ŚREDNIE DZIECIŃSTWO

-

WIEK PRZEDSZKOLNY

Śliwka Katarzyna

Wośko Patrycja

Wiek przedszkolny



Rozwój fizyczny i motoryczny



Rozwój poznawczy



Sprawności językowe i komunikacyjne



Rozwój emocjonalny



Rozwój społeczny



Dziecięca moralność



Osobowość dziecka



Formy aktywności

Co to jest wiek przedszkolny?

 

Okres średniego dzieciństwa zwany także wiekiem

przedszkolnym trwa od 4 do 6 roku życia, w
którym istotne zmiany zachodzą we wszystkich
sferach i funkcjach psychicznych.

„Wiek przedszkolny jest okresem przejściowym

pomiędzy życiem w zamkniętym środowisku
domowym, a życiem w otwartym środowisku
poza domowym, szczególnie w środowisku
szkoły.”

(B. Smykowski, 2005)

ROZWÓJ FIZYCZNY I

MOTORYCZNY

Rozwój fizyczny :



Wzrost masy ciała: wzrost ok.22cm, wagi
o ok.6kg



Zmiana sylwetki dziecka : zanika mały
sterczący brzuszek, szybciej rosną
kończyny, sylwetka wydłuża się



Rozrost części twarzowej



Zmiany w funkcjonowaniu organizmu
zwłaszcza systemu nerwowego

Rozwój fizyczny-układ nerwowy

Zachodzą 4 rodzaje zmian:

1.

Postępuje mielinizacja włókien nerwowych zwłaszcza
w płatach czołowych

2.

Wzrasta liczba synaps, , tworzą się nowe połączenia
między neuronami oraz wzrasta produkcja
chemicznych neuroprzekaźników

3.

Do 5 roku życia w okresie czuwania fala theta
-charakterystyczne dla dorosłych odgrywają większą
rolę niż fala alfa-charakterystyczne dla
zaangażowanych uwagi, natomiast między 5, a 7
rokiem życia ich udział się wyrównuje.

4.

Wzrasta synchronizacja aktywności w różnych
obszarach mózgu oraz koordynacja między płatami
czołowymi, a innymi częściami mózgu.

Rozwój motoryczny



Swobodne poruszanie się,
bieganie



Samodzielność w zakresie
samoobsługi :
samodzielne ubieranie się
(4-5rok), w toalecie(3rok),
przy jedzeniu (4-6rok)



Doskonalenie wcześniej
opanowanych sprawności



Nowe sprawności, łączenie
prostych ruchów w
złożone kombinacje, np.
bieg i skok, chwytanie i
rzucanie piłki

Głód ruchu

wzmożona potrzeba ruchu, przejawiająca się w

ciągłym zmienianiu pozycji i rodzaju zajęcia.

Zróżnicowanie płciowe w zakresie rozwoju

motorycznego : dziewczynki przewyższają
chłopców w zakresie czynności
wymagających równowagi i rytmiczności np.
skakanie na skakance oraz precyzji np.,
pisanie, chłopcy zaś osiągają lepsze niż
dziewczynki wyniki w czynnościach
wymagających energii i siły np., kopanie piłki.

Rozwój poznawczy



Sprawności percepcyjne:



Rozpoznawanie liter jako zbiorów punktów



3-4rok życia potrafią odróżnić pismo od tego co nim nie jest
(bazgroty, rysunki)



Do 7-8roku życia piszą litery jak w lustrzanym odbici.



Nie ujmują jeszcze dokładnie wielkości przedmiotów i ich
proporcji i ich części składowych oraz mają trudność w
ustaleniu wielkości przedmiotu co do odległości.



Wzrasta zdolność do rozróżniania barw i ich odcieni oraz do
ich nazewnictwa



Wzrasta wrażliwość słuchowa w zakresie słuchu muzycznego
i fonemowego



Stadium przedczytelnicze- dziecko udaje, że czyta
odtwarzając historie podczas oglądania znanej książeczki,
nazywa litery alfabetu



Funkcje zarządzające- zespół wyższych
funkcji poznawczych które umożliwiają
planowanie, inicjowanie i kierowanie
nastawionym na cel działaniem w sposób
zorganizowany i przemyślany.



obejmuje giętkość poznawczą, planowanie, pamięć
roboczą



Między 3-6 rokiem obserwuje się proces
intensywnego rozwoju funkcji zarządzających
zwłaszcza w zakresie hamowania,
przekierunkowywania uwagi oraz elastyczności
poznawczej.



