DIAGNOSTYKA
Ocena wska nika kostka-rami za pomoc badania dopplerowskiego fal ci gł  wytyczne dla fizjoterapeutów
Diagnostyka chorób
naczy obwodowych
ko czyn dolnych
Celem pracy było praktyczne zapoznanie fizjoterapeutów z ocen wska nika kostka-rami za pomoc badania dop-
plerowskiego fal ci gł . Zdaniem autora ocena tego wska nika powinna stać si standardem post powania diagno-
stycznego dla specjalistów, którzy zajmuj si usprawnianiem ruchowym pacjentów z chorobami naczy obwodowych
ko czyn dolnych.
iagnostykę i leczenie schorzeń układu naczyniowego zaczyna ciągła). Wyznaczenie wskaz
nika kostka-ramię pozwala chirurgowi
Dsię od przeprowadzenia wywiadu i oceny klinicznej. Objawy naczyniowemu jednoznacznie i w prosty sposób zróżnicować
chorób tętnic i żył kończyn dolnych zwykle powstają na skutek choroby żył i tętnic kończyn dolnych.
różnych mechanizmów patofizjologicznych: miażdżycy, zakrzepi-
cy, zapalenia, zatorowości i tworzenia się tętniaków, co pozwala iestety, ocena wskaz
nika kostka-ramię za pomocą badania
na różnicowanie tych schorzeń i podjęcie decyzji o właściwym Ndopplerowskiego falą ciągłą nie jest standardem podczas
leczeniu. Jednak w wielu przypadkach obraz kliniczny jest nie- badania przedmiotowego, które przeprowadzają fizjoterapeuci,
jednoznaczny, co utrudnia postawienie diagnozy. chcąc określić program usprawniania ruchowego dla pacjentów
Dzięki postępowi technologicznemu, który dokonał się w ostat- z zaburzeniami naczyń obwodowych kończyn dolnych. Dlatego też
nich latach w chirurgii naczyniowej i radiologii (zwłaszcza głównym celem niniejszego opracowania jest zapoznanie fizjotera-
w zakresie ultrasonografii), bardzo wzrosło znaczenie badań nie- peutów (zwłaszcza specjalizujących się w przypadkach z zakresu
inwazyjnych. Integralną częścią każdego badania angiologicznego chirurgii naczyniowej) z niezmiernie prostym, praktycznym i obiek-
i flebologicznego jest obecnie określenie wskaz
nika kostka-ramię tywnym badaniem diagnostycznym. Poza tym okresowa kontrola
za pomocą aparatu Doppler typu CW (z ang. Constant Wave  fala wskaz
nika kostka-ramię pozwala na ocenę poprawy warunków
Fot. 1. Sposób badania t tna Fot. 2. Pomiar ci nienia t tniczego na t tnicy ramiennej Fot. 3. Sposób badania t tna
na t tnicy ramiennej za pomoc badania dopplerowskiego na t tnicy piszczelowej tylnej
Fot. 5. Pomiar ci nienia t tniczego na t tnicy piszczelowej Fot. 6. Pomiar ci nienia t tniczego na t tnicy grzbietowej
Fot. 4. Sposób badania t tna
tylnej za pomoc badania dopplerowskiego stopy za pomoc badania dopplerowskiego
na t tnicy grzbietowej stopy
12 REHABILITACJA W PRAKTYCE 3/2006
DIAGNOSTYKA
hemodynamicznych pod wpływem ćwiczeń i zabiegów fizykalnych Wskaz
nik kostka-ramię to iloraz wartości ciśnienia tętniczego
(analiza skuteczności procesu usprawniania ruchowego). mierzonego na wysokości stawu skokowego i ramienia. Oblicza
się go ze wzoru:
o badań należy używać przenośnych aparatów dopple-
ciśnienie skurczowe na tętnicy pisz-
Drowskich typu CW (przepływomierzy) z podłączoną sondą
czelowej tylnej lub grzbietowej stopy
ultradz
więkową o kształcie ołówkowym i częstotliwości 8 MHz.
