Trypanosoma cruzi (świdrowiec) – pierwotniak pasożytujący na terenie Ameryki Południowej i Środkowej.

Wywołuje chorobę zakaźną zwaną trypanosomatozą amerykańską lub chorobą Chagasa.

Przenosicielem – są duże pluskwiaki.

Żywicielem – może być zarówno człowiek, jak i zwierzęta domowe, czy dzikie.

Trypanosoma cruzi bytuje w człowieku w postaci:

• Trypomastigota

• Amastigota

• Rzadziej sferomastigota

U bezkręgowców – występuje epimastigota.

Trypomastigota:

• Spotykana jest we krwi człowieka

• Forma wrzecionowata (przybiera kształt litery C lub S)

• Posiada wić i ciałko przypodstawne (kinetosom)

• Wnikając do tkanek przekształca się w amastigota lub sferomastigota

• Rozmnaża się bezpłciowo przez podział podłużny wewnątrz komórek różnych tkanek (z wyjątkiem komórek krwi)

Amastigota:

• Postać wewnątrzkomórkowa

• Pozbawiony wici

• Kształt okrągły lub owalny

• Powstaje z postaci sferomastigota lub bezpośrednio z trypomastigota

Zarażenie

• Przez uszkodzoną skórę

• Błonę śluzową jamy ustnej

• Spojówki

• Podczas przetaczania krwi

• Przez łożysko

• Podczas karmienia piersią

Trypanosomatoza amerykańska:

• Faza ostra – obserwuje się najczęściej u dzieci:

  • Gorączka

  • Powiększenie węzłów chłonnych, wątroby, śledziony

• Faza przewlekła – najczęściej u osób starszych:

  • Trwałe uszkodzenie komórek ośrodkowego układu nerwowego oraz włókien mięśnia sercowego

  • Powiększenie przełyku i okrężnicy

Trichuris trichiura

• Kosmopolityczny nicień

• Rozpowszechniony w krajach ciepłych i tropikalnych

• Pasożytuje w jelicie grubym i ślepym człowieka

• Wywołuje trichuriozę

Budowa:

• Przednia część ciała nitkowata i cienka

• Tylna krótsza i grubsza

• Tylny koniec samca jest spiralnie zagięty, samicy prawie prosty

• Otwór gębowy otaczają dwie pary brodawek zmysłowych

• Układ pokarmowy zbudowany z gardzieli podzielonej na część przednią mięśniową oraz tylną gruczołową

• Narządy rozrodcze samic i samców są pojedyncze i znajdują się w tylnej, rozszerzonej części ciała

Jaja:

• Kształt beczułkowaty

• Barwa brązowożółta

• Dwa bezbarwne czopy na obu biegunach

• Samica włosogłówki składa dziennie ok. 2 tys. jaj

• Jaja zawierają niezdolne do inwazji zarodki

• W temperaturze 25⁰ C jajo staje się inwazyjne po 21 dniach

Zarażenie:

• przez połknięcie jaja inwazyjnego z pokarmem zanieczyszczonym glebą

• Wypicie nieprzegotowanej wody, w której znajdują się jaja

• Zjedzenie niedomytych owoców

Objawy:

• Przy silnej inwazji pasożyty znajdują się w jelicie ślepym, okrężnicy i w prostnicy => owrzodzenia

• Parcie na stolec

• Bóle brzucha

• Uporczywa biegunka

• Nudności

• Wzdęcia

• Niedokrwistość niedobarwliwa

• Inwazja przewlekła => utrata łaknienia, niedożywienie, niedokrwistość, zahamowanie wzrostu

• Niekiedy mogą wystąpić zespoły objawów alergicznych skóry

Wykrywanie:

• Polega na stwierdzeniu w kale obecności jaj pasożyta

• Na podstawie ilości jaj w kale można określić intensywność inwazji

• Zarażenie powyżej 10 tys. jaj na gram kału uważa się za ciężkie

Zapobieganie:

• Ścisłe przestrzeganie higieny osobistej

• Dokładnie mycie rąk przed jedzeniem i przygotowywaniem posiłków

• Staranne mycie warzyw i owoców

TAENIA SAGINATA
(Tasiemiec nieuzbrojony)

• Pasożyt człowieka i bydła występujący w jelicie cienkim człowieka.

• Najczęściej spotykany tasiemiec w Polsce (u 0,5 do 1% ludzi).

• Występuje także w innych krajach Europy Wschodniej, Filipinach, Ameryce Centralnej i Południowej.

• Prewalencja zwiększa się przez zwyczaj spożywania półsurowego lub surowego mięsa wołowego

• *barwa:jasnokremowa

• *osiąga długość 4-25m (zazwyczaj 12m); szerokość 5-11mm

• *posiada gruszkowaty skoleks zaopatrzony w 4 przyssawki z silnym umięśnieniem

• *brak ryjka i haków

• *strobila liczy 1000-2000 proglotydów

• *Proglotydy:

• ♦ 1-sze z nich tuż za szyjką cechują się szerokością większą od długości oraz brakiem narządów płciowych,

• ♦ następne są kwadratowe z gonadami:

• *protandria-męskie z pęcherzykami jądrowymi

• *hermafrodytyczne z gonadami żeńskimi

• ♦ zatoka płciowa-znajduje się na krawędziach bocznych proglotydów, położona naprzemianlegle, nieregularnie

• ♦ przednią i boczną część środkowego pola wypełnia kilkaset pęcherzyków jądrowych⇒kanaliki nasienne⇒nasieniowód (spiralnie skręcony)⇒ torebka prącia⇒przewód wytryskowy⇒narząd kopulacyjny (cirrus)

• ♦ tylna część środkowego pola w żeńskim układzie płciowym składa się z 2-płatowego jajnika. Płaty są połączone przewodem poprzecznym⇒ odchodzi jajowód⇒ wraz z przewodem żółtnikowym wpada⇒ ootyp (otoczony gruczołami Mehlisa)⇒ odchodzi pochwa (przedłużenie jajowodu) posiada zbiornik nasienny⇒ zatoka⇒ otwór płciowy żeński.

