Wstrząs neurogenny

Wstrząs

Wstrząs jest ostrym lub podostrym
upośledzeniem przepływu narządowego lub
pierwotnym zmniejszeniem zużycia tlenu
przez komórki z następowym ich
niedotlenieniem i nagromadzeniem
toksycznych metabolitów, a także
zaburzeniami przemiany komórkowej.
Nieleczony wstrząs prowadzi do załamania
przemiany materii komórki i zaburzeń
mikrokrążenia, a w końcu do nieodwracalnej
zapaści krążeniowej.

Wstrząs neurogenny

Wstrząs neurogenny wywołany jest

przerwaniem stymulacji z wyższych
pięter ośrodkowego układu
nerwowego do niższych ośrodków
współczulnego układu nerwowego, co
powoduje rozszerzenie łożyska
naczyniowego. Najczęściej powstaje
na skutek poprzecznego uszkodzenia
rdzenia kręgowego powyżej Th1.

Patogeneza

•

Uszkodzenie ośrodków wazomotorycznych
(niedotlenienie pnia mózgu, obrzęk mózgu, procesy
zatorowe, guzy mózgu, procesy zapalne pnia mózgu)

•

Uszkodzenie dróg doprowadzających sygnały do
ośrodków wazomotorycznych (urazy i niedokrwienie
rdzenia kręgowego)

•

Dysocjacja sygnałów przekazywanych do ośrodków
wazomotorycznych (reakcje wazowagalne i inne
reakcje odruchowe)

Reakcja wazowagalna – rozszerzenie naczyń krwionośnych oraz
zwolnienie częstości akcji serca, co doprowadza do spadku
ciśnienia tętniczego krwi

Patofizjologia

Fizjologiczną oznaką wstrząsu neurogennego jest spadek
ciśnienia krwi, wywołany utratą napięcia naczyń
obwodowych, co powoduje zmniejszenie powrotu żylnego
i rzutu serca. Wartości OCŻ, ciśnienia w tętnicy płucnej i
rzutu serca zależą głównie od stanu wypełnienia naczyń
chorego, ale można się spodziewać, że przed resuscytacją
będą one małe. Jeśli rdzeń kręgowy jest uszkodzony
poniżej poziomu środkowo-piersiowego, aktywacja układu
adrenergicznego powyżej uszkodzenia powoduje
zwiększenie częstotliwości rytmu serca i jego kurczliwości.
Jeżeli miejsce uszkodzenia znajduje się powyżej Th1-Th5,
dominuje bradykardia.

Układ adrenergiczny – układ obejmujący część autonomicznego układu

nerwowego oraz rdzeń nadnerczy. Układ ten wpływa na ciśnienie
tętnicze krwi, podwyższając je, a także rozszerza oskrzela i źrenice

Obraz kliniczny

•

Chorzy we wstrząsie neurogennym mają zasadniczo
niskie ciśnienie tętnicze (następuje spadek ciśnienia
skurczowego krwi do wartości ok. 90 mmHg), tętno ok.
50 uderzeń/min. i ciepłą, suchą skórę

•

Zanik napięcia współczulnego może upośledzać
redystrybucję przepływu krwi z łożysk obwodowych do
krążenia centralnego, co prowadzi do znacznej utraty
ciepła i hipotermii

•

Charakterystycznym, lecz nie zawsze występującym
objawem wstrząsu neurogennego jest bradykardia

•

Występuje hipotonia bez obkurczenia naczyń skórnych i
obwodowe ubytki neurologiczne

•

Mogą wystąpić nudności, wymioty i bezdech ośrodkowy

Wymienione objawy będą się utrzymywać przez 1-3 tyg.

