UKA
AD MOCZOWO-PA
CIOWY
Wydalanie to proces polegający na usuwaniu zbędnych,
szkodliwych produktów przemiany materii oraz wody
(osmoregulacja).
Układ wydalniczy człowieka:
1. Nerki
2. Moczowody
3. Pęcherz moczowy
4. Cewka moczowa
Podczas rozwoju różnicują się trzy generacje układu wydalniczego:
Przednercze - parzysty narząd wydalniczy funkcjonujący we wczesnym
okresie rozwoju zarodkowego niektórych kręgowców.
Składa się z szeregu kanalików, którymi produkty przemiany materii
przedostają się do wspólnych przewodów biegnących wzdłuż ciała, a następnie
są wydalane na zewnątrz.
Śródnercze, pranercze - parzysty narząd wydalniczy ryb, płazów i zarodków
wyższych kręgowców budowany przez system kanalików nerkowych z
ciałkami nerkowymi, obok których występują nefrostomy otwierające się do
jamy ciała; w ciałkach nerkowych nefronu powstaje mocz pierwotny, który
uchodzi do przewodu Wolffa.
Zanercze  nerka ostateczna
U człowieka nerki znajdują się po
obu stronach kręgosłupa, za
żołądkiem i pod wątrobą, prawa
nieco niżej niż lewa. Przeciętna masa
nerki wynosi od 130-170 g. Do wnęki
nerki dochodzą dwa duże naczynia
krwionośne: tętnica i żyła nerkowa
oraz dodatkowo naczynia
limfatyczne. Ponadto z wnęki
każdej nerki prowadzi też
pojedynczy
moczowód. Do górnej powierzchni
nerek przylegają nadnercza. Nerkę
otacza torebka włóknista oraz
torebka tłuszczowa.
Lokalizacja nerek:
2 ostatnie kręgi piersiowe i 3
pierwsze kręgi lędz
wiowe
Nerka lewa nieco większa, leży
wyżej (połowa trzonu kręgu)
Nerka prawa:
Wątroba, dwunastnica
Nerka lewa:
Śledziona, żołądek, trzustka
Ciężar: 120-200g
Wymiary: 10-12cm długość, 5-6cm szerokość, 3-4cm grubość
Torebka włóknista
Torebka tłuszczowa
Piramidy nerkowe
Kora
Zatoka nerki
Rdzeń
Słupy nerkowe
Główne zadania nerek to:
1) usuwanie z moczem szkodliwych produktów przemiany materii
2) zatrzymywanie składników niezbędnych dla organizmu, które ulegają
przefiltrowaniu do moczu pierwotnego
3) regulacja objętości płynów ustrojowych
4) wpływ na ciśnienie tętnicze krwi
5) wpływ na prawidłową erytropoezę
6) wpływ na równowagę kwasowo-zasadową (pH krwi), dzięki możliwości
zakwaszania moczu
7) wpływ na układ kostny przez produkcję aktywnych postaci witaminy D3
Nefron - podstawowa jednostka czynnościowa i morfologiczna
nerki złożona z ciałka nerkowego (miejsca wytwarzania moczu)
oraz kanalika krętego.
Budowa:
1) ciałko nefronu(inaczej ciałko Malphiego)
2) torebka nefronu(inaczej torebka Bowmana)
Ściany zbudowane z nabłonka jednowarstwowego
płaskiego o dużej przypuszczalności wody i
składników drobnocząsteczkowych.
3) kłębuszek naczyniowy (każdą torebkę
nefronu otacza niewielkie skupienie naczyń
włosowatych)
4) kanalik nerkowy(do przewodów zbiorczych)
A. Splot naczyniowy ciałka
nerkowego
B. Torebka ciałka nerkowego
C. Kanalik kręty I rzędu
D. Pętla
E. Kanalik kręty II rzędu
F. Kanalik zbiorczy
POWSTAWANIE MOCZU
Tętniczka doprowadzająca ma większą średnice niż tętniczka odprowadzająca.
Przepływająca przez kłębuszek naczyniowy krew naciska na ściany naczyń
włosowatych. W kłębuszku nerkowym tworzy się wysokie ciśnienie
hydrostatyczne przez co krew zostaje "wyciskana" do światła torebki nefronu.
