Zdolność produkcyjna

przedsiębiorstwa

1

Zdolność produkcyjna

miara możliwości wytworzenia w określonym czasie
(zwykle roku) w danym przedsiębiorstwie (wydziale,
oddziale lub na stanowisku roboczym) maksymalnej
liczby wyrobów odpowiadających obowiązującym
normom jakościowym, przy optymalnym
wykorzystaniu czynników produkcji i zastosowaniu
przodujących metod wytwarzania.

Celem obliczania zdolności produkcyjnej jest
określenie możliwości wytwórczych danej jednostki
produkcyjnej (stanowiska roboczego, grupy
stanowisk roboczych, wydziału produkcyjnego,
zakładu, przedsiębiorstwa, zespołu przedsiębiorstw
danego rodzaju) oraz ujawnienie rezerw i
możliwości ich wykorzystania.

2

 w zakresie czynników produkcji:

 zainstalowane maszyny i urządzenia produkcyjne,

ich rodzaj, liczbę oraz charakterystyki techniczne,

 wielkość powierzchni produkcyjnej,
 siłę roboczą i jej wydajność

 w zakresie struktury asortymentowej:

 program asortymentowy produkcji
 stosowane surowce, materiały, paliwa – ich kształt,

wymiary, właściwości (jakość)

 w zakresie organizacji produkcji:

 Optymalne normy techniczne
 Optymalny czas eksploatacji maszyn i urządzeń

oraz powierzchni produkcyjnej w ciągu roku,

 Typ produkcji i właściwy poziom organizacji pracy.

Czynniki wpływające na zdolność
produkcyjną przedsiębiorstwa:

3

Obliczanie zdolności produkcyjnej

Zdolność produkcyjną przedsiębiorstwa
przemysłowego oblicza się etapami, zgodnie z
przebiegiem procesu technologicznego.

W pierwszym etapie oblicza się zdolność
produkcyjną poszczególnych oddzielnych stanowisk
pracy wyposażonych w maszyny i urządzenia oraz
gniazd produkcyjnych tj. zespołu stanowisk
roboczych, następnie odcinków produkcji
wytwarzających dany wyrób (oddziałów, wydziałów,
zakładów), a następnie przedsiębiorstwa jako
całości.

4

Efektywny fundusz czasu
pracy (Te)

5

Zdolność produkcyjną zespołu jednorodnych
stanowisk roboczych (gniazda technologicznego)
oblicza się jako sumę zdolności poszczególnych
stanowisk:

6

Zdolność produkcyjna dla grupy jednorodnych

stanowisk:

7

Zdolność produkcyjną zespołu różnorodnych stanowisk

roboczych (gniazda przedmiotowego) oblicza się
na podstawie ogniwa wiodącego
(podstawowego), a więc takiego, które decyduje o
możliwościach produkcyjnych wszystkich stanowisk.

Zdolność produkcyjna ogniwa podstawowego określa

zdolność gniazda lub odcinka produkcyjnego.

Na podstawie gniazda wiodącego oblicza się zdolność

produkcyjną wydziału, a z kolei opierając się na
wydziale wiodącym – zdolność produkcyjną zakładu.

8

• Podstawowe (wiodące) ogniwa wykonują zwykle

główne fazy procesu technologicznego (najbardziej
pracochłonne i najbardziej złożone operacje),
wyposażone są w bardzo kosztowne maszyny albo
mają urządzenia i maszyny o charakterze
unikatowym.

• Wąskie ogniwa – te maszyny i urządzenia lub

gniazda, których zdolność produkcyjna jest niższa od
zdolności ogniwa podstawowego

• Szerokie ogniwa – te maszyny i urządzenia lub

gniazda, których zdolność produkcyjna jest wyższa
od zdolności ogniwa podstawowego

Wąskie ogniwa wyznaczają rzeczywiste rozmiary

produkcji. Pełne wykorzystanie zdolności
produkcyjnych ogniwa wiodącego możliwe jest
poprzez likwidację wąskich ogniw.

9

Wykorzystanie zdolności
produkcyjnej

Niepełne wykorzystanie zdolności produkcyjnej

wynika z wielu czynników o charakterze

• Wewnętrznym:

– Niepełna sprawność techniczna posiadanego

wyposażenia,

– Niska zmianowość pracy

– Niewykorzystanie planowanego efektywnego

funduszu czasu pracy maszyn i urządzeń z
przyczyn organizacyjno – technicznych,

– Niepełne wykorzystanie wydajności maszyn i

pozostałego wyposażenia.

• Zewnętrznym

– Sytuacja rynkowa (ograniczone możliwości zbytu

produktów, zmiana zamówień od odbiorców)

10

Inny podział przyczyn to podział na przyczyny

wynikające z czynników:

• Niezależnych od przedsiębiorstwa

– możliwość pozyskania materiałów lub

półfabrykatów od kooperantów,

– zmienność popytu rynkowego, sytuacja na

rynku pracy )

• Zależnych od przedsiębiorstwa

– niewykorzystanie środków pracy,

– niewykorzystanie czasu pracy robotników,

– organizacja procesu produkcji

11

Stopień wykorzystania posiadanej
zdolności produkcyjnej

Stopień wykorzystania posiadanej zdolności produkcyjnej

oblicza się przez porównanie planowanej lub osiągniętej w
danym okresie produkcji z wielkością ustalonej zdolności
produkcyjnej:

12

 

oraz

gdzie:
F – powierzchnia robocza w m

2

Nwp

– wydajność z 1 m

2

powierzchni na jednostkę czasu

p

f

– procent niewykorzystanej powierzchni

t

1

– czas montażu jednego wyrobu

F

1

– powierzchnia zajęta pod montaż jednego wyrobu

Zdolność produkcyjna obliczana na podstawie
wielkości i wydajności powierzchni produkcyjnej

13

wp

e

p

N

F

T

Z







1

1

)

100

1

(

)

100

1

(

F

t

p

F

W

p

W

T

Z

f

wn

z

n

p



















gdzie:
Q – ciężar jednorazowego wsadu surowców
W

u

– współczynnik uzysku produkcji gotowej

t

c

– czas trwania jednego cyklu w godzinach

Zdolność produkcyjna przedsiębiorstwa
o pracy cyklicznej

14

c

e

u

p

t

T

W

Q

Z





