SZKODLIWE

CZYNNIKI

ZABURZAJĄC

E ROZWÓJ W

OKRESIE

PRENATALNY

M

Wykonały:

Konieczna

Anna

Koza Anna

Rozwój człowieka zależy od trzech

grup czynników, którymi są:



czynniki genetyczne



czynniki paragenetyczne



czynniki pozagenetyczne

Czynniki

genetyczne

Zaburzenia rozwoju o charakterze genetycznym są przekazywane dziedzicznie lub wynikają z zadziałania
na komórki rozrodcze: zygotę i embrion uszkadzających czynników powodujących zmiany materiału
dziedzicznego.

Zaburzenia te mogą się przejawiać w postaci:



aberracji chromosomowych strukturalnych np. „zespół miauczącego kota”



aberracji chromosomowych liczbowych, które dotyczą:

AUTOSOMÓW np. zespół Downa lub CHROMOSOMÓW PŁCIOWYCH np. Zespół Turnera, Klinefeltera



mutacji monogenowych przekazywanych w sposób dominujący np. choroba Bourneville’a, Aperta, Marfana,

Crouzona, Sturge-Webera, lub w sposób recesywny np. fenyloketonuria, galaktozemia, sprzężonych z płcią
np. hemofilia, dystrofia mięśniowa typu Duchena



mutacji poligenowych, które ujawniają się wskutek sumowania działania wielu genów, a często również

czynników środowiskowych np. choroby psychiczne

Czynniki
paragenetyczne

Czynniki paragenetyczne to
genetyczno-konstytucjonalne
właściwości matki stanowiące
tzw. regulator matczyny
wpływający na modyfikację
predyspozycji genetycznych
dziecka.

Czynniki
pozagenetyczne

Czynniki pozagenetyczne są przyczyną chorób i wad wrodzonych
powstałych w okresie jajowym tzw. blastopatie 1. -2. tydzień, w
okresie zarodkowym tzw. embriopatie 3. – 8. tydzień i w okresie
płodowym tzw. fetopatie od 9. tygodnia do urodzenia.

Do czynników pozagenetycznych należą:



wirusy (różyczki, cytomegalii, świnki, żółtaczki zakaźnej, półpaśca, grypy)



Bakterie (kiły, listeriozy)



Pasożyty (toksoplazmozy)



Promieniowanie (ultrafioletowe, rentgenowskie, izotopem, odpadami radioaktywnymi



Toksyny (alkohol, narkotyki, nikotyna, leki zwłaszcza hormonalne , psychotropowe, antybiotyki, związki

ołowiu, rtęci i azbestu, środki ochrony roślin)

Do czynników pozagenetycznych należą
(ciąg dalszy):



Niedotlenienie (z powodu zaburzonego

krążenia krwi w organizmie matki, dziecka
lub łożyska)



Stany niedoborowe ilościowe, czyli

niedożywienie i jakościowe (niedobór wit.
A czy B2)



Choroby matki (cukrzyca, choroby nerek,

choroby serca)



Komplikacje ciążowe (zagrażające

poronienie, krwawienia w czasie ciąży,
zatrucia ciążowe, wysokie miano
przeciwciał w wyniku niezgodności
głównych grup krwi lub czynnika Rh



Stres matki

Szkodliwość danego czynnika oraz rozmiar
i znaczenie powstałego zaburzenia dla
rozwijającego się dziecka zależy od:



właściwości organizmu matki oraz

łożyska



właściwości konstytucyjnych dziecka,

które czynią dziecko bardziej lub mniej
odpornym na działające czynniki
uszkadzające



okresu rozwojowego, w którym dany

czynnik zadziałał



innych czynników, które zadziałały

wcześniej, lub w tym samym czasie, które
zwiększają działanie głównego czynnika
negatywnego



siły, rodzaju, długości czasu działania

czynnika uszkadzającego

Im wcześniejszy etap w rozwoju, tym szybsze tempo wzrostu,
intensywne dojrzewanie, słabsza obrona kosmówkowa lub łożyskowa
oraz słabsza odporność dziecka, stąd bardziej rozległe i poważne
efekty patogenne działających czynników, które mogą zaburzyć
kształtowanie się tego, co zostało dziedzicznie przekazane (okresy
krytyczne)

