Wspólna polityka
handlowa

Przed utworzeniem EWG w 1958 r. w państwach
Europy Zachodniej stopień ochrony rynków
krajowych przed konkurencją zagraniczną był
wysoki: stosowano ograniczenia ilościowe importu
oraz restrykcje dewizowe, jak też wysokie cła
importowe (średnio około 30%).

Wysokie bariery w handlu utrudniały rozwój
gospodarek, ograniczały korzyści konsumentów
oraz zakłócały konkurencję.

Pełne zniesienie barier w handlu między państwami
członkowskimi stało się jednym z głównych celów
utworzenia EWG.

Etapy

:

1.

Utworzenie Unii Celnej

– Wspólna Taryfa

Celna od 1.07.1968 r.

2.

Utworzenie wspólnego rynku

– od 1.01.1993

r. wyeliminowanie kontroli towarów na
granicach

wewnętrznych,

wprowadzenie

całkowicie swobodnego przepływu towarów i
kapitału między państwami członkowskimi

Zasady funkcjonowania unii celnej

 zakaz ceł przywozowych i wywozowych
 zakaz opłat o skutkach podobnych do ceł w
wymianie

towarowej

między

państwami

członkowskimi
 ustanowienie Wspólnej Taryfy Celnej w imporcie z
państw trzecich
 zakaz ograniczeń ilościowych w handlu między
państwami członkowskimi oraz środków o skutku
równoważnym (zakaz TS - 1982 kampania Buy Irish)
 zakaz dyskryminacyjnego opodatkowania monopoli
 Problem dopuszczalnych ograniczeń i zakazów w
handlu wzajemnym (art. 35 TFUE)

GATT/WTO

Układ Ogólny w Sprawie Ceł i Handlu (GATT), w
życie 1.01.1948:

 klauzula największego uprzywilejowania (nie
można przyznać szczególnych przywilejów (np.
w formie redukcji ceł importowych) tylko
jednemu partnerowi,
 Utworzenie EWG było sprzeczne z tą zasadą 
GATT od początku swego funkcjonowania
przewidywał

jednak

wyjątki

od

zasady

niedyskryminacji, w szczególności w formie stref
wolnego handlu i unii celnych .

Zasady Wspólnej Polityki Handlowej i jej

zakres przedmiotowy

 od 1970 r.
 uprawnienia w zakresie określania celów
instrumentów, kierunków zmian itp. mają instytucje
Unii,


wyłączne

kompetencje

instytucji

Unii

Europejskiej do reprezentowania interesów jej
państw w rokowaniach z partnerami handlowymi,
 wszystkie zasady, instrumenty procedury,
zwłaszcza dotyczące ochrony przed importem (nie
obejmuje to w pełni polityki eksportowej) są
całkowicie jednolite we wszystkich państwach
członkowskich

 do Komisji nadal należy

inicjatywa prawodawcza

 środki służące realizacji WPH są uchwalane obecnie
w formie rozporządzeń wspólnie przez Radę i
Parlament Europejski zgodnie ze zwykłą procedurą
prawodawczą (art. 294 TFUE).

*

TYTUŁ II

(266)

*

WSPÓLNA POLITYKA HANDLOWA

*

Artykuł 206

(267)

*

Poprzez utworzenie unii celnej zgodnie z artykułami
28-32 Unia przyczynia się, we wspólnym interesie,
do harmonijnego rozwoju handlu światowego,
stopniowego zniesienia ograniczeń w handlu
międzynarodowym i w bezpośrednich inwestycjach
zagranicznych oraz do zmniejszenia barier celnych i
innych barier.

Artykuł 207

(268)

1. 

Wspólna polityka handlowa

jest oparta

na jednolitych zasadach

, w szczególności w odniesieniu do zmian

stawek celnych, zawierania umów celnych i handlowych dotyczących handlu towarami i usługami oraz do handlowych
aspektów własności intelektualnej, bezpośrednich inwestycji zagranicznych, ujednolicenia środków liberalizacyjnych,
polityki eksportowej, a także handlowych środków ochronnych, w tym środków podejmowanych w przypadku
dumpingu lub subsydiów. Wspólna polityka handlowa prowadzona jest zgodnie z zasadami i celami działań
zewnętrznych Unii.
2. Parlament Europejski i Rada, stanowiąc w drodze rozporządzeń zgodnie ze

zwykłą procedurą ustawodawczą

,

przyjmują środki określające ramy realizacji wspólnej polityki handlowej.
3. Jeżeli istnieje

