Metody i techniki 

badawcze w diagnozie 

pedagogicznej - 

charakterystyka

Definicje:

• METODA BADAŃ - Zespół teoretycznie 

uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i 
instrumentalnych

• TECHNIKI BADAŃ - Są to czynności 

praktyczne, regulowane starannie 
wypracowanymi dyrektywami, 
pozwalającymi na uzyskanie optymalnie 
sprawdzalnych informacji, opinii, faktów

• NARZĘDZIA BADAWCZEGO - Narzędzie 

badawcze jest przedmiotem służącym do 
realizacji wybranej techniki badań. 

Wyróżnia się w pedagogice następujące metody 

badawcze:

• Eksperyment pedagogiczny - 

metodą naukowego badania 
określonego wycinka rzeczywistości

• Monografia pedagogiczna - 

Określenie to stosowane na 
oznaczenie badań instytucji 
wychowawczo-oświatowych lub 
zjawisk edukacyjnych 
instytucjonalnie zlokalizowanych.

Wyróżnia się w pedagogice 

następujące metody badawcze:

• Metoda indywidualnych 

przypadków - wywodzi się z metod 
pracy socjalnej.

• Metoda sondażu 

diagnostycznego -  obejmują 
wszelkiego typu zjawiska społeczne o 
znaczeniu istotnym dla wychowania.

Najczęściej stosowane techniki badawcze w badaniach 

pedagogicznych:

• Obserwacja - Niesłusznie nazywana metodą 

badawczą. Jest najbardziej pierwotna ze 
względu na historię. Łączy w sobie wiele 
technik pomocniczych. Obserwacja jest 
czynnością badawczą polegającą na 
gromadzeniu danych drogą postrzeżeń.

• Wywiad - jest rozmową badającego z 

respondentem lub respondentami wg 
opracowanych wcześniej dyspozycji lub w 

    oparciu o specjalny kwestionariusz.

Najczęściej stosowane techniki 

badawcze w badaniach pedagogicznych:

• Ankieta - jest to szczególny 

przypadek wywiadu.

• Badanie dokumentów – 
Jest techniką badawczą
 służącą do gromadzenia
 wstępnych, opisowych,
 także ilościowych
 informacji.

Najczęściej stosowane techniki 

badawcze w badaniach pedagogicznych:

• Analiza treści - pozwala na 

stawianie diagnozy cech 
psychicznych osób i grup.

• Techniki projekcyjne - polegają na 

przedstawieniu badanemu sytuacji 
bodźcowej, nie mającej dlań 
znaczenia arbitralnie ustalonego 
przez eksperymentatora.

Typy narzędzi:

• KWESTIONARIUSZ WYWIADU - Nie są to 

dyspozycje do rozmowy, jak to często się 
praktykuje. Kwestionariusz jest silnie 
skategoryzowany. Można także orzec, że są to 
rozwinięte dyspozycje do wywiadu 
środowiskowego. 

• KWESTIONARIUSZ ANKIETY - W ankiecie 

większość pytań jest zamknięta, opatrzona 
kafeterią zamkniętą lub półotwartą. 

• NARZĘDZIA SOCJOMETRII – to zespół 

czynności werbalnych i manipulacyjnych.

Typy narzędzi:

• NARZEDZIA OBSERWACJI - Są liczne i 

bardzo zróżnicowane. Najczęściej 
stosowane są dzienniki obserwacji, czy 
proste karty obserwacji, zdarzają się 
jednak narzędzia bardziej 
wystandaryzowane, ale złożone. Warto tu 
wspomnieć, że karty obserwacyjne mogą 
być indywidualne lub tematyczne (np. 
konflikty, zachowania prospołeczne, 
objawy solidarności). 

Typy narzędzi:

• SKALE -  jest narzędziem pomiaru, która 

odzwierciedla naturalne kontinuum, na 
którym rozłożone są wartości opisujące 
stopień występowania cechy czy zjawiska 
(zmiennej). Tworzenie skali oznacza 
ustanowienie przynajmniej jednego punktu 
odniesienia (minimalnego, średniego, 
maksymalnego) dla określenia wartości 
cechy. Skala stanowi liniowe przedstawienie 
kontinuum, na którym opisane są 
poszczególne wartości zmiennej.

Dziękujemy za 

uwagę 

Bibliografia: 

• T. Pilch, Metodologia pedagogicznych badań 

środowiskowych, Wrocław - Warszawa - Kraków - 
Gdańsk 1971,

• Nowak, Metodologia badań społecznych, 

Warszawa 1985, PWN

• E. Jarosz, E. Wysocka, Diagnoza 

psychopedagogiczna. Podstawowa problemy i 
rozwiązania, Warszawa 2006,

• A. Kamiński, Metoda, technika, procedura 

badawcza w pedagogice empirycznej, 
[w:]R.Wroczyński,