Obraz kliniczny c.d

•

Poziom przerwania rdzenia kręgowego wpływa
na prawdopodobieństwo wystąpienia oraz
ciężkości wstrząsu neurogennego

•

Uraz powyżej Th1 przerywa drogi rdzeniowe
sterujące całym układem współczulnym

•

Urazy na poziomie między Th1 a L3 mogą tylko
częściowo wyłączyć impulsację współczulną

•

Im wyżej nastąpiło uszkodzenie, tym bardziej
prawdopodobne, że rozwiną się ciężkie objawy

Obraz kliniczny c.d

Wstrząs neurogenny może wystąpić zarówno przy
całkowitym, jak i częściowym przerwaniu rdzenia
kręgowego. Początkowo obraz choroby odpowiada
ostremu urazowemu uszkodzeniu rdzenia, wtórne
uszkodzenie rdzenia może rozwinąć się jednak w
ciągu pierwszych kilku dni lub tygodni po
początkowym urazie. Wtórne uszkodzenie uważa
się za skutek niedokrwienia rdzenia kręgowego.
Może powodować zaburzenia czynności na
wyższym poziomie niż pierwotne uszkodzenie albo
przekształcenie się uszkodzenia częściowego w
całkowite.

Rozpoznanie i

różnicowanie

Rozpoznanie wstrząsu neurogennego stawia się na podstawie
wykluczenia. Wstrząs neurogenny trzeba różnicować z innymi
rodzajami wstrząsu, zwłaszcza hipowolemicznym. Podczas
leczenia pacjenta po urazie trzeba zawsze zakładać, że
spadek ciśnienia tętniczego jest następstwem czynnego
krwawienia. Chory ze wstrząsem neurogennym mógł także
doznać innych obrażeń, które przyczyniają się do
niestabilności hemodynamicznej. Wskaźniki kliniczne, takie
jak: spadek ciśnienia tętniczego, bradykardia, zaburzenia
neurologiczne i ciepła, sucha skóra, mogą naprowadzić
lekarza na rozpoznanie wstrząsu neurogennego. Rozpoznanie
to można jednak bezpiecznie postawić tylko po wykluczeniu
bądź stwierdzeniu i leczeniu innych urazów.

Postępowanie

•

Chorzy we wstrząsie neurogennym wymagają intubacji z
powodu zwiększonego ryzyka zarzucania i aspiracji
dotchawiczej, spowodowanego niedrożnością porażenną,
przepełnieniem żołądka i niewydolnością zwieracza wpustu

•

Powinno się podawać 100% tlenu, ponieważ uszkodzony
rdzeń jest bardzo wrażliwy na niedotlenienie

•

Zawsze należy utrzymywać stabilizację kręgów szyjnych,
bądź przez podtrzymywanie głowy, bądź za pomocą
odpowiedniego urządzenia!

Uwaga!!
Intubacja nie jest przeciwwskazana przy niestabilności

kręgosłupa szyjnego!

Postępowanie c.d

Utrzymujące się objawy wstrząsu nie zawsze są związane z
urazem rdzenia kręgowego, zwłaszcza gdy istnieją objawy
krwotoku lub urazu. Zatrzymanie krwotoku jest ważne w
przypadku urazu rdzenia kręgowego, w związku z
zagrożeniem hipoperfuzją rdzenia. W przypadku
izolowanego urazu rdzenia kręgowego wskazane jest
utrzymywanie ciśnienia skurczowego na poziomie 80-90
mmHg, co zazwyczaj udaje się po przetoczeniu 0,5-1,0 l
płynów do chwili osiągnięcia zadowalającej czynności serca.
Jeżeli przetaczanie płynów nie wystarcza, należy rozważyć
podanie leków inotropowo dodatnich, co będzie wymagało
inwazyjnego monitorowania hemodynamiki w celu
zapobiegania powikłaniom płucnym związanym z
nieprawidłowym podawaniem płynów.

