NATURALIZM I 

PROGRESYWIZM JAKO 

PODSTAWA PEDAGOGICZNEGO 

PARADYGMATU  

SWOBODNEGO ROZWOJU

J. J. ROUSSEAU

J. DEWEY

H. SPENCER

Pachura Magdalena

Szeptun Martyna

NATURALIZM

• Prekursor: J.J. Rousseau
• Swobodne wychowanie zgodnie z 

naturą dziecka.

• Praca wychowawcza jest najbardziej 

skuteczna, gdy się ją przystosowuje 
do natury dziecka.

• Pajdocentryzm
• Główne zasady, zarzuty, opinie 

zwolenników

PROGRESYWIZM

• Prekursor: J. Dewey
• „nowe wychowanie”
• Skoncentrowanie zasad doboru treści 

i metod kształcenia wokół 
psychicznych właściwości dziecka, 
jego potrzeb i zainteresowań.

• Nauczyciel progresywista
• Dewey, krytyka progresywizmu

WYCHOWANIE

•J.J. Rousseau: 

Wychowanie 

człowieka w czterech okresach jego 
rozwoju

                          
                          1. Niemowlęctwo
                          2. Dzieciństwo
                          3. Chłopięctwo
                          4. Młodzieńczość

•H. Spencer- 

indywidualizm

- Doskonalenie jednostki
- Rozwój cech psychologicznych 

człowieka

- Nie uznaje przymusu
- Chroni rozwój naturalny
- Uznaje prawa dziedziczności
- Dąży do rozwoju zdolności i 

zainteresowań

•J. Dewey:

- Wychowanie źródło życia 

społecznego

- Wychowanie jest procesem 

wrastania jednostki w społeczną 
świadomość gatunku

METODY PRACY I 

WYCHOWANIA

•H. Spencer:

- Rozwój aktywności i 

samodzielności

- Dostrzeganie szczegółów  

RELACJE NAUCZYCIEL-

UCZEŃ

• Nauczyciel jest przewodnikiem 

towarzyszy uczniowi

• Zapewnia wychowankowi swobodę 

działania

• Relacje między nimi są nieformalne
• Udziela wskazówek w nauce