Diagnostyka
radiologiczna
stawów
skroniowo-
żuchwowych



Głownymi celami diagnostyki radiologicznej
są:

-ocena symetrii stawow skr-żuchw.
-badanie czynności i funkcji stawów

skr.żuchw.

-odnalezienie źródeł patologii widocznych po

wykonaniu zdjęć w różnych projekcjach

-wykrycie zmian zwyrodnieniowo-

wytwórczych

-monitorowanie efektów leczenia
-ocena parafunkcji zwarciowych

W urazach okolicy ssż proponuje się
wykonanie pantomogramu lub zdjęcia według
Schüllera, przy rozległych uszkodzeniach
czaszki – badanie tomografii komputerowej.
Nowotwory okolicy ssż będą wymagały po
wykonaniu pantomogramu przeglądowego
badania TK. Zmiany zwyrodnieniowe
i dysfunkcje ssż powinny być diagnozowane
w pierwszym etapie, na podstawie
pantomografii czynnościowej i badania USG
a w przypadku konieczności ewentualnego
zabiegu operacyjnego – badania TMR.



zdjęcia rentgenowskie konwencjonalne

-pantomograficzne:
-przeglądowe,
-spiralne
-czynnościowe w zwarciu i rozwarciu



badanie ultrasonograficzne w czasie
rzeczywistym



badanie tomografii komputerowej jedno ‑
i wielorzędowej



badanie tomografii rezonansu magnetycznego.

Na metody obrazowania stawów skroniowo-żuchwowych
składają się:



ocenę struktury i ustawienia głowy żuchwy
względem guzka stawowego(powierzchnia stawowa,
torbiele kostne)



zagęszczenie warstwy korowej głowy żuchwy lub

panewki stawu,



wykrycie wyrośli kostnych na krawędziach
stawowych



ocena stanu(struktura, głębokość)panewki stawowej



ocena guzka stawowego j.w



ocenę szerokości szpary stawowej(do 3mm)



zmiany o charakterze nadżerek i torbieli kostnych.

Zdjecia rentgenowskie konwencjonalne umożliwia:

Badany staw przylega do kasety, a
płaszczyzna strzałkowa jest do niej
równoległa. Lampę rentgenowską kieruje
się ku dołowi pod kątem 25 stopni w
stosunku do poziomu. Rutynowo
wykonywane są dwa zdjęcia przy
zamkniętych i otwartych ustach. Zdjęcie
wykonane w zwarciu dostarcza informacji
o szerokości szpary stawowej, jej symetrii,
kształcie dołka i guzka stawowego,
budowie głowy żuchwy i kości skroniowej.

Zdjęcia uszno-skroniowe przeglądowe i
czynnościowe według Schüllera

RTG w projekcji Schüllera(uszno-
skroniowe przegladowe i czynnosciowe)



Przedstawia staw skroniowo-żuchwowy w
płaszczyźnie czołowej. Na zdjęciu ocenia się
zmiany w obrębie wyrostków kłykciowych i
powierzchni stawowej



Projekcja szczególnie przydatna w
diagnostyce urazów okolicy głowy żuchwy,
jeżeli na przeglądowych zdjęciach czaszki nie
udaje się jednoznacznie ocenić szczeliny
złamania i przemieszczeń odłamów kostnych
w kierunku bocznym lub przyśrodkowym

Zdjęcie potyliczno-nosowe według

Clementschitscha

RTG w projekcji
Clementschitscha(potyliczno-nosowe)



Zdjęcie pantomograficzne

:



-przeglądowe



-czynnościowe celowane w staw(w ruchu)

Zalety:
-niska dawka promieniowania w porownaniu z innymi metodami
-ocena całościowa stanu uzębienia, widoczne wiele struktur
-dla pacjentów niezdolnych do otworzenia ust
-nieuciążliwe dla pacjenta
-stosowane do planowania leczenia ortodontycznego

Wada:
-mała, mozliwosc optycznego”przeklamania ”odnosnie dlugosci trzonu, panewki i

np..glowy żuchwy, podane odp.powiekszenie 1,3, 1,5 razy,

Co zobaczymy w zdjeciu pantomograficznym

?

-stawy skroniowo ‑żuchwowe
-kości szczęk
-Uzębienie
-zatoki szczękową
-jamę nosową
-łuki jarzmowe.



-

metoda umozliwiajaca wybranie najkorzystniej

uchwyconej warstwy otrzymanej przez padanie
promieni RTG pod roznymi katami



-zaleta jest dobre uwidocznienie zmian
zwyrodnieniowych



-mozliwosc oceny symetrii stawu skr.-
zuchw(mierzonej przez odleglosc miedzystawową)

Zdjecia pantomograficzne
spiralne

Skanogram ssż w zwarciu.

Skanogram ssż w rozwarciu.

-dzieki niemu możemy uzyskac dokladne
informacje o zakresie ruchomosci żuchwy i
jej budowie

Zdjecie pantomograficzne
czynnosciowe(otwarte i zamkniete usta)

Zdjecie pantomograficzne



Jak dziala ultrasonograf?