Postępowanie c.d

Konieczne jest wczesne wprowadzenie kaniuli do układu tętniczego.
Pozwala to na ciągły, dokładny pomiar ciśnienia tętniczego i pomaga
w pobieraniu próbek krwi tętniczej do badań gazometrycznych.
Ważne jest, aby chorzy otrzymywali płyny zgodnie z
zapotrzebowaniem.
Wraz z uszkodzeniem pnia wzrasta ryzyko obrzęku płuc. W związku z
zawodnością pomiaru ośrodkowego ciśnienia żylnego należy w miarę
możliwości założyć cewnik do pomiaru ciśnienia zaklinowania w
tętnicy płucnej.
Utrata napięcia naczyniowego u chorych z wysokimi uszkodzeniami
rdzenia kręgowego powoduje, że są oni bardziej podatni na
hipotensję wynikającą z położenia ciała. Może do niej dojść przy
obracaniu lub podnoszeniu chorego oraz przy szybkim przewożeniu.
Rezultatem może być niedokrwienie niektórych obszarów ciała i
epizody zaburzeń oddechowo- perfuzyjnych, dlatego ważne jest
zapobieganie potencjalnym komplikacjom przez uważne i
skoordynowane przemieszczanie pacjentów.

Postępowanie c.d

Podczas wstępnej oceny neurologicznej przy
użyciu skali AVPU czy skali Glasgow może ujawnić
się asymetryczne osłabienie lub zaburzenia
odpowiedzi na stymulację obwodową. Należy to
odnotować, a dokładne badanie neurologiczne
wykonać w trakcie kolejnej oceny.
Należy pamiętać, aby pacjent był przykryty
prześcieradłem lub kocem. Pozwala to nie tylko na
zabezpieczenie prywatności, ale również
zabezpiecza przed utratą ciepła przez rozszerzone
naczynia, co ma miejsce przy wysokich urazach
rdzenia kręgowego.

Skala AVPU



A (alert) – pacjent czujny, skupia
uwagę



V (verbal) – pacjent reaguje na
polecenia głosowe



P (pain) – pacjent reaguje na bodźce
bólowe



U (unresponsive) – pacjent jest
nieprzytomny, nie reaguje na żadne
bodźce

Skala Glasgow

Otwieranie oczu

Kontakt słowny

Reakcja ruchowa

Spontaniczne

4

Odpowiedź

logiczna

5

Wykonywanie

poleceń

ruchowych

6

Na polecenie

3

Odpowiedź

splątana

4

Ruchy celowe,

potrafi

zlokalizować

bodziec

5

Na bodziec

bólowy

2

Odpowiedź

nieadekwatna

3

Reakcja obronna

na ból

4

Bez reakcji

1

Niezrozumiałe

dźwięki, bełkot

2

Zgięciowa

reakcja

patologiczna

3

Brak reakcji

1

Wyprostna

reakcja

patologiczna

2

Brak reakcji

1

Interpretacja wyniku:
13 – 15 –łagodne zaburzenia przytomności
9 – 12 – umiarkowane zaburzenia przytomności
<8 - śpiączka

Postępowanie c.d

Po zakończeniu wstępnej oceny i resuscytacji należy zasięgnąć opinii
specjalisty w kwestii diagnostyki i prowadzenia chorego. Po
przeglądowym zdjęciu RTG, TK jest podstawowym badaniem
umożliwiającym obrazowanie urazów rdzenia kręgowego i
pozwalającym na uwidocznienie złamania kręgów. Ponadto badanie
to umożliwia uwidocznienie zmniejszenia światła kanału z
dokładnością do 1 mm. Przeglądowe badanie tomograficzne nie
unaocznia zawartości kanału kręgowego poza fragmentami kostnymi,
dlatego konieczne jest badanie z użyciem preparatu cieniującego.
Zostało ono zastąpione przez badanie w rezonansie magnetycznym
(MR), które jest metodą z wyboru dla wizualizacji zawartości kanału
kręgowego i służy do wykrywania uszkodzeń więzadeł i tarczy
międzykręgowych. Sprzęt resuscytacyjny musi być dostosowany do
używania w pobliżu aparatu MR.
We wczesnym okresie leczenia po urazie rdzenia kręgowego w
odcinku szyjnym wystarczające będzie założenie twardego kołnierza
szyjnego. Po kontroli RTG można założyć wyciąg za głowę z
wzrastającym obciążeniem, aby utrzymać prawidłowe ułożenie
kręgów.

