Organizacje społeczne

Podstawowe kategorie

pojęciowe

Ruch społeczny

(inicjatywa społeczna)

- spontaniczne działania inicjowane przez
jednostki lub grupy osób świadomych
niezaspokojenia ważnych potrzeb społecznych
- spontaniczność powstania
- wyraźnie określony cel i zakres działania
- inicjatorzy i przywódcy ruchu
- wyraźnie zaznaczona odrębność od otoczenia
społecznego
- trwałe struktury; zrutynizowane funkcjonowanie
- brak unormowanego położenia prawnego

Organizacja społeczna

• Ujęcie socjologiczne

:

Organizacja społeczna to grupa celowa, zrzeszenie,

zmierzające do realizacji pewnych celów w sposób
zorganizowany

• definicja strukturalno operacyjna

Organizacje społeczne posiadają osobowość prawną, są

samorządne, strukturalnie niezależne od państwa,
zobowiązane do przestrzegania zakazu dystrybuowania
zysków między swoich członków oraz angażują w swoją
działaność wolontariuszy

- organizacje użyteczności społecznej
- organizacje zaspakajające potrzeby własnych członków
- Organizacje użyteczności wzajemnej

Organizacja społeczna

Wszystkie trwałe zrzeszenia osób
fizycznych oraz prawnych
Związane wspólnym celem i trwałą
więzią organizacyjną
Niewchodzące w skład aparatu
państwowego
Niebędące spółkami prywatnymi
(dążą także do ochrony interesu
społecznego , a nie tylko interesu
swoich członków)

Organizacje społeczne w przepisach

prawa

•Art. 5 § 2 pkt 5 k.p.a
-są to organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne

organizacje społeczne

•Art. 31. § 1. Organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z

żądaniem:
1) wszczęcia postępowania,
2) dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu,
jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes
społeczny.
§ 2. Organ administracji publicznej, uznając żądanie organizacji społecznej za uzasadnione,
postanawia o wszczęciu postępowania z urzędu lub o dopuszczeniu organizacji do udziału w
postępowaniu. Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do
udziału w postępowaniu organizacji społecznej służy zażalenie.
§ 3. Organizacja społeczna uczestniczy w postępowaniu na prawach strony.
§ 4. Organ administracji publicznej, wszczynając postępowanie w sprawie dotyczącej innej
osoby, zawiadamia o tym organizację społeczną, jeżeli uzna, że może ona być
zainteresowana udziałem w tym postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe, i gdy
przemawia za tym interes społeczny.
§ 5. Organizacja społeczna, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony, może
za zgodą organu administracji publicznej przedstawić temu organowi swój pogląd w sprawie,
wyrażony w uchwale lub oświadczeniu jej organu statutowego.

Organizacje społeczne w przepisach prawa

•K.p.c.
Art. 8. Organizacje społeczne, których zadanie statutowe nie polega na prowadzeniu

działalności gospodarczej, mogą w wypadkach przewidzianych w ustawie dla ochrony
praw obywateli spowodować wszczęcie postępowania, jak również brać udział w
toczącym się postępowaniu.

•Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wykazu organizacji

społecznych uprawnionych do działania przed sądem w imieniu lub na rzecz obywateli:

1)   organizacje, do których zadań statutowych należy udzielanie pomocy rodzinie lub

określonym jej członkom,

  2)   organizacje działające w zakresie obrony praw człowieka,
  3)   organizacje zrzeszające emerytów, rencistów i inwalidów,
  4)   organizacje zrzeszające kombatantów i osoby represjonowane,
  5)   organizacje zrzeszające osoby niepełnosprawne oraz organizacje zajmujące się

udzielaniem pomocy tym osobom,

  6)   związki zawodowe,
  7)   organizacje zrzeszające rolników
  8)   organizacje naukowo-techniczne i techniczne,
9) organizacje zrzeszające konsumentów,
  10)   organizacje młodzieżowe,
  11)   organizacje sportowe.

