Fizjoterapia u dzieci i młodzieży z bocznymi

skrzywieniami kręgosłupa i innymi wadami postawy.

Cechy prawidłowej postawy

ciała

• układ poszczególnych odcinków ciała

względem siebie jest zharmonizowany, a
utrzymanie postawy wymaga minimalnego
napięcia układu mięśniowego

• zapewnia optymalną stabilność i mobilność
• stwarza warunki do optymalnego ułożenia

narządów wewnętrznych, zwłaszcza jamy
brzusznej

Cechy prawidłowej postawy ciała

Płaszczyzna strzałkowa:

• Proste ustawienie głowy
• Fizjologiczne krzywizny kręgosłupa
• dobrze wysklepiona klatka piersiowa
• brzuch wysklepiony na poziomie

klatki piersiowej lub niżej

• Miednica ustawiona w

przodopochyleniu

• proste kończyny dolne i prawidłowo

wysklepione stopy

Cechy prawidłowej postawy ciała

Płaszczyzna strzałkowa:

• pion spuszczony z okolicy wyrostka

sutkowego kości skroniowej powinien
przechodzić przez środek stawu
barkowego, krętarz większy kości
udowej, nieco do przodu od linii
stawów kolanowego i skokowego, i
padać na środek stępu

• U dzieci w wieku 4-5 lat powiększona

lordoza i niewykształcone sklepienie
stopy jest fizjologią

Cechy prawidłowej postawy ciała

płaszczyzna czołowa

• Proste ustawienie głowy (propriocepcja

przy zamkniętych oczach)

• Symetryczne ustawienie barków (łopatki)
• Ocena trójkątów talii
• Symetryczne ustawienie miednicy
• Kolana proste (szpotawienie, koślawienie

fizjologiczne w niewielkim stopniu)

• Proste ustawienie stawów skokowych

(ocena ustawienia ścięgna Achillesa)

Cechy prawidłowej postawy ciała

płaszczyzna poprzeczna

• Ocena ustawienia względem siebie

-obręczy barkowej
-klatki piersiowej
-obręczy miednicznej

• ocena ustawienia kończyn górnych i

dolnych

Układ mięśniowo powięziowo-

więzadłowy i jego rola dla statyki ciała.

• Odgrywa

zasadniczą

rolę

dla

zapewnienia

odpowiedniej stabilności ciała i mobilności (lokomocji).

• Niezależnie od tego jak mięśnie pracują indywidualnie,

pracują

one

także

wzdłuż

funkcjonalnych

,

zintegrowanych szlaków tzw: taśm mięśniowych

• istotne jest rozpatrywanie tego układu pod względem

wykonywanej funkcji jako pojedynczego mięśnia i całej
grupy mięśniowej

• Zaburzenia

funkcjonalne

tego

układu

często

przyczyniają się do powstawania wad postawy, które
wcześnie wykryte stosunkowo łatwo podlegają korekcji

Taśmy mięśniowe

Taśma powierzchowna
tylna:

• podeszwowa powierzchnia palucha i

palców → rozcięgno podeszwowe i krótkie

zginacze palców → pięta → ścięgno

Achillesa, mięsień brzuchaty łydki → kłykcie

kości udowej → mięśnie kulszowo-

goleniowe → guz kulszowy → więzadło

krzyżowo-guzowe → kość krzyżowa →

powięź piersiowo-lędźwiowa, mięsień

prostownik grzbietu → guzowatość

potyliczna → czepiec ścięgnisty, powięź

czaszki → brzeg nadoczodołowy

Taśma powierzchowna tylna i wady

postawy w pł. strzałkowej

Przyjmowanie pozycji „na
baczność”

jest

spowodowane
zwiększonym napięciem
tylnej

powierzchownej

taśmy

mięśniowej

w

stosunku

do

antagonistycznej
funkcjonalnie

przedniej

powierzchownej

taśmy

mięśniowej.

