Trypanosoma brucei

gambiense

(Świdrowiec gambijski)

• Pasożytem wywołującym śpiączkę afrykańską jest

wiciowiec - świdrowiec gambijski ( T r y p a n o s o m
a g a m b i e n s e). Jest to wiciowiec mierzący około
30 tysięcznych milimetra. Spotykamy jednak zarówno
formy mniejsze i grubsze, jak dłuższe i smuklejsze. Wić
wychodzi w postaci wolnej na biegunie przednim.
Kinetoplast złożony jest z ciała przypodstawnego i
kinetosomu.

• Rozmnaża się przez podział podłużny rozpoczynający

się od podziału kinetosomu i jądra.

Cykl rozwojowy

• Zarażenie następuje przez skórę postacią

trypomastigota, która dostaje się do organizmu
człowieka ze śliną muchy tse-tse.

• Mucha tse-tse odżywia się krwią człowieka i

zwierząt ssących. Kłują zarówno samce jak i
samice tej muchy. Gatunek ten trzyma się w
pobliżu rzek i jezior, na suchych terenach nie
spotykamy go prawie zupełnie.

• Postać trypomastigota początkowo pasożytuje w

osoczu krwi, następnie w chłonce i płynie
mózgowo- rdzeniowym.

• Mucha zaraża się od człowieka postacią

trypomastigota. Tylko u niewielkiego procentu
much, które nassały się krwią zawierającą
trypanosomy mogą się one ich żołądku dalej
rozwijać.

• W przewodzie pokarmowym muchy postacie te

szybko się dzielą i przechodzą w postać
epimastigota. Po dalszych podziałach pierwotniak
wędruje przez przełyk i gardziel do gruczołów
ślinowych muchy i wytwarza postać inwazyjną
trypomastigota metacykliczną. Cykl ten trwa 14-
20 dni.

Śpiączka afrykańska(początkowe

objawy)

• Śpiączka występuje na zachodzie Afryki na przestrzeni

od Senegalu i Nigru aż po Angolę, a ku wschodowi
sięga jezior Wiktorii i Tanganika. Chorują najczęściej
dzieci. U miejscowej ludności choroba ma łagodniejszy
przebieg.

• Po ugryzieniu muchy już na drugi lub trzeci dzień po

zakażeniu tworzą się w miejscu ukłucia małe bolesne
obrzmienia skórne, a w jakiś czas później trypanosomy
rozmnażając się w krwi powodują ataki gorączkowe,
połączone z silnym bólem głowy i osłabieniem. Ataki te
pojawiają się co jeden do dwóch tygodni, później
występują rzadziej.

• II faza charakteryzuje się okresowymi atakami gorączki i

zaatakowaniem gruczołów limfatycznych trwa długie miesiące, po
czym występują poważniejsze objawy, świadczące, że pasożyty
wniknęły już w obręb centralnego układu nerwowego. Znajdują
się one i rozmnażają w płynie mózgowo-rdzeniowym. Organizm
broniąc się niszczy pewien odsetek trypanosom znajdujących się
w płynie mózgowo-rdzeniowym, wskutek czego uwalniające się z
nich jady zatruwają mózg, powodując chorobowe objawy. Zmienia
się usposobienie chorego, który staje się często bardzo
pobudliwy. Ogarnia go jednak czasem senność, przerywana od
czasu do czasu atakami gwałtownego podniecenia nerwowego.
Dołącza się coraz to większe wyniszczenie ustroju, osłabienie i
niedająca się opanować senność. Wszystkie te objawy świadczą o
zatruciu tkanki nerwowej w jej największym zgrupowaniu czyli w
mózgu. W końcowym stadium choroby, która nieleczona prawie z
reguły kończy się śmiercią, chorzy śpią przez całe dnie nawet w
największym upale. Jeżeli nie dołączą się wcześniej jakieś inne
schorzenia, które spowodują śmierć chorego na śpiączkę choroba
kończy się zgonem

Wykrywanie

• W pierwszej fazie choroby szuka się świdrowca we

krwi. W preparatach można znaleźć pierwotniaki
poruszające się ruchem świdrującym. W
rozmazach krwi barwionych barwnikiem Giemsy
pierwotniaki zabarwione są na jasnoniebiesko.

• Podobnie postępuje się z materiałem biopsji

węzłów chłonnych. Ale wykorzystuje się również
zagęszczanie świdrowców metodą sączenia krwi
przez kolumny celulozy lub wstrzykiwanie krwi
osób podejrzanych o zarażenie wrażliwym
zwierzętom laboratoryjnym.

• W drugiej fazie wykorzystywane są preparaty z

osadu płynu mózgowo – rdzeniowego. Zwykle
znajduje się tam mała ilość trypomastigota,
dlatego ważne są inne anomalie występujące w
preparacie, np. zwiększenie liczby składników
komórkowych, albumin, stężenia
immunoglobuliny IgM, zmniejszenie stężenia
glukozy i chlorków. Wykorzystuje się również
immunofluorescencję oraz test ELISA.