LEKI ANTYPSYCHOTYCZNE



NEUROLEPTYKI

•

duże zróżnicowanie pod względem budowy

chemicznej

•

identyczny mechanizm działania

•

względna jednorodność efektów działania

Neuroleptyki  efekt
działania



Uspokajajace



Antypsychotyczne



Przeciwwymiotne



Przeciwalergiczne

(wyj. poch

butyrofenonu)



Neuroplegiczne

MECHANIZM DZIAŁANIA

ANTYPSYCHOTYCZNEGO



W patomechaniźmie zaburzeń
psychicznych istotną rolę przypisuje się
występowaniu nieprawidłowości w
neuroprzekaźnictwie dopaminergicznym.



Nadmierne, fazowe pobudzenie neuronów
dopaminergicznych w strukturach układu
limbicznego odpowiada za wystąpienie
objawów wytwórczych (

urojenia, omamy,

objawy katatoniczne)

Neuroleptyki 

mechanizm działania

MECHANIZM DZIAŁANIA

ANTYPSYCHOTYCZNEGO



Istotną rolę w zaburzeniach
psychicznych odgrywa patologia
kory czołowej, której dysfunkcja
prowadzi do upośledzenia
neuroprzekaźnictwa w niektórych
neuronach dopaminergicznych 

co prowadzi do wystąpienia
objawów negatywnych

(zubożenie

emocjonalne, zobojętnienie)

MECHANIZM DZIAŁANIA

ANTYPSYCHOTYCZNEGO



Mechanizm działania leków
antypsychotycznych wiąże się z blokowaniem
przekaźnictwa dopaminergicznego.



Neuroleptyki są silnymi antagonistami
receptorów dopaminergicznych, zwłaszcza D2.



Ponadto neuroleptyki wykazują również
powinowactwo do innych receptorów: M, α1, 5-
HT2A, H1.



Zgodnie z dopaminergiczną koncepcją
zaburzeń psychicznych hamowanie układu
dopaminergicznego ma korzystny wpływ na
przebieg choroby, zwłaszcza na hamowanie
występowania objawów wytwórczych.

MECHANIZM DZIAŁANIA

ANTYPSYCHOTYCZNEGO



Blokowanie receptorów cholinergicznych
typu M przez leki antypsychotyczne
osłabia niepożądane (parkinsonowskie)
następstwa blokady dopaminergicznej.



Wywiera jednak wiele działań
niekorzystnych psychotropowych

(splątanie, stany majaczeniowe,
zaburzenia pamięci)

i obwodowych

(działania atropinowe).



Wiele leków neuroleptycznych blokuje
receptory histaminowe H1 

co prowadzi

do działania przeciwalergicznego i
przeciwwymiotnego.

MECHANIZM DZIAŁANIA

ANTYPSYCHOTYCZNEGO



Blokowanie receptorów α1 przez leki
antypsychotyczne może mieć istotne
znaczenie w eliminowaniu zaburzeń
paranoidalnych.



W zaburzeniach typu paranoidalnego
występują objawy silnego pobudzenia
ośrodkowego układu noradrenergicznego.



Neurony noradrenergiczne miejsca sinawego
(locus coeruleus) związane są z procesami
aktywacji, uwagi i mechanizmem habituacji

(brak reakcji na powtarzające się bodźce)



nadmierne ich pobudzenie prowadzi do
zaburzenia selekcji bodźców i osłabienia
procesu habituacji.

MECHANIZM DZIAŁANIA

ANTYPSYCHOTYCZNEGO



Działanie antagonistyczne neuroleptyków
wobec receptorów α1 adrenergicznych
wzmacnia przeciwdopaminergiczny efekt
działania oraz wywiera wpływ uspokajający i
hipotensyjny.



Zdolność blokowania receptorów
serotoninergicznych wykazują neuroleptyki
nowej generacji (tzw. atypowe)



sulpiryd i

klozapina.



Działanie antagonistyczne wobec receptorów
5-HT2A zwiększa skuteczność wobec tzw.
objawów negatywnych (

zubożenia

emocjonalnego, objawów zobojętnienia)

oraz

osłabia niepożądane skutki pozapiramidowe.

WPŁYW NA PROCESY BEHAWIORALNE



Hamujące działanie na napęd ruchowy.



Działanie uspokajające



Hamowanie odruchów warunkowych (

np.

odruchu unikania)



Zaburzenia czynności układu
pozapiramidowego 

parkinksonizm i dyskinezy.