Taśmy mięśniowe:

Taśma spiralna:

• Wyrostki poprzeczne C1-C2, kresa karkowa

górna, wyrostek sutkowaty → mm. płatowaty

głowy i szyi → wyrostki kolczyste C3-T3, wyrostki

kolczyste T3-T6→ mm. równoległoboczny większy i

mniejszy → przyśrodkowy brzeg łopatki→ m.

zębaty przedni → boczne części żeber (1-9)→ m.

skośny zewnętrzny, kresa biała, m. skośny

wewnętrzny → KBPG→ m. napinacz powięźi

szerokiej, pasmo biodrowo-piszczelowe → kłykieć

boczny kości piszczelowej→ m. piszczelowy

przedni → podstawa pierwszej kości śródstopia

→ m. strzałkowy długi→ głowa kości strzałkowej →

m. dwugłowy uda→ guz kulszowy → więzadło

krzyżowo-guzowe → kość krzyżowa →powięź

piersiowo-lędźwiowa, m. prostownik grzbietu→

brzeg potyliczny

Taśma spiralna. Wady postawy w

płaszczyźnie czołowej i poprzecznej

Taśma spiralna i wady ustawienia

stopy kolana i biodra

• Wpływ na ustawienie

stopy w zależności od
tego, która grupa
mięśniowa dominuje

Rola układu nerwowego w

prawidłowej postawie

• Prawidłowy wzorzec posturalny

(OUN)

• Prawidłowe przewodzenie nerwowe
• Prawidłowa informacja proprio i

eksteroceptywna (ObUN).

Staw krzyżowo-biodrowy

• Prawidłowa ruchomość SKB i

wydolny

układ

mięśniowo

powięźiowo więzadłowy powodują,
że SKB działa jak amortyzator.

• Jest

to

jedna

ze

strategii

oraganizmu

w

przenoszeniu

obciążeń

(szczególnie

dynamicznych)

• Gdy jeden z elementów układu jest

niewydolny

(np.:

zablokowanie

ruchomości SKB, zły kąt nachylenia
miednicy-

dominacja

napięcia

przedniej

lub

tylnej

taśmy

mięśniowej),

cały

mechanizm

przestaje spełniać swoją funkcję a
obciążenia

przenoszone

przez

szkielet zwielokrotniają się

Rytm miedniczno-lędźwiowy

•

mięśnie zaangażowane w prawidłowe ustawienie miednicy w
płaszczyźnie strzałkowej to dwie pary mięśni synergistycznych:

•

Mięśnie brzucha(MB) i mięśnie prostujące
biodro (PB)

MB+PB

tyłopochylenie – przewaga włókien
fazowych)

•

Mięsień prostownik grzbietu(PG) (m.
wielodzielny) i m. zginające biodro (ZB) (m.
biodrowo-lędźwiowy)

PG+ZB

przodopochylenie – przewaga włókien
tonicznych

Rytm miedniczno-lędźwiowy

• MB + PB = ZB + PG

(pozycja neutralna)

• MB + PB > ZB + PG

(zwiększone

tyłopochylenie)

• MB + PB < ZB + PG

(zwiększone

przodopochylenie)

Rytm miedniczno lędźwiowy

Testy funkcjonalne oceniające stopień napięcia/przykurczu

mięśni i ruchomości stawów odpowiedzialnych za

prawidłowe utrzymanie postawy ciała

• Test palce-podłoga (Thomayera)- prawidłowa pozycja wyjściowa, ocena

ruchomości odcinka lędźwiowego, stawów biodrowych oraz napięcia mm.
kulszowo-goleniowych (i Taśmy Powierzchownej Tylnej).

• Test Thomasa (różnicowanie)- Mięsień biodrowo-lędźwiowy –wpływ na

wady postawy (pł. strzałkowa , czołowa i poprzeczna).

• Test Patricka, ocena napięcia przywodzicieli + różnicowanie chorób stawu

biodrowego i krzyżowo-biodrowego.

• Objaw wyprzedzania i ocena ruchomości stawu krzyżowo-biodrowego

(palpacja) + test kolców

• Objaw Derbolowskye’go

• Test ścienny- ocena napięcia m. piersiowego większego

Testy funkcjonalne oceniające

postawę ciała

• Test Bertranda – ocena kręgosłupa w

płaszczyźnie popracznej

• Test Mathiassa (wydolności

posturalnej)

Przykłady ćwiczeń

• Mięsień biodrowo-lędźwiowy

i m. czworoboczny lędźwi –
przywrócenie

balansu

mięśniowego tej okolicy jest

istotnym

elementem

podczas pracy z dzieckiem z
wadą postawy lub skoliozą

• Dysbalans pomiędzy prawą

a lewą stroną w/w mięśni i
mięśnia

najszerszego

grzbietu

powoduje

utrwalanie się wady (duży
wpływ

na

płaszczyznę

poprzeczną)

