5. PLANOWANIE PRZESTRZENNE

NA SZCZEBLU GMINY

JOANNA RAJCA

Polityka przestrzenna

Jest to sfera działania mającego za

zadanie

ustalenia

celów

i

środków

kształtowania,

zagospodarowania

i użytkowania przestrzeni. Planowanie
przestrzenne należy uznać za jedno z jej
podstawowych narzędzi, obok normowania
i egzekwowania realizacji zgodnej z
planem. Zakresem swoim musi obejmować
wszystkie cele polityki przestrzennej, a
więc w równej mierze cele ekonomiczne,
społeczne i ekologiczne.

Gospodarka

przestrzenna

Jest to racjonalne wykorzystanie środowiska

drogą właściwego rozmieszczenia środków trwałych.
W ujęciu socjologicznym gospodarka przestrzenna
jest narzędziem realizacji celów społecznych
i zaspokajania potrzeb oraz aspiracji ludzi. Wszędzie
podkreśla się wieloaspektowość tego pojęcia, które
zawiera

w

sobie

zarówno

gospodarowanie

przestrzenią, jak i gospodarowanie w przestrzeni,
w

tym

użytkowanie

ziemi,

gospodarowanie

zasobami,

gospodarkę

lokalną.

Gospodarka

przestrzenna więc to jest działalność ludzi
wywołująca

skutki

przestrzenne,

zarówno

pozytywne, jak i negatywne.

Zagospodarowanie przestrzenne

Zagospodarowanie przestrzenne jest

stanem przestrzeni, a wiec terenów,
zabudowy,

urządzeń

infrastruktury

technicznej, społecznej i ekonomicznej,
a

także

środowiska,

wynikłym

z prowadzonej gospodarki przestrzeni.
Badając stan istniejący zagospodarowania
przestrzennego

poszukujemy

przyczyn

zjawisk negatywnych oraz identyfikujemy
konflikty w celu ich rozwiązania oraz w celu
poprawy

w

drodze

likwidacji

zjawisk

negatywnych.

Planowanie przestrzenne



Planowanie przestrzenne w aspekcie teoretycznym
jest nauką o celach i sposobach racjonalnego
kształtowania, zagospodarowania i użytkowania
przestrzeni, jest złożoną dyscypliną naukową,
powiązaną z innymi naukami.



Planowanie przestrzenne w aspekcie praktycznym
(empirycznym),

określa

się

jako

całokształt

działalności

zmierzającej

do

racjonalnego

zagospodarowania przestrzeni z uwzględnieniem
bieżących i przyszłych potrzeb społeczeństwa, Jest to
działalność polegająca na optymalnym wykorzystaniu
naturalnych i nabytych cech obszarów i racjonalnym
rozmieszczeniu w przestrzeni sił wytwórczych,
osadnictwa i urządzeń usługowych.

Najważniejsze przepisy prawne dotyczące planowania

przestrzennego



Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku – o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym.



Rozporządzenie Ministra  Infrastruktury z dnia 26  sierpnia
2003  roku – w  sprawie wymaganego zakresu projektu
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.



Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003
roku – w sprawie sposobu ustalania wymagań dotyczących  
nowej  

zabudowy

i  

zagospodarowania  

terenu  

w  

przypadku

braku  

miejscowego  

planu

zagospodarowania

przestrzennego.



Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003
roku – w sprawie oznaczeń i nazewnictwa stosowanych w
decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz w decyzji o
warunkach zabudowy.

Planowanie przestrzenne w

gminie



Celem  planowania   i   zagospodarowania   przestrzennego   jest  
stworzenie  warunków  dla   zaistnienia   ładu przestrzennego na
obszarze

planowania. 

Celem 

jest 

ponadto 

stworzenie

możliwości wydawania

decyzji 

o pozwoleniu  

na  

budowę 

w   drodze   twórczych   procesów analitycznych,   studialnych
i   prawnych (administracyjnych).



