Wykład 2.

11 października 2012 r.

I. Miejsce pedagogiki wśród
nauk i jej specyfika, c.d.

1.Etymologia terminu

PEDAGOGIKA.

2.Terminy pokrewne

1.Etymologia terminu
PEDAGOGIKA

 

*PAIDAGOGOS= prowadzący

chłopca/dziecko

Gr .PAIS –chłopiec, dziecko

PAIDOS – dopełniacz

AGO –prowadzę

AGAGOS – imiesłów –prowadzący

PAIDOS + AGAGOS = PAIDAGOGOS

=PROWADZĄCY DZIECKO(CHŁOPCA)

Paidagogos…..

-niewolnik w starożytnej Grecji,

który odprowadzał synów

wolnych obywateli greckich na

palestrę

( sens fizyczny);co cztery lata

odbywały się zawody na cześć

Boga Zeusa…..

Zawody na cześć Boga
Zeusa…..

Paidagogos…..

W kulturze ateńskiej –niewolnik

odprowadzający młodych Greków do

akademii

( sens moralno – duchowy)

 

Paidagogos….

Staje się nauczycielem - pedagogiem….

*PAIDAGOGIJA = PEDAGOGIA

-dzieło wychowania; zespół czynności

i umiejętności

wychowawczych paidagogosa

*charakter rzemieślniczy, rutynowy lub

*„sztuka sztuk”

…pedagogia…

*PAIDAGIGIKE TECHNE

-podstawowa wiedza paidagogosa

o wychowaniu, wskazówkach

postępowania

z dziećmi/młodzieżą, znajomość swego

zawodu.

…paidagogike techne…..

*PEDAGOGIKA

  

W językach europejskich nazwa „pedagogika”



od „paidagogige techne”.

W rozumieniu greckim pedagogika była

refleksją na działaniem paidagogosa

(podobny status jak matematyka, logika)

 

 

Pytanie:

Czy jest pedagologia ?

Nauki z końcówką „logia”( od legein –

zbierać, mówić) jak mitologia, teologia,

które później wiązano z wyrazem

logos, tj. słowo, myśl(geologia,

socjologia, biologia)

Pytanie:

Czy jest pedagografia?

Jak nauki opisujące :

geografia, historiografia(gr. grafo-piszę)

Pedagogika współczesna

Stefan Kunowski:

„Pedagogika współczesna zatrzymuje swą

historyczną nazwę, chociaż etymologicznie

odnosi się do wychowania dzieci”.

Jeśli by tak zostało, powinna być także:

*HEBAGOGIKA -nauka o wychowaniu

młodzieży

*ANDRAGOGIKA- n. o edukacji dorosłych

*GERONTAGOGIKA –n. o edukacji osób

starszych

Pedagogika –ujęcie
ogólne

S. Kunowski:

„nauka , której przedmiot stanowi

sprawa praktycznej pedagogii

wszelkiego rodzaju

(sztuki i techniki wychowawczej),

czyli

wychowawczego prowadzenia

dzieci, młodzieży oraz

oddziaływania na rozwój ludzi

dorosłych”.

Pedagogika
– nauka o wychowaniu człowieka

 

2. TERMINY (POKREWNE)POCHODNE

OD TERMINU PEDAGOGIKA

2.1.

PEDAGOG

 

Etymologicznie od „paidagogos”

*

Osoba zawodowo zajmująca się

wychowaniem (teoretycy, np. twórcy

systemu wychowawczego i praktycy, np.

opiekunowie)

* Pracownik naukowy zajmujący się

badaniami oraz pisarstwem w dziedzinie

wychowania o oświaty

* Nauczyciel

Pedagogami = wychowawcami dzieci
byli w przeszłości”(za R .Schulzem):

 -paidagogosi;
-kapłani w starożytnym Egipcie;
-filozofowie –sofiści;
-nauczyciele wymowy( retoryki) starożytnym Rzymie;
-piastunki dzieci królewskich;
-mistrzowie fechtunku na dworach feudalnych;
-guwernerzy w domach arystokratycznych;
-mentorzy (mentor =”nauczyciel,wychowawca, mądry

doradca”)

-tutorzy(tutor =w anglosaskich kolegiach i uniwersytetach –

wychowawca paroosobowej grupy uczniów lub studentów)

-belfrowie w tradycyjnej szkole wiejskiej itp…

…najczęściej pedagog =
nauczyciel

Warto przeczytać…..

