HIPOTERAPIA

Hipoterapia-

to ogół działań

terapeutycznych, do których wykorzystuje się
konia. Jest to metoda doskonale
uzupełniająca wszystkie inne oddziaływania
rehabilitacyjne a jej uniwersalność polega na
jednoczesnym oddziaływaniu na sferę:

1.

Ruchową

2.

Emocjonalną

3.

Społeczną

4.

Psychiczną

5.

Sensoryczną (zmysłową)



Hipoterapia - ogół zabiegów
terapeutycznych, do których
wykorzystuje się konia.



Hipoterapia stanowi jedną z form
rehabilitacji wieloprofilowej.



Hipoterapia - to działanie mające na
celu przywracanie zdrowia i sprawności
przy pomocy konia (grec. hippos) i jazdy
konnej.



Hipoterapia - jest wyjątkową i
niepowtarzalną metodą usprawniania
dzięki obecności konia - współterapeuty.

Cele:



normalizacja napięcia mięśniowego



poprawa jakości chodu



poprawa koordynacji ruchowej,
kształtowanie koordynacji oko - ręka



stymulowanie reakcji równoważnych



stymulacja czuciowa dłoni

Hipoterapia oddziaływuje na :



Kodowanie w mózgu prawidłowego wzorca
ruchu miednicy podczas chodu

(poprzez ruchy konia w stępie na pacjenta

przenoszony jest wzorzec ruchowy odpowiadający
ruchom człowieka w chodzie. Drgania grzbietu
końskiego przenoszone są na miednicę, tułów i
kręgosłup jadącego, przez co w mięśniach dochodzi
do ich napinania i rozluźniania. Ćwiczona jest
również równowaga, koordynacja i wiele czynności
motorycznych. Kkd podczas jazdy są odciążone)



Normalizowanie napięcia mięśniowego

Ciepło zwierzęcia i rytmika ruchów konia

sprawiają, że napięte mięśnie rozluźniają się i
dziecko może wykonywać ruchy, które
przedtem sprawiały mu trudność. Utrzymanie
prawidłowego dosiadu zmusza do
prostowania się wzmacniając mięśnie
grzbietu, brzucha, obręczy barkowej, wpływa
na korygowanie wad postawy. Rytmika
ruchów konia wpływa rozluźniająco na
spastykę mięśni u osób ze wzmożonym
napięciem mięśniowym oraz pobudzająco i
wzmacniająco siłę mięśni w przypadku
obniżonego napięcia mięśniowego



Doskonalenie koordynacji wzrokowo- ruchowej,
orientacji w przestrzeni i w schemacie własnego
ciała



Zwiększenie możliwości koncentracji uwagi i
utrzymanie zorganizowanej uwagi



Poprawa umiejętności komunikowania się



Zwiększenie motywacji do wykonania ćwiczeń



Rozwój samodzielności



Zwiększenie poczucia własnej wartości



Zmniejszenie zaburzeń emocjonalnych , reakcji
nerwicowych, poprawę umiejętności i
relaksowania się



Umiejętności nawiązywania pozytywnych
kontaktów społecznych



Dostarcza okazji do przebywania dziecka w
kontakcie z przyrodą i zwierzęciem

Hipoterapia może mieć różne formy:



Terapia ruchem konia- pacjent bez wykonywania
jakichkolwiek ćwiczeń poddawany jest ruchom konia
podczas jazdy



Fizjoterapia na koniu- poza terapeutycznym
oddziaływaniem ruchu konia wykonywana jest
gimnastyka lecznicza na koniu, prowadzona przez
fizjoterapeutę:

1.model neurofizjologiczny- najważniejsza

jest prawidłowa pozycja siedząca i prawidłowy ruch oraz
jakość (wskazany dla dzieci w wieku przedszkolnym)

2. model funkcjonalny- gdzie najważniejsza

jest funkcja a na drugim planie postrzeganie prawidłowej
pozycji i ruchu (dzieci starsze)



Terapia kontaktem z koniem- której istotą
jest emocjonalny kontakt pacjenta z koniem,
tworzenie sytuacji terapeutycznej w
obecności konia, podczas której pacjent
może w ogóle nie siedzieć na koniu



Psychopedagogiczna jazda konna i
woltyżerka- zespół działań podejmowanych
w celu usprawniania intelektualnego,
poznawczego, emocjonalnego i fizycznego.
Może odbywać się na lub przy koniu

Ponadto wyróżnia się jazdę konną dla osób

niepełnosprawnych :



Sportowa



Rekreacyjna

która nie stanowi części hipoterapii, ale jest

z nią ściśle związana i może mieć aspekt
terapeutyczny

Wskazania do prowadzenia terapii
na koniu:

U dzieci



Zespoły neurologiczne

- mózgowe porażenie dziecięce (dzieci z kontrolą głowy i czynną

pozycją siedzącą)