Parkinksonizm odpowiada występującej u
zwierząt katalepsji.



Katalepsja 

bezruch, niemożność inicjowania

ruchów dowolnych , osłupienie (katatonia),
zwiększona sztywność mięśni, drżenia
mięśniowe

 występuje po podaniu wysokich

dawek neuroleptyków.



Katalepsję i zespołu parkinksonowego nie
wywołują tzw. atypowe neuroleptyki.

WPŁYW NA PROCESY

BEHAWIORALNE



Katalepsja i objawy parkinksonopodobne są
reakcjami zależnymi od siły zablokowania
przekaźnictwa dopaminergicznego.



Dyskinezy (objawy przeciwstawne do
katalepsji) 

ruchy przymusowe często

dotyczące mięśni głowy np. żwaczy.



Dyskinezy są związane z rozwijaniem się stanu
nadwrażliwości receptorów
dopaminergicznych.



Hamowanie procesów kojarzeniowych 

u

zwierząt przejawia się to osłabieniem
nabywania różnych odruchów warunkowych



odruchu obronnego, odruchu zdobywania
pokarmu.

WPŁYW NA PROCESY
BEHAWIORALNE



Mechanizm działania hamującego procesy
kojarzeniowe przez neuroleptyki wiąże się z
hamowaniem przekaźnictwa
katecholaminergicznego oraz z działaniem
cholinolitycznym.



Działanie uspokajające



Mechanizm działania uspokajającego związany
jest z hamowaniem neuroprzekaźnictwa
noradrenergicznego w OUN.



Działanie depresyjne na nastrój lub też
działanie przeciwdepresyjne (atypowe
neuroleptyki).

WPŁYW NA UKŁADY
HORMONALNE



Nasilenie wydzielania prolaktyny wskutek
zniesienia hamującego wpływu dopaminy na
wydzielanie tego hormonu w przysadce 

mlekotok



Hamowanie wydzielania gonadotropin
przysadkowych 

zaburzenia cyklu płciowego.



Upośledzenie wydzielania hormonu wzrostu.



Upośledzenie wydzielania ACTH

WPŁYW NA ŁAKNIENIE

DZIAŁANIE BEZPOŚREDNIE NA OŚRODEK ŁAKNIENIA



Niektóre neuroleptyki (chlorpromazyna)
poprawiają łaknienie przede wszystkim w
anorexia nervosa 

bezpośrednie działanie

stymulujące funkcję ośrodka łaknienia.

DZIAŁANIE POŚREDNIE NA OŚRODEK ŁAKNIENIA



Haloperidol i pimozyd

(pochodna

difenylobutylopiperydyny)

nie wywierają

bezpośredniego działania pobudzającego na
ośrodek łaknienia, ale są skuteczne w leczeniu
anorexia nervosa.



Leki te hamują ośrodek sytości w podwzgórzu 

ośrodek ten wpływa hamująco na łaknienie
poprzez mechanizmy noradrenergiczne i
serotoninergiczne.

DZIAŁANIE HIPOTERMICZNE

WPŁYW OŚRODKOWY



Obniżenie fizjologicznej temperatury
ciała przez zaburzenie czynności
ośrodka termoregulacji w podwzgórzu.

WPŁYW OBWODOWY



Obniżenie fizjologicznej temperatury
ciała poprzez działanie antagonistyczne
na obwodowe postsynaptyczne receptory
α1 adrenergiczne 

rozszerzenie

skórnych naczyń krwionośnych

.

DZIAŁANIE

PRZECIWWYMIOTNE



Działanie przeciwwymiotne przez działanie
antagonistyczne w stosunku do receptorów
D2 w strefie chemoreceptorowej pnia mózgu


hamowanie wymiotów w przebiegu

mocznicy, nieżytów przewodu pokarmowego,
choroby popromiennej, wymiotów
polekowych, zaburzeń błędnikowych



Działanie przeciwwymiotne przez działanie
antagonistyczne w stosunku do receptorów
H1 w móżdżku, jądrze szlaku samotnego 

hamowanie wymiotów pochodzenia
błędnikowego

(choroba lokomocyjna)

DZIAŁANIE

DRGAWKOTWÓRCZE

Wysoka aktywność drgawkotwórcza

pochodnych fenotiazynowych



Obniżenie progu drgawkowego,



Uczynnienie ognisk padaczkowych,



Wywoływanie napadów drgawkowych

Działanie drgawkotwórcze pochodnych

fenotiazynowych związane jest z
hamowaniem neuroprzekaźnictwa
katecholaminergicznego w OUN.