W naczyniach włosowatych pozostają białka oraz krwinki. Reszta to
Mocz pierwotny. Składa się on z wody, soli mineralnych, mocznika,
barwników, metabolitów po lekach, kwasów i jonów. Dalej przepływa przez
kanalik nerkowy gdzie otaczające go naczynia krwionośne odbierają wodę,
sole mineralne, kwasy organiczne, jony (sodu, potasu), aminokwasy i glukozę.
Nazywa się to resorpcją zwrotną
obowiązkową. Przepływając dalej przez
kanalik II rzędu odzyskiwana jest
dalej woda (resorpcja nadobowiązkowa)
oraz sole. Następuje tu zakwaszanie
moczu przez dodawanie jonów
wodorowych. Tak zostaje mocz
ostateczny składający
się z wody, jonów wodorowych
i pochodnych leków.
Wyróżniamy dwa rodzaje nefronów, o długiej i krótkiej pętli. Z nefronów o
krótkiej pętli zbudowana jest kora nerki, zaś nefrony o pętli długiej przenikają
do ciemniejszego rdzenia nerki, który
współtworzy piramidy nerkowe.
W wierzchołku każdej piramidy znajdują
się ujścia przewodów wyprowadzających
mocz przez kielichy nerkowe do
miedniczki nerkowej, z której mocz
odprowadza moczowód. Miedniczka
jest tworzona przez kielichy nerkowe
większe, a te przez kielichy nerkowe
mniejsze.
Układ kielichowo-
miedniczkowy (UKM) oraz
moczowód współtworzą górne
drogi moczowe, zaś pęcherz i cewka
moczowa - dolne drogi moczowe.
Drogi wyprowadzające mocz:
Cewki zbiorcze
Przewody brodawkowe
Kielichy nerkowe mniejsze
Kielichy nerkowe większe
Miedniczka nerkowa
Moczowód
Pęcherz moczowy
Cewka moczowa
8-10 kielichy nerkowe mniejsze tworzą kielich nerkowy większy
2-3 kielichów nerkowych większych tworzy miedniczkę nerkową
Moczowody
Długość 27-34cm
Lewy dłuższy od
prawego
Światło moczowodu 5-
8mm
Zewnętrzna błona
łącznotkankowa
Zewnętrzna warstwa mięśni podłużnych
Warstwa mięśni okrężnych
Wewnętrzna warstwa mięśni podłużnych
Nabłonek przejściowy
W zależności od przebiegu w jamie brzusznej i jamie miednicy
wyróżniamy część brzuszną i miedniczną moczowodu.
W części brzusznej wyróżniamy odcinek przynerkowy i odcinek
podnerkowy, a część miedniczną dzielimy na odcinek ścienny i
odcinek trzewny.
Ujście moczowodu do pęcherza moczowego: zwężenie pęcherzowe.
Mężczyzna  część miedniczna moczowodu krzyżuje się z
nasieniowodem i wchodzi do dna pęcherza moczowego do przodu
od części górnej pęcherzyków nasiennych.
Kobieta  moczowód wchodzi między blaszki więzadła szerokiego
macicy, w przymaciczu krzyżuje się z tętnicą maciczną, przebiegając
ok. 2cm od szyjki macicy.
Pęcherz moczowy
Znajduje się w miednicy mniejszej, za spojeniem łonowym. U mężczyzn
leży do przodu od odbytnicy, a u kobiet między odbytnicę, a pęcherz
moczowy wciska się macica i pochwa.
Opróżniony ma wielkość i kształt małej cytryny o maksymalnej dł. 6cm.
Pojemność pęcherza jest zmienna osobniczo  przeciętnie 350-400ml
moczu wywołuje uczucie parcia.
Cewka moczowa
Żeńska  krótki i szeroki przewód o dł. 2-5cm. Przebiega łukowato pod
dolnym brzegiem spojenia łonowego., a jej ujście zewnętrzne jest
położone na brodawce cewkowej, 2-3mm poniżej łechtaczki, w
przedsionku pochwy. Jest to cześc jedynie ukłądu moczowego.
Męska  wspólny odcinek układu moczowego i płciowego. Długość ok.
18-20cm, przebiega wewnątrz prącia.