potrzeba wynegocjowania i zawarcia umów

z jednym lub większą liczbą państw trzecich lub

organizacji międzynarodowych, stosuje się artykuł 218, z zastrzeżeniem postanowień szczególnych niniejszego
artykułu.
Komisja przedstawia zalecenia Radzie, która upoważnia ją do rozpoczęcia koniecznych rokowań. Rada i Komisja są
odpowiedzialne za zapewnienie zgodności umów będących przedmiotem rokowań z wewnętrznymi politykami i
zasadami Unii.
Komisja prowadzi te rokowania w konsultacji ze specjalnym komitetem wyznaczonym przez Radę w celu wsparcia jej w
tym zadaniu i w ramach wytycznych, które Rada może do niej kierować. Komisja regularnie składa specjalnemu
komitetowi i Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z postępu w rokowaniach.
4. W odniesieniu do rokowań i zawierania umów, o których mowa w ustępie 3, Rada stanowi

większością

kwalifikowaną.

W odniesieniu do rokowań i zawierania umów w dziedzinie handlu usługami i w dziedzinie handlowych aspektów
własności intelektualnej, jak również bezpośrednich inwestycji zagranicznych, Rada stanowi jednomyślnie, jeżeli
umowy te zawierają postanowienia wymagające jednomyślności do przyjęcia przepisów wewnętrznych.
Rada stanowi

jednomyślnie

także przy rokowaniach i zawieraniu umów:

a)    w dziedzinie handlu usługami w zakresie kultury i audiowizualnymi, jeżeli umowy te mogłyby zagrozić
różnorodności kulturowej i językowej Unii;
b)    w dziedzinie handlu usługami społecznymi oraz w zakresie edukacji i zdrowia, jeżeli umowy te mogłyby w
znacznym stopniu zakłócać działanie krajowego systemu tych usług i wywierać negatywny wpływ na odpowiedzialność
Państw Członkowskich za ich zapewnienie.
5. Rokowania i zawieranie umów międzynarodowych w dziedzinie transportu podlegają tytułowi VI części trzeciej oraz
artykułowi 218.
6. Wykonywanie uprawnień w dziedzinie wspólnej polityki handlowej, przyznanych niniejszym artykułem, nie narusza
podziału kompetencji między Unią i Państwami Członkowskimi i nie prowadzi do harmonizacji przepisów ustawowych
lub wykonawczych Państw Członkowskich, jeżeli Traktaty wykluczają taką harmonizację.

Taryfowe środki ochrony przed importem



Wspólna Taryfa Celna

1968 – rozporządzenie

zawierające wykaz iż jednolitych stawek celnych,
obowiązujących we wszystkich państwach UE w
ich imporcie spoza ugrupowania – stawki
konwencyjne (KNU) wynikające z rokowań na
forum GATT/WTO


dopuszczalne

jest

ustanowienie

stawek

autonomicznych

na poziomie niższym od KNU

 Wykaz wszystkich stawek zawiera

Zintegrowana

Taryfa Celna Unii Europejskiej (TARIC)

Pozataryfowe instrumenty ochrony przed

importem



obok stawek celnych, które generalnie nie

mogą być podwyższane, w celu zwiększenia
ochrony przed importem spoza UE istnieje
możliwość czasowego zastosowania pewnych
środków pozataryfowych.



są to przede wszystkim środki tzw.

protekcjonizmu

uwarunkowanego

(contigent protection measures).



obejmują one instrumenty, które mogą być

wykorzystane tylko wtedy, gdy zaistnieją
określone przesłanki, przewidziane w unijnych
przepisach. Należą do nich:

-

Środki antydumpingowe,

-

Środki antysubsydyjne oraz

-

Środki ochronne przeciwko nadmiernemu
importowi.

Dwa

pierwsze

instrumenty

mają

przeciwdziałać

szkodliwym

skutkom

importu

dokonywanego

na

warunkach uznawanych za nieuczciwe.

Trzeci rodzaj środków ma zastosowanie w przypadku
szybko rosnącego importu, ale realizowanego w
warunkach tzw. konkurencji uczciwej.

Dumping

- zagraniczny dostawca (firma) działa na własną

rękę, decydując się na zastosowanie niższej ceny na swój
towar na rynku odbiorcy zagranicznego niż na rynku
wewnętrznym.

Subsydia

–skorzystanie przez dostawcę ze środków

publicznych.

Nadmierny import

– wyższa konkurencyjność,

wynikająca np. z naturalnych warunków, takich jak duże
zasoby surowca do produkcji towaru, tania siła robocza lub
z przewagi technologicznej.

Przesłanki

skorzystania ze środka ochronnego:

-

wystąpienie dumpingu/subsydiów/nadmiernego
importu,

-

wystąpienie szkody lub jej groźby dla przemysłu
wspólnotowego w następstwie którejś z tych
sytuacji; potrzebne jest przy tym wykazanie
związku miedzy powstałą szkodą (bądź groźbą jej
wystąpienia) a dumpingiem, subsydiami lub
nadmiernym importem.