*2.2.

PAIDEIA

-całość czynności i skutków wychowania.

Termin stworzony przez sofistów-oznaczał

całość wykształcenia w gramatyce,

retoryce i dialektyce. Formacja

duchowa zawierająca najwyższy ideał

kształcenia humanistycznego

Cycero gracką paideię przetłumaczył na łaciński

wyraz humanitas = ludzkość,

człowieczeństwo.

Paideia….

„Paideia jest drogą, która prowadzi
nas do arete”….
Z recenzji poniższej rozprawy A. Murzyna

Areté

( Wikipedia, wolnej encyklopedii. Strona internetowa)

Areté (

gr.

ἀρετή) - najczęściej termin ten tłumaczy się jako "cnota" (rzadziej

i przeważnie dawniej także jako "dzielność" lub "męstwo"), ale jego
dokładne przetłumaczenie sprawia trudność, ponieważ w różnych czasach miał
różne znaczenia. Początkowo oznaczał męstwo, bohaterstwo, później zdatność
(sposobność) człowieka i każdej zresztą rzeczy do spełniania swojego właściwego
zadania, wreszcie zaś zaletę moralną, czyli cnotę.

Platon

w

Państwie

wyjaśnia, że każda rzecz ma specyficzne dla siebie działanie,

tzn. działanie, które ona (albo ona lepiej niż wszystkie inne) może spełniać, np.
dla noża jest nim cięcie, dla oka widzenie, dla ucha słyszenie. Cnota jest zatem
tym, z powodu czego każda rzecz wypełnia w najlepszy sposób
właściwe sobie działanie. Istnieje więc cnota noża (jest nią to, że dobrze tnie),
oka, ucha itd. Cnota człowieka jest więc wyłącznie przypadkiem
szczególnym owej cnoty, którą mają wszystkie rzeczy.

Ewolucja pojęcia areté jest zapewne odbiciem przemian w życiu

społeczeństw greckich, a mianowicie ich demokratyzacji, z którą wiązało
się rozpowszechnienie kultury duchowej, literatury, sztuki, nauki.

Źródło „

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Areté&oldid=32316648

”

*2.3.

PEDOLOGIA

(gr.pais – dziecko, logos- słowa/nauka)

-nauka o dziecku, jego rozwoju

psychofizycznym, umysłowym i

moralnym

*Jozefa Joteyko- propagatorka ruchu

pedologicznego w Europie na przełomie

XIX/XX w.

Pedologia- nauka o dziecku…

.

*2.4.

PEDEUTOLOGIA

(gr. paideutes - wychowawca, nauczyciel)

wiedza, nauka o nauczycielu

*Eusebietti (włoski

pedagogo,psychologi) –

na przełomie XIX/XX w. wprowadził

termin pedeutologia

( dzieło ”Pedagogia generale”)

Polscy prekursorzy pedeutologii

(I poł. XX w.):

 
*Grzegorz Piramowicz, Powinności nauczyciela(1787).
---------------------------------------------------------------
*Jan Władysław Dawid –„miłość dusz ludzkich”
*Zygmunt Mysłakowski– talent, „kontaktowość”
*Stefan Szuman-takt pedagogiczny
*Mieczysław Kreutz -„zdolność sugestywna”
*Maria Grzegorzewska („nauczyciel wyzwalający
i hamujący)
 
 

Współczesny zakres badawczy
pedeutologii:

-osobowość nauczyciela;
-kształcenie, doskonalenie , rozwój

zawodowy nauczyciela;

-charakter i struktura działalności

pedagogicznej nauczyciela;

-warunki pracy, życia i rozwoju

nauczyciela, jego powiązania ze
społeczeństwem;

-badania historyczne, prognostyczne i

porównawcze

Pedeutologia-nauka o
nauczycielu…..

Współczesna pedeutologia

Sentencje o nauczycielu….

Karol Libelt (1807 – 1875
)

,,Naród takim będzie, jakim

się wychował, a takim się

wychował, jakich miał

nauczycieli”.

Adolf Dygasiński (1839- 1902)

„Zawód pedagoga jako bardzo trudny

i niezmiernie ważny

wymaga przede wszystkim

świadomego powołania, wyzwolenia

z siebie samego i opanowania

najszlachetniejszych władz swoich,

a to w celu wychowania ludzi

zacnych”.

