1.Odsunięcie bogów jako przyczyny

zdarzeń i poszukiwanie poza

religijnych wyjaśnień

2 dyskusja z poglądami

poprzedników

Jońska filozofia przyrody

Ogólne zasady wczesnej greckiej
filozofii

2



W greckiej religii nie ma pojęcia herezji, mity
występują w różnych wersjach i nie ma „tekstu
ostatecznego”;



nie ma dominacji warstwy kapłańskiej;



w religii przyjęto zasadę ewolucji świata, bogowie
nie byli twórcami świata. Przyjmowano, że natura jest
nadrzędna, ona jest wspólnym światem ludzi i bogów.



Dusza znaczyło tyle co „ożywione”, ożywiona jest
cała przyroda.



Antropomorfizm. Czyli sprowadzanie wszelkich zjawisk
przyrody do form i postaci ludzkich, przypisywanie im
ludzkich pragnień, woli i postaw.

Tales

3



Arche = zasada, pramateria, substancjalne podłoże zjawisk



Arche =woda



- woda jest najważniejszym składnikiem organizmów i roślin, jest
nieodzowna do istnienia. Z wody pochodzi życie. Analogia :
zagęszczanie, rozrzedzanie, pharmakon, lód i ogień mogą być
rozumiane jako postacie wody, zależnie od tego czemu ona
podlega.

Heraklit z Efezu ( ok. 500 p.n.e.)

4



Arche, odwieczna zasada - czyli zmiana



Jej symbolem jest ogień, wieczny zmienny,

różnorodny



Istnieje odpowiedniość między strukturą

umysłu ( mową, myślą) a strukturą
rzeczywistości; zasada struktury to jedność
przeciwieństw. Wieloznaczność zjawisk,
świata, płynne przejścia, in jang
sprzeczności.



Introspekcja , ludzka psyche ( dusza) jest

aktywna i walczy, fizycznie, psychicznie,
intelektualnie, chwyta się w procesie
zmian lecz potrzebuje stałych ram,
obiektywnych prawd, reguł postępowania,
żeby mogła uchwycić własne istnienie.

Anaksymander z Miletu

5



Arche – bezkres ( apeiron), odpowiednik

bezkresnego pierwotnego chaosu z którego
wyłaniają się przeciwieństwa

(ciepło –zimno, jasno – ciemność, góra – dół,

etc).

•

Samoprzekształcanie się bezkresu, pełnego
życia i inteligencji.

•

Ziemia jest w symetrycznym centrum
wszechświata i nie porusza się.

Ksenofanes, ur 580 p.n.e.

6



Arche = ziemia,



interesują go bóstwa i religia, której jest

pierwszym krytykiem. Antropomorfizm
świadczy o ludzkim wytworze, bo „bóg
trójkątów byłby trójkątem”,



Bóg raczej jest jeden, jest wewnętrzny

wobec świata, duch świata, jest tą siłą,
która porusza świat ( i nic więcej),



jedność jest jego ideą – do której

nawiązywał Parmenides.

Demokryt (460-360)

7



Atomizm, materializm



Przyroda składa się z atomów, niepodzielnych cząstek,



Atomy nie maja jakości, różnice są ilościowe



Różni je kształt, położenie, porządek AN NA ---



Ich własnością jest ruch , odwieczny jak i atomy



Atomy są w próżni



Istnieją atomy i próżnia, zatem materia jest nieciągła,



Atomy skupiają się razem za pomocą haczyków, wypustek, etc. (bo nie zna
prawa grawitacji)



Wszystko jest materialne, zarówno ciała jak i dusze, materia duszy jest
tylko subtelniejsza,



Odrzucenie celowości na rzecz przyczynowości



Istnieje nieskończona ilość światów, ale tylko na Ziemi jest życie-
prawdopodobnie z powodu wody, której gdzie indziej nie ma



Racjonalizm i wtórnie empiryzm



Etyka - zadowolenie ( eutymia) jest celem, środkiem rozum, moralność jest
tam gdzie mamy możność wyboru, miara

Sokrates (469-399)

8



Twórca etyki.



Przeciwko relatywizmowi sofistów. Cnota jest jedna. Każdy
ja może osiągnąć. Cnota wiąże się z poznaniem.



Cnota ( arete) jest wiedzą. Wszelkie zło bierze się z
niewiedzy. Wiedza to cnota.



Cnota polega na wiedzy o tym, czym ona jest: jeśli wiem,
czym jest przyjaźń, jestem przyjacielem, kiedy wiem, czym
jest sprawiedliwość jestem sprawiedliwy, etc.



Metoda: elenktyczna (zbijanie) – fałszywa teza przyjmowana
poważnie i rozbrajana, doprowadzana do absurdu , wtedy



metoda maieutyczna- heurystyczna dziś, np. rozpisanie
sprawiedliwość na s. i ns. I szukanie wspólnego
mianownika



Daimonion, głos wewnetrzny

9

10