-stany po urazach czaszkowo- mózgowych
- ADHD
-choroby mięśni ( min. 3 pkt w skali Lovetta)
-dzieci niedowidzące i niewidome



Zespoły ortopedyczne

-wady postaw
-skoliozy I stopnia wg Coba
-stany po amputacjach i wady rozwojowe kończyn



Inne

-zespoły genetyczne np. zespół Downa ( po

wcześniejszym wykonaniu zdjęcia RTG odcinka
szyjnego kręgosłupa )

-przepukliny oponowo- rdzeniowe (w

zależności od wysokości uszkodzenia, obrazu
klinicznego i współwystępowania wodogłowia)

- zespoły psychologiczne: zaburzenia

emocjonalne, upośledzenia umysłowe,
niedostosowanie społeczne

U dorosłych



Stwardnienie rozsiane



Stany po urazach czaszko- mózgowych



Stany po udarze



Uzależnienia



Patologie społeczne

Przeciwwskazania
bezwzględne:



Uczulenie na sierść, pot lub zapach konia



Nie wygojone rany



Nietolerancja formy leczenia przez pacjenta np.
niepohamowany lęk



Schorzenia okulistyczne- wymagana konsultacja



Pogorszenie stanu zdrowia w zespołach
neurologicznych, stanach po urazach czaszkowo-
mózgowych, ADHD, chorobach mięśni



Brak kontroli głowy w rozwoju motorycznym



Podwyższona temperatura



Ostre choroby infekcyjne

Przeciwwskazania
względne:



Padaczka



Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim



Zaburzenia mineralizacji kości



Utrwalone deformacje i zniekształcenia,
przykurcze, ograniczenia zakresu ruchu
układu kostno stawowego np. zwichnięcia
w stawach biodrowych

KORZYŚCI SOMATYCZNE



Od samego początku zwracano uwagę
na korzyści somatyczne

›

rozluźnienie mięśni spastycznych,

›

wzrost siły,

›

poprawa koordynacji i odruchów
równoważnych,

›

poprawa czynności układu krążenia i
oddychania

KORZYŚCI PSYCHICZNE



Podstawowe korzyści psychiczne
towarzyszące terpaii to:

›

wzmocnienie poczucia samodzielności,

›

odwagi,

›

powiększenie umiejętności koncentracji,

›

zwiększenie motywacji,

›

lepsza samokontrola i samoocena.

Chód konia do hipoterapii powinien być

rytmiczny, sprężysty i wydajny.

Koń powinien charakteryzować się spokojnym

temperamentem, inteligencją, cierpliwością
i pracowitością. Musi być przygotowany do
tolerowania niespodziewanych bodźców
słuchowych , wzrokowych i dotykowych.
Należy przyzwyczaić go do wózków
inwalidzkich, kul, niespodziewanych ruchów
osób niepełnosprawnych.

Zajęcia hipoterapii powinny trwać średnio

30 minut. Dla zachowania
bezpieczeństwa z jednym pacjentem
powinien pracować jeden
hipoterapeuta. Osoba prowadząca
konia powinna mieć doświadczenie w
jego obsłudze.

Wpływ hipoterapii na dzieci
z m.p.dz:

W przypadku dzieci z mózgowym porażeniem

dziecięcym hipoterapia musi uwzględniać stan
rozwojowy dziecka, co oznacza, że całą koncepcja
ćwiczeń powinna być dostosowana do możliwości
dziecka odpowiadającej danej fazie rozwoju.

W pierwszym momencie ćwiczenia mają na celu

rozluźnienie nieprawidłowego napięcia mięśniowego
oraz zahamowanie przetrwałych odruchów, czyli
skupiają się na neuromotoryce. Kompensując
równocześnie niedobory psychomotoryczne i
sensomotoryczne . Koń oferuje optymalne warunki
w zakresie tych trzech obszarów objawowych



Hipoterapia korzystnie działa również na układ
oddechowy. Można to wykorzystywać w celach
logopedycznych do stymulacji motoryki ust.
Pobudzona zostaje artykulacja, poza tym kontakt
z koniem staje się dodatkową motywacją do
podjęcia kontaktu za pomocą mowy lub
jakichkolwiek innych dźwięków fonetycznych.



Program zajęć z hipoterapii uwzględnia
różnorodny rodzaj zaburzeń dziecka oraz jego
osobowość. Hipoterapia służy m.in. skorygowaniu
postawy ciała, regulacji napięcia mięśniowego
poprzez przyjmowanie pozycji rozluźnienia.

Celem terapii dziecka z
m.p.dz. jest:



hamowanie przetrwałych odruchów
patologicznych,



torowanie odruchów fizjologicznych,



normalizacja napięcia mięśniowego,



poprawa koordynacji ruchowej,



stymulacja rozwoju psychofizycznego i
społecznego.

Hipoterapia stwarza warunki sprzyjające

osiąganiu tych celów.

