ADHD

Zespół

nadpobudliwości

psychoruchowej

Co to jest
ADHD?



Zespół nadpobudliwości
psychoruchowej (dzięki
angielskiemu skrótowi zwany też
jako ADHD) to medyczna
diagnoza wystawiana dzieciom,
które w porównaniu ze swoimi
rówieśnikami przejawiają
trudności rozwojowe,
behawioralne i poznawcze.

Co to jest

ADHD?



Diagnozuje się go na podstawie

kryteriów zawartych w dziesiątej

poprawce do Międzynarodowej

Statystycznej Klasyfikacji Chorób

i Problemów Zdrowotnych

(International Classification of

Diseases, Tenth Revision -ICD-10)

albo Diagnostic Statistical Manual

IV (wydany przez Amerykańskie

Stowarzyszenie Psychiatryczne).

DSM-IV



Klasyfikacja zaburzeń

psychicznych Amerykańskiego

Towarzystwa Psychiatrycznego,

umieszczona m.in. w wydanej w

języku polskim publikacji

"Kryteria Diagnostyczne według

DSM-IV-TR", stanowiącym

przekład najnowszej, poprawionej

wersji czwartego wydania pod

redakcją prof. Jacka Wciórki z

Instytutu Psychiatrii i Neurologii.

DSM-IV



Pięć wymiarów klasyfikacji stanowi pomoc w

diagnozowaniu choroby.



Oś I - Obraz choroby. Tutaj stawiana jest

diagnoza choroby.



Oś II - Występujące nieprawidłowości

rozwojowe i sfery psychicznej. Bierze się tu

pod uwagę nieprawidłowości okresu

dzieciństwa i dorastania.



Oś III - Zaburzenia stanu fizycznego i

schorzenia. Tutaj zaznaczane są

współistniejące choroby.



Oś IV - Występujący poziom stresu. Badania

uwzględniają okres roku. Brak stresu

psychicznego otrzymuje wartość 1 najcięższy

stres - 6.



Oś V - Całościowy obraz funkcjonowania.

Rozpatruje się stan największych możliwości

osiągniętych w ciągu roku.

Co to jest

ADHD?



Zespół nadpobudliwości

psychoruchowej składa się z trzech

następujących elementów:

1.

Zaburzenia uwagi i koncentracji

2.

Nadmierna impulsywność

3.

Nadruchliwość

Diagnoza jest słuszna, jeśli w

powyższych czynnikach stwierdza się

zaburzenia większe niż te

występujące u innych dzieci w tej

samej grupie wiekowej i podczas

więcej niż jednego badania.

Co to jest

ADHD?



Zachowania wskazujące na ADHD

występują sporadycznie u większości

ludzi, jednak czynniki, które pozwalają

prawidłowo zdiagnozować

nadpobudliwość, to uporczywość

występowania, wszechobecność i

intensywność. Uważa się, że źródłem

problemu jest niemożność

pohamowania konkretnych zachowań.

Być może przemknęła ci przez głowę

myśl: „Ciekawe, jak byłoby wyskoczyć

przez okno z czternastego piętra."

Zanim się obejrzysz, dziecko z ADHD

może postarać się o tym przekonać na

własnej skórze!

Zaburzenia

koncentracji i

uwagi



bardzo długo zabiera się do odrabiania
lekcji,



nie potrafi na długo skupić się w czasie
pracy,



wszystkie znajdujące się wokół niego
przedmioty rozpraszają go,



ma kłopoty z zapamiętaniem
przyswajanego materiału,



nie słyszy i nie odpowiada na
polecenia,



nie pamięta co było zadane w szkole,



patrzy przez okno zamiast się uczyć.

Zaburzenia Koncentracji

Uwagi.

DSM – IV TR

1.

Dziecko nie jest w stanie
skoncentrować się na szczegółach
podczas zajęć szkolnych, pracy lub w
czasie wykonywania innych
czynności? Popełnia błędy wynikające
z niedbałości.