Leczenie

•

Krystaloidy przetacza się i.v., by utrzymać średnie ciśnienie
tętnicze >70 mmHg. Aby zapobiec podaniu nadmiernej
objętości płynów, można założyć cewnik do tętnicy płucnej i
monitorować reakcję hemodynamiczną. Jeśli przetaczanie
płynów nie wystarcza do zapewnienia przepływu
narządowego, włącza się wlew leków o działaniu
inotropowym (modulowanie siły skurczu serca), np.
dopaminy 2,5-20,0 μg/kg/min i dobutaminy
2,0-20,0 µg/kg/min, by poprawić rzut serca i ciśnienie
perfuzyjne. Prędkość wlewu należy korygować zależnie od
efektu klinicznego

•

Ciężką bradykardię w razie konieczności leczy się atropiną
0,5-1,0 mg i.v. (co 5 min, do łącznej dawki 3mg) lub za
pomocą stymulacji serca

Leczenie c.d

•

Jeżeli stwierdza się ubytki neurologiczne, w
ciągu 8 godz. od urazu należy wdrożyć leczenie
dużymi dawkami metyloprednizolonu. Dawkę
pojedynczą 30 mg/kg podaje się przez 15 min,
a następnie włącza się wlew z prędkością 5,4
mg/kg/godz. przez następne 24 godz.

•

Należy przeprowadzić konsultacje specjalistów
z zakresu chirurgii urazowej, neurochirurgii i
ortopedii oraz w razie potrzeby zorganizować
przeniesienie pacjenta na odpowiedni oddział

Opis przypadku



Do szpitala trafił 39 letni mężczyzna po
upadku
z 5 metrowego rusztowania w pracy.
Pacjent jest nieprzytomny , skórę ma ciepłą
i suchą bez oznak zblednięcia. U pacjenta
wystąpiła bradykardia:
37 uderzeń/min, stwierdzono także
obniżenie ciśnienia tętniczego RR:
60/35mmHg.

Badanie podmiotowe:



Wywiad z rodziną pacjenta na temat stanu
zdrowia pacjenta w ostatnim czasie, czy
cierpi on na inne schorzenia(np.cukrzyca),czy
jest alergikiem, czy posiada jakieś nałogi.



Uzyskać należy informacje na temat
okoliczności wypadku.



Dowiedzieć się czy poszkodowany był pod
wpływem alkoholu etylowego lub innych
używek które mogłyby zafałszować wynik
badania przedmiotowego.

Badanie przedmiotowe



Należy zwrócić szczególną uwagę na utrzymanie
stabilnej pracy układu krążenia pacjenta. Urazom
rdzenia kręgowego mogą towarzyszyć
uszkodzenia innych narządów, dlatego
monitorowanie ciśnienia krwi i tętna jest bardzo
ważne(

60/35mmHg

).Dodatkowym skutkiem

wstrząsu może być bradykardia(

37/min

)i spadek

ciśnienia tętniczego krwi. Kontrola gazometrii
pozwoli nam na zapobiegnięcie udarowi
niedokrwiennemu rdzenia kręgowego.



Konieczna jest też ocena zewnętrznych oznak
urazu.

Dodatkowe badania



Wykonać TK głowy i rdzenia bez środka
cieniującego i/lub zdjęcie RTG odcinka
szyjnego kręgosłupa.



Trzeba także ocenić inne możliwe urazy.
Zlecić badanie ultrasonograficzne jamy
brzusznej ukierunkowane na wykrycie
zmian pourazowych, które ocenią
obecność krwi w osierdziu, lewej i
prawej okolicy brzusznej oraz miednicy.

Badania neurologiczne

U wszystkich chorych należy przeprowadzić pełne
badanie neurologiczne, obejmujące ocenę stanu
psychicznego, nerwów czaszkowych, czynności
układu ruchowego z odruchami ścięgnistymi, a
także badanie czucia i czynności móżdżku.
Koniecznie trzeba też zbadać wszystkie rodzaje
czucia, łącznie z oceną poziomu czucia(za pomocą
szpilki i stroika).
Podobnie należy także ocenić odruchy, łącznie z
odruchami ścięgnistymi, napięciem zwieraczy i
odruchem opuszkowo-jamistym.