Czynniki szkodliwe
- leki

ASPIRYNA – zbyt duże ilości mogą powodować poronienia, krwawienia, problemy noworodka z oddychaniem
BARBITURATY (środki nasenne) – mogą powodować problemy dziecka z oddychaniem
DES (lek zapobiegający poronieniom) – może powodować raka szyjki macicy i pochwy u kobiety, a u dziecka anomalie narządów
płciowych u obu płci
IZORETYNA (przy leczeniu wysypek) – może powodować zniekształcenia głowy i uszu, uszkodzenia serca i centralnego układu
nerwowego, problemy z zachowaniem
FENYTOINA (lek rozkurczowy) - trzykrotny wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia wad serca i zahamowania wzrostu
STREPTOMYCYNA - może powodować utratę słuchu
TETRACYKLINA – może powodować plamy na zębach, może wpływać na rozwój kości
TALIDOMID - może powodować deformacje kończyn, deficyty sensoryczne, uszkodzenia narządów wewnętrznych, śmierć

Czynniki szkodliwe
- narkotyki

KOKAINA I CRACK– może powodować zahamowanie wzrostu, przedwczesny poród,
drażliwość noworodka, syndrom głodu narkotycznego
HEROINA I METADON – mogą powodować zahamowanie wzrostu, przedwczesny poród,
drażliwość noworodka, syndrom głodu narkotycznego, syndrom nagłej śmierci
LSD I MARIHUANA - Przy znacznych ilościach – prawdopodobny powód przedwczesnych
porodów i zahamowań wzrostu, uważane za przyczynę odrywania się kawałków
chromosomów, ale efekt ten nie jest pewny

Czynniki szkodliwe

związane z matką

WIEK - nastoletnie matki oraz kobiety powyżej 35 roku
życia mają dzieci z niższą wagą urodzeniową niż matki w
optymalnym wieku rozrodczym, prawdopodobieństwo
urodzenia dziecka z syndromem Downa rośnie wraz z
wiekiem
ALKOHOL – może powodować uszkodzenia mózgu, serca,
zahamowanie wzrostu, opóźnienie umysłowe, płodowy
zespół alkoholowy
CUKRZYCA - trzykrotny wzrost prawdopodobieństwa
wystąpienia wszystkich typów wad wrodzonych, nie
wyłączając takich jak: bezmózgowie, rozszczepienie
kręgosłupa, wady wrodzone serca
NIEDOŻYWIENIE - wzrost prawdopodobieństwa
zahamowania wzrostu, wcześniactwo, kłopoty z
koncentracja uwagi, małe zdolności społeczne, szczególnie
wtedy gdy matka była niedożywiona w okresie
poprzedzającym ciążę
FENYLOKETONURIA - opóźnienia rozwojowe mózgu i głowy,
opóźnienie umysłowe, wady serca
TYTOŃ - zahamowanie wzrostu, wcześniactwo

Czynniki szkodliwe
– infekcje

AIDS - wrodzone deformacje, dziecko bezbronne wobec infekcji
CYTOMEGALOWIRUS - głuchota, ślepota, anomalie rozwoju głowy i mózgu, opóźnienie umysłowe
LISZAJE - opóźnienie umysłowe, uszkodzenie oczu, śmierć
RÓŻYCZKA - opóźnienie umysłowe, uszkodzenie oczu, głuchota, wady wrodzone
SYFILIS - opóźnienie umysłowe, poronienie, ślepota, głuchota, śmierć
TOKSOPLAZMOZA - anomalie rozwoju głowy i mózgu, opóźnienie umysłowe

Zagrożenia
środowiskowe

OŁÓW - poronienie, anemia, opóźnienie umysłowe
RTĘĆ - anomalie rozwoju głowy i mózgu, brak koordynacji motorycznej, opóźnienie
umysłowe,
PCV – zahamowanie wzrostu
PROMIENIOWANIE - białaczka, anomalie rozwoju głowy i ciała, rak, zmiany genetyczne,
poronienie, urodzenie martwego dziecka