2.

Dziecko ma trudności z utrzymaniem
uwagi na zadaniach i grach.

3.

Często wydaje się, że dziecko nie
słucha tego, co się do niego mówi.

Zaburzenia Koncentracji

Uwagi.

DSM – IV TR

4.

Dziecko nie stosuje się do

podawanych kolejno instrukcji i ma

kłopoty z dokończeniem zadań

szkolnych i wypełnianiem

codziennych obowiązków, jednak nie

z powodu przeciwstawiania się lub

niezrozumienia instrukcji.

5.

Dziecko często ma trudności z

zorganizowaniem sobie pracy lub

innych zajęć.

6.

Dziecko nie lubi, ociąga się lub unika

zajęć wymagających dłuższego

wysiłku umysłowego - jak nauka

szkolna lub odrabianie zajęć

domowych.

Zaburzenia Koncentracji

Uwagi.

DSM – IV TR

7.

Dziecko często gubi rzeczy niezbędne
do pracy lub innych zajęć np.:
zabawki, przybory szkolne, ołówki,
książki, narzędzia.

8.

Dziecko łatwo rozprasza się pod
wpływem zewnętrznych bodźców.

9.

Dziecko często zapomina o różnych
codziennych sprawach.

Nadruchliwość



biega w kółko,



jest stale w ruchu,



nie potrafi wysiedzieć w ławce przez

całą lekcję,



wspina się na wszystkie meble,



ciągle się wierci,



woli zabawy ruchowe niż siedzenie w

jednym miejscu,



nie usiedzi przy stole na imieninach u

cioci,



je śniadanie biegając po kuchni.

Problemy z nadmierną

impulsywnością



brak przewidywania konsekwencji

swojego działania,



rozpoczynanie zadania bez całkowitego

zrozumienia instrukcji,



nie wysłuchiwanie poleceń do końca,



kłopoty z wykonaniem złożonych lub

terminowych prac,



trudności w uczeniu się z wcześniejszych

doświadczeń oraz ogólnych zasad,



częstsze uleganie wypadkom,



niewolnicy „już” i „zaraz”



kłopoty z zaczekaniem na swoją kolej.

Nadruchliwość i

Impulsywność.

DSM – IV TR

Nadruchliwość

1. Dziecko ma często nerwowe ruchy rąk

lub stóp bądź nie jest w stanie

usiedzieć w miejscu.

2. Dziecko wstaje z miejsca w czasie

lekcji lub w innych sytuacjach

wymagających spokojnego siedzenia.

3. Dziecko chodzi po pomieszczeniu lub

wspina się na meble w sytuacjach, gdy

jest to zachowanie niewłaściwe.

Nadruchliwość i

Impulsywność.

DSM – IV TR

4. Dziecko często ma trudności ze spokojnym

bawieniem się lub odpoczywaniem.

5. Dziecko często jest w ruchu; „biega jak

nakręcone”.

6. Dziecko często jest nadmiernie gadatliwe.

Impulsywność

7. Dziecko wyrywa się z odpowiedzią zanim

zostanie sformułowane pytanie.

8. Dziecko często ma kłopoty z zaczekaniem na

swoją kolej.

9. Dziecko często przerywa lub przeszkadza

innym (np. wtrąca się do rozmowy lub
zabawy).

Pozostałe kryteria

diagnostyczne



Objaw musi się utrzymywać 6 lub więcej

miesięcy w stopniu utrudniającym

funkcjonowanie dziecka



Objawy są stałą cechą występującą od lat.

Powinny były ujawnić się przed siódmym

rokiem życia.



Objawy muszą powodować pogorszenie

funkcjonowania.



Nasilenie objawów musi być większe niż

normalny obraz danej cechy u dzieci w

tym samym wieku.



Objawy zespołu nadpobudliwości

psychoruchowej nie są częścią innego

zaburzenia.