Urzadzenie to wysyla fale akustyczne o wysokiej
częstotliwości(od 1 do 10 MHz) które wnikają do ciała
i rozchodzą się, nie uszkadzając komórek. Każdy
narząd odbija ultradźwięki inaczej, dzięki czemu
można rozpoznać jego strukturę. Ultrasonograf
układa więc odbite fale w obrazy, rejestruje kształty i
dzięki temu widać odchylenia od normy. 



Są bezpieczne, w przeciwieństwie do promieni
rentgenowskich

Ultrasonografia w diagnostyce
schorzeń stawu skr.-żuchw.



Pozwalaja na:



-wizualizację tkanek miękkich stawu
skroniowo ‑żuchwowego, niewidocznych
na zdjęciach konwencjonalnych



-ocenę ruchomości krążka w czasie
rzeczywistym



-obserwację skurczu mięśnia skroniowego



-obserwujemy czy krążek ślizga się
płynnie po głowie żuchwy czy przeskakuje



___________________________________

Zdjecia wymagają jednak wprawy

oceniającego je lekarza, trudne do oceny

Badania ultrasonograficzne:

Zdjecie USG TMJ –stawu
skroniowo zuchwowego

Jest to uznana metoda badania stawów

skroniowo ‑żuchwowych w urazach, procesach
nowotworowych, a także do wstępnej oceny
przed leczeniem protetycznym, a szczególnie
implantologicznym. Współczesne aparaty TK
pozwalają na badanie warstw o grubości 0,5
mm. Badanie jest wykonywane rutynowo
w płaszczyźnie osiowej, wówczas pacjent leży
na plecach, i czołowej – leży na brzuchu. W tym
celu wyznacza się warstwy na tzw. topogramie.

TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA

(TK)



Podczas badania pacjent jest stopniowo przesuwany
przez układ lampa ‑detektor i w tym czasie są
wykonywane obrazy licznych, przylegających do siebie
warstw ssż, a dane zbierane są w trakcie ciągłego
ruchu lampy. Skróciło to znacznie czas badania
i zmniejszyło liczbę niepożądanych czynników
związanych z ruchami pacjenta.



Na podstawie zebranych w czasie badania danych
można wykonać rekonstrukcję obrazu w płaszczyźnie
czołowej, strzałkowej, w płaszczyznach zakrzywionych,
a także rekonstrukcje trójwymiarowe 3D.



Wady TK

są związane z narażeniem badanego na

promieniowanie jonizujące, powstawaniem artefaktów
utrudniających lub uniemożliwiających interpretację
obrazu stomatologicznego, których przyczyną są
wypełnienia zębowe i niektóre materiały protetyczne.



Tomografia rezonansu magnetycznego (TMR) stała
się metodą z wyboru w diagnostyce elementów
tkanek miękkich ssż. Pozwala ona na wizualizację
krążka stawowego, istotną w rozpoznawaniu
i leczeniu okolicy zakrążkowej (w której przebiegają
naczynia krwionośne i nerwy zaopatrujące staw),
a także mięśni skroniowych. Najważniejszą częścią
aparatu MR jest magnes o silnym, stałym polu
magnetycznym i wielkości od 0,15 do 3,0 tesli (T).

TOMOGRAFIA REZONANSU

MAGNETYCZNEGO (TMR)



Badanie polega na jednoczasowym zobrazowaniu
wszystkich tkanek stawu, a użycie odpowiedniego
oprogramowania umożliwia także obrazowanie
stawu w czasie ruchu i otrzymanie informacji
o jego stanie czynnościowym. W celu jego
wykonania wykorzystuje się specjalne małe cewki
powierzchniowe o średnicach 7,62 cm, zakładane
osobno dla każdego stawu.



TMR rozpoczyna się od skanów lokalizacyjnych
w płaszczyznach osiowych, przechodzących przez
głowy żuchwy w obrazach T1 ‑zależnych. Warstwy
są przeprowadzane w płaszczyznach
prostopadłych (grubość 3 mm, odstęp między
warstwami 0,3 mm) oraz równoległych (grubość 2
mm z odstępem 0,2 mm) do długiej osi głowy
żuchwy. Podczas badania nie stosuje się środka
cieniującego.



Dyskomfortem dla pacjenta jest hałas
powstający w trakcie pracy cewek
gradientowych, dlatego podczas badania jego
uszy chroni się woskowymi zatyczkami.



W obrazie TMR ocenia się: typ budowy stawu,
symetrię szpary stawowej, sygnał krążka
stawowego, położenie krążka stawowego
w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej
w zwarciu, położenie pasma tylnego krążka
w zwarciu, ustawienie głowy żuchwy
w rozwarciu i obecność zwyrodnieniowych
zmian kostnych.



Do zalet

TMR zalicza się wysoką rozdzielczość

obrazu, dowolność wyboru płaszczyzny
badania, małą liczbę artefaktów pochodzących
od kości, uwidocznienie badanych struktur
w trzech wymiarach a także nienarażenie
badanego na promieniowanie jonizujące.



Przeciwwskazania do TMR są
bezwzględne i względne.

Do

bezwzględnych

należą: wszczepiony rozrusznik serca,
wszczepy ślimakowe, materiały protetyczne
i wypełnienia stomatologiczne zawierające
komponenty ferromagnetyczne.

Względne

przeciwwskazania

to: ciąża, klaustrofobia

(w systemach zamkniętych aparatów MR).