Klasyfikacja gruntów wg PN-EN ISO 14688-1
W celu oznaczenia rozkładu wielkości cząstek, próbkę gruntu należy rozłożyć na płaskiej
powierzchni lub na dłoni. Wymiary cząstek należy porównać ze standardami uziarnienia
zawierające materiał w różnych przedziałach wymiarów cząstek. Cząstki pyłu i iłu nie są widoczne gołym
okiem, dlatego do oznaczenia cech takiego gruntu należy stosować inne metody.
Wymiary czÄ…stek i ziaren (mm)
Frakcje gruntów Podfrakcje Symbole
Bardzo gruboziarnista Duże głazy (Large boulder) LBo > 630
GÅ‚azy (Boulder) Bo > 200  630
Kamienie (Cobble) Co > 63  200
Gruboziarnista Żwir (Gravel) Gr > 2,0  63
Żwir gruby (Coarse gravel) CGr > 20  63
Żwir średni (Medium gravel) MGr > 6,3  20
Żwir drobny (Fine gravel) FGr > 2,0  6,3
Piasek (Sand) Sa > 0,063  2,0
Piasek gruby (Coarse sand) CSa > 0,63  2,0
Piasek średni (Medium sand) MSa > 0,2  0,63
Piasek drobny (Fine sand) FSa > 0,063  0,2
Drobnoziarnista Pył (Silt) Si > 0,002  0,063
Pył gruby (Coarse silt) CSi > 0,02  0,063
Pył średni (Medium silt) MSi > 0,0063  0,02
Pył drobny (Fine silt) FSi > 0,002  0,0063
IÅ‚ (Clay) Cl d" 0,002
FSa MSa CSa
FGr
Większość gruntów jest gruntami złożonymi i składa się z frakcji głównej i frakcji drugorzędnych. Są one
opisywane: rzeczownikiem (nazwa główna) oznaczającym frakcję dominującą i co najmniej jednym
terminem opisującym frakcję drugorzędną (np. żwir z piaskiem saGr, ił z piaskiem saCl).
Terminy dotyczące frakcji drugorzędnych należy pisać małymi literami.
Kryteria Podział na grupy o podobnych Dalsze podpodziały
Kryterium Grupa gruntów
kwalifikacji właściwościach odpowiednio do
większość Bo xBo
Grunt wilgotny
bardzo czÄ…stek i ziaren
nie zachowuje
gruboziarniste > 200 mm boCo coBo
formy bryłkowej Wymagają
specjalnych oznaczeń
większość Co saCo, sagrCo
czÄ…stek i ziaren grCo
> 63 mm
większość Gr cosaGr Wymiarów cząstek
cząstek i ziaren coGr (rozkładu uziarnienia)
> 2 mm Kształtu krzywej
saGr, sasiGr, grsiSa uziarnienia
gruboziarniste grSa Zagęszczenia
Przepuszczalności
większość Sa siGr, siSa, clSa, saclGr
(Składu mineralnego)
czÄ…stek i ziaren clGr
(Kształtu cząstek)
> 0,063 mm orSa
Si saSi sagrSi Plastyczności
o małej
Grunt wilgotny saclSi Wilgotności
plastyczności
zachowuje Wytrzymałości
wykazujÄ…ce
formę bryłkową clSi, siCl Wrażliwości.
drobnoziarniste dylatancjÄ™
Ściśliwości
plastyczne Cl sagrCl Sztywności
niewykazujące orSi, orCl (Składu mineralnego
dylatancji iłu)
Barwa ciemna, Or saOr, clOr WymagajÄ…
organiczne
mała gęstość siOr specjalnych oznaczeń
Nienaturalne antropogeniczne przemieszczone Mg xMg materiał wytworzony przez Wymagające
człowieka specjalnych badań
przemieszczony materiał Jak dla gruntów
naturalny naturalnych
W celu oznaczenia zawartości piasku, iłu i pyłu w gruncie, należy rozcierać próbkę pomiędzy palcami lub w
wodzie. Ilość frakcji piaskowej wyczuwa się na podstawie szorstkości materiału.
Zdjęcie  grunt spoisty zawierający frakcję piaskową (saCl).
Gruby pył również może być wyczuwany jako szorstki materiał, jednak jego poszczególne ziarna nie są
widoczne gołym okiem. Grunt pylasty jest w dotyku gładki. Suche cząstki gruntu można łatwo zdmuchnąć
lub usunąć z dłoni klaskając. W porównaniu do gruntów ilastych, bryła gruntu pylastego wykazuje tendencje
do pękania pod wpływem nacisku (zdjęcie).
Grunt ilasty przy rozcieraniu sprawia wrażenie śliskości, w dotyku przypomina mydło. Przykleja się do
dłoni i po wysuszeniu nie można go usunąć bez opłukiwania.
W celu stwierdzenia obecności iłu lub pyłu w gruncie należy wykonać próbę rozcinania. Jeżeli na
powierzchni zaobserwuje się połysk, świadczy to o dużej zawartości iłu. Powierzchnia matowa jest
charakterystyczna dla pyłu lub pyłu ilasto-piaszczystego o małej plastyczności.
Często zdarza się, że warstwa gruntu nie jest zupełnie jednorodna, lecz występują w niej drobne
przewarstwienia zupełnie innego gruntu, np. w warstwie iłów zauważalne są drobne warstewki piasku. Na
zdjęciu widoczna jest ściana wykopu, wykonanego w pyle przewarstwionym piaskiem.