Czynniki szkodliwe
– alkohol



W ciągu kilku minut po spożyciu alkoholu przez matkę ciężarną przedostaje się on do krwiobiegu

matki, niemal natychmiast przechodzi przez łożysko i pojawia się we krwi płodu



Spożyty przez matkę alkohol przedostaje się w niewielkiej ilości do wód płodowych, które jak

wiadomo, płód połyka. Alkohol pojawia się w wodach płodowych później niż we krwi matki, ale
pozostaje w nich dłużej



Mniej więcej pół godziny po tym jego stężenie osiąga maksimum we krwi matki, podobne

maksimum osiąga ono we krwi płodu



Około połowy krwi matki płynie do jej mózgu, trafia tam więc około połowy zawartego we krwi

alkoholu, u płodu proporcja ta jest jeszcze większa



Zatem gdy upija się matka, upija ona także dziecko, które nosi ona w swoim łonie

Czynniki szkodliwe -
palenie



Zaciągnięcie się przez kobietę dymem z papierosa powoduje

wprowadzenie do płuc podobnej ilości tlenku węgla jak podczas
wdechu gazów wydobywających się z rury wydechowej



Wypalając jednego tylko papierosa wprowadza ona do organizmu

jedną dziesiątą część śmiertelnej dawki nikotyny, znaczną część
cyjanku oraz innych substancji chemicznych, z których większość
jest szkodliwa, jeśli nie wręcz trująca



Tlenek węgla z wypalonej w ciągu dnia choćby tylko połowy

paczki papierosów zmniejsza o od 1/3 do ½ ilość tlenu normalnie
dostarczanego komórkom, podczas gdy układ nerwowy pobudzany
jest sztucznie przez nikotynę



Organizm dorosłego jest dostatecznie silny i stabilny, by – do

pewnego stopnia przynajmniej – wytrzymać takie zaburzenia
fizjologiczne



Ale organizm płodu dopiero się rozwija i ta sama ilość nikotyny,

która stymuluje układ nerwowy człowieka dorosłego, może
obniżyć aktywność płodu



Dlatego gdy matka zapala papierosa płód zaczyna „mniej”

oddychać



Palenie wpływa także na zahamowanie wzrostu płodu

Czynniki szkodliwe
- niedotlenienie



Duże wysokości nad poziomem morza: stężenie tlenu w powietrzu jest z naturalnych przyczyn zmniejszone.



Gdy nie zaaklimatyzowany dorosły wespnie się na szczyt wysokiej góry, będzie prawdopodobnie odczuwał skutki niedotlenienia, w

postaci ostrej choroby wysokościowej. Jej objawami są: ból głowy, osłabienie, drażliwość, trudności w koncentracji uwagi, bezsenność.



Kobiety żyjące na dużych wysokościach kompensują niską zawartość tlenu w powietrzu, wytwarzając szczególnie duże łożyska –

wówczas choć we krwi matki jest mniej tlenu, który może zostać przekazany do krwi płodu, przynajmniej jest on przekazywany bardziej
wydajnie.



Nie pozwala to jednak na całkowicie skompensowanie niedoboru tlenu we krwi.

Badania Saco-Pollitt porównujące dzieci peruwiańskich
urodzonych w Andach na wysokości 4200 m n.p.m. z
dziećmi urodzonymi niemal na poziomie morza w Limie
(przy uwzględnieniu wykształcenia i pochodzenia
społecznego rodziców, zawodu ojca i in. zmiennych)
pokazały, że dzieci urodzone w Andach:



Ważyły mniej,



Miały słabsze napięcie mięśniowe,



Poruszały się mniej i gwałtowniej,



Słabiej się koncentrowały



Więcej płakały – zatem zachowywały się jak cierpiący na

ostre niedotlenienie dorośli

Istnieją też pośrednie dowody na to, że niedotlenione płody,
podobnie jak niedotlenieni dorośli, cierpią na bóle głowy