. Badania rozwojowe wskazują na intensywny
rozwój funkcji zarządzających między 5 a 10
rokiem życia



Pamięć



są różnice w efektach pamięci
jawnej i utajonej



Wysokie zdolności
zapamiętywania



. Powiększająca się wiedza
dziecka i rozwój strategii
pamięciowych sprzyjają
lepszemu wykorzystaniu
pojemności pamięci przez
odpowiednie porcjowanie
informacji, co z kolei sprzyja
wzrostowi tempa przetwarzania
informacji.



Tendencja do ujmowania
obiektów nie w kategorie
pojęciowe, a w struktury
tematyczne



Podstawą zapamiętywania są
skrypty, dzieci zaczynają
korzystać ze strategii
pamięciowych.



Myślenie



Materiałem czynności umysłowych dziecka w wieku
przedszkolnym są przede wszystkim obrazy
umysłowe- traktowane jest jako narzędzie wiedzy



Podstawowymi czynnościami myślowymi dziecka są
porównywanie, szeregowanie i klasyfikowanie.
Pojawia się zdolność do ujmowania obiektów z wielu
punktów widzenia czyli decentracja



Przejście od myślenia synkretycznego (charakter
globalny) do kompleksowego(percepcyjne cechy
obiektów)



Myślenie egocentryczne : egocentryzm bezpośredni
–wyjaśnienie zjawisk zgodnie z modelem własnego
działania np. Słońce zachodzi bo dziecko idzie spać,
egocentryzm pośredni- przypisywanie własnego
sposobu widzenia świata rzeczą
nieożywionym(animizm) i zwierzęta
(antropomorfizm) oraz przekonanie, że cały świat
został skonstruowany przez człowieka



Reprezentacja poznawcza



Przejście od realizmu
absolutnego, przez
bezpośredni i pośredni do
relatywizmu



Przejście od wiedzy ukrytej-
nieuświadamianej przez
jednostkę- do wiedzy jawnej.



Ok.4 roku życia dziecko
odróżnia przekonania na
temat rzeczywistości od niej
samej, a między 4-5 rokiem
już przekonania własne od
przekonań innych na temat
tego samego fragmentu
rzeczywistości



Rozumienie kłamstwa,
metafory, żartu,
pseudo-kłamstwa



Aktywne wytwarzanie stanów
wewnętrznych

SPRAWNOŚCI JĘZYKOWE I

KOMUNIKACYJNE



Doskonalenie słuchu fenomowego- umiejętność
identyfikowania i słuchowego rozróżniania dźwięków
mowy i słów



Wzbogacanie słownictwa, dziecko opanowuje ok. 8-10
słów dziennie



Tworzenie neologizmów- dziecko w roli „genialnego
lingwisty”



Opanowanie większości reguł gramatycznych



Rozwój językowej świadomości



Doskonalenie się umiejętności prowadzenia
konwersacji



Wiek pytań, wyraźnie zaznacza się między 4,a 5
rokiem życia, występujące coraz częściej słynne
„dlaczego ? „

ROZWÓJ EMOCJONALNY



Wyraźna korelacja między rozumieniem nazw emocji, a
spontanicznym używaniem ich w sytuacjach
komunikacyjnych.



Trudności z regulowaniem i rozumieniem emocji mieszanych



Opanowanie reguł ekspresji emocji



Koło 6 roku życia dostrzegają różnice między uczuciami
przeżywanymi , a ujawnianymi



Zawsze i wszędzie w zachowaniach związanych z
przedmiotami czy osobami uczestniczą elementy działań
intelektualnych oraz uczuciowych.



3 nowe elementy uczuciowości:

1.

Rozwój uczuć interindywidualnych

2.

Intuicyjne uczucia moralne

3.