Planowanie przestrzenne  to proces,  który dokonywany  jest  na kilku
szczeblach,  składający się z procedur opartych o podstawy prawne, 
ustalone w ustawie o prawo zamówień publicznych i stosownych
rozporządzeniach. 

Planowanie

przestrzenne

w

gminie

to

najważniejsze z działań procesu planowania, ponieważ dotyczy
najbliższego otoczenia człowieka .



Planowanie

przestrzenne

w

gminie

ukazuje

szczegółowo

rozmieszczenie obiektów i na podstawie wyników tego planowania
odbywa się zmiana przestrzeni (MPZP).



Gmina jest jedyną uprawioną jednostką do uchwalania MPZP, które są
jedynymi aktami prawa miejscowego z zakresu planowania
przestrzennego.

Planowanie przestrzenne w

gminie

Narzędziami kształtowania i

prowadzenia polityki przestrzennej w
gminie są:



SUiKZP- dokument o charakterze
strategicznym



MPZP- narzędzie do realizacji polityki
przestrzennej

Studium uwarunkowań i

kierunków zagospodarowania

przestrzennego w gminie



Studium jest obowiązkowe, wiążące
organa gminy przy sporządzeniu MPZP.



Zawiera główne elementy polityki
przestrzennej gminy.



Studium nie jest aktem prawa
miejscowego.



Na jego podstawie nie można dokonywać
zmian w przestrzeni.



Studium zawiera część tekstową i
graficzną.

Uwarunkowania i kierunki

studium



Część I- uwarunkowania
zagospodarowania przestrzennego
(studia i analizy)



Część II- kierunki
zagospodarowania przestrzennego
dla przyjętej przez gminę polityki
przestrzennej, a także ustalenia
zawarte w planie krajowym i
wojewódzkim.

Zakres treści studium



kierunki zmian przestrzeni w gminie



wskaźniki zagospodarowania i użytkowania terenów



obszary oraz zasady ochrony środowiska



obszary inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym i
ponadlokalnym



obszary, na których jest obowiązkowe sporządzenie MPZP oraz ,te
na których gmina zamierza sporządzić MPZP.



obszary narażone na powodzie, obszary oraz obiekty filara
chronionego, obszary przekształceń lub rekultywacji



granice obszarów zamkniętych



Inne uwarunkowania problemowe



Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej
i mieszkaniowej określi, w drodze rozporządzenia, wymagany zakres
projektu studium w części tekstowej i graficznej, uwzględniając w
szczególności wymogi dotyczące materiałów planistycznych, skali
opracowań kartograficznych, stosowanych oznaczeń, nazewnictwa,
standardów oraz sposobu dokumentowania prac planistycznych

Procedura sporządzania studium



Aby

określić

politykę

przestrzenną

gminy

(łącznie

z

lokalnymi

zasadami

zagospodarowania przestrzennego) rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do
sporządzania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy



Wójt, burmistrz lub prezydent umieszcza w prasie ogłoszenie o przystąpienia
sporządzania studium oraz informacji dotyczącej składania wniosków do studium



Rozpatrzenie złożonych wniosków



Sporządzenie projektu studium



Uzyskanie przez w/b/p opinii o studium od gminnej komisji urbanistyczno-
architektonicznej



Uzgodnienie przez w/b/p projektu studium z zarządem województwa w zakresie ustaleń
PZP województwa.



Uzgodnienie przez w/b/p projektu studium z wojewodą w zakresie zadań rządowych



Wystąpienie w/b/p do starosty powiatowego, gmin sąsiednich , wojewódzkiego
konserwatora zabytków, organów wojskowych, dyrektora właściwego urzędu morskiego,
właściwego organu nadzoru górniczego, właściwego organu administracji geologicznej,
ministra właściwego do spraw zdrowia o opinię w sprawie studium,



Wprowadzenie zmian do projektu studium wynikłych z opinii i uzgodnień



Ogłoszenie przez w/b/p daty publicznego wglądu do projektu studium, co najmniej 14 dni
przed wyłożeniem