MIEJSCE DZIAŁANIA NEUROLEPTYKÓW



EFEKT ANTYPSYCHOTYCZNY

układ

mezolimbiczny DA



EFEKT POZAPIRAMIDOWY

 układ

nigrostriatalny DA



EFEKT NEUROENDOKRYNNY

(mlekotok)  droga

podwzgórzowo-przysadkowa DA



POPRAWA ŁAKNIENIA W ANOREXIA NERVOSA



mechanizmy NA i 5-HT, hamowanie ośrodka
sytości w podwzgórzu



DZIAŁANIE HIPOTERMICZNE

blokowanie

przekaźnictwa 5-HT i NA w podwzgórzu



DZIAŁANIE PRZECIWWYMIOTNE

blokowanie D2

w strefie chemoreceptorowej pnia mózgu.



DZIAŁANIE DRGAWKOTWÓRCZE

 obniżenie

progu drgawkowego  hamowanie
neuroprzekaźnictwa katecholaminergicznego

EFEKT ANTYPSYCHOTYCZNY

Leki antypsychotyczne wywierają

leczniczy wpływ na:



Objawy pozytywne (wytwórcze)



urojenia, omamy, podniecenie ruchowe
związane z przeżyciami psychotycznymi,
wrogość, pobudzenie



Objawy negatywne



zaburzenia

myślenia, zubożenie emocjonalne,
obojętność, zachowanie autystyczne.



Objawy depresyjne



obniżenie nastroju,

myśli samobójcze, poczucie mniejszej
wartości, poczucie braku perspektyw.

KLASYFIKACJA NEUROLEPTYKÓW

I.

Pochodne fenotiazyny



Pochodne fenotiazyny z łańcuchem
alifatycznym 

chlorpromazyna,

acepromazyna, promazyna

,

triflupromazyna



Pochodne fenotiazyny z pierścieniem
piperazynowym

flufenazyna,

perazyna, perfenazyna,
prochlorperazyna



Pochodne fenotiazyny z pierścieniem
piperydynowym 

tiorydazyna

KLASYFIKACJA NEUROLEPTYKÓW

II. Pochodne butyrofenonu



droperidol



haloperidol



fluanizon

III. Pochodne tioksantenu



chlorprotiksen



flupentiksol



zuklopentiksol

KLASYFIKACJA NEUROLEPTYKÓW

IV. Pochodne difenylobutylopiperydyny



pimozyd



penfluridol



fluspirilen

V. Pochodne benzamidu



sulpirid

VI. Atypowe leki neuroleptyczne



klozapina



kwetiapina



olanzapina

LEKI ANTYPSYCHOTYCZNE STOSOWANE U

PSÓW I KOTÓW

LEK

PIES

KOT

Acepromazyna

0,5-2 mg/kg p.o

co 8 godz

1-2 mg/kg p.o co

8 godz

Chlorpromazyna

0,8-3,3 mg/kg p.o

co 6 godz

3-6 mg/kg p.o co

24 godz

Promazyna

2-6 mg/kg i.m co

6 godz

2-4,5 mg/kg i.m

co 24 godz

Tiorydazyna

1-3 mg/k p.o co

24 godz

-----------------------

Haloperidol

0,05-2 mg/kg p.o

co 12 godz

0,1-1 mg/kg p.o

co 24 godz

Pimozyd

0,03-0,3 mg/kg

p.o co 24 godz

------------------------

---

Klozapina

1-7 mg/kg p.o co

24 godz

------------------------

----

Sulpirid

5-10 mg/kg p.o co

24 godz

------------------------

----

ACEPROMAZYNA



Jest neuroleptykiem o niskiej aktywności
antypsychotycznej 

blokuje

postsynaptyczne receptory D2 i zwiększa
obrót dopaminy.



Wywiera silne działanie uspokajające,
ogranicza spontaniczną aktywność,
wywiera działanie cholinolityczne, blokuje
receptory H1 i α1 adrenergiczne w OUN.



Jest lekiem stosowanym w premedykacji,
jako lek przeciwwymiotny w chorobie
lokomocyjnej oraz

u psów i kotów

nadpobudliwych.

.