• Przed ujściem do zatoki pochwa okolona jest zwieraczem mięśniowym. Od ootypu odchodzi także cewkowata i ślepo zakończona macica.

• ♦ układ rozrodczy obejmuje także biegnące po bokach pnie nerwowe po 2 przewody wydalnicze podłużne (grubsze-brzuszne; cieńsze-grzbietowe) łączące się w jeden wspólny pęcherzyk wydalniczy i przewód wydalniczy poprzeczny.

Rozwój

♦występuje zjawisko apolizji-odrywanie się od strobili członów macicznych (charakteryzujące się wydłużonym prostokątnym zarysem, zanikiem gonad i powiększeniem macicy wypełnionej jajami, która tworzy boczne odgałęzienia.

T.nieuzbrojony ma ich po każdej stronie 15-35. (cecha rozpoznawcza z t.uzbrojonym-ok.9)

♦składanie jaj odbywa się za pomocą aktywnych ruchów proglotydów odrywających się od strobili. Maja one zdolność samodzielnego wypełzania i poruszania się w środowisku zewnętrznym. Skurcze mięśni wora powłokowo –mięśniowego powodują wypychanie jaj.

♦dziennie wydalanych jest pojedynczo ok. 5-9 proglotydów . W proglotydzie może znajdować się od 90000 do 175000jaj.Długość życia formy dojrzałej to 20-30 lat.

♦Jajo powstaje z komórki rozrodczej żeńskiej zapłodnionej w ootypie przez plemnik, który może pochodzić od tego samego osobnika i z tego samego proglotydu lub z innego dzięki zaplemnieniu krzyżowemu.

♦Zygota otoczona jest komórkami żółtnikowymi i natychmiast przechodzi do intensywnych podziałów, po czym zarodek przekształca się w macicy w ONKOSFERĘ z 3 parami haków oraz 2 osłonkami embrionalnymi (bliższa-wewnętrzna-setki pałeczkowatych elementów spojonych substancją białkowa oraz dalsza-zewnętrzna luźno utkana zaopatrzona w cienki filamenty. Zewnętrzną łatwo odpada. Zostaje wówczas onkosfera z otaczającą ją osłonką wewnętrzną zwana również embrioforem. Używa się także terminu jajo inwazyjne. Jajo inwazyjne tasiemca nieuzbrojonego odznacza się dużą wytrzymałością na działanie niekorzystnych czynników abiotycznych środowiska. W polskich warunkach klimatycznych może on przeżywać i zachowywać zdolność zarażenia żywiciela pośredniego ponad rok.

♦Forma dojrzała pasożyta może rozwijać się tylko u człowieka. Natomiast larwa może rozwijać się w różnych gatunkach żywicieli pośrednich. Epidemiologiczną role odgrywa bydło, ale może ją pełnić zebu, owca, koza, renifer, antylopa, żyrafa, lama i kozica.

♦z jaja inwazyjnego połkniętego przez żywiciela pośredniego uwalniana jest ONKOSFERA, która toruje sobie drogę przez ściany jelita cienkiego do naczyń krwionośnych i chłonnych. Następnie osiedlają się mięśniach szkieletowych, gdzie przekształcają się w 2 stadium larwalne-WĄGIER BYDLĘCY. Jest to białawy wypełniony płynem pęcherzyk z wypukłą do wewnątrz szyjką i skoleksem z przyssawkami. Charakteryzuje się długą przeżywalnością. Najczęściej można go znaleźć w mięśniach żuchwy, szyi, języka, przełyku, międzyżebrowych i serca. Wytrzymałość wągrów na temperaturę sprawia że źródłem zakażenia może być mięso surowe ale także niedosmażone, niedowędzone lub niedogotowane.

Wągier przekształca się w postać dojrzałą w ciągu 2-3miesięcy w jelicie człowieka.

Tasiemczyca (tenioza)

OBJAWY:

#uczucie dyskomfortu, napadowe bóle brzucha, nudności, wzrost lub upośledzenie łaknienia, obniżenie aktywności ruchowej

#znaczne napięcie powłok brzucha, wzmożona perystaltyka jelit

#u dzieci: zaburzenia wzrostu i przyrostu masy ciała

#w dłużej występującym zarażeniu; zmniejszenie kondycji, osłabienie, zaburzenia snu i pamięci; naprzemienne zaparcia i biegunki

#Do bardzo rzadkich należą: długotrwała biegunka, niedokrwistość i zmiany skórne (pokrzywka), niedrożność jelit,

#w 20%przypadków przebiega bezobjawowo

#tasiemce pasożytujące w ustroju kobiety ciężarnej mogą przechodzić do płodu uszkadzając go i wywołują tasiemczyce wrodzoną

• Rozpoznanie-identyfikacja proglotydów poruszających się w świeżym kale; test Elisa

• Zwalczanie-badania sanitarne mięsa w rzeźniach i z uboju gospodarskiego;

Nie spożywanie surowego mięsa

Ochrona pastwisk przed jajami tasiemca

• Leczenie - prazykwantel, niklozamid, mepakryna

• Albendazol i mebendazol - uniemożliwia pasożytom wchłanianie glukozy