Wyznaczenie przez w/b/p terminu, w którym można zgłaszać uwagi do projektu



Wyłożenie projektu studium przez w/b/p na okres 30 dni



Publiczna dyskusja nad przyjętymi rozwiązaniami zawartymi w projekcie studium



Przedstawienie projektu studium przez w/b/p radzie gminy do uchwalenia



Uchwalenie studium przez radę gminy

Procedura sporządzania studium

Rada gminy

Uchwała o

przystąpieniu do

sporządzenia

studium

W/B/P

Ogłoszenie w prasie

(sporządzanie studium
i informacja o
składaniu wniosków
do studium)

Rozpatrywanie

wniosków

Sporządzenie projektu

studium

Gminna komisja

urbanistyczno-

architektoniczn

a

(opinia o studium)

Zarząd województwa

(uzgodnienie projektu

studium w zakresie
PZP województwa)

Wojewoda

(uzgodnienie projektu

studium w zakresie
zadań rządowych)

W/B/P gmin

sąsiadujących

(wystąpienie o opinię)

W/B/P

Wprowadzenie zmian

do projektu studium

Ogłoszenie daty do

publicznego
wglądu do
projektu
studium

Przedstawienie radzie

gminy projektu
studium do uchwalenia

Publiczna dyskusja na temat

rozwiązań zawartych w
projekcie studium

Wyłożenie projektu studium

na okres 30 dni

W/B/P

Wprowadzenie

zmian do

projektu studium

Wyznaczenie

terminu
zgłaszania
uwag do
projektu

Uchwalenie SUiKZP

Skutki prawne uchwalenia

studium



Uchwalenie studium przez radę gminy nie wywołuje żadnych
skutków prawnych, jednak pełni bardzo ważną rolę w systemie
miejscowego planowania przestrzennego, gdyż:



jest obowiązkowe dla obszaru gminy



ustalenia studium są wiążące przy sporządzaniu MPZP



bez studium nie jest w praktyce możliwe sporządzenie MPZP



Gmina nie może odstąpić od uchwalania SUiKZP.



Jeśli gmina nie podjęła uchwały o przystąpieniu do sporządzenia
studium podejmowane ą wobec niej restrykcje przez wojewodę.



Wojewoda sporządza MPZP dla obszaru, którego dotyczy
zaniechanie i wydaje w tej sprawie zarządzenie zastępcze, jeśli
wezwanie gminy do sporządzenia studium okazało się
bezskuteczne.



Koszty sporządzenia MPZP przez wojewodę ponosi gmina, ale
nie zwalnia to z obowiązku sporządzenia studium.

Miejscowy plan zagospodarowania

przestrzennego



Jest najważniejszym dokumentem procesów planowania i
zagospodarowania przestrzennego gminy.



Jest sporządzany na podstawie SUiKZP.



Jest uchwalany przez rade gminy na podstawie projektu planu.



Celem MPZP jest ustalenie przeznaczenia terenów dla inwestycji
celu publicznego i określenia sposobu ich zagospodarowania.



MPZP jest aktem prawa miejscowego.



Planu miejscowego nie sporządza się dla terenów zamkniętych.



Sporządzenie MPZP nie dotyczy obszaru całej gminy. Obowiązek
sporządzenia planu miejscowego dotyczy:



obszarów, dla których jest to wymagane na podstawie przepisów
szczegółowych



obszarów scaleń i podziałów nieruchomości



obiektów handlowych o pow. sprzedaży >2000m2



przestrzeni publicznej

Studia i prognozy do

MPZP



Studia

dotyczą

problemów

ekofizjograficznych zgodnie z ustawą o
prawie ochrony środowiska z 2001 r.
(charakterystyka i rozpoznanie stanu
środowiska,

diagnoza

stanu

funkcjonowania

środowiska,

wstępna

ocena zmian zachodzących w środowisku,
ocena przydatności środowiska).



Prognozy dotyczą oddziaływania MPZP na
środowisko,

określenia

skutków

finansowych.

Zakres MPZP



Nie ma charakteru strategicznego, zawiera
konkretne sformułowania regulacyjne.



