FILM JAKO

POWIEŚĆ

NASZEGO WIEKU

CZYM JEST FILM?

Film, to seria następujących po sobie obrazów z

dźwiękiem lub bez dźwięku, wyrażających
określone treści, utrwalonych na nośniku
wywołującym wrażenie ruchu; też: utwór
artystyczny wykorzystujący
tę technikę; taśma zawierająca szereg
następujących po sobie obrazów utrwalonych na
błonie

HISTORIA KINA W PIGUŁCE

Pierwszą animację wykonał w 1878 roku

Eadweard

Muybridge

który

na

polecenie

amerykańskiego milionera za 25 tysięcy dolarów
wykonał animację biegnącego konia.

10 lat później (1888 rok) powstał Roundhay

Garden Scene innego reżysera - Louisa Aimé
Augustin Le Prince'a.

W 1893 roku Eadweard Muybridge wykonał kolejną

animację, na zasadzie bączka powstała Tańcząca
para.

W 1892 roku Thomas Edison (ten od żarówki)

skonstruował kinetoskop, jednak wynalazek się nie
przyjął. Tylko 1 osoba naraz mogła oglądać film.
Dopiero 13 lutego 1895 roku bracia Auguste i Louis
Lumiere skonstruowali kinematograf. Pierwsza
publiczna projekcja wykonanego filmu odbyła się 28
grudnia 1895 roku w paryskim Salonie Indyjskim
Grand Cafe, gdy wyświetlono dwuminutowy obraz
pt. Wyjście robotników z fabryki w Lyonie

Sztukę filmową odnowił diametralnie francuski iluzjonista

Georges Méliès słynnym dziełem Podróż na księżyc (1902),
fantazją naukową z zastosowaniem pierwszych w dziejach kina
trików filmowych

.

Do roku 1910 istniały już tysiące sal kinowych w Ameryce i

Europie,

a

w

1912

roku

nakręcono

pierwsze

filmy

pełnometrażowe. Do tej pory dialogi lub potrzebne teksty były
wyświetlane jako obraz, podobnie jak dzisiejsze napisy. Potrzebną
muzykę zapewniał taper (w niemym kinie osoba grająca na
pianinie, robiąca podkład muzyczny do wyświetlanych scen.) W
1922 roku opatentowano metodę zapisu dźwięku na taśmie
filmowej. Co ciekawe - wynalazek nie od razu został
wykorzystany. Dopiero 5 lat później powstał PIERWSZY FILM
DŹWIĘKOWY - PIERWSZY MUSICAL "Śpiewak jazzbandu" Alana
Croslanda. Taper przestał być potrzebny

POWIEŚĆ

Od XVIII wieku podstawowy gatunek epicki.

Obszerna w formie, o charakterze narracyjnym
(narrator opowiada o wydarzeniach),
z rozbudowaną fabułą (akcja ma wiele wątków)
i z wyraziście zarysowanymi postaciami. Odmiany
gatunkowe powieści są najczęściej związane z jej
tematem.

Szczególnymi gatunkami powieści są:

• Powieść tendencyjna - pisana po to, by udowodnić z góry

narzuconą tezę.

• Powieść traktat - pisana w celu przekazania  światopoglądu i treści

filozoficznych.

• Powieść edukacyjna - służąca przekazaniu wiedzy w formie

opowiedzenia pewnej historii.

• Powieść parabola - ma na celu symboliczne przedstawienie pewnej

tezy.

• Powieść biograficzna - biografia danej osoby zapisana w formie

powieści.

• Powieść z kluczem - powieść w której podobieństwo osób i zdarzeń

do autentycznych występujących w rzeczywistości jest
zamierzone.

NAJWAŻNIEJSZE ODMIANY POWIEŚCI

o Powieść w listach,
o Historyczna,
o Biograficzna,
o Społeczno-obyczajowa
o Rodzinna (saga),
o Psychologiczna,
o Pensjonarska,

o Przygodowa,
o Kryminalna,
o Sensacyjna,
o Grozy,
o Fantastyczna,
o Science-fiction,
o Fantasy

