OKRES STALINOWSKI W
POLSCE

Okres stalinowski w Polsce ma miejsce w latach

1946 -53 (56). Koniec tego okresu wiąże się z
obaleniem tezy Stalina na XX Zjeździe KPZR.

Na ziemiach polskich jest to okres wzmożonego

działania organizacji konspiracyjnych takich
jak „WIN” lub „NIE”, które są odpowiedzią na
represje radzieckie skierowane na działaczy
partyjnych, politycznych i zwykłych obywateli.

W 1947 roku ogłoszono amnestię. Ujawniło się

wtedy ok. 60 tys. działaczy konspiracyjnych.
Amnestia jednak okazała się być podstępem
by zdemaskować opozycję podziemia. Wskutek
czego nastąpiły masowe aresztowania
ujawnionych konspirantów.

Oprócz działaczy podziemia aresztowano również polityków

partii niekomunistycznych – PSL, SP i PPS oraz byłych
żołnierzy AK.

I tak w latach 1950 – 53:



wydano 35 wyroków śmierci – 19 z nich wykonano;



Aresztowano ponad 1500 oficerów polskich, m.in. gen.
Stanisława Tatara (kara dożywotniego więzienia i
pozbawienie praw), gen. Jerzego Kirchmayera (kara
dożywotniego więzienia), adm. Józefa Unruga.



Na karę śmierci skazano gen. Fieldorfa ps. „Nil” i kpt.
Przybyszewskiego – dowodzącego baterią im. Laskowskiego
walczącą w obronie helu we wrześniu 1939 roku;



W więzieniu w Moskwie umiera Kazimierz Pużak i płk
Krzyżanowski (komendant okręgu Wilno AK);



W 1953 rozpoczęły się wzmożone represje wobec Kościoła i
aresztowania księży- m.in. bpa Kaczmarka i kardynała
Wyszyńskiego;

PZPR

W dniach

15-21 XII 1948

roku nastąpiło

zjednoczenie PPS i PPR

. W wyniku rozmów

powstała nowa polska partia –

PZPR

– Polska

Zjednoczona Partia Robotnicza a jej I
sekretarzem został

Bolesław Bierut

.

W tym samym czasie Władysław Gomułka

został odsunięty od władzy i oskarżony o tzw.
„odchylenie prawicowo – nacjonalistyczne”
(lepiej oceniał działalność PPS-u niż SDKPiL-
u);

Tymczasem Bierut rozpoczął monopolizowanie

władzy w Polsce i tworzenie tzw. kultu
jednostki Bolesława Bieruta.

Bolesław
Bierut –
I sekretarz
PZPR

ZSL

Po zjednoczeniu PPS i PPR narastać

zaczęły naciski w środowisku partii
ludowych. Skutkiem czego w
listopadzie 1949 roku na kongresie
partii

utworzono Zjednoczone

Stronnictwo Ludowe

. Na czele Rady

Naczelnej ZSL stanął

Roman Niećko

.

W Polsce teoretycznie wykształcił się

system wielopartyjny, natomiast w
praktyce monopol na władzę posiadała
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
kontrolująca partie satelickie – ZSL i
SD.

Terror

W celu umocnienia pozycji władze ludowe

stosowały akcje terroru. Powołano nowe
aparaty wspomagające nowy porządek:



MBP

– Ministerstwo Bezpieczeństwa

Publicznego



UB

– Urząd Bezpieczeństwa;



MO

– Milicję Obywatelską;

które wspomagane były wyszkolonymi

agentami NKWD.

Kominform

We wrześniu 1947 roku w Szklarskiej Porębie

powstało

Biuro Informacyjne Partii

Komunistycznych i Robotniczych (Kominform)

z

państw Środkowej i Południowej Europy. Miało
ono koordynować działania komunistów i dążyć
do utworzenia jednolitej władzy komunistycznej
na wzór radziecki.

Kominform:



Miał koordynować walkę z imperializmem;



Oferować wzajemną pomoc państwom
socjalistycznym;



Integrować państwa socjalistyczne;

Polska Rzeczpospolita Ludowa

Przypieczętowaniem zmian

politycznych i ustrojowych było

uchwalenie 22 lipca 1952 roku
konstytucji ustanawiającej Polską
Rzeczpospolitą Ludową.