Podaje dokładne zmiany jakie mają nastąpić w
przestrzeni.



Na podstawie MPZP wydawane są decyzje o
pozwoleniu na budowę.



Gdy nie na MPZP me być wydana do inwestycji
decyzja

o

warunkach

zabudowy

i

zagospodarowania terenu.



MPZP musi zawierać szeroką i precyzyjnie
określoną treść, aby decyzja o pozwoleniu na
budowę była bezproblemowa.

Zakres obowiązkowy

planu



Przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające określający funkcję i
zagospodarowanie terenu, oznaczenie przeznaczenia i funkcji. Przeznaczenie
terenów to najważniejszy element MPZP.



Zasady kształtowania przestrzennego (zakazy, nakazy, dopuszczenia,
ograniczenia).



Zasady ochrony środowiska (obszary ograniczonego użytkowania, warunki
korzystania z dorzecza lub stref ochronnych.



Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego



Zasady kształtowania przestrzeni publicznej (ciągi komunikacyjne piesze,
rynki itp.)

Obszar przestrzeni publicznej musi być wskazany w studium a potem

doprecyzowany w MPZP.



Parametry i wskaźniki zabudowy (linia zabudowy, wielkość powierzchni
zabudowy względem powierzchni działki, udział powierzchni biologicznie
czynnej, gabaryty obiektów, wysokość projektowaniej zabudowy, geometria
dachów, szerokość elewacji frontowej, forma obiektu itp.)



To druga pod względem ważności grupa ustaleń w MPZP i stanowi podstawę
do wydawania decyzji o pozwoleniu na budowę.



Zasady scaleń i podziałów nieruchomości (min. i max. powierzchnia działek
oraz szerokość linii frontowej, sposób zapewnienia dostępu z działki do drogi
publicznej)

Treść i forma MPZP



SUiKZP jest sporządzane dla całej gminy, a MPZP przeważnie
dla części gminy.



Część tekstowa



Część graficzna



Przedstawia zamierzenia w postaci graficznej



Skala 1:000 lub 1:500, 1:2000 w szczególnych przypadkach



Skala 1:500 tylko dla MPZP sporządzanych w celu
przeznaczenia gruntów pod zalesienia lub wprowadzenia
zakazu zabudowy.



Projekt rysunku planu (wyrys ze SUiKZP; granice obszaru
planowania, administracyjne, terenów zamkniętych oraz ich
stref ochronnych, granice i oznaczenia terenów bądź
obiektów chronionych, linie rozgraniczające tereny o różnym
przeznaczeniu, linie zabudowy oraz oznaczenia elementów
zagospodarowania przestrzrennego terenu)

Aspekty techniczne i prawne

sporządzania MPZP



Czynności:



analizy wstępne



uchwała o przystąpieniu do sporządzenia
projektu MPZP



tworzenie projektu planu (uzgodnienie i
opiniowanie)



włożenie projektu planu miejscowego do
wglądu publicznego



uchwalenie MPZP



badanie zgodności uchwalonego planu



wejście planu w życie

Analizy wstępne



Analizy

są

obowiązkowe

przed

przystąpieniem

do

sporządzenia MPZP i mają na celu określenie prawnych,
przyrodniczych

i

ekologicznych

możliwości

zmiany

przeznaczenia

gruntów,

właściwe

określenie

granic

pracowania projektu planu bez konieczności poźniejszych
zmian i przygotowanie niezbędnych materiałów.



