PRZEDMIOT

I ŹRÓDŁA

PRAWA PRACY

POJECIE PRAWA PRACY



Pod pojęciem prawa pracy rozumiemy
zespół norm prawnych regulujących
stosunki pracy podporządkowanej.

PRZEDMIOT PRAWA
PRACY



Stosunki prawne powstające w związku z pracą i
na tle pracy między pracownikiem a
pracodawcą.



Są to między innymi:

- warunki, które muszą spełniać osoby

nawiązujące stosunek pracy,

- sposób nawiązania, zmieniania i ustania

stosunku pracy,

- wynagrodzenie za pracę,
- urlopy,
- odpowiedzialność pracownika i pracodawcy za

nienależyte wypełnianie swoich obowiązków.



Wśród innych stosunków nierozerwalnie
związanych ze stosunkiem pracy można
wymienić:

- stosunki dotyczące zabezpieczenia

materialnego pracowników i ich rodzin
na wypadek choroby, macierzyństwa,
starości, inwalidztwa lub utraty życia;

- stosunki między organizacjami

związkowymi a administracją
gospodarczą;

- pośrednictwo pracy i gospodarkę siłą

roboczą.

FUNKCJE PRAWA PRACY



Prawo pracy jest działem prawa o
szczególnie wielkim znaczeniu
społecznym. Dotyczy ono licznej grupy
obywateli.



Regulując stosunki pracy staje się
czynnikiem skłaniającym zarówno
pracowników, jak i pracodawców do
wzajemnego wypełniania obowiązków, a
tym samym czynnikiem ładu i porządku
społecznego w zakładach pracy.



Prawo pracy spełnia trzy bardzo istotne
ze społecznego punktu widzenia
funkcje:



ochronną,



organizatorską,



wychowawczą.

ŹRÓDŁA PRAWA PRACY



Głównym źródłem prawa pracy jest
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. –
Kodeks pracy (tekst jednolity Dz. U. Nr
21 z 1998r., poz. 94 z późn. zm.).

Będąc podstawowym aktem
normatywnym w dziedzinie prawa pracy
Kodeks nie jest jedynym, ani w pełni
wyczerpującym aktem z tej dziedziny
życia.

ŹRÓDŁA PRAWA PRACY
CD

Poza kodeksem pracy, istnieje wiele aktów normatywnych

zawierających normy prawne prawa pracy:



Ustawa z dnia 6 marca 1981r. o Państwowej
Inspekcji Pracy (tekst jednolity – Dz. U. Nr 124 z
2001r., poz. 1362 z późn. zm.).



Ustawa z dnia 16 września 1982r. o pracownikach
urzędów państwowych (tekst jednolity Nr 86 z
2001r., poz. 956 z późn. zm.).



Ustawa z dnia 22 marca 1990r. o pracownikach
samorządowych (tekst jednolity Nr 142 z 2001r., poz.
1593 z późn. zm.).



Ustawa z dnia 23 maja 1991r. o związkach
zawodowych (tekst jednolity Nr 79 z 2001r., poz. 854 z
późn. zm.).

ŹRÓDŁA PRAWA PRACY
CD



Ustawa z dnia 23 maja 1991r. o organizacjach
pracodawców (Dz. U. Nr 55, poz. 235 z późn. zm.).



Ustawa z dnia 23 maja 1991r. o rozwiązywaniu
sporów zbiorowych (Dz. U. Nr 73, poz. 324 z późn.
zm.).



Ustawa z dnia 29 grudnia 1993r. o ochronie
roszczeń pracowniczych w razie
niewypłacalności pracodawcy (tekst jednolity – Dz.
U. Nr 9 z 2002r., poz. 85 z późn. zm.).



Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997r. o organizacji i
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (tekst
jednolity Nr 159 z 2004r., poz. 1667 z późn. zm.).



Ustawa z dnia 13 października 1998r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 z
późn. zm.).

ŹRÓDŁA PRAWA PRACY
CD



Ustawa z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity – Dz. Nr 39
z 2004r., poz. 353 z późn. zm.).



Ustawa z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i
macierzyństwa (tekst jednolity – Dz. U. Nr 31 z 2005r., poz. 267).



Ustawa z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 z późn. zm.).



Ustawa z dnia 13 marca 2003r. o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, poz. 844 z późn.
zm.).



Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873 z późn.
zm.).



Ustawa z dnia 22 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych
(Dz. U. Nr 228, poz. 2255 z późn. zm.).

ŹRÓDŁA PRAWA PRACY
CD



Ustawa o zatrudnianiu pracowników
tymczasowych (Dz. U. Nr 166, poz. 1608 z późn.
zm.).



Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr
99, poz. 1001 z późn. zm.).



Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r. o indywidualnych
kontach emerytalnych (Dz. U. Nr 116, poz. 1205 z
późn. zm.).



Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r. o pracowniczych
programach emerytalnych (Dz. U. Nr 116, poz.
1207 z późn. zm.).



Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych (Dz. U. Nr 210. poz. 2135 z późn. zm.).

AUTONOMICZNE ŹRÓDŁA
PRAWA PRACY



Autonomiczne źródła prawa pracy
są to akty regulujące stosunek pracy. Są
to źródła charakterystyczne wyłącznie
dla prawa pracy.



Są to akty nie pochodzące od
podmiotów wyposażonych z mocy
konstytucji w kompetencje
normotwórcze, regulujące tylko
w obrębie prawa pracy określone
materie. Stąd też nazwa autonomiczne
źródła prawa pracy, jako że w obrębie
innych gałęzi prawa nie występują.

UKŁADY ZBIOROWE
PRACY



są to porozumienia normatywne
zawierane między związkami
zawodowymi a pracodawcami, określające
warunki, jakim powinna odpowiadać treść
stosunku pracy, a szczególnie warunki
wynagradzania pracowników i przyznawania
innych świadczeń związanych z pracą
(część normatywna),



postanowienia dotyczące zasad i form
współdziałania stron przy stosowaniu
układu, w tym obowiązków związanych z
przestrzeganiem postanowień układu,
wyjaśnianiem jego treści oraz
rozstrzyganiem sporów między stronami
w tym zakresie, czyli wzajemne
zobowiązania stron
(część obligacyjna),



a także inne sprawy nie uregulowane w
przepisach prawa pracy w sposób
bezwzględnie obowiązujący między
innymi zagadnienia dotyczące
zatrudniania pracowników, podnoszenia
i zmiany kwalifikacji pracowników,
wysokość odpisu na zakładowy fundusz
socjalny (tzw. trzecia część układu).

UKŁADY ZBIOROWE
PRACY



Układy zbiorowe pracy są zawierane na
szczeblu zakładowym
lub ponadzakładowym.



Postanowienia układu zakładowego nie
mogą być mniej korzystne
dla pracowników niż postanowienia
obejmującego ich układu
ponadzakładowego. Zawarcie układu
następuje w wyniku rokowań, które należy
prowadzić w dobrej wierze i z
poszanowaniem interesów drugiej strony.



Dla sfery budżetowej układ zawiera właściwy
minister lub wójt gminy.



Układ zbiorowy pracy może być zawarty tylko
w tych zakładach pracy, w których działają
związki zawodowe.



Rozwiązanie układu zbiorowego pracy
następuje z upływem czasu, na który został
zawarty, lub z upływem okresu wypowiedzenia
dokonanego przez jedną ze stron. Każdy układ
może być rozwiązany wcześniej na podstawie
porozumienia stron.

REGULAMIN



Regulamin pracy ustala organizację i porządek w
procesie pracy oraz związane z tym prawa i
obowiązki pracodawcy i pracowników.



Nie wprowadza się regulaminu, jeżeli obowiązują
postanowienia układu zbiorowego pracy lub gdy
pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników.
Regulamin pracy ustala pracodawca w uzgodnieniu z
zakładową organizacją zawodową.



Wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania
go do wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u
danego pracodawcy.



Porozumienia.



Statuty.

KIEDY OBOWIĄZUJĄ



Akty te, aby mogły być uznane za
przepis prawa pracy muszą spełniać 2
cechy normatywne:

- akt taki musi być wydany zawsze na

podstawie ustawy, a więc musi mieć
umocowanie ustawowe,

- akt taki musi określać prawa i obowiązki

stron stosunku pracy, a więc
pracowników i pracodawców.



Akt taki nie musi w całości dotyczyć
prawa pracy, wystarczy że tylko jeden
fragment tego aktu będzie dotyczył
zatrudniania pracowników, by można go
było uznać za autonomiczne źródło prawa
pracy.



Akt taki, stojący w określonej hierarchii
musi być korzystniejszy dla
pracownika niż przepisy Kodeksu
pracy i innych ustaw.



Nie mogą one także nakładać na
pracownika nowych obowiązków.



Obowiązki na pracowników mogą
być nakładane tylko w drodze
ustawowej, natomiast te specyficzne
źródła prawa pracy mogą zawierać tylko
korzystniejsze dla pracowników
unormowania, aniżeli wynika to z
przepisów rangi ustawowej.

ZASADY PRAWA PRACY



Podstawowe zasady prawa pracy
zostały określone w Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej
oraz w Kodeksie Pracy.



Spośród konstytucyjnych zasad pracy,
wymienić w szczególności należy prawo
pracownika do :

- wynagrodzenia według ilości i jakości

wykonanej pracy,

- wypoczynku,



ochrony zdrowia oraz pomocy w
razie choroby lub niezdolności do
pracy,



zrzeszania się w związki zawodowe.

- gwarantowane w zapisie Konstytucji

prawo do pracy, w aktualnej sytuacji
gospodarczej państwa i zachodzącym
procesie przemian jest znacznie
ograniczone możliwościami zatrudnienia
przez poszczególne zakłady pracy.