Konstytucja oparta była na wzorcach

radzieckich i pozwalała na dużą
interpretację przepisów przez
władzę.

Przetłumaczony na
język polski projekt
Konstytucji Polskiej
Rzeczypospolitej
Ludowej z poprawkami
J. Stalina, naniesionymi
ręką B. Bieruta

Konstytucja z 1952 roku

W zakresie ustroju gospodarczego zakładała

uspołecznienie środków produkcji.

Zacierała granice pomiędzy władzą

ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą

.

Najwyższym organem władzy państwowej był

Sejm, ale pozbawiony określonych praw
posłów, był łatwym narzędziem manipulacji;

Rada Państwa posiadała realnie największą

władzę posiadając najszersze kompetencje.

Gospodarka okresu
stalinowskiego

1947 – „bitwa o handel” doprowadziła do

upadku handlu prywatnego i jego
nacjonalizacji;

W okresie stalinowskim gospodarka polska

staje się na wzór radziecki gospodarką
planową

. Zaczynają obowiązywać kilkuletnie

plany rozwoju gospodarczego Polski:



Plan 6-letni – lata 1950-55



Plany 5- letnie – realizowane ciągle w latach
1950 -89.

Kolektywizacja

Od 1951 roku przeprowadzano w Polsce

kolektywizację rolnictwa.

Tworem tego procesu są

PGR-y – Państwowe Gospodarstwa Rolne oraz
gospodarstwa spółdzielcze.

Bilans kolektywizacji

wsi był jednak niekorzystny ze względu na zakaz
wymiany handlowej z Zachodem, czego skutkiem
był brak dostępu do nowych technologii, nowych
odmian zbóż oraz nawozów sztucznych. Produkcja
rolna zaczęła spadać. Dlatego w 1954 roku
przeprowadzono korektę planu 6- letniego i część
wydatków przeniesiono na rolnictwo. Skutkiem
czego nie zrealizowano części założeń planu.

XX Zjazd KPZR i jego
postanowienia

XX Zjazd KPZR miał

miejsce w Moskwie w
lutym 1956 roku

. Na

czele zjazdu stanął

Nikita

Chruszczow

, który

wygłosił swój referat
zawierający nowe
wytyczne dot. spraw
ZSRR i państw satelickich
oraz stosunków
międzynarodowych po
śmierci Józefa Stalina.

Postanowienia XX zjazdu



Decyzje o konieczności poprawienia
stosunków winnymi mocarstwami świata;



Obalono teorię Stalina mówiącą, że w miarę
rozwoju socjalizmu narasta walka klasowa;



Zapowiedziano uregulowanie stosunków
międzynarodowych;



Potępiono kult jednostki Stalina;



Stwierdzono że współistnienie 2 bloków
państw jest możliwe; co więcej możliwa jest
między nimi rywalizacja kulturalna,
ekonomiczna i polityczna;



Potwierdzono tezę Lenina, że dróg od
kapitalizmu do socjalizmu jest wiele,
ale muszą być spełnione pewne
warunki, m.in: władzę w państwie musi
sprawować klasa robotnicza lub partia
robotnicza; Stalin twierdził, że jedyną
drogą jest rewolucja;



Powzięto decyzję o załagodzeniu
stosunków z USA, czego wynikiem było
spotkanie Chruszczowa z JFK;

Sprawy wewnętrzne:



Rehabilitacja osób niesłusznie oskarżonych i
skazanych na śmierć w okresie stalinowskim;



Ogłoszono amnestię dla więźniów ZSRR;



Zaprowadzono zmiany w gospodarce ZSRR –
uspołeczniono kołchozy i sowchozy – niektóre
rozwiązano a części nadano większe swobody;



Wprowadzono reformę ustawodawstwa pracy,
czego rezultatem było skrócenie czasu pracy;



Rozwiązano Kominform



Odnowienie kontaktów z Jugosławią;

Śmierć Stalina, nowe rządy w ZSRR, XX

Zjazd KPZR i jego postanowienia
spowodowały szereg wystąpień w
państwach socjalistycznych. W Polsce
znamienny dla tego okresu był tzw.

Polski październik ‘56

na Węgrzech z

kolei Powstanie węgierskie 1956 roku.