ACEPROMAZYNA

Nie stosować:



U psów dużych ras, bokserów,
greyhound



U psów młodych, starych



W stanach kachektycznych



U zwierząt osłabionych



Samic ciężarnych



U zwierząt z padaczką



U zwierząt z występujacą supresją
szpiku kostnego  neutropenia.

CHLORPROMAZYNA



Efekt działania podobny do
acepromazyny



Jednak wywiera duże działanie.



Ostrożnie stosować u kotów 

powoduje

bardzo silny efekt pozapiramidalny.



U psów i kotów lek jest stosowany w
premedykacji, w zapobieganiu
wymiotom oraz

w leczeniu nadmiernego

pobudzenia.



Nie jest skuteczna w leczeniu fobii oraz
stanów lękowych u zwierząt. !!!!!!

PROMAZYNA



Działanie farmakologiczne podobne do
acepromazyny.



Jest stosowana w premedykacji, jako lek
przeciwwymiotny i

do uspokojenia

zwierząt w stanach uciążliwej dla
właściciela nadpobudliwości.



Nie wykazuje skutecznego działania w
leczeniu agresji, występujących fobii i
stanów lękowych.



U zwierząt zwiększa ich wrażliwość na
bodźce dźwiękowe.

TIORYDAZYNA



Wykazuje słabe działanie przeciwdepresyjne,
umiarkowane działanie uspokajające.



Jest skuteczna w niwelowaniu zespołu
nerwicowego z objawami somatycznymi.



Jest neuroleptykiem wykazującym bardzo
słabe efekty pozapiramidowe.



Nie stosować u kotów. !!!!!!



U psów wykazuje wysoka aktywność w
eliminowaniu nadmiernych pobudzeń

(wędrówki nocne, uciążliwe nieuzasadnione
szczekanie, uporczywe kopanie, łapanie
nieistniejących owadów).!!!!



Nie jest skuteczna w leczeniu agresji i

fobii. !!!!!

HALOPERIDOL



Haloperidol wykazuje silne działanie
uspokajające i umiarkowane działanie
antypsychotyczne.



U psów haloperidol wykazuje umiarkowana
skuteczność w leczeniu różnych typów
agresji.



Haloperidol wykazuje również skuteczność
w leczeniu zachowań stereotypowych u
psów i kotów



nadmierna pielęgnacja

sierści, wygryzanie łap, ogona.



Lek jest skuteczny w eliminowaniu
uporczywej dominancji i bójek u kotów
przetrzymywanych grupowo.

PIMOZYD



Lek wykazuje bardzo sine działanie
antypsychotyczne, aktywizujące, umiarkowane
działanie uspokajające.



Wykazuje również zdolność wywoływania silnych
zaburzeń pozapiramidowych.



Należy do neuroleptyków o bardzo długim czasie
działania (okres półtrwania powyżej 55 godzin)



Leku nie należy stosować dłużej niż przez okres 4
dni  efekt działania utrzymuje się przez kolejne 5
dni po zakończeniu terapii.



Może być stosowany jedynie u psów w terapii
zachowań stereotypowych.



Nie wolno równocześnie podawać z antybiotykami
makrolidowymi, lekami przeciwgrzybiczymi !!!

KLOZAPINA



Należy do „atypowych neuroleptyków” 

wykazuje

silne powinowactwo do receptorów D2 i 5-HT2.



Blokuje znacznie mniej receptorów D2 niż
klasyczne neuroleptyki 

nie wywołuje działań

niepożądanych na układ pozapiramidowy.



Wykazuje silne działanie blokujące receptory α1 i
α2 adrenergiczne, histaminowe H1 i
cholinergiczne receptory M.



Wykazuje silne działanie uspokajające.



Stosowana jedynie u psów.



Jest skuteczna w leczeniu psich narowów 

natarczywe ucieczki i wędrówki, uporczywe
ujadanie, wylizywanie, wygryzanie, pożeranie
rzeczy niejadalnych.

KLOZAPINA



Wykazuje umiarkowana skuteczność w
leczeniu agresji.



Jest lekiem bardzo silnie działającym
mielotoksycznie



może wywołać zagrażającą

życiu agranulocytozę.



W trakcie leczenia należy obowiązkowo
monitorować liczbę leukocytów.



Wykazuje również działanie kardiotoksyczne.



Jest lekiem wywierającym bardzo silne
działanie cholinolityczne 

wzrost ciśnienia

śródgałkowego (jaskra), nadmierne
ślinienie, zwolniona perystaltyka jelit,
zatrzymanie moczu.