Regulacja zainteresowań i wartości

ROZWÓJ SPOŁECZNY

Przejawia się w zdolności osiągania celów

społecznych angażowanie się w złożone
interakcje społeczne, nawiązywaniu i
utrzymywaniu przyjaźni, włączaniu się w grupę
i zdobywaniu akceptacji rówieśników.

o

W wieku przedszkolnym tworzą się pierwsze
przyjaźnie, a ich jakość jest predyktorem
przyjaźni w wieku szkolnym

o

Dzieci pozostają także w relacji z przyjacielem
wymyślonym

o

Zachowania prospołeczne



Zachowania negatywne:

a)

Agresja instrumentalna- występuje
w dążeniu do osiągania czegoś
upragnionego, zanika w toku
rozwoju np. popychanie, uderzanie.

b)

Agresja wroga /zorientowana na
osobę- sprawianie przykrości innej
osobie, rozmyślne zadanie komuś
bólu, wzrasta między 4-7 rokiem
życia .

DZIECIĘCA MORALNOŚĆ

Rozwój moralny współwystępuje z rozwojem w

sferach poznawczej, emocjonalnej i społecznej.
Jego początek wiąże się z poznaniem reguł
obowiązujących w grupie społecznej , odróżnieniem
dobra od zła oraz doświadczania poczucia winy i
wstydu.

Według Piageta moralność dziecka oparta jest na

posłuszeństwie

o

Heterotomia moralna – właściwość działania polegająca na
traktowaniu norm moralnych jako obcych, narzuconych i
egzekwowanych przez dorosłych na mocy ich autorytetu

o

Realizm moralny- sposób wyjaśniania i oceniania zachowań
związanych z postrzeganiem zasad moralnych – zwracanie
uwagi na literę, a nie ducha reguły

OSOBOWOŚĆ DZIECKA

Rozwija się głównie w jej kontaktach z

rodziną i rówieśnikami, postępuje
równocześnie z rozwojem społecznym,
emocjonalnym i poznawczym.



Identyfikacja płci pozwala jednostce
spostrzegać siebie w kategoriach
społecznych, u jej podstawy leżą
procesy :

•

różnicowanie i integracja( Freud)

•

obserwacja i naśladowanie(Bandura)

•

poznanie (Kohlberg)



Zdolność do samokontroli – działania
zgodnie z działaniami autorytetów, nawet w
sytuacji braku zewnętrznej kontroli

1.

Kontrola poznawcza

2.

Kontrola motoryczna

3.

Odraczanie gratyfikacji

4.

Utrzymywanie uwagi

Zdolność do samokontroli zaczyna rozwijać się

między 3 a 6 rokiem życia



Rozwój obrazów własnej osoby –zestaw
przekonań o własnych cechach, jest bardzo
konkretny, składa się na niego : imię, posiadane
rzeczy codzienne zachowanie. Używanie zaimków
dzierżawczych „mój”, „twój” w celu odróżnienia
siebie od innych. Dziecko odróżnia działania
intencjonalne od przypadkowych.

FORMY AKTYWNOŚCI

Rytm aktywności w wieku przedszkolnym

związany jest w dużej mierze z rytmem
zajęć, a dominującą formą aktywności jest
zabawa.



Podział zabaw

1.

Kryterium społeczne : zabawy samotne,
równoległe, wspólne, zespołowe, związane z
kooperacją uczestników zabawy

2.

Ze względu na rodzaj aktywności i używane
materiały: zabawy ruchowe, konstrukcyjne,
tematyczne(zabawy w role), gry dydaktyczne

3.

Zabawa symboliczna- zakłada zastępowanie
jednych przedmiotów drugimi, rekwizyt zabawy
otrzymuje nowe znaczenie, np. zabawa lalkami,
obiady dla lalek



Uczenie się – Wygotski zalecał w tym okresie
uczenie się spontaniczno-reaktywne, które
związane jest z proponowaniem dziecku
takiego programu jaki wydawałby mu się
interesujący



Rysunek jako forma ekspresji reprezentacji
poznawczej- proces przejścia od bazgrot do
symboli graficznych, symboliczne
przedstawienie rzeczywistości

BIBLIOGRAFIA



Piaget J. (2007). Studia z psychologii
dziecka (tłum. T.Kołakowska). Warszawa :
WN PWN; str.



Trempała J. (2011). Psychologia rozwoju
dziecka. Podręcznik akademicki.
Warszawa : WN PWN; str. 202-233.

KONIEC

Dziękujemy za

uwagę