Organizacja pozarządowa

(non-governmental organization, NGO)

• Art. 3 ust. 2 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o DPPiW
Organizacjami pozarządowymi są, niebędące jednostkami sektora

finansów publicznych, w rozumieniu przepisów o finansach publicznych,
i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki
nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów
ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia

Organizacjami pozarządowymi są:
- Stowarzyszenia
- Fundacje
- Organizacje samorządu zawodowego
- Organizacje samorządu gospodarczego
- Związki zawodowe
- Organizacje pracodawców
- Kościelne organizacje i instytucje społeczne mające osobowość prawną
- Partie polityczne

Organizacje społeczne w aktach

prawnych instytucji UE

• 1997 European Comission, Resolution on promoting the role of

voluntary organizations and foundations in Europe

1) organizacje obywatelskie mogą być odróżnione od grup nieformalnych,

związków towarzyskich lub przypadkowych poprzez pewien, czasami
bardzo rudymentarny, stopień formalnej struktury i instytucjonalizacji

2) organizacje te mają charakter non-profit, a zatem celem ich działania

nie jest maksymalizacja zysków zarządu czy też właścicieli

3) organizacje niezależne od rządu i innych władz publicznych, co

oznacza, że działają wedle przepisów prawa oraz własnych
wewnętrznych statutów i uregulowań

4) zarządzanie organizacjami obywatelskimi powinno mieć charakter

bezinteresowny, a zatem nie tylko nie ma w nich miejsca na działalność
czysto biznesową, ale także członkowie takich organizacji, a szczególnie
ich władze, nie powinny ich postrzegać jako drogi do osobistej kariery
finansowej czy też zawodowej

5) organizacje te są aktywne w życiu publicznym – ich działalnośc zawsze

dotyczy w pewnym zakresie dobra wspólnego

Organizacje społeczne w aktach

prawnych instytucji UE

• White Paper on European Governance, 2001

Społeczeństwo obywatelskie obejmuje: związki

zawodowe i związki pracodawców (partnerzy
społeczni), organizacje pozarządowe,
organizacje lokalne (grass-roots
organizations), organizacje angażujące
obywateli w lokalne i komunalne życie ze
szczególnym uwzględnieniem wspólnot
kościelnych i religijnych.

Zalecenie Komitetu Ministrów dla

państw członkowskich Rady Europy

10 października 2007

1. Dla potrzeb niniejszego zalecenia organizacje pozarządowe

oznaczają samorządowe organy lub organizacje społeczne
założone w celu realizacji przede wszystkim niezarobkowych
celów swoich założycieli lub członków. Nie obejmują one
partii politycznych.

2. Do organizacji pozarządowych zaliczają się organy lub

organizacje utworzone zarówno przez indywidualne osoby
(fizyczne lub prawne), jak i przez grupy takich osób.
Organizacje te mogą posiadać strukturę członkowską lub
nieczłonkowską.

3. Organizacjami pozarządowymi mogą być organy lub

organizacje nieformalne lub posiadające osobowość prawną.

Klasyfikacja organizacji

społecznych

• Klasyfikacja przedmiotowa: obszar życia publicznego, w którym

prowadzona jest działalność

• Klasyfikacja podmiotowa: typologia osób prawnych o celach

niezarobkowych

Formy organizacyjno prawne sektora obywatelskiego

:

- Stowarzyszenia
- Fundacje
- Organizacje pożytku publicznego
- Kościelne organizacje i instytucje społeczne posiadające osobowość

prawną

Organizacje pracownicze

:

- Związki zawodowe
- Organizacje samorządu zawodowego
- Organizacje samorządu pracowniczego (załogi)
- Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi

Klasyfikacja organizacji

społecznych

Organizacje gospodarcze

(organizacje o celach

niezarobkowych tworzone przed podmioty gospodarcze)

- Organizacje pracodawców
- Zrzeszenia branżowe (izby gospodarcze, przemysłowo

handlowe, rzemieślnicze, rolnicze)

- Organizacje społeczno-zawodowe rolników

Ruch spółdzielczy

- Spółdzielnie produkcji rolnej
- Spółdzielnie pracy (spółdzielnie socjalne)
- Organizacje samopomocowe (PKZP, SKOK)
- Spółdzielnie europejskie