Przykłady ćwiczeń

• Wzmacnianie/aktywacja mięśnia pośladkowego

wielkiego (stabilizacja globalna)

• Wzmacnianie/aktywacja mieśnia pośladkowego

średniego

• Rozciąganie/normalizowanie

napięcia

grupy

mięśni kulszowo – goleniowej

• Rozciąganie/normalizowanie napięcia mm. łydki
• Rozciąganie/normalizowanie

napięcia

mm.

piersiowych

• Wzmacnianie/aktywizowanie

mięśnia

czworogłowego

Przykłady ćwiczeń

• aktywizacja głębokiego układu

stabilizującego z korekcją w
płaszczyźnie czołowej strzałkowej i
poprzecznej (biofeedback) –
stopniowanie trudności

Obiektywna ocena wielkości bocznego

skrzywienia kręgosłupa

(trójpłaszczyznowego skrzywienia

kręgosłupa)

• Pomiar za pomocą skoliometru Bunnela:

- łatwy w wykonaniu i interpretacji
- nieinwazyjny
- ocena rotacji skrzywienia (kąta rotacji skrzywienia - KRS)
- daje natychmiastowy wynik i charakteryzuje się wysoką
czułością (0,1 % wyników fałszywie ujemnych wg. Bunella)
- pozwala na częstą ocenę pacjenta bez konieczności

badania RTG

Skoliometr Bunnela

• Pomiaru dokonuje się w miejscach największej rotacji kręgów

przykładając skoliometr, bez dociskania, w poprzek osi długiej
kręgosłupa. W warunkach idealnej symetrii przyrząd wskazuje zero
stopni. W skoliozie wartość ta wzrasta proporcjonalnie do wielkości
deformacji

Skoliometr Bunnella

• Pomiarów

skoliometrem
dokonujemy na 3
odcinkach w 3
pozycjach

Skoliometr Bunnella

Skoliometr Bunnela

• Skoliometr wykrywa każdą asymetrię tułowia, która nie

koniecznie musi świadczyć o istniejącej skoliozie. Aby
uniknąć
wyników fałszywie dodatnich i zbytecznych naświetlań
młodocianych pacjentów, proponuje się wartość progową
KRT, która jest stosowana przy kierowaniu do dalszych
badań. Proponuje się następujące wartości progowe KRT:
-od 0 do 3 – fizjologiczna asymetria tułowia
-od 4 do 6 – konieczność powtórzenia badania po
3-4 miesiącach
-7 lub więcej upoważnia do skierowania do ortopedy i
do badania RTG

Badanie radiologiczne

• Radiografia spełnia najistotniejszą rolę w

potwierdzeniu diagnozy bocznego idiopatycznego
skrzywienia

kręgosłupa.

Zdjęcie

powinno

obejmować kręgosłup na całej swej długości wraz
z klatką piersiową i miednicą oraz głowami kości
udowych (w celu określenia długości kończyn
dolnych).

Ocenie podlegają:
- rozległość skrzywienia;
- kąt skrzywienia, wg Cobba;
- zmiany strukturalne kręgów (sklinowacenie)
- rotacja i torsja kręgów;
- kąt żebrowo-kręgowy;
- etap kostnienia szkieletu, wg testu Rissera.

wyznaczenie kąta skrzywienia

metodą Cobba

wyznaczenie kąta skrzywienia

metodą Cobba

• Wartość kąta Cobba rośnie proporcjonalnie do

wielkości skrzywienia

• Metodyka wykonania pomiaru:

-pomiar kontrolny oceniamy w stosunku do
kręgów szczytowych i neutralnych, które

braliśmy

pod uwagę podczas pierwszego

pomiaru

kąt rotacji osiowej wg

Perdriollego

• Metoda polega na przyłożeniu specjalnej linijki do

radiogramu na wysokości wybranego kręgu, zwykle
szczytowego. Pogrubione linie siatki powinny
przebiegać przez punkty oznaczone w zwężeniach po
bokach trzonu. Nasada łuku kręgu po wypukłej
stronie skrzywienia widoczna jest na radiogramie jako
elipsa. Linia przeprowadzona przez środek elipsy
służy do odczytywania wartości kąta rotacji osiowej
na podziałkach linijki

Test Rissera

• Polega

na

ocenie

wieku kostnego na
podstawie

którego

oceniana

jest

możliwość

progresji

skrzywienia