Nadto

: Komisja może uwzględnić trzeci warunek -

wziąć

pod

uwagę,

czy

zastosowanie

proponowanego środka leży w interesie Unii.

Środki mają

charakter czasowy

.

Postępowanie wyjaśniające

prowadzi

Komisja.

Komisja proponuje zastosowanie
konkretnego środka.

Decyzje

podejmuje Rada, a w

niektórych przypadkach Komisja.

Dumping i środki antydumpingowe

Dumping -

sprzedaż towarów lub usług za

granicą po cenie niższej od ceny uzyskiwanej
za podobne produkty – towary lub usługi – w
analogicznych warunkach na rynku krajowym.

Procedura stwierdzenia dumpingu:
- określenie wartości normalnej towaru (jest
nią zazwyczaj cena stosowana na rodzimym
rynku zagranicznego dostawcy) i ceny
eksportowej (cena sprzedaży na rynku UE);
- porównanie obie wielkości i obliczenie
marginesu dumpingu (różnicę miedzy tymi
cenami).

Unia Europejska należy do tych członków WTO,
którzy stosunkowo

najczęściej

wykorzysującą

procedury antydumpingowe.

W ostatnich latach liczba ta uległa

zmniejszeniu

.

Częściowo wynika to z procesu globalizacji i
pogłębiania specjalizacji firm w ramach sieci ich
filii a w konsekwencji postępowania ochronne
łatwo mogą wtedy uderzać w interesy firm
europejskich

sprowadzających

części,

podzespoły i gotowe wyroby z zagranicznego
przedsiębiorstwa,

które

ma

rozbudowane

powiązania kooperacyjne z firmą europejską.

Subsydia i środki antysubsydyjne

Subsydia

–udzielenie ze środków publicznych

(przez rząd lub inną instytucję publiczną),
bezpośrednio

lub

pośrednio,

wkładu

finansowego lub wsparcia dochodowego bądź
cenowego oraz uzyskanie korzyści przez
adresata pomocy.

Subsydia mogą być udzielone do produkcji,
eksportu lub przewozu. W przepisach UE
wśród przykładowych form pomocy państwa
uważanej za subsydia wymienia się: dotacje,
pożyczki na warunkach preferencyjnych,
gwarancje kredytowe, zwolnienia z podatków.

Taka pomoc państwa jest uważana za
nieuczciwą konkurencję, ponieważ dzięki niej
dostawcy

mogą

sztucznie

poprawić

konkurencyjność cenową swoich towarów. UE
ma prawo bronić rodzimych producentów przed
skutkami subsydiowanego importu za pomocą

ceł antysubsydyjnych

(zwanych też cłami

wyrównawczymi).

Postępowania w celu ewentualnego nałożenia
takich

ceł

są

generalnie

dość

rzadko

wszczynane.

Ochrona przed nadmiernym importem

Nadmierność dostaw –

wzrost importu do UE

w tak zwiększonych ilościach i na takich
warunkach, że import ten powoduje szkodę lub
groźbę szkody dla unijnych producentów
podobnego towaru.

IŹródłem trudności może być tu uprzednia
liberalizacja importu (w tym redukcja stawki
celnej) uzgodniona z partnerem. Przepis ten daje
więc możliwość legalnego stosowania ochrony
własnych producentów przed konkurencją
zagraniczną, jakkolwiek wymaga to spełnienia
wielu warunków.

Środki zaradcze

(tzw. środki ochronne – safeguard

mea measures) mogą przybrać postać:

-

wzrostu stawek celnych w taryfie celnej (tj.
wcześniejszych koncesji),

-

ograniczeń ilościowych (kontyngentów, których
celem

-

nadzoru importu (w postaci przekazywania Komisji
informacji o strumieniach importu).

Stosowanie

ograniczeń

ilościowych

w

celu

przeciwdziałania

ujemnym

skutkom

szybko

rosnącego

importu

jest

tu

dozwolonym

odstępstwem

od ogólnego zakazu używania

ograniczeń ilościowych w handlu międzynarodowym
(wynikającego z art. XI GATT).

Zgodnie z zasadami WTO, środki przeciwko
nadmiernemu importowi muszą być stosowane
na zasadzie niedyskryminacyjnej, tj. wobec
całego import danego towaru, a nie tylko
importu z kraju, którego towar spowodowało
powstanie zakłóceń. Tym samym dotykają one
także tych partnerów, których eksport
towarów na rynek unijny rosną powoli i którzy
nie powodują szkody dla unijnych
producentów.