FABUŁA POWIEŚCIOWA

fabuła (łac. fabula - opowieść, bajka) - układ wszystkich zdarzeń

przedstawionych w utworze, składa się na nią jeden lub kilka ciągów
zdarzeń zwanych wątkami, skupionych wokół określonych postaci, oraz
szereg epizodów, fabuła wielowątkowa składa się z wątku głównego oraz
wątków pobocznych, choć może też wystąpić ich równorzędność lub
równoległość, epizody są to wydarzenia luźno związane z głównym ciągiem
zdarzeń, choć niekiedy cała fabuła może mieć charakter epizodyczny,
charakteryzują one tło (społeczne, obyczajowe, historyczne) oraz
wprowadzają zdarzenia dotyczące przedfabularnej przeszłości bohaterów
(przedakcja) lub ich pofabularnej przyszłości (poakcja), fabuła jest ściśle
związana z narracją, sposobem jej opowiadania, jest jej podporządkowana,
zdarzenia fabularne nie zawsze są przedstawione zgodnie z obiektywnym
porządkiem, sposób narracji może osłabiać rolę fabuły na rzecz np.
ukazania motywów postępowania bohaterów, określonej koncepcji losu
ludzkiego

NARRACJA

NARRATOR - osoba opowiadająca o

wydarzeniach. Głos narratora nie
musi być identyczny z głosem autora
dzieła.

Narrator

jest

ośrodkiem

sytuacji narracyjnej, w obrębie której
sytuuje

się

wobec

świata

przedstawionego i wobec adresata
narracji.

Franz Karl Stanzel zaproponował trzy podstawowe typy powieści, ze

względu na rodzaj narracji, który to podział przyjął się dość
powszechnie w teorii literatury:

powieść auktorialna – w której narrator komentuje wydarzenia, ale

między nim a światem przedstawionym istnieje dystans; narrator nie
jest bohaterem, nie występuje w świecie przedstawionym – w grupie
tej mieści się powieść klasyczna

powieść pierwszoosobowa – w której narrator występuje w świecie

przedstawionym w tym samym miejscu i czasie, co bohaterowie oraz
opowiada, co przeżył lub czego dowiedział się od innych; narrator
jednak wie więcej niż pozostali bohaterowie – jest to najczęstsza forma
powieści autobiograficznej

powieść personalna – w której trudno wyczuć obecność narratora,

gdyż czytelnik patrzy na akcję oczami bohatera; brak w niej
komentarzy do działań bohaterów, występuje tylko opis ich zachowań i
myśli.

Ze względu na formę występują następujące rodzaje

powieści:

• powieść epistolarna – pisaną w formie zbioru listów
• powieść dialogowa – pisana w formie czystego dialogu –

bez fragmentów opisowych i czysto-narracyjnych

• powieść rzeka – stanowiąca zbiór minipowieści, pisanych w

porządku chronologicznym tworzących jedną całość

• powieść szkatułkowa – pisana w formie zbioru pozornie z

sobą niezwiązanych opowiadań – np. opowiadających tę
samą historię z punktu widzenia różnych narratorów, lub
zbudowanej w formie "opowiadania w opowiadaniu".

• strumień świadomości – powieść nie opisująca wydarzeń

zewnętrznych lecz stanowiąca "zapis myśli"

POSTAĆ LITERACKA

Postać literacka – fikcyjna osoba ukazana w

świecie przedstawionym dzieła literackiego, może
być tożsama z podmiotem mówiącym dzieła, ale
najczęściej jest od niego różna, jest uwidoczniana
w tekście przez opis – cech wyglądu i charakteru
oraz działań, a także może wyrażać w tekście
swoje myśli i odczucia, natomiast jej sposób
zaistnienia w świecie przedstawionym jest
uzależniony od motywacji i charakterystyki

.

W utworach opartych na fabule można dostrzec zazwyczaj

hierarchię ważności występujących osób. Można wyróżnić
postaci pierwszo-, drugo- i trzecioplanowe, a spośród
pierwszoplanowych – główną postać, której losy tworzą główny
wątek fabuły. Postaci drugoplanowe, nazywane niekiedy
pobocznymi, uczestniczą w niektórych wydarzeniach, zaś
trzecioplanowe,

zwane

epizodycznymi,

w

pojedynczych

sytuacjach, zaistniałych na marginesie głównego nurtu
wydarzeń w utworze literackim.

Odrębną kategorią są postaci występujące w utworach, których

świat przedstawiony jest umiejscowiony w konkretnym czasie
historycznym

i

których

istnienie

jest

poświadczone

dokumentami historycznymi. Ich fikcyjność ogranicza się jedynie
do niemożliwych do zweryfikowania przedstawień cech, działań,
myśli, odczuć i wypowiedzi postaci.

