:
menopauza –

zwłaszcza przedwczesna (<45 roku życia) lub

indukowana chirurgicznie

późna pierwsza miesiączka
przedłużony brak miesiączki
hipogonadyzm u mężczyzn
niedobór hormonów płciowych o różnej etiologii

Grupy czynników ryzyka osteoporozy

III. Czynniki dietetyczne:
wieloletnia niska zawartość wapnia w diecie
niedobory białkowe i dieta zbyt bogatobiałkowa
niska lub nadmierna podaż fosforanów
niska podaż witaminy D w pożywieniu
nietolerancja mleka (hipolaktazja) i alaktazja
dieta wegetariańska

Grupy czynników ryzyka osteoporozy

IV. Czynniki środowiskowe:
niedostateczna ekspozycja na promieniowanie słoneczne
palenie tytoniu i alkoholizm
nadmierne spożycie kawy
mała aktywność fizyczna (nieruchliwy tryb życia,

przewlekłe unieruchomienie)

nadmierny trening fizyczny kobiet (prowadzący do

zatrzymania miesiączki)

upadki (urazy) – jako kliniczny wskaźnik ryzyka

Grupy czynników ryzyka osteoporozy

V. Farmakoterapia:
glikokortykosteroidy
heparyna
leki przeciwdrgawkowe
tetracykliny
chemioterapeutyki nowotworowe
przewlekłe stosowanie środków zobojętniających sok

żołądkowy wiążących fosforany

długotrwałe żywienie pozajelitowe
leczenie gonistami/antagonistami hormonu uwlniającego

gonadotropinę

długotrwałe leczenie litem
diuretyki wywołujące kalciurię

Grupy czynników ryzyka osteoporozy

VI. Choroby powodujące osteoporozę wtórną
• endokrynologiczne (nadczynność przytarczyc,

nadczynność kory nadnerczy, niedczynność tarczycy,
hiperprolaktynemia, akromegalia)

• gastroenterologiczne (zaburzenia trawienia, zespoły

złego wchłaniania, resekcja żołądka lub jelit,
przewlekłe cholangiopatie i hepatopatie)

• nefrologiczne (nefropatie z utratą wapnia i fosforu)
• wrodzone choroby tkanki łącznej (wrodzona kruchość

kości, homocystynuria, zespół Ehlersa – Danlosa,
zespół Marfana, zespół Menkesa)

• hematologiczne (szpiczak mnogi, białaczka szpikowa,

chłoniak, niedokrwistość złośliwa, niedokrwistość
hemolityczna)

• reumatologiczne (reumatoidalne zapalenie stawów)
• Inne: jadłowstręt psychiczny, sarkoidoza,

hemochromatoza, mastocytoza).

Grupy czynników ryzyka osteoporozy

VII. Właściwości kości:
• gęstość (masa) – jako kliniczny wskaźnik ryzyka
• wielkość i geometria
• mikroarchitektura
• metabolizm kostny
• przebyte złamania – jako kliniczny wskaźnik

ryzyka

Grupy czynników ryzyka osteoporozy

• Osteoporoza najczęściej jest rozpoznawana dopiero

wówczas, gdy nastąpi pierwsze złamanie kości

• Dodać należy, że połowa złamań kręgosłupa

przebiega bezobjawowo, a są one równie groźne jak
bolesne złamania innych części kośćca

• Mogą prowadzić do zmniejszenia wydolności układu

oddechowego, układu krążenia i upośledzenia
pasażu jelitowego, co wiąże się ze wzrostem
śmiertelności o 15-20 % w okresie 5 lat po złamaniu.

Jak się szacuje, w Polsce dotkniętych złamaniami

osteoporotycznymi jest około 3 mln. osób, a

ryzyko wystąpienia złamań jest zbliżone do

stwierdzanego w innych krajach

środkowoeuropejskich.

• edukację pacjenta
• ograniczenie występowania czynników ryzyka
• suplementację Ca i wit. D3
• farmakoterapię
• fizjoterapię
• ograniczenie palenia papierosów
• ograniczenie konsumpcji alkoholu
• racjonalne odżywianie z uwzględnieniem podaży Ca

i wit. D3

• zwiększenie aktywności fizycznej
• odpowiedni dobór ćwiczeń
• zapobieganie upadkom i innym urazom

Leczenie osteoporozy obejmuje:

Wapń- znowelizowane normy żywienia człowieka

(red.Jarosz M. i Bułhak-Jachymczyk B. 2008 )
oceniają zapotrzebowanie na wapń:

• u dzieci i młodzieży w zależności od wieku od

500mg do 1300 mg dziennie

• u dorosłych kobiet i mężczyzn w wieku od 19 – 50

roku życia – 1000 mg wapnia dziennie

• od 51 roku życia zapotrzebowanie ponownie

wzrasta do 1300 mg dziennie

Suplementacja Ca i wit. D3

W wypadku witaminy D współczesne normy przewidują

że zapotrzebowanie zmienia się również w zależności
od wieku:

• u dzieci i młodzieży do 18 roku życia oraz u dorosłych

osób od 19 do 50 roku życia wynosi 5 μg

• w wieku od 51 do 65 roku życia u kobiet i mężczyzn

powinno wynosić – 10 μg

• powyżej 65 roku życia u mężczyzn i kobiet wzrasta

trzykrotnie w porównaniu do młodszych dorosłych, bo
aż do 15 μg witaminy D dziennie

• dodatkowo, wszystkim grupom wieku zaleca się

rozsądne korzystanie z promieniowania słonecznego w
miesiącach od maja do września włącznie, i
nasłonecznienie co najmniej 20 % ciała bez używania
kremów z blokerami promieni UV, przez około 20 minut
dziennie, w celu umożliwienia fotokonwersji
prowitaminy D w skórze, w jej aktywne formy.