Aleksander Świętochowski

(1849 – 1939)

 

,,Wyrozumiałość, wyrozumiałość

posunięta

do stoicyzmu powinna być

pierwszą cnotą rozumnego

pedagoga”.

Julian Ochorowicz( 1850
– 1917 )

,,Niemoralny nauczyciel może

wykształcić umysł, ale poczucia

moralnego

teoretyczne kształcenie nie

rozwinie” .

Henryk Wernic (1829 –
1905)

,,Wychowawca nie indywidualizujący

procesu

nauczania wobec dziecka, niejako

dolewa je wiedzą, lecz nie

wlewa jej w umysły, przemawia do

nich, ale nie rozmawia z nimi,

wymierza tylko to, co im

przeznacza, ale nie

to, co przyjmują”.

Maria Grzegorzewska
(1888 – 1967)

,,O wartości wpływu wychowawczego

nauczyciela decyduje zawsze to,

kim jest on jako człowiek, jaka jest

jego wartość wewnętrzna, jakie

skupił w sobie bogactwo duchowe,

bo

– żeby dużo dać, trzeba dużo mieć”.

Janusz Korczak (1878 –
1942 )

,,Zły wychowawca winę własnych

pomyłek

przypisuje dzieciom”.

Maria Montessori (1870 –
1952 )

,,Człowiek, który nie kocha, widzi tylko błędy

u innych. A przecież tylko ten,

kto kocha, jest prawdziwym, widzącym

obserwatorem i tylko on może dostrzec w

dziecku to, czego ono samo nie jest jeszcze

w stanie zobaczyć i zrozumieć.

Tylko wtedy dziecko może przed wychowawcą

odkryć swą prawdziwą naturę”.

Maria Montessori wśród dzieci(z synem Mario…)

Lew Tołstoj (1828 – 1910)

,,Nauczycielem jest nie ten, kto

otrzymał wychowanie i

wykształcenie potrzebne

nauczycielowi, lecz kto ma

wewnętrzne przekonanie, że nim

jest, powinien być i nie

może zostać kimś innym”.

Celestyn Freinet (1896 –
1966).

,,Wiem, że w szkole musi być zachowany ład,

dyscyplina, autorytet i godność nauczyciela,

ale winien to być ład wynikający z lepszej

organizacji pracy; dyscyplina stanowiąca

naturalną konsekwencję czynnej współpracy

wszystkich członków społeczności szkolnej,

autorytet zaś przede wszystkim moralny,

a dopiero potem zawodowy i społeczny,

i nie zdobywa się go groźbą i

karami, lecz mistrzostwem w

pracy,

budzącym szacunek”.

Thomas Gordon (1918 –
2002)

,,Wszystko może być dla młodych ludzi

interesujące i podniecające, jeśli mają

do czynienia z nauczycielem, który

posiadł umiejętność nawiązywania z

nimi szczególnego kontaktu, kontaktu,

w którym potrzeby nauczyciela są

respektowane przez uczniów,a potrzeby

uczniów przez nauczyciela” .

Ku refleksji…

  Do dorosłego czytelnika:

,,Powiadacie: - Nuży nas obcowanie z dziećmi.

Macie słuszność.

Mówicie: - Bo musimy się zniżać do ich pojęć.

Zniżać, pochylać, naginać, kurczyć.

Mylicie się. Nie to nas męczy. Ale, że musimy

się wspinać do ich uczuć. Wspinać, wyciągać,

na palcach stawać, sięgać.

Żeby nie urazić”.

(J. Korczak)

Literatura podstawowa
do wykładu:

-Stefan Kunowski, Podstawy współczesnej pedagogiki,

Wyd. Salezjańskie, Warszawa 2001.

-Roman Schulz, Wykłady z pedagogiki ogólnej,

Tom 1, Toruń 2003.

Literatura dodatkowa:

-

Andrzej Janowski, Psychologia społeczna a zagadnienia wychowania, Wrocław

1980.



Małgorzata Miksza, Pedologia jako nauka o dziecku – (nie) spełniona nadzieja dla

nauk o wychowaniu(?), (w): Wybrane problemy edukacji

dzieci w przedszkolu i szkole, Pod red. Sabiny Guz, Jolanty

Andrzejewskiej, Wyd. UMCS, Lublin 2005,s.287 – 295.



…oraz sentencje wybrane z literatury wymienionych pedagogów