ADAPTACJA A EKRANIZACJA

• Adaptacja – według słownika terminów literackich to

przeróbka utworu literackiego mająca na celu
przystosowanie go do potrzeb nowych odbiorców bądź do
innych niż pierwotne środków rozpowszechniania.

• Ekranizacja- ten sam słownik definiuje ekranizację jako

wierne przeniesienie na ekran filmowy widowiska
scenicznego. W szerszym sensie jest to filmowa przeróbka
literackiego utworu fabularnego, dramatycznego lub
epickiego.

W przypadku adaptacji filmowej autor scenariusza decyduje

o tym, które postacie, watki i motywy opisane w
pierwowzorze literackim uzgodnić w scenariuszu,
a ponadto przekazuje własną interpretację dzieła.
Scenariusz może się znacznie różnić od literackiego
pierwowzoru, a nawet zmieniać jego wymowę moralną czy
filozoficzną. Ekranizacja oznacza natomiast zamierzone,
wierne pod względem treści
i formy przeniesienie na ekran filmowy widowiska
scenicznego. Terminów „adaptacja” i „ekranizacja” nie
należy używać wymiennie, choć niestety dość często zdarza
się to nawet krytykom filmowym.

POWIEŚĆ A FILM

• Tekst literacki często zostaje zmodyfikowany.

Do najważniejszych kroków na drodze takiej modyfikacji należy
zaliczyć:

- redukcję, czyli usunięcie niektórych dialogów, scen lub postaci,

ograniczenie obszerności tekstu,

- substytucję, czyli zmianę pierwotnej kolejności elementów dzieła

literackiego lub zastąpienie niektórych elementów innymi,

- amplifikację, czyli przyłączenie elementów nowych,

niewystępujących w oryginalnym tekście,

- transakcentację, czyli przeniesienie głównego akcentu z

pierwotnego głównego wątku na inny oraz częściowe lub całkowite
wyeliminowanie innych, mniej znaczących wątków.

Specyfika przekazu literackiego jest z pewnością bardziej

uboga od filmowej:

1) tworzywem literatury jest tylko i wyłącznie język pisany,

2) wielopłaszczyznowym tworzywem filmowym są:
- obraz, na który składają się ruch, barwy i oświetlenie, -
muzyka, służąca do komentowania i akcentowania
przedstawionych sytuacji, zmiany i potęgowania nastroju, -
język mówiony, który tworzy dialogi oraz przekazuje
informacje, - dźwięk, który tworzy tło urealistyczniające
przedstawione sytuacje,
- aktorzy, przekazujący większość treści filmu poprzez swój
wygląd (wiek, płeć, ubiór) oraz zachowanie (mimikę twarzy,
gestykulację).

Film jednak nie zawsze jest w stanie oddać różne

rodzaje narracji literackiej – to, co w powieści
należy do opowiadania, nie może być wprost
przeniesione do filmu. Na ekranie trudno również
przedstawić akcję w czasie przeszłym

PRZEWAGA FILMU NAD LEKTURĄ

We współczesnym świecie, w dobie rozwoju kina i komputerów, często

zauważa się, że filmy wypierają książki. Większość młodych ludzi
zamiast czytać lektury, woli zobaczyć je na ekranie telewizora. Dlaczego
tak się dzieje? W obecnych czasach dzieci większość swojego wolnego
czasu poświęcają środkom masowego przekazu. Dzieło literackie zostaje
przytłoczone przez media elektroniczne. Uczniowie wolą sięgnąć po
adaptację filmową, ponieważ oglądanie filmu nie zabiera tyle czasu co
czytanie lektury. Film, który prezentuje daną książkę można obejrzeć
w jeden wieczór. Natomiast samodzielnemu czytaniu trzeba poświęcić
znacznie więcej czasu. Podczas oglądania ekranizacji nie trzeba się
męczyć i skupiać, aby zrozumieć treść książki. Wszystko zostaje
zaprezentowane w postaci obrazu co jest znacznie wygodniejsze i
ciekawsze. Pojawienie się na rynku adaptacji filmowych sprawia, że
uczniowie nie podchodzą
do lektur szkolnych poważnie. Wiedzą, że w każdej chwili mogą
zapoznać się z fragmentem książki dzięki temu mają więcej wolnego
czasu na rozrywkę.

Dziękujemy za uwagę !