Przykładowy tok lekcyjny
opracowany dla dziecka z
m.p.dz:



Forma: fizjoterapia na koniu model
neurofizjologiczny



Asekuracja: z dołu 1 osobowa



Pomoce, sprzęt: gumowe kółko (ringo)

Część wstępna:



Przywitanie konika (1min)



Głaszczemy go z ziemi (2min)

Najpierw jedna, potem drugą ręką, na

końcu oburącz



Czyszczenie (3min)

Część główna:



Wsiadanie (1min)

Z rampy z pomocą terapeuty.



Chwila na przyzwyczajenie (Pół min)



Ruszamy



Jazda na wprost (pozycja pośrednia miednicy) (2min)



Jazda po łuku (3min)



Zabawa z ringo przekładanie z prawej ręki do lewej i odwrotnie
(3min)



Zmiany tępa (2min)



Zamykamy oczy -jazda na wprost (2min)



Zrywamy liście z drzewa (2min)

Zrywamy tylko te liście które są na wysokości barków lub niżej aby

nie prowokować patologicznych odruchów wyprostnych



Głaszczemy konia (2min)

Prawą ręką po prawej stronie szyi konia potem lewą po lewej

następnie prawą po lewej i lewą po prawej.

Część końcowa:



Parkujemy- koń zatrzymuje się przy
rampie(1min)



Zsiadamy z konia (1min)



Karmimy konia (3min)



Pożegnanie (1min)

Przykładowe ćwiczenia
wykorzystywane w hipoterapii:



Ćwiczenia równoważne

l. Dziecko siedzi okrocznie, przodem do kierunku jazdy.
a) opiera ręce na swoich kolanach,
b) unosi ręce w bok, a następnie w górę, klaszcze nad głową,
c) umieszcza ręce pod pośladkami,
d) chwyta jedną ręką za ogon, drugą za grzywę konia, ćwiczenie wykonuje w

obie strony.

2. Dziecko siedzi bokiem do kierunku jazdy.
a) opiera ręce na swoich kolanach,
b) próbuje wrzucić piłkę do kosza przejeżdżając obok niego,
c) rzuca piłkę do terapeuty i chwyta ją podczas jazdy.

3. Dziecko siedzi okrocznie, tyłem do kierunku jazdy (przodem do zadu konia).
a) próbuje osiągnąć wszystkie pozycje z ćw.l,
b) chwyta znajdujący się za nim pas woltyżerski.

4. Jazda w siadzie klęcznym podpartym.
5. Jazda w siadzie klęcznym bez podporu,
6. Jazda w klęku podpartym,
7. Jazda w klęku prostym

W ćwiczeniach 4, 5, 6, 7 samo utrzymanie pozycji

jest trudnym zadaniem, należy zwrócić
szczególną uwagę na zapewnienie dziecku
wystarczającej asekuracji.

Ćwiczenia czynności życia codziennego

Jedzenie
Dziecko siedzi okrocznie przodem do kierunku jazdy. Ćwiczenia

zaczynamy od ruchów symetrycznych — obie ręce razem, przybory —
kijek. Na początek dziecko powinno nauczyć się prawidłowego chwytu
(nachwytu), następnie czynność posługiwania się łyżką dzielimy na
poszczególne fazy:

1. nabieranie pokarmu na łyżkę — ćw. rotacji — nawijanie sznurka na

kijek.

2. unoszenie łyżki — unoszenie kijka, utrzymanie rąk na wysokości twarzy.

3. wkładanie pokarmu do ust — przyciągnięcie kijka do klatki piersiowej,

polecenie dotknięcia nim do ust, nosa, czoła.

Następnie możemy przejść do ćwiczeń jedną ręką. By usprawnić ruchy

globalne i precyzyjne, polecamy dotykanie kijkiem do kolan, części
twarzy, włożenie go pod brzuch konia, rozczesanie nim grzywy.



Ubieranie

W ćwiczeniach tych jako pomoce można wykorzystać ringo, szarfę,

plastykowe kółko. Dziecko siedzi przodem lub bokiem do kierunku jazdy.

1. Zakładanie (i zdejmowanie) kółka na rękę. Próba wciągnięcia go do

samego barku.

2. Zakładanie (i zdejmowanie) ringo na stopę.

3. Zakładanie (i zdejmowanie) szarfy na głowę.

4. Przeciąganie szarfy od głowy do bioder i z powrotem.

Do nauki obsługiwania różnego rodzaju zapięć i wiązań wykorzystuje się ćw.

manipulacyjne: chwytanie małych piłeczek, wybieranie z koszyka podczas
jazdy pojedynczych, drobnych przedmiotów (np. klocków), nakładanie
kółek na pik, strącanie kijkiem zabawek, liczenie nóg i ogona konia na
palcach (przez ich kolejne zginanie lub prostowanie), sprawdzanie siły
każdego palca (naciskanie każdym palcem osobno miękkiej piłki),
wędrówka dłońmi wzdłuż szyi konia, lekkie i silne klepanie, głaskanie
konia.

Koniec