Suplementacja Ca i wit. D3

Zawartość wit. D w wybranych produktach

spożywczych i % AI

Produkt

Wit. D

µg

% AI dla K i M, 19-

50 lat

Mleko 0,5%

0

0

Mleko 3,2%, 500 ml

0,15 µg

3 %

Ser żółty, 100 g

0,25

µg

5 %

Jajko, 1 sztuka, 50 g

0,85

µg

17 %

Wołowina chuda,

100 g

0,40

µg

8 %

Łosoś świeży, 100 g

13 µg

260 %

Jarosz, B. Bułhak-Jachymczyk NORMY ŻYWIENIA CZŁOWIEKA. IŻŻ. PZWL
2008, Kunachowicz i wsp: „Tabele składu i wartości odżywczej żywności.”,
Wyd. Lek. PZWL, 2005

Produkt

Wit. D

µg

% AI dla K i M, 19-

50 lat

Łosoś świeży, 100 g

13 µg

260 %

Śledź solony, 100 g

9 µg

180 %

Makrela świeża, 100 g

5

µg

100 %

Sardynka w oleju, 100 g

5

µg

100 %

Margaryna miękka, 25 g

1,3

µg

26 %

Masło, 25 g

0,14

µg

3 %

Zawartość wit. D w wybranych produktach

spożywczych i % AI

Jarosz, B. Bułhak-Jachymczyk NORMY ŻYWIENIA CZŁOWIEKA. IŻŻ. PZWL
2008, Kunachowicz i wsp: „Tabele składu i wartości odżywczej żywności.”,
Wyd. Lek. PZWL, 2005

• Zgodna z normami żywienia zawartość wapnia w dietach w ciągu

całego życia

• Spożywanie mleka i produktów mlecznych.
• Zwiększenie spożycia produktów alkalizujących (mleka, warzyw,

owoców)

• Zgodna z normami zawartość witaminy D w diecie.
• Zwiększenie spożycia ryb.
• Ograniczanie spożycia produktów obfitujących w fosfor.
• Rozsądne korzystanie z promieniowania słonecznego.
• Suplementacja diety wapniem i witaminą D stosownie do zaleceń

dla wieku i stanów fizjologicznych.

• Utrzymywanie odpowiedniej aktywności ruchowej i masy ciała w

normie

• Ograniczenie spożycia kawy, alkoholu, soli kuchennej i palenia

tytoniu.

Zalecenia bardziej szczegółowe, dotyczące diety w

profilaktyce i leczeniu osteoporozy, które mogą mieć

zastosowanie dla wszystkich grup wieku mężczyzn i

kobiet są następujące :

Konkluzja:

podawanie preparatów

Ca i wit D3 zmniejsza

ryzyko złamań

patologicznych o około

24-25%

Preparaty te można

podawać razem lub

osobno

Osteoporoza a preparaty Energy

• Preparaty Energy to naturalna alternatywa medycyny

klasycznej, obniżają one ryzyko często poważnych
skutków ubocznych stosowania leków

• Wykorzystują w swym działaniu zasadę bioinformacji i

biorezonansu i dlatego wykazują o wiele większą
skuteczność niż zwykłe suplementy

• Podstawą całego procesu, pozytywnie wpływającego

na przebudowę kości, jest harmonizujące działanie na
nerki.

Produkty główne

• Renol –

koncentrat ziołowy wzmacniający i

regenerujący nerki oraz tkanki, które pozostają pod
ich wpływem (kości, zęby, włosy)

• Ponieważ w przypadku osteopenii czy osteoporozy

mówimy głównie o starszej grupie wiekowej, należy
preparat ten podawać początkowo w mniejszych
dawkach (ze względu na możliwość wystąpienia
reakcji zwrotnej) i rozpoczynać czasami nawet 1
kroplą 3 x dziennie stopniowo zwiększać dawkę

• Koniecznością jest dotrzymywanie zasad spożywania

odpowiedniej dawki płynów

• Należy pić czystą wodę, nieodpowiednie są napoje

nasycone CO2, czy wzbogacane chemicznie!

• Skeletin –

preparat bioinformacyjny

zawierający kość sepii, kolagen, mangan,
olej rybi, pokrzywy i ekstrakt z dzikiej róży

• Dostarcza kościom wapń i inne pierwiastki

w biologicznie dostępnej formie, witaminę
D, a także kolagen, który wspaniale działa
na chrząstkę stawową

• Dzięki temu pomaga także przy stanach

zapalnych stawów, które często towarzyszą
osteoporozie. Poleca się go do
długotrwałego stosowania.

Produkty główne

• Bisfosfoniany (Etydronian++, Alendronian,

Rizedronian)

• Kalcytonina (hormon produkowany przez komórki

C tarczycy)

• HTZ ( hormonalna terapia zastępcza)

Uwaga:
• Bisfosfonianów i kalcytoniny nie należy łączyć

razem!

• HTZ jest rekomendowana wyłącznie do profilaktyki

osteoporozy pomenopauzalnej

• Ma ona wiele przeciwwskazań!!

Farmakoterapia

Piśmiennictwo:
1.Normy Żywienia Człowieka, red M. Jarosza i B. Bułhak-

Jachymczyk, wyd. IŻŻ i

PZWL, Warszawa 2008.

2.Chwojnowska Z., Charzewska J.: Osteoporoza –aktualne

wyzwanie. Żyw.Człow. Metab.2008, 35, 2,151-184

3. Polskie zalecenia dotyczące profilaktyki niedoborów witaminy D-

rok2009, w Standardy Medyczne pediatria, Nr 6, tom 6, 2009.