Państwa, których prawa zostaną naruszone w
następstwie środków ochronnych
zastosowanych przez Unię, mają

prawo do

rekompensaty

.

Bezpośrednie i pośrednie skutki protekcjonizmu

uwarunkowanego

W każdym przypadku, gdy ceny importowanych
spoza UE towarów są niższe od cen podobnych
rodzimych produktów (niezależnie od źródeł
przewagi cenowej) korzyści odnoszą unijni
konsumenci niższe ceny towarów.

Jeśli jednak import taki ma szkodliwe skutki dla
unijnych producentów ), to producenci ci mają
prawo do czasowej ochrony w postaci środków
ograniczających

ekspansję

zagranicznych

dostawców.

Dla zagranicznego dostawcy barierą w sprzedaży towaru
na rynku unijnym nie tylko konkretny środek ochronny
(np. cło antydumpingowe,) związane z nim pogorszenie
konkurencyjności cenowej zagranicznego towaru lub/i
redukcja popytu, ale już sama

niepewność co do

możliwości pojawienia się takiego środka

.

Samo

postępowanie wyjaśniające

staje się barierą w

handlu również dlatego, że jego wszczęcie powoduje
często

spadek

zainteresowania

zakupami

towaru

oskarżonego o nadmierny import lub o sprzedaż po cenie
dumpingowej/subsydiowanej. Importerzy nie wiedzą
bowiem, jaki będzie wynik postępowania (może ono trwać
nawet 15 miesięcy). Licząc się z możliwością ograniczenia
importu z tego źródła,

nie podpisują nowych kontraktów

.

Barierą może być

cło tymczasowe

zwłaszcza jeśli

ostateczna decyzja wskaże na brak szkody lub jej groźby i
bezzasadność środka ostatecznego. Importer płaci je w
formie nieoprocentowanego depozytu.

Przeciwdziałanie barierom handlowym

stosowanym przez partnerów

Od roku 1994 obowiązuje w UE rozporządzenie
umożliwiające przeciwdziałanie stosowanym
przez partnerów barierom handlowym, które
utrudniają unijnym firmom są niezgodne z
zobowiązaniami

międzynarodowymi

tych

państw (podjętymi w ramach WTO, na mocy
umów dwustronnych i innych porozumień).

rozporządzenie odnosi się nie tylko do eksportu
towarów, ale także usług.

Zastosowane środki mogą przyjąć

formę

:

- zawieszenia lub wycofania koncesji
wynikających z rokowań handlowych,
- wzrostu istniejących stawek celnych lub
wprowadzenia nowych opłat importowych.
- wprowadzenia ograniczeń ilościowych lub
innych środków modyfikujących warunki
importu bądź też w inny sposób wpływających
na handel z danym państwem.

Koordynacja polityki eksportowej

Zgodnie z TFUE wspólna polityka handlowa
powinna dotyczyć nie tylko importu, ale także
eksportu. W praktyce nie w pełni tak jest.
Jednolite

rozwiązania

dotyczą

procedur

handlowych, reguł niestosowania ograniczeń
ilościowych w wywozie.
Od roku 1995 obowiązują

jednolite zasady

kontroli wywozu dóbr i technologii podwójnego
zastosowania

(tj. dla celów cywilnych i

wojskowych).

Możliwe

jest

też

stosowanie

sankcji

ekonomicznych

w ramach realizacji Wspólnej

Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (np.
zakaz eksportu broni do państw objętych
konfliktami wojennymi).

Unii Europejskiej

nie udało się natomiast

wcześniej ujednolicić zasad wspierania
eksportu

.

W TFUE wyeliminowano przepis o harmonizacji
systemów przyznawania pomocy w wywozie do
państw trzecich. Obowiązujące obecnie reguły
wspierania wywozu wynikają częściowo z zasad
sad GATT/WTO, a częściowo z zasad ustalonych
na forum OECD.

Ich

celem

jest zmniejszenie zakłóceń w

konkurencji

między

przedsiębiorstwami,

wywołanych

odmiennym

podejściem

do

wspierania eksportu przez władze publiczne
poszczególnych państw, oraz ustanowienie
przejrzystości w tej dziedzinie.

Głównym wyjątkiem od ogólnego :o zakazu
stosowania subsydiów eksportowych są artykuły

podstawowe surowce i niektóre przetwory,

których wywóz może być wspierany subsydiami.

 W prawie unijnym subsydia w eksporcie
rolnym noszą nazwę

zwrotów w eksporcie

(export refunds

). - subsydia są wypłacane jako

różnica („zwrot”) między wyższą ceną danego
produktu rolnego na rynku UE (wynikającą z
wysokiego wsparcia rodzimych producentów) a
niższą ceną rynku światowego. Są one
stopniowo eliminowane.