Badanie nerwów czaszkowych



Nerw węchowy (I) – do badania nerwu węchowego stosuje
się specjalne substancje zapachowe (np. olejek miętowy).
Jeżeli chory ma całkowicie drożny nos to przyczyna
zaburzonego powonienia pochodzi z dużym
prawdopodobieństwem z układu nerwowego



Nerw wzrokowy (II) – lekarz bada pacjenta pod kątem
ostrości wzroku przy pomocy specjalnej tablicy z cyframi,
ocenia orientacyjne pole widzenia i dno oka



Nerwy okoruchowe (III, IV, VI) – nerwy te bada się razem,
ponieważ unerwiają one mięśnie gałki ocznej i stanowią
czynnościową całość. W badaniu tym można wykryć
nieprawidłowe osadzenie i ruchy gałek ocznych (pacjent
wodzi oczami za palcem badającego), oczopląs oraz
nieprawidłową reakcję źrenic na światło

Badanie nerwów czaszkowych c.d



Nerw trójdzielny (V) – badanie nerwu
trójdzielnego polega głównie na ocenie czucia w
obrębie twarzy oraz czynność mięśni żucia



Nerw twarzowy (VII) – nerw twarzowy odpowiada
głównie za ruchy mimiczne twarzy. Pacjent
marszczy czoło, zaciska powieki i szczerzy zęby



Nerw statyczno – słuchowy (VIII) – zaburzenia
słuchu wykrywa sie w orientacyjnym badaniu
słyszalności szeptu z odległości 6 m lub przez
przyłożenie tykającego zegarka do małżowiny
usznej

Badanie nerwów czaszkowych c.d



Nerwy dolne czaszkowe (IX, X) – w czasie badania zwraca
się szczególną uwagę na czynność mowy i połykania, stan
napięcia łuków i odruchów podniebiennych oraz odruchów
gardłowych (badanych przy pomocy szpatułki)



Nerw dodatkowy (XI) – nerw XI zaopatruje mięsień
mostkowo – obojczykowo – sutkowy oraz mięsień
czworoboczny grzbietu. Poleca się choremu unosić oba
barki ku górze oraz odwodzić ramiona. Podczas tego
badania oceniamy mięsień czworoboczny. Natomiast do
oceny mięśnia mostkowo – obojczykowo – sutkowego należy
wykonać skręt głowy ku bokom



Nerw podjęzykowy (XII) – jak sama nazwa wskazuje nerw XII
unerwia mięśnie języka. Badanie polega na wysunięciu
języka przez badanego. Następnie ocenia się czy występuje
jego zbaczanie lub zanik mięśni

Działania doraźne:



Ocenić drożność dróg oddechowych,
oddychanie i krążenie. Preferowane u
pacjentów z uszkodzeniem kręgosłupa
jest natychmiastowe wykonanie intubacji.



Właściwie unieruchomić kręgosłup z
zastosowaniem sztywnego kołnierza,
barierek uniemożliwiających ruchy
boczne głowy, przemieszczenie chorego
za pomocą ruchów obracania
(przetaczania).

c.d



Asystowanie przy cewnikowaniu chorego i
późniejsza pielęgnacja cewnika oraz jego
okolic.



Asystowanie przy wprowadzeniu kaniuli
do układu tętniczego celem ciągłego i
dokładnego pomiaru ciśnienia tętniczego.
Późniejsza pielęgnacja miejsca wkłucia.