Podtypy ADHD wg DSM

IV TR

Różne podtypy ADHD,

różne problemy

1

. Na wyniki w nauce mają wpływ przede

wszystkim zaburzenia koncentracji
uwagi.

2. Na ocenę z zachowania mają przede

wszystkim wpływ objawy
nadruchliwości / impulsywności.

ADHD:

Rozpowszechnienie



3%-7% dzieci w wieku szkolnym,



Stosunek chłopców do dziewcząt jak 4:1

(American Academy of Pediatrics),



Kobiety najczęściej reprezentują podtyp z

zaburzeniami uwagi,



60% pacjentów ma objawy w wieku

dorastania i dorosłości,



Rozpowszechnienie jest podobne w

różnych kulturach, choć występują

charakterystyczne wahania.

Dana cecha staje się objawem,

gdy zaczyna przeszkadzać w

normalnym życiu!!!

Konsekwencje ADHD

Konsekwencje ADHD

Trudności szkolne dzieci

z ADHD



Słabsze osiągnięcia szkolne (90%
+)



Niższe wyniki w testach
badających osiągnięcia szkolne
(deficyt 10-15 pkt.)



Niższy Iloraz Inteligencji (deficyt
7-10 pkt.)

Trudności szkolne dzieci

z ADHD



Problemy w nauce:



25-35% kontynuuje naukę



60% zostaje zawieszonych



14% zostaje wyrzuconych



30-40% przerywa szkołę na
zawsze



20% wstępuje na studia wyższe



5% kończy studia

Momenty kryzysowe u

dzieci chorych na ADHD to:

– pierwsze półrocze 1 klasy, kiedy

dziecko z ADHD zupełnie nie może

dostosować się do wymogów szkoły,

– czwarta klasa, kiedy nagle pojawia

się konieczność dostosowania się do

wymagań różnych nauczycieli, zmian

pomieszczeń klasowych, większej

samodzielności w notowaniu.

– początek gimnazjum, gdy na plan

pierwszy wychodzą powikłania

ADHD

Etiologia

W rodzinach dzieci z ADHD



ADHD u bliźniąt (monozygotyczne 60-

80%; dwuzygotyczne 30-40%)



Częściej ADHD u rodzeństwa (20-40%

vs. 3-8%

w populacji)



Częściej ADHD u ojców (15-40% vs. 1-

20%

w populacji)



Częściej ADHD u matek (18-40% vs. 1-

10%

w populacji)

Etiologia

Geny



Gen receptora dopaminergicznego D4

(DRD4) na chromosomie 11



Gen transportera dopaminy (DAT1) na

chromosomie 5



Geny receptorów dopaminergicznych D2 i

D5



Gen beta hydroksylazy dopaminy



Geny układu serotoninergicznego 5HT1B,

5HTT



Gen SNAP-25 dla białka związanego z

przyłączaniem pęcherzyków synaptycznych

Etiologia

Struktury mózgu



zmniejszona objętość mózgu, a
zwłaszcza:



okolic przedczołowych



spoidła wielkiego



jąder podkorowych (prążkowia)



płata ciemieniowego



móżdżku

Etiologia



„Czynniki genetyczne mogą odgrywać
kluczową rolę jako podłoże podatności i
predyspozycji do wystąpienia zaburzenia,
czynniki środowiskowe odgrywają
zasadniczą rolę w ostatecznym wyrażeniu
się symptomu”

(Brodski, Lamboroso, 1998)

Etiologia

Leczenie



Zmniejszenie objawów

nadpobudliwości,



Zmniejszenie objawów zaburzeń

współwystępujących,



Zmniejszenie ryzyka późniejszych

powikłań,



Edukacja rodziny, otoczenia i dziecka

na temat natury nadpobudliwości,



Zmiana otoczenia, i dostosowanie go

do potrzeb dziecka,



Wzmocnienie strategii radzenia sobie,

z problemem u dziecka, rodziców i

nauczycieli,



Zmiana niewłaściwych postaw.