Analizy dokonuje w/b/p jeszcze przed podjęciem uchwały o
przystąpieniu do sporządzenia MPZP:



zasadność przystąpienia do sporządzenia planu miejscowego



stopień zgodności przewidywanych rozwiązań z ustaleniami
studium



przygotowanie niezbędnych materiałów geodezyjnych



Wynik analizy



powody do sporządzenia planu



zakres merytoryczny i przestrzenny planu

Procedura sporządzania planu miejscowego



Uchwała rady gminy o przystąpieniu do sporządzenia MPZP



na podstawie analiz, po zebraniu materiałów geodezyjnych



zasięg opracowania



ogłoszenie w prasie



Przystąpienie do sporządzenia projektu MPZP (w/b/p)



po uchwale rady gminy



ogłoszenie w prasie wraz z informacją o sposobie składania
wniosków do planu miejscowego



Informacja pisemna, o podjęciu uchwały o przystąpieniu do
sporządzania MPZP do instytucji i organów właściwych w celu
uzgodnienia i opiniowania planu



Tworzenie projektu MPZP



zgodnie z wymogami ustawy z 2000 r. o samorządzie zawodowym
architektów, konstruktorów zawodowych i urbanistów



Projekt może być sporządzony przez osobę wpisaną na listę
członków właściwej okręgowej Izby Urbanistów

Procedura sporządzania planu

miejscowego



Opiniowanie projektu MPZP



przez gminną komisję urbanistyczno- architektoniczną



po uzyskaniu przez w/b/p występuje o opinię do wójtów, burmistrzów lub prezydentów gmin
sąsiednich w zakresie rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym
(przebieg tras komunikacyjnych, rozmieszczenie obiektów i linii infrastruktury technicznej)



Uzgadnianie projektu MPZP



organy mają obowiązek współpracy przy sporządzaniu MPZP



uzgodnienia są dokonywane w terminie wyznaczonym przez w/b/p nie krótszym niż 21 dni.



przekroczenie terminu lub brak stanowiska w sprawie jest traktowane jako uzgodnienie



Po zakończeniu procedury uzgodnień w/b/p występuje do starosty o zgodę na zmianę
przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolne i nieleśne.



wprowadzenie do projektu zmian wynikających z uzgodnień i opinii

Organy i instytucje z którymi są dokonywane uzgodnienia:



Wojewoda- zadania rządowe



Zarząd województwa- zadania województwa (sejmik województwa)



Zarząd powiatu-zadania powiatu (rada powiatu)



Wojewódzki konserwator zbytków- ochrona zabytków



Organy wojskowe, górnicze, geologiczne, morskie, dróg, zdrowia

Procedura sporządzania planu

miejscowego



Wyłożenie projektu MPZP



do wglądu publicznego na co najmniej 21 dni



W czasie wyłożenia publiczna dyskusja: przedstawiciel organu
sporządzającego projekt, projektant, właściciele nieruchomości
objętych ustaleniami planu



Uchwalenie MPZP



uchwalony przez radę gminy po stwierdzeniu zgodności z SUiKZP,
sposób rozpatrzenia uwag, sposób realizacji inwestycji z zakresu
infrastruktury technicznej, zasady finansowania zadań własnych
gminy



przedstawienie MPZP wraz z załącznikami wojewodzie



opublikowanie tekstu uchwały rady gminy w dzienniku urzędowym
wojewódzkim



MPZP obowiązuje od 30 dni od dnia opublikowania



uchwała podlega publikacji na stronie internetowej gminy



istnieje możliwość zaskarżenia uchwały rady gminy do sądu
administracyjnego

Skutki prawne uchwalenia MPZP



Po wejściu w życie MPZP inne plany tracą swoją
ważność



Utrata mocy obowiązującej planu nie powoduje
wygaśnięcia

decyzji

administracyjnych

wydanych na podstawie tego planu (ostateczna
decyzja o pozwoleniu na budowę)



Jeżeli MPZP obejmuje obszary wymagające
prowadzenia scaleń i podziałów nieruchomości
rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu
do scalania i podziałów nieruchomości.