Podawanie leków i płynów na zlecenie
lekarskie



Pobieranie krwi na badania morfologiczne

c.d



Monitorowanie parametrów:

- ciśnienie krwi
- częstość tętna
- OCŻ
- pO2 w krwi tętniczej
- diurezę
- ocena poziomu świadomości

Działania pielęgniarskie

Problem

Ryzyko infekcji górnych dróg

oddechowych z powodu
mechanicznej wentylacji pacjenta

Cel

Zapobieganie infekcji górnych dróg

oddechowych spowodowanych
mechaniczną wentylacją.

Działanie pielęgniarskie



utrzymanie w czystości i drożności rurki intubacyjnej



odsysanie zalegającej wydzieliny w drzewie
oskrzelowym



kontrola położenia rurki intubacyjnej (sprawdzenie jej
poziomu głębokości)



ocena gazometryczna



zmienianie opatrunku wokół rurki intubacyjnej



obserwacja pulsoksymetrii, kapnografii,



nadzorowanie pracy respiratora (tryb i parametry
wentylacji)

Działania pielęgniarskie

cd.



Zapewnienie nawilżenia dróg
oddechowych oraz odpowiedniego
mikroklimatu sali
(wietrzenie sali, nawilżanie
powietrza)

Problem

Możliwość wystąpienia choroby

zakrzepowo- zatorowej

Cel



Niedopuszczenie do wystąpienia
choroby zakrzepowo- zatorowej

Działania pielęgniarskie



Prowadzenie profilaktyki:



Obserwacja kończyn w kierunku stanu
zapalnego



Gimnastyka kończyn dolnych w celu
polepszenia krążenia w tej części ciała



Stosowanie heparyny
drobnocząsteczkowej



Wykorzystanie pończoch o
odpowiednim ucisku

Problem

Możliwość wystąpienia zakażenia w

miejscu założonego dostępu
dożylnego

Cel

Zapobieganie zakażeniu w miejscu

wkłucia

Działania pielęgniarskie



Zabezpieczenie miejsca wkłucia
jałowym gazikiem



Obserwacja miejsca wkłucia w celu
zapobiegania zakażeniu



Zmiana miejsca wkłucia po 72h w
momencie wystąpienia odczynu
zapalnego



Zmiana opatrunku wokół wkłucia



Sprawdzanie drożności wkłucia

Problem

Pielęgnacja założonego cewnika

Foley’a do pęcherza moczowego

Cel

Niedopuszczenie do infekcji dróg

moczowych

Działania pielęgniarskie



Sprawdzanie drożności cewnika



Opróżnianie worka na mocz kiedy jest już
pełny



Obserwacja ilości oraz zabarwienia
wydalanego moczu



Obserwacja ujścia cewki moczowej w kierunku
wystąpienia zapalenia



Prawidłowa pielęgnacja oraz higiena cewnika
Foley’a



Pobieranie moczu do badan laboratoryjnych



monitorowanie bilansu płynów oraz RR i OCŻ

Problem

Zwiększone ryzyko wystąpienia

odleżyn spowodowane
unieruchomieniem pacjenta

Cel



Zapobieganie powstawaniu odleżyn u
chorego

Działanie



Ocena ryzyka wystąpienia odleżyn skalą
(Norton, Braden)



Obserwacja skóry pacjenta



Właściwa pielęgnacja oraz higiena skóry
pacjenta



Zastosowanie materaca
przeciwodleżynowego



Używanie kremów ochronnych i
natłuszczających



Zapewnienie czystości i suchości bielizny
pościelowej

Problem

Zwiększone ryzyko wystąpienia

kwasicy metabolicznej

Cel



Utrzymanie równowagi kwasowo
zasadowej

Działania pielęgniarskie



monitorowanie chorego w kierunku
wystąpienia charakterystycznych
objawów kwasicy metabolicznej do
których należą: przyspieszony oddech-
oddech Kussmaula, zaburzenia rytmu
serca ,zaburzenia świadomości, obniżenie
lub podwyższenie RR, hiperkaliemia);



wykonanie badania biochemicznego krwi
(pH, elektrolity, glukoza)

Działania pielęgniarskie

cd.



wykonywanie badań biochemicznych
moczu (pH, elektrolity)



obserwacja chorego pod kątem
wystąpienia ostrej niewydolności
lewokomorowej (bladość powłok
skórnych, niskie wartości RR)

