Noël en France

Zimowe przesilenie słoneczne

Boże Narodzenie po francusku to Noël.

Ale pochodzenie tego słowa nie jest
jasne. Jedni wskazują na łacinę (dies
natalis, czyli „dzień narodzin”), inni na
język Gallów (noio hel, czyli „nowe
słońce”). Dzielni rodacy Asteriksa z
pewnością zauważyli, że 24 grudnia
dzień jest najkrótszy w roku, a noc
najdłuższa. Zapewne dlatego
przypisywali tej nocy wymiar magiczny.

Czym różnią się święta Bożego

Narodzenia we Francji od tych

w Polsce?

1. Jeśli chodzi o czas przedświąteczny: nie

obchodzi się Mikołajek.

2. Dni poprzedzających Święta nie spędza się

na sprzątaniu ani kuchennym maratonie.

3. Świąteczne dekoracje często utrzymane są

w bajkowym klimacie.

4. W kościele katolickim odbywa się spowiedź

powszechna i nie ma kolęd.

5. Wigilia nie jest jarska ani bezalkoholowa.
6. Prezenty odpakowuje się 25. grudnia, rano.
Przed pójściem spać, każdy domownik zostawia

pod choinką swoje buty po to, by przychodzący w
nocy Gwiazdor wiedział, gdzie zostawić czyje
pakunki. Prezenty nie są więc podpisywane
(umieszcza się na nich jedynie dyskretnie inicjały),
bo każdy obdarowany orientuje się na podstawie
butów, a nie podpisu, gdzie są jego upominki. Dzieci
często przygotowują mu też mały poczęstunek, na
przykład w postaci mandarynek i garści bakalii.

7. W drugi dzień Świąt idzie się do pracy.

Paryż świętuje

Po czym dziś można poznać, że zbliżają się święta? Najmłodsze

dzieci od razu zauważą kręcące się w każdej dzielnicy Paryża,
stylizowane na art déco, kolorowe karuzele. Dawniej było to
typowe dla miesiąca grudnia, ale ostatnio można odnieść
wrażenie, że coraz więcej z nich pracuje okrągły rok.
Dorosłych przyciągać będą piękne wystawy sklepowe, których
zaprojektowanie często zleca się sławnym plastykom i
architektom. Wielka choinka, także specjalnie każdego roku na
nowo projektowana, stoi zawsze w środku Galeries Lafayette
przy bulwarze Haussmanna, bo otwarta przestrzeń galerii
pozwala podziwiać ją nie tylko z dołu, ale i z wysokości
poszczególnych pięter.
Wielu paryżan, niezależnie od wieku, bawi się na ogromnym
lodowisku, które od kilku lat urządzane jest przed ratuszem.
Największe wrażenie robią jednak miliony maleńkich lampek
porozwieszanych na drzewach rosnących wzdłuż Pól Elizejskich.
Wygląda to niezwykle malowniczo. Nie tylko dla turystów, ale i
rodowitych mieszkańców to prawdziwy symbol paryskich świąt.

Święta za stołem

Jak wiadomo, dla Francuzów każdy pretekst

jest dobry, by zakrzątnąć się w kuchni. A cóż
dopiero, gdy są święta i nie potrzeba żadnych
pretekstów, by dobrze i wykwintnie jeść. W
tradycji francuskiej raczej nie ma wigilii (z
wyjątkiem Prowansji), a bożonarodzeniowa
uczta odbywała się zwykle po powrocie z
pasterki, czyli z La Messe de Minuit (Msza o
Północy).
Względy praktyczne decydują jednak o tym, że
coraz częściej spożywa się domową kolację, by
nie objadać się o zbyt późnej porze. Wielu
praktycznie nastawionych proboszczów
odprawia Mszę o Północy na przykład o godzinie
21, dzięki czemu w kościele znacząco rośnie
liczba wiernych. U wiernych zaś rośnie apetyt,
gdy wracają po mszy do domu. Choć
niekoniecznie do domu. Coraz więcej
mieszkańców Paryża wybiera świąteczną kolację
w dobrej restauracji. Tam też można przecież
życzyć sobie Joyeux Noël! (Radosnych Świąt!),
wznosząc toast lampką dobrego wina.

Świąteczne menu

W każdym domu świąteczna kuchnia to przede wszystkim

odkurzanie starych przepisów i regionalizmów, jak choćby
kaszanka z jabłkami zapiekana w cieście francuskim, oczywiście
podawana z winem cheverny z Doliny Loary. Na stołach nie
brakuje foie gras, czyli wątróbek z tuczonej gęsi lub kaczki, w
tysiącach odmian: na ciepło, na zimno, w koniaku, w pinot
blanc, w formie pasztetu, smażone, pieczone.
Jadane są ryby: diabeł morski w sosie z masła cytrynowego,
łosoś marynowany albo gotowany „w krótkim smaku”. Dla
amatorów owoców morza przyrządzi się małże św. Jakuba
(przegrzebki) z soczewicą w sosie szafranowo-śmietanowym lub
krem z krewetek. Goszcząc na święta we Francji, nie unikniemy
spotkania z kaczką: piersi kacze wędzone z dodatkiem foie gras
i marynowanym jabłkiem albo smażone i podawane w sosie z
borówek. Na wielu stołach zagości polędwica wołowa á la
Rossini (smażona, z dodatkiem wątróbki, w sosie z truflii porto)
czy vol-au-vent (polędwica wołowa zapiekana w cieście
francuskim). Nie dziwi także podanie indyka, najczęściej
pieczonego, przepiórki lub perliczki.

