Podmioty prawa

międzynarodowego

Prawo międzynarodowe

publiczne

• Pojęcie

podmiotu

prawa

międzynarodowego

• Atrybuty

podmiotowości

międzynarodowej

• Rodzaje

podmiotów

prawa

międzynarodowego

• Państwo

w

stosunkach

międzynarodowych

• Podmioty prawa międzynarodowego

inne niż państwa

Pojęcie podmiotu prawa

międzynarodowego

• Podmiotem

prawa

międzynarodowego jest ten, kto
posiada

prawa

i

obowiązki

wynikające bezpośrednio z prawa
międzynarodowego

(zdolność

prawną) - posiadanie zdolności
prawnej jest warunkiem zdolności
do działania prawnego, czyli
wywoływania

skutków

prawnych

przez swoje działanie

Atrybuty podmiotowości

międzynarodowej

• ius tractatuum

• ius legationis

• ius standi

Rodzaje podmiotów prawa

międzynarodowego

• art. 3 konwencji wiedeńskiej o prawie

traktatów

• państwa, jako zasadnicze i najważniejsze

podmioty prawa międzynarodowego;

• inne podmioty prawa międzynarodowego,

jako podmioty niesuwerenne, niepełne i
pochodne (organizacje międzynarodowe,
niesuwerenne

jednostki

terytorialne,

Watykan-Stolica

Apostolska,

zakony

rycerskie, strona wojująca, jednostka)

Państwo w stosunkach

międzynarodowych

• Definicja państwa - trzy konstytutywne

elementy państwa:

– ludność
– terytorium
– władza (suwerenna)

Władza państwowa

• pojęcie suwerenności państwowej
• granica wykonywania władzy suwerennej
• atrybuty suwerenności państwowej
• prawa zasadnicze i prawa nabyte państw
• zakres

kompetencji

własnej

państwa

(kompetencji wewnętrznej)

• powiązanie zasady równości państw z zasadą

suwerenności

• struktura

wewnętrzna

państwa

a

podmiotowość międzynarodową

Immunitet państwa

• ochrona

kompetencji

państwa,

zapewnienie

poszanowania

jego

suwerenności

• immunitet jurysdykcyjny i immunitet

egzekucyjny

• immunitet

jurysdykcyjny

głowy

państwa i członków rządu – rationae
personae i ranione materiae

Powstanie i upadek

państwa

• Powstanie państwa następuje z chwilą

efektywnego

utworzenia

niezależnej,

trwałej i stabilnej władzy na danym
terytorium zamieszkałym przez określoną
ludność w sposób zgodny z podstawowymi
zasadami prawa międzynarodowego

• Sposoby powstania państw: zjednoczenie,

inkorporacja, rozpad, secesja

• Sposoby upadku państwa: zjednoczenie,

inkorporacja, rozpad

Sukcesja państw

• sukcesja w odniesieniu do traktatów (konwencja z

1978 r. o sukcesji państw w odniesieniu do umów);
cztery główne teorie: tabula rasa, prawa wyboru,
kontynuacji z prawem wypowiedzenia, prawa do
namysłu; sukcesja państw nie wpływa na granice
państw ani na prawa i obowiązki graniczne

• sukcesja w odniesieniu do mienia, archiwów i długów

(konwencja z 1983 r. o sukcesji w odniesieniu do
majątku państwa, archiwów i długów)

• sukcesja

w

odniesieniu

do

członkostwa

w

organizacjach międzynarodowych

• sukcesja w odniesieniu do obywatelstwa (dwa

kierunki)

Uznanie

międzynarodowe

• stwierdzenie przez podmiot udzielający

uznania istnienia pewnych faktów i
gotowość respektowania związanych z
tym skutków prawnych

• przedmiot uznania: uznanie państwa,

uznanie rządu, uznanie za stronę wojującą

• rodzaje

uznania:

deklaratywne

i

konstytutywne, wyraźne i domniemane,
de iure i de facto

Rodzaje państw

• państwa jednolite i złożone
• państwa rozwijające się
• państwa śródlądowe, państwa o

niekorzystnym

położeniu

geograficznym,

państwa

archipelagowi

• państwa trwale neutralne

Podmioty prawa międzynarodowego

inne niż państwa

• Organizacje międzynarodowe - uprawnienia i

obowiązki w płaszczyźnie prawnomiędzynarodowej

• Niesuwerenne jednostki terytorialne
• organizacje, nie stanowiące części terytorium żadnego

państwa, ale które same też nie są państwami, ponieważ
ich władze nie dysponują suwerennością

• dwa elementy definicji
• 1) odrębność terytorialna
• 2) zależność polityczno-ustrojowa i brak kompetencji w

dziedzinie polityki zagranicznej

• przykłady: Wolne Miasto Gdańsk, Berlin Zachodni,

Andora i inne państwa karłowate (obecnie rozwój)

• Watykan-Stolica Apostolska
• Stolica Apostolska (szczególnego rodzaju organizacja

bezterytorialna)

• Watykan (niesuwerenna organizacja terytorialna)
• pomimo odrębnej podmiotowości są ze sobą w

nierozerwalny sposób związane

• Naród, strona wojująca
• naród jako nosiciel prawa do samostanowienia jest

podmiotem prawa międzynarodowego, niezależnie od
tego, czy dąży on do samodzielnego państwa, czy nie

• strona wojująca - podmiotowość grupy walczącej

przeciwko dotychczasowemu suwerenowi wiąże się z
uznaniem jej za stronę wojującą; jest to podmiotowość
czasowa; warunki uznania

• Zakony Rycerskie - Zakon Kawalerów Maltańskich

• Podmiotowość prawnomiędzynarodowa jednostek
• osoba fizyczna ma bezpośrednie prawa wynikające z

prawa międzynarodowego: ETPCz, Pakty Praw Człowieka
prawnomiędzynarodowa odpowiedzialność jednostek za
zbrodnie przeciwko pokojowi, zbrodnie wojenne i
zbrodnie przeciwko ludności

• przedsiębiorstwa, spółki, wielonarodowe konsorcja nie

korzystają z praw i obowiązków płynących bezpośrednio
z prawa międzynarodowego

• WYJĄTKI:

1)

eksploatacja

zasobów

naturalnych

międzynarodowego

obszaru

dna

morskiego

(upoważnienie i kontrola Organizacji Dna Morskiego); 2)
INTELSAT I INMARSAT (Międzynarodowa Organizacja
Morskiej Łączności Satelitarnej)