Problem

Zagrożenie wystąpienia u pacjenta

hipoksji w wyniku niewydolności
krążeniowo- oddechowej

Cel

Zachowanie poprawnego

utlenowania krwi oraz wyrównanie
gospodarki kwasowo zasadowej

Działanie pielęgniarskie



Ułożenie chorego w pozycji półwysokiej



Kontrola parametrów życiowych pacjenta:
RR, oddech, zapis EKG, temperatura ciała



podłączenie elektrod kardiomonitora,



obserwacja skóry i błon śluzowych w
kierunku objawów niedotlenienia (bladość
skóry, sinica obwodowa, sinica centralna),



wykonanie zapisu Ekg



prowadzenie tlenoterapii na zlecenie lekarza,



Ocena saturacji krwi

Problem

Ryzyko wystąpienia ostrej

niewydolności nerek z powodu
niedotlenienia

Cel



Zapobieganie ostrej niewydolności
nerek

Działanie pielęgniarskie



założenie cewnika Foley’a do dróg
moczowych pacjenta



udział w leczeniu farmakologicznym



pobieranie moczu i krwi do badań
laboratoryjnych.



pielęgnacja założonego cewnika
Foley’a według procedury



obserwacja wydalanego moczu
(zabarwienie, obecność krwi)

problem



Możliwość wystąpienia hipotermii w
wyniku zaniku napięcia
współczulnego

cel



Zapobieganie nadmiernemu
wychłodzeniu się pacjenta.

Hipotermia –obniżenie głębokiej
temperatury ciała poniżej 35’C. Możemy
wyszczególnić 4 stopnie hipotermii.
1 stopień-hipotermia łagodna 35-32’C
2 stopień-hipotermia umiarkowana 32-
28’C
3 stopień-hipotermia ciężka 28-24’C
4 stopień-hipotermia krytyczna <24’C

Działania pielęgniarskie



Ogrzewanie pacjenta różnymi technikami:



Technika ogrzewania biernego(ciepłe
pomieszczenie, ciepłe suche ubranie,
ciepły koc, folia izotermiczna)



Techniki ogrzewania czynnego

-zewnętrzne (zewnętrzne ogrzewanie okolic
nad dużymi naczyniami: pachy, pachwiny,
kark 45-46’C)
-koce termiczne



-wewnętrzne ( ciepły wilgotny tlen
42-46’C, ciepłe płyny i.v 43’C,
płukanie jam ciała ciepłym płynem,
zewnętrzne ogrzewanie krwi)



Sprawdzanie oddechu i tętna



Ochrona przed utratą ciepła



EKG(monitor), temperatura wnętrza
ciała

Bibliografia

•

Intensywna terapia; wydanie polskie pod redakcją prof. dr. hab. Andrzeja Küblera;
Medycyna Praktyczna; Kraków 2003

•

Anestezjologia; wydanie drugie polskie pod redakcją Andrzeja Küblera; Elsevier
Urban & Partner; Wrocław

•

Medycyna Ratunkowa; wydanie pierwsze polskie pod redakcją Juliusza Jakubaszki;
Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner; Wrocław 1999

•

Medycyna Ratunkowa; Nagłe zagrożenia pochodzenia wewnętrznego; wydanie
pierwsze polskie pod redakcją Juliusza Jakubaszki; Górnicki Wydawnictwo
Medyczne; Wrocław 2003

•

Neurologia praktyczna; wydanie trzecie uaktualnione; prof. dr hab. med. Antoni
Prusiński; Wydawnictwo Lekarskie PZWL; Warszawa 2005

•

Neurologia; redakcja naukowa prof. dr hab. med. Wojciech Kozubski
i prof. dr hab. med. Paweł P. Liberski; Wydawnictwo Lekarskie PZWL; Warszawa
2008

•

Intensywna terapia William E.Huford wyd. pod red. prof.dr hab. Andrzeja Kublera