Ze względu na jej przebieg podzielona jest na 3 części:
1. część sterczowa (najszerszy odcinek, przebiegający przez gruczoł
krokowy)
2. Część błoniasta (najwęższa część, przechodzi przez przeponę
moczowo-płciową, wchodzi do ciała gąbczastego prącia)
3. Część gąbczasta (10-15cm, prącie)
Układ rozrodczy żeński
Jajniki
Jajowody
Macica, pochwa
Srom niewieści
A
echtaczka
Jajnik - jest narządem parzystym, u dojrzałej kobiety ma kształt spłaszczonej
elipsoidy i wielkości 3�2�1 cm.
Jajniki leżą wewnątrz jamy otrzewnej przy bocznych ścianach miednicy
na tylnej powierzchni wiązadeł szerokich macicy. Górne bieguny jajników
objęte są przez jajowody. Jajniki służą podwójnemu celowi  wytwarzaniu
komórek jajowych oraz wydzielaniu żeńskich hormonów płciowych,
estrogenów, progesteronu i inhibiny
Od chwili osiągnięcia przez kobietę dojrzałości płciowej (pokwitanie) aż do
wygaśnięcia jej funkcji rozrodczej (menopauza  przekwitanie) tj. przez okres
około 35-40 lat  co ok. 28 dni
dojrzewa w jajniku tzw.
pęcherzyk Graafa,
zawierający oocyt I rzędu. W trakcie owulacji
gdy pęka ściana jajnika i ściana pęcherzyka
dokończony zostaje I podział mejotyczny, w
wyniku czego oocyt II rzędu dostaje się do
jajowodu, a z pozostałej części pęcherzyka
powstaje ciałko żółte (synteza progesteronu).
OOGENEZA
Jajnik w przekroju
Pęcherzyki na terenie jajnika
Jajniki policystyczne
Cykl jajnikowy
Cykl jajnikowy
Jajowód to przewód o długości ok. 12 cm,
który biegnie od rogu macicy, dochodząc do
Jajnika.
Składa się z czterech odcinków:
Macicznego
Cieśni
Bańki
Lejka z ujściem brzusznym
Na przekroju wyróżniamy (od środka)
błonę śluzową, błonę mięśniową i otrzewną. Lejek zakończony jest strzępkami,
spośród których najdłuższy nosi nazwę strzępka jajnikowego.
Błona śluzowa jajowodu jest mocno pofałdowana i pokryta nabłonkiem
jednowarstwowym walcowatym migawkowym. plemników
Macica - narząd żeńskiego układu rozrodczego, w którym zachodzi rozwój
embrionalnalny kręgowców lub odcinek dróg rodnych bezkręgowców, w
którym gromadzone są jaja przechodzące wstępny rozwój.
Prawidłowa macica kobiety składa się z trzech części:
dno macicy,- część górna leżąca ponad
poziomem ujścia jajowodów
trzon macicy,- sąsiaduje z pęcherzem
moczowym i odbytnicą
szyjka macicy.- uchodzi do pochwy
Pochwa to mięśniowo - błoniasty,
silnie rozciągliwy i elastyczny przewód,
długości 5 cm do 14 cm (zazwyczaj 6
cm do 8 cm), stanowiący połączenie
między macicą, a przedsionkiem
pochwy stanowiącym
część sromu kobiecego.
Narządy płciowe męskie wewnętrzne:
jądro
najądrze
nasieniowód
cewka moczowa męska
gruczoły pęcherzykowo-nasienne
przewód wytryskowy
gruczoł krokowy
gruczoły opuszkowo-cewkowe
Narządy płciowe męskie zewnętrzne:
moszna
prącie
1. Pęcherz moczowy
2. Kość łonowa
3. Prącie
4. Ciało jamiste
5. Żołądz

6. Napletek
7. Ujście cewki moczowej
8. Esica
9. Odbytnica
10. Pęcherzyk nasienny
11. Przewód wytryskowy
12. Prostata
13. Gruczoł opuszkowo-
cewkowy
14. Odbyt
15. Nasieniowód
16. Najądrze
17. Jądro
18. Moszna
Jądra to parzyste męskie narządy rozrodcze . Znajdują się w mosznie-
worku skórno-powięziowym, wywodzącym się ze ściany brzucha.
