Fazy kapitalizmu

• Wczesna faza rozwoju kapitalizmu (k. liberalny, „dziki”): kolonizacja,

ekonomiczna ekspansja,

• Kapitalizm oparty na kontraktach społecznych (m.in.

Interwencjonizm: państwowa własność, zamówienia rządowe, wpływ
na przemysł prywatny, opiekuńcza funkcja państwa)

• Faza obecna – kapitalizm zdezorganizowany

– dezorganizacja ekonomiczna pociąga za sobą dezorganizację społeczeństwa

obywatelskiego

– Rozwój rynku światowego, podporządkowującego sobie gospodarki narodowe
– Utrudnione regulacje
– Zmiana technologiczna
– Umiędzynarodowienie produkcji
– Fragmentaryzacja i mnożenie grup interesów
– Postępująca dezorganizacja instytucjonalna i kulturowa
(Lash i Urry)

• Dezorganizacja czy restrukturyzacja?

globalizacja

• 1. umiędzynarodowienie stosunków

społecznych – stara zjawisko, które
ostatnio przyśpieszyło

• 2. nowa faza rozwoju kapitalizmu –

gospodarka światowa

• 3. rozwój globalnej ekonomii, której

wymogom podporządkowane w coraz
większym stopniu są państwa
narodowe, instytucje społeczne i
wzory kulturowe

R. Robertson – fazy

globalizacji

• 1. „kiełkowania” 400 – 1750
• 2. poczęcia 1750 – 1875
• 3. rozwinięcia żagli 1875 – 1925
• 4. walki o hegemonię 1925 – 1969
• 5. niepewności 1969 – 1992

Globalizacja w perspektywie

społeczno-kulturowej

• Intensyfikacja stosunków społecznych w skali świata
• Wpływ tego, co lokalne na to co globalne i na odwrót
• Znaczenia sieci informacyjnej
• „globalna wioska” McLuhan – bariery czasu i przestrzeni

zostają obalone przez media elektroniczne; wszystko
wydarza się w tym samym czasie; znaczenia wydarzeń we
wszystkich miejscach

• Świat rozumiany jako jedno, wspólne miejsce – wpływa

m.in. na zmianę polityki, ekologia, prawa człowieka

• Postępująca homogenizacja wzorów społecznych – olbrzymi

wpływ gospodarki światowej

• Wzrost znaczenia tożsamości lokalnych w obronie przed

homogenizacją globalizacji

Korporacje ponadnarodowe

• Działanie ponad państwami, interesy nie związane z danym

państwem

• Przenoszenie produkcji w logice zysku (tania siła robocza,

mniejsze znaczenie ekologii i praw człowieka, warunków
pracy)

• Niektóre korporacje mają większą wartość niż dochód

krajowy brutto pewnych krajów

• Zmniejszenie wpływu państw narodowych na kontrole

procesów globalnych

• Zmniejszenie znaczenia związków zawodowych (Starbucks)

Instytucja ponadnarodowe

• NATO
• ONZ
• UE
• NAFTA

neoimperializm

• Dominacja nie za pomocą siły i podboju militarnego, ale metod

ekonomicznych, np. pożyczki, koncesje, cła

• Promowanie swobodnego przepływu kapitału
• Mniej rozwinięte kraje są zmuszane do podporządkowania,

otwierania własnych rynków

• Bank Światowy daje pożyczki w zamian za ułatwienia ekonomiczne,

preferuje eksport surowców nieprzetworzonych, nacisk na
prywatyzację, zniesienie barier ochronnych na import, deregulacja –
zniesienie płacy minimalnej czy ograniczenie praw związków
zawodowych + Międzynarodowy Fundusz Walutowy

• Aby spłacić dług mniej pieniędzy idzie na edukację czy służbę

zdrowia

• UE – np. subsydia dla rolnictwa
• W efekcie: zwiększenie ubóstwa, niszczenie środowiska, upadek

lokalnych rynków, wzrost nierówności społecznych

Globalne tendencje

• Wzrost biedy, 4 mld ludzi zarabia poniżej

2 dol. Dziennie (obecnie jest 6,8 mld, na
początku XIX wieku ok. 1 mld)

• Krytyka: bogate kraje zyskują na

globalizacji, sytuacja biednych pogorsza
się – dewastacja peryferii

• 1 mld dzieci na świecie żyje w biedzie
• 2,6 mld ludzi w rozwijających się kraje nie

ma możliwości na podstawową higienę

• Swoboda handlu skorelowana jest

pozytywnie ze wzrostem dochodu
górujących pod względem dochodu
60% ludności świata i negatywnie w
odniesieniu do pozostałych 40%
(raport Banku Światowego 2003)