K/R =
Pomiaru ciśnienia tętniczego dokonuje się w oparciu o sygnał
ciśnienie skurczowe
dz
więkowy z głośnika aparatu lub za pomocą podłączonych
na tętnicy ramiennej
słuchawek. W niektórych urządzeniach dodatkowo można
obserwować zapis amplitudy zmian ciśnienia tętniczego na cie- Wartości prawidłowe dla wskaz
nika K/R to 0,8-1,12 (najlepiej 1,0).
kłokrystalicznym wyświetlaczu. Poniżej przedstawiono schemat Jeśli K/R jest wyższy od 1,12, mamy do czynienia z nadciśnie-
postępowania podczas wyznaczania wskaz
nika kostka-ramię za niem żylnym (choroby żył kończyn dolnych), jeśli jest niższy od
pomocą Dopplera fali ciągłej: 0,8  z niedokrwieniem (choroby tętnic kończyn dolnych).
1. Ułóż pacjenta w pozycji leżenia tyłem. Wyznaczenie wskaz
nika kostka-ramię pozwala również na
2. Zmierz ciśnienie skurczowe na kończynie górnej przy użyciu obiektywną weryfikację skali Fountaina szeroko stosowanej
aparatu dopplerowskiego: w usprawnianiu ruchowym osób z zaburzeniami naczyń obwo-
" załóż mankiet uciskowy na ramię (3-4 cm powyżej zgięcia dowych w obrębie nóg (tab. 1).
łokciowego),
" wyszukaj ręcznie tętno na tętnicy ramiennej (fot. 1), DR MED. JAKUB TARADAJ
" nałóż żel ultradz
więkowy na skórę w miejscu wyczuwalne- Kierownik Katedry Fizjoterapii WSPS
go tętna, w D browie Górniczej
" przyłóż głowicę ultradz
więkową pod kątem 45-600 (w miej-
scu najlepiej słyszalnego sygnału w głośniku Dopplera),
" przy pomocy gruszki zwiększaj ciśnienie w mankiecie he purpose of this report was practical acquainting the
uciskowym do poziomu 150-160 mmHg (kiedy przy próbie T
physiotherapists with evaluation of ankle-brachial pres-
zmniejszenia ciśnienia z mankietu od razu słychać sygnał,
sure index using CV Doppler method. In author s opinion the
należy dokonać pomiaru ponownie dla wartości 180-
following index should be a standard diagnostic procedure
-200 mmHg lub wyższej  maksymalnie do 230 mmHg),
for specialists, who look after the patient rehabilitation with
" spuszczaj powietrze z mankietu uciskowego za pomocą
peripheral vessel disorders of lower limbs.
zaworu przy gruszce z prędkością około 2-3 mmHg na
Key words: ankle-brachial pressure index, Doppler, arterial
sekundę (fot. 2),
" zapamiętaj wartość ciśnienia na manometrze, przy której and vein disorders.
pojawił się sygnał w głośniku Dopplera,
" powtórz pomiar na przeciwnej kończynie górnej.
3. Zmierz ciśnienie skurczowe na kończynie dolnej przy użyciu
aparatu dopplerowskiego:
" załóż mankiet uciskowy na podudzie (nad stawem skoko-
wym),
" wyszukaj ręcznie tętno na tętnicy piszczelowej tylnej (fot. 3)
lub grzbietowej stopy (fot. 4)  wybierz jedną z tętnic do
dalszego badania,
" nałóż żel ultradz
więkowy na skórę w miejscu wyczuwalne-
go tętna,
" przyłóż głowicę ultradz
więkową pod kątem 45-600 (w miej-
scu najlepiej słyszalnego sygnału w głośniku Dopplera),
" przy pomocy gruszki zwiększaj ciśnienie w mankiecie
uciskowym do poziomu 150-160 mmHg (kiedy przy próbie
zmniejszenia ciśnienia z mankietu od razu słychać sygnał,
należy dokonać pomiaru ponownie dla wartości 180-
-200 mmHg lub wyższej  maksymalnie do 230 mmHg),
" spuszczaj powietrze z mankietu uciskowego za pomocą
zaworu przy gruszce z prędkością około 2-3 mmHg na
sekundę (fot. 5 i 6),
" zapamiętaj wartość ciśnienia na manometrze, przy której
w głośniku Dopplera pojawił się sygnał,
" powtórz pomiar na przeciwnej kończynie dolnej.
Wska nik
Stopie niedokrwienia
kostka- Objawy niedokrwienia
według Fountaina
rami
I 0,8-0,6 brak
II 0,6-0,4 chromanie przestankowe
III 0,4-0,2 ból spoczynkowy
IV poni ej 0,2 ból spoczynkowy i martwica
Tab. 1. Powi zanie warto ci wska nika kostka-rami ze skal Fountaina
13
REHABILITACJA W PRAKTYCE 3/2006