SULPIRYD



Jest selektywnym antagonista receptora
D2.



Wykazuje silny efekt antypsychotyczny,
słabe działanie uspokajające.



Wywiera słabe działanie pozapiramidowe.



Nie wywiera działania antagonistycznego
w stosunku do receptorów H1, 5-HT, M i
α1 adrenergicznego.



Jest skuteczny w eliminowaniu zachowań
stereotypowych u psów.

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

OUN:



Nadmierna sedacja



Obniżenie napędu i aktywności



Akatyzja



konieczność częstego zmieniania pozycji



Objawy hiperkinetyczne i dyskinetyczne



Poneuroleptyczny zespół Parkinksona



Napady padaczkowe



Ośrodkowy zespół antycholinergiczny



Złośliwy zespół neuroleptyczny



objawy

Parkinksona + katalepsja + hipertermia + zaburzenia
świadomości + zaburzenia oddechowo-krążeniowe +
uszkodzenie mięśni z wysokim wzrostem aktywności
fosfatazy kreatyninowej w surowicy.

Układ krążenia:



Tachykardia



Obniżenie ciśnienia tętniczego



Ortostatyczny spadek ciśnienia krwi

Inne narządy i układy:



Przyrost masy ciał



Obniżenie libido



Zaburzenia cyklu płciowego



Nadwrażliwość na światło



Mlekotok



Hiperglikemia



Uszkodzenie wątroby



Leukopenia, agranulocytoza

INTERAKCJE NEUROLEPTYKÓW Z INNYMI

LEKAMI

LEK

EFEKT INTERAKCJI

Leki nasenne

Nasilenie działania nasennego,

depresja ukł. krążenia

Opioidy analgetyczne

Nasilenie działania

przeciwbólowego i

depresyjnego na ośrodek

oddechowy

Trójpierścieniowe leki

przeciwdepresyjne i

inhibitory MAO

Spotęgowanie działania

kardiotoksycznego, nasilenie

działań drgawkotwórczych

Cholinolityki

Nasilenie działania

cholinolitycznego

Adrenolityki i

sympatykolityki

Nasilenie działania

hipotensyjnego

NLPZ

Nasilenie działania

mielotoksycznego

Agoniści receptorów D2

(inhibitory uwalniania

prolaktyny)

Zniesienie działania

Leki moczopędne

Osłabienie działania

neuroleptyków.

SYNDROM SEROTONINOWY



Bardzo poważne, zagrażające życiu zwierzęcia
działanie niepożądane leków przeciwdepresyjnych
hamujących wychwyt zwrotny serotoniny
(fluoksetyny)



Może wystąpić po stosowaniu leku w wysokich
dawkach.



Może wystąpić też przy równoczesnym podawaniu
preparatów zawierających tryptofan (suplement
diety).



Nie należy też łączyć SIRS z buspironem (agonista
receptorów serotoninowych), trójcyklicznymi
lekami przeciwdepresyjnymi, inhibitorami MAO-B.

OBJAWY KLINICZNE SYNDROMU

SEROTONINOWEGO

Neurologiczne:



Niepokój



Przeczulica



Drżenia mięśniowe



Drgawki



Splątanie



Śpiączka



Śmierć

OBJAWY KLINICZNE SYNDROMU

SEROTONINOWEGO

Autonomiczne:



Duszność



Tachykardia



Nadmierne ślinienie



Hypertermia

Zaburzenia ze strony przewodu

pokarmowego



Bóle brzucha



Nudności



Wymioty



Biegunka

Postępowanie



natychmiastowe odstawienie leków mogących wywołać
syndrom 

poprawa stanu klinicznego zazwyczaj w

ciągu 24 godzin



monitorowanie podstawowych funkcji życiowych –
krążenie, oddech 

tlenoterapia, zastosowanie

respiratora w niewydolności oddechowej



Podanie antagonisty receptorów serotoninowych
cyproheptadyny 1,1 mg/kg co 1-4 godz.



podawanie leków przeciwgorączkowych i
zmniejszających napięcie mięśniowe np. diazepam ,
klonazepam , lorazepam , fenobarbital



nawadnianie (wlewy kroplowe) i obniżanie temperatury
ciała 

zimne okłady na ciało, wymuszony obieg

powietrza.



obniżenie ciśnienia tętniczego poprzez podanie
nifedypiny, enalaprilu.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