Ryba pieczona w soli

morskiej

Pieczeń z sarniny z

ziemniakami i

kasztankami

LA BÛCHE DE

NOËL

foie-gras

Ogień

W Boże Narodzenie we Francji ważna jest symbolika ognia. Na

przykład w tradycji Owernii ucztę wigilijną zaczynało się od
zapalenia świecy na stole. Najpierw czynił to najstarszy z rodu,
następnie, przeżegnawszy się, świecę gasił, zapalała ją następna
osoba, gasiła i tak po kolei, aż najmłodsze dziecko, czasem przy
pomocy mamy, zapalało jako ostatnie wigilijną świecę, która
płonęła już przez całą wieczerzę.
W bardzo wielu regionach Francji, gdy zbliżała się pora,
mieszkańcy wioski lub miasteczka podążali na Mszę o Północy,
niosąc płonące wiechcie słomy i pochodnie. Natomiast praktycznie
w każdym zakątku kraju przed udaniem się do kościoła cała
rodzina zasiadała przed kominkiem, śpiewano kolędy, starsi
opowiadali dzieciom o małym Jezusie urodzonym w stajence. A po
powrocie z kościoła uroczyście wnoszono do domu i wkładano do
kominka nowe polano, czasem cały pień drzewa (kominki były
wówczas ogromne). Stąd wywodzi się tradycja bûche de Noël –
najsłynniejszego bożonarodzeniowego dania we Francji. To rolada
z ciasta, z czekoladą i śmietaną, uformowana i udekorowana tak,
by przypominała prawdziwe drewniane polano. Jedzona jest na
deser.

Zwyczaje

We francuskich domach nie ma opłatka, za

to bardzo powszechnym zwyczajem jest
obdarowywanie się świątecznymi kartkami.
Ważnym elementem wystroju mieszkań jest
bożonarodzeniowa szopka, przygotowywana
przez domowników. Drugim symbolem
świątecznym są santons, czyli figurki
świętych, a także postaci z życia
codziennego, szczególnie popularne w
Prowansji. Choinka, w przeciwieństwie do
polskich zwyczajów, nie jest aż tak
popularna.

Vive le vent

Sur le long chemin

Tout blanc de neige blanche
Un vieux monsieur s'avance
Avec sa canne dans la main
Et tout là-haut le vent
Qui siffle dans les branches
Lui souffle la romance
Qu'il chantait petit enfant

Vive le vent, vive le vent
vive le vent d'hiver
Qui s'en va sifflant, soufflant
Dans les grands sapins verts
Oh! vive le temps, vive le temps
Vive le temps d'hiver
Boules de neige et jour de l'an
Et bonne année grand – mère

Et le vieux monsieur

Descend vers le village
C'est l'heure où tout est sage
Et l'ombre danse au coin du feu
Mais dans chaque maison
Il flotte un air de fête
Partout la table est prête
Et l'on entend la même chanson

Petit Papa Noël

C'est la belle nuit de Noël

La neige étend son manteau blanc

Et les yeux levés vers le ciel
À genoux, les petits enfants

Avant de fermer les paupières

Font une dernière prière.

Refrain: Petit Papa Noël

Quand tu descendras du ciel

Avec des jouets par milliers

N'oublie pas mon petit soulier.

Mais avant de partir,

Il faudra bien te couvrir

Dehors tu vas avoir si froid

C'est un peu à cause de moi.

2. Il me tarde que le jour se lève

Pour voir si tu m'as apporté

Tous les beaux joujoux que je vois en rêves

Et que je t'ai commandés.

3. Le marchand de sable est passé

Les enfants vont faire dodo

Et tu vas pouvoir commencer

Avec ta hotte sur le dos

Au son des cloches des églises

Ta distribution de surprises.

Refrain: Petit Papa Noël

Quand tu descendras du ciel

Avec des jouets par milliers

N'oublie pas mon petit soulier.

Mais avant de partir,

Il faudra bien te couvrir

Dehors tu vas avoir si froid

C'est un peu à cause de moi

Si tu dois t'arrêter

Sur les toits du monde entier

Tout ça avant demain matin

Mets-toi vite, vite en chemin.

4. Et quand tu seras sur ton beau nuage

Viens d'abord sur notre maison

Je n'ai pas été tous les jours très sage

Mais j'en demande pardon

Petit Papa Noël

Quand tu descendras du ciel

Avec des jouets par milliers

N'oublie pas mon petit soulier.

Słowniczek

Joyeux Noël – Szczęśliwego Bożego Narodzenia

La fête – Święto

Le Père Noël / Saint Nicolas – Święty Mikołaj

La Veillée de Noël – Wigilia Bożego Narodzenia

Le réveillon de Noël – Kolacja wigilijna

La messe de minuit – Pasterka

Une étoile – Gwiazdka

La crèche – Żłobek / szopka

Le cadeau – Prezent

La carte de voeux – Kartka z życzeniami

Le spin de Noël – Choinka

Les guirlandes – Łańcuchy

Les boules – Bombki

La bougie – Świeczka

Les chants de Noël – Kolędy

La dinde aux marrons – Indyk w kasztanach

Le houx – Ostrokrzew

Prezentację wykonały:

Karolina Wilczura

Zofia Pekról

Wiktoria Wojtaszewska

Lidia Jurczykowska