Położone poza obrębem ciała, zawieszone przez powrózek nasienny w
worku mosznowym. Jest to spowodowane tym, że
spermatogeneza zachodzi wydajniej w temperaturach niższych niż
temperatura wnętrza ciała, czyli około 37 stopni Celsjusza.
1. produkcja spermy (plemników)
2. produkcja męskich hormonów płciowych, z których testosteron to
najbardziej znany
Kanaliki kręte jadra
SPERMATOGENEZA
Plemniki
Nasieniowody, albo przewody nasienne - przewody wyprowadzające plemniki
z jąder. Wychodzą z najądrza i wyprowadzają nasienie do cewki moczowej.
Ponadto nasieniowody oprócz funkcji wyprowadzenia plemników pełnią
jeszcze drugą rolę; wytwarzają substancje zwiększające ruchliwość
plemników.
U człowieka nasieniowody nie występują samodzielnie, lecz wchodzą w
skład powrózka nasiennego.
W trakcie wytrysku plemniki przedostają się do przewodu wytryskowego ,
gdzie mieszają się z wydzieliną pęcherzyków nasiennych. Następnie
zawiesina plemników po przedostaniu się do cewki moczowej miesza się z
wydzieliną gruczołu krokowego i jako nasienie (sperma) jest wydalana na
zewnątrz przez cewkę moczową.
W skład nasienia wchodzą:
70% wydzielina pęcherzyków nasiennych
20% wydzielina gruczołu krokowego
10% nasienia zajmują plemniki (20-300mln w pojedynczym ejakulacie)
Pęcherz moczowy
Moczowody
Nasieniowody
Pęcherzyki nasienne
Gruczoł krokowy
Pęcherzyki nasienne
Położone są w tylnej części pęcherza moczowego ich przewody
wyprowadzające uchodzą do przewodów wytryskowych. Wydzielina
pęcherzyków nasiennych stanowiąca część płynu nasiennego, to gęsty płyn,
którego składniki pobudzają ruchy plemników.
Gruczoł krokowy (stercz)
Jest pojedynczym gruczołem o kształcie i wielkości zbliżonej do kasztana. Swą
podstawą (zwróconą ku górze) dotyka dna pęcherza moczowego. Mętna i
biaława wydzielina sterczu (zawiera m.in. białko sperminę) nadaje nasieniu
charakterystyczny zapach.
Gruczoły opuszkowo  cewkowe
O wielkości ziaren grochu fasoli, zabezpieczają plemniki przed kwaśnym
środowiskiem cewki moczowej i pochwy, poprzez produkcję wydzieliny o
charakterze zasadowym. Wydzielina ta dołącza podczas ejakulacji do
wydzieliny pęcherzyków nasiennych i gruczołu krokowego , tworząc tzw.
osocze nasienia.
Ciąża to okres od momentu zapłodnienia do wydania na świat płodu (porodu).
U kobiety prawidłowy czas trwania ciąży wynosi 280 dni. Przybliżony termin
spodziewanego porodu oblicza się dodając do daty pierwszego dnia ostatniej
miesiączki 9 miesięcy i 7 dni.
Objawami wskazującymi na istnienie ciąży są:
1) zatrzymanie miesiączki
2) powiększenie sutków
3) przebarwienie linii środkowej brzucha i brodawek (objawy prawdopodobne)
4) nudności, wymioty
5) niezwykłe zachcianki smakowe
6) częste oddawanie moczu (objawy domyślne).
Zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy
wywołuje szereg zmian miejscowych i ogólnych w organizmie kobiety.
Pojawiają się zasadnicze zmiany w wytwarzaniu hormonów.
A
ożysko wytwarza gonadotropiny, estrogeny, progesteron i kortykosterydy,
przejmuje hormonalną kontrolę nad rozwojem płodu i zmianami ciążowymi w
organizmie ciężarnej. Macica ulega średnio dwudziestokrotnemu rozrostowi.
Następuje przekrwienie sromu i pochwy. Tkanki tej okolicy stają się bardziej
rozciągliwe. Stawy miednicy ulegają rozluz
nieniu. Gruczoły sutkowe powiększają
się już w 2. miesiącu i zawierają siarę.