JEST TO BARDZIEJ

OPIEKA NIŻ

LECZENIE

Sześć etapów

skutecznego wydawania

polecenia

1.

Podejdź do dziecka

2.

Zdobądź jego uwagę (dotknij go,

spójrz

w oczy, zawołaj po imieniu)

3.

Wydaj jednoznaczne polecenie w 2 –

3 słowach

4.

Poproś dziecko by powtórzyło

polecenie

5.

Powtórz polecenie tyle razy ile

założyłeś, poproś by dziecko je

powtórzyło.

6.

Dopilnuj jego wykonania (Nie

odchodź od dziecka, aż nie skończy!)

Metody

niefarmakologiczne



Praca na pozytywach,



Inne metody pracy (reedukacja,
terapia rodzinna),



Zasady i konsekwencje,



Psychoedukacja,



Radzenie sobie z agresją impulsywną,



Specyficzne strategie radzenia sobie z
objawami.

Farmakoterapia

Leki psychostymulujące



skuteczność potwierdzona ponad 160

kontrolowanymi badaniami, 75-80 % popraw,



najwyższa skuteczność u dzieci w młodszym

wieku szkolnym;



skuteczność potwierdzona wynikami badań

testowych i skal oceniających zachowanie.



skuteczność jest zależna od dawki.



leki psychostymulujące nie są zalecane u

dzieci mających uzależnienie w rodzinie.



działania niepożądane: najczęściej

zaburzenia snu, objawy gastryczne, dysforia,

wysypka, zaburzenia łaknienia mogące przy

braku kontroli nad odżywieniem dziecka

prowadzić do zahamowania wzrastania, tiki.

Model leczenia ADHD

ADHD jest zaburzeniem:



częstym,



upośledzającym funkcjonowanie,



o wieloczynnikowej etiologii,



zaburzającym funkcjonowanie dziecka,

rodziny i otoczenia,



najczęściej z współwystępującymi

dodatkowymi trudnościami,



konieczne jest wczesne

rozpoznawanie i wdrażanie

interwencji terapeutycznych.

Mity ADHD



„Nadpobudliwość psychoruchowa to

moda, szybko o niej zapomnimy.”



„ADHD to taka naukowa nazwa

chamstwa, by móc wytłumaczyć dzieci

z każdego zachowania.”



„Nadpobudliwe dzieci są

niebezpieczne dla innych – są

agresywne, biją inne dzieci, rzucają

przedmiotami, w szkole nie chcą się

uczyć. Często celowo zachowują się

źle.”

Mity ADHD



„ADHD to problem dzieciństwa, z tego
całkowicie się wyrasta”



„Nadpobudliwość jest wynikiem
mikrouszkodzeń mózgu.”



„Dzieci mają ADHD, ponieważ rodzice
się nimi nie zajmują. To kwestia braku
wychowania.”

Mity ADHD



„Po co zajmować się ADHD, jeśli

objawy kiedyś i tak staną się

mniejsze.”



„ADHD rozpoznaje się za dużo.”



„W leczeniu ADHD wystarczą jedynie

metody terapeutyczne – żadne leki nie

są potrzebne. „



„Jak podamy dziecku leki to się

naprawi i już będzie dobrze.”

Mity ADHD

Literatura



1.Kate E. Spohrer. „Pomóż dziecku z...
ADHD – Praktyczny poradnik dla
rodziców i pedagogów”. Liber, Warszawa
2006.



2. Munden. A., Arcelus J. „ ADHD –
nadpobudliwość ruchowa”. Bellona,
Warszawa 2006.



3. Dr n. med. Kołakowski A. „Zespół
nadpobudliwości psychoruchowej
(ADHD, zespół hiperkinetyczny)”.
Konstancin.

Dziękujemy za uwagę.



Jakub Zbyradowski



Tomasz Łuczyński