Podobnie jak do SUiKZP każdy ma prawo
wglądu MPZP za opłatą

Skutki prawne uchwalenia MPZP

Wejście w życie MPZP pociąga za sobą skutki finansowe:



Zmiana wartości nieruchomości

Gdy korzystanie z nieruchomości na skutek MPZP staje się niemożliwe lub

ograniczone właściciel może wystąpić do organu gminy z żądaniem odszkodowania
lub wykupu nieruchomości. Jest ono bezzasadne, gdy gmina zaoferuje
nieruchomość zamienną



Zasady zmiany wartości nieruchomości i opłat



1) Obniżenie wartości nieruchomości
Gdy właściciel sprzedaje nieruchomość może żądać od gminy odszkodowania
równego obniżeniu wartości nieruchomości. Wysokość odszkodowania ustala się na
dzień sprzedaży nieruchomości. Zaspokojenie roszczeń trwa do 6 miesięcy od
złożenia żądania. Prawo do roszczeń jest możliwe do 5 lat od uchwalenia MPZP



2) Wzrost wartości nieruchomości
Gdy właściciel sprzedaje nieruchomość w/b/p pobiera jednorazową opłatę ustaloną
w MPZP określoną w % od wzrostu ceny nieruchomości lecz nie może być wyższa
niż 30%. Opłata staje się dochodem własnym gminy. Opłatę tą pomniejsza się o
wartość nakładów właściciela nieruchomości w okresie między uchwaleniem MPZP
a dniem sprzedaży. Opłata może być pobierana w okresie do 5 lat od dnia, w
którym zaczął obowiązywać MPZP. W/b/p ustala opłatę na podstawie wpisu z aktu
notarialnego, przesłanego przez notariusza do urzędu gminy.

Ważność planów miejscowych



Ustawa o prawie zamówień publicznych nie
wspomina o okresie ważności planu miejscowego i
nie nakłada na organy gminy obowiązku ich
aktualizacji



Przyjęcie nowego MPZP unieważnia dotychczas
obowiązujący plan



SUiKZP i MPZP są ważne bezterminowo, jednak są
konieczne analizy zmian w zagospodarowaniu
przestrzennym.

Wyniki

tych

analiz

są

przedstawiane radzie gminy co najmniej raz w
ciągu trwania jej kadencji



Rada podejmuje uchwałę o aktualności MPZP i
zgodności z przepisami prawa.

5. Planowanie przestrzenne na
szczeblu gminy- podsumowanie



Planowanie przestrzenne w gminie to najważniejsze z działań procesu planowania, ponieważ dotyczy najbliższego otoczenia człowieka .



Planowanie przestrzenne w gminie ukazuje szczegółowo rozmieszczenie obiektów i na podstawie wyników tego planowania odbywa się zmiana
przestrzeni (MPZP).



Gmina jest jedyną uprawioną jednostką do uchwalania MPZP, które są jedynymi aktami prawa miejscowego z zakresu planowania przestrzennego.



Narzędziami kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w gminie są: SUiKZP i MPZP

SUIKZP- sporządanie



Uchwała rady gminy o przystąpieniu do sporządzenia



W/b/p ogłoszenie w prasie o przystąpieniu sporządzania studium oraz informacji dotyczącej składania wniosków



Rozpatrzenie złożonych wniosków



Sporządzenie projektu studium



Opinia o studium-gminna komisja urbanistyczno-architektoniczna



Uzgodnienie projektu studium z zarządem województwa i wojewodą



Wystąpienie do starosty powiatowego, gmin sąsiednich , wojewódzkiego konserwatora zabytków, organów wojskowych, dyrektora właściwego urzędu
morskiego, właściwego organu nadzoru górniczego, właściwego organu administracji geologicznej, ministra właściwego do spraw zdrowia o opinię w
sprawie studium,



Wprowadzenie zmian do projektu studium



Ogłoszenie daty publicznego wglądu do projektu studium



Wyznaczenie terminu, w którym można zgłaszać uwagi do projektu



Wyłożenie projektu studium



Publiczna dyskusja



Przedstawienie projektu studium radzie gminy do uchwalenia



Uchwalenie studium

MPZP- sporządzanie



analizy wstępne



uchwała o przystąpieniu do sporządzenia projektu MPZP



przystąpienie do sporządzenia projektu MPZP



tworzenie projektu planu (uzgodnienie i opiniowanie)



włożenie projektu planu miejscowego do wglądu publicznego



uchwalenie MPZP



badanie zgodności uchwalonego planu



wejście planu w życie