Grunty stanowiące przewarstwienia mogą być pisane małymi podkreślonymi literami, następującymi po
głównej frakcji gruntu (np. ił z pyłem przewarstwiony piaskiem siClsa). Frakcja główna, określa
właściwości inżynierskie gruntu. Dla jasności można ją podać dużymi literami.
Frakcje drugorzędne i kolejne nie określają właściwości inżynierskich gruntu, lecz mają na nie wpływ.
Są one umieszczane w drugiej kolejności ze spójnikiem  z przy terminach opisujących frakcję główną w
kolejności ich ważności, jak to pokazano w następujących przykładach:
- żwir z piaskiem (saGr),
- żwir drobny z piaskiem grubym (csaFGr),
- pył z piaskiem średnim (msaSi),
- piasek gruby ze żwirem drobnym (fgrCSa),
- piasek drobny z pyłem (siFSa),
- pył z piaskiem grubym i żwirem drobnym (fgrcsaSi),
- ił z piaskiem średnim (msaCl).
Jeżeli grube frakcje drugorzędne występują w wyjątkowo małej lub wyjątkowo dużej ilości, określenia
 mało (mała ilość) lub  dużo (duża ilość) powinny poprzedzać termin opisujący.
Jeśli w przypadku gruntów gruboziarnistych występują dwie frakcje w przybliżeniu w równych proporcjach,
pomiędzy ich nazwami powinien być umieszczony ukośnik, jak np. żwir/piasek (Gr/Sa) lub piasek
drobny/średni (FSa/MSa).
Grunty organiczne
Na udział substancji organicznej w gruncie wskazują specyficzny zapach i barwa (zwykle brunatna).
Torfy mają na ogół małą gęstość i wyraz
ny zapach oraz charakteryzują się małym stopniem rozkładu
substancji organicznej.
Grunty antropogeniczne
Powstałe na skutek działalności człowieka. Gruntem antropogenicznym jest każdy materiał, który nie
powstał w wyniku naturalnych procesów geologicznych oraz każdy grunt wytworzony przez naturę, lecz
przemieszczony z miejsca jego powstania np. w wyniku robót ziemnych, towarzyszących wznoszeniu
budowli.
Grunty wulkaniczne
Grunt może być określony jako wulkaniczny jeżeli stwierdzi się w nim obecność pumeksu
i żużlu. Inna metoda polega na pomiarze objętości szkliwa wulkanicznego otrzymanego
w wyniku przemywania gruntu. Cząstki gruntów wulkanicznych często maja kształt kulisty, pęcherzyków, a
ich gęstość jest mała. Grunty wulkaniczne w stosunku do nieobowiązującej normy PN-86/B-02480 są
gruntem nowym.
Nazwa Wymiar ziaren Opis
GÅ‚azy wulkaniczne >63
Cząstki są pęcherzykowate, białe
Lapilli Pumeks 2,0Cząstki są pęcherzykowate, czarne
Skoria (żużel)
Grunt wykazuje charakterystyczne (duże zróżnicowanie)
Popiół Piasek <2,0
właściwości geotechnicznych
wulkaniczny wulkaniczny
Najczęściej grunt posiada lokalną nazwę
Tuf
Zagęszczenie i konsystencja gruntów wg PN-EN ISO 14688-1
Konsystencja gruntów spoistych  ustalana jest na podstawie wartości wskaz
nika konsystencji IC. Im
wyższy wskaz
nik konsystencji, tym twardszy jest grunt.
Określenie konsystencji Wskaz
nik konsystencji IC
PÅ‚ynna < 0,25
Miękkoplastyczna od 0,25 do 0,50
Plastyczna od 0,50 do 0,75
Twardoplastyczna od 0,75 do 1,00
Zwarta i bardzo zwarta > 1,00
k. twardoplastyczna k. plastyczna
k. miękkoplastyczna k. płynna
Stopień zagęszczenia gruntów niespoistych  ustalany na podstawie stopnia zagęszczenia ID (%).
Nazwa Stopień zagęszczenia ID [%]
Bardzo luz
ne od 0 do 15
Luz
ne od 15 do 35
Średnio zagęszczone od 35 do 65
Zagęszczone od 65 do 85
Bardzo zagęszczone od 85 do 100
Stopień zagęszczenia mówi nam o stopniu upakowania ziaren gruntu. Pod wpływem obciążenia podłoża
gruntowego ziarna gruntu przemieszczają się pod wpływem sił grawitacji. Skutkiem jest inna struktura
gruntu, w której poszczególne ziarna przylegają do siebie większą powierzchnią.
Grunt bardzo luz
ny Grunt bardzo zagęszczony
Klasyfikacja gruntów wg PN-86/B-02480
Nazewnictwo gruntów zgodne z nieobowiązującą już obecnie normą PN-86/B-02480 pojawia się wciąż w
dokumentacjach, dlatego wiedza na temat jest niezbędna.
Grunt budowlany  część skorupy ziemskiej mogąca współdziałać z obiektem budowlanym, stanowiąca
jego element lub służąca jako tworzywo do wykonywania z niego budowli ziemnych. Z uwagi na sposób
powstania grunty dzielimy na:
- naturalne  grunt, którego szkielet powstał w wyniku procesów geologicznych na danym terenie,
- antropogeniczne  grunty nasypowe, utworzone z produktów gospodarczej lub przemysłowej działalności
człowieka (odpady komunalne, pyły dymnicowe, odpady poflotacyjne) w wysypiskach, zwałowiskach,
budowlach ziemnych itd.
Grunt rodzimy  powstały w miejscu zalegania w wyniku procesów geologicznych. Grunt rodzimy jest
zawsze gruntem naturalnym. Rozróżniamy:
- grunt skalisty  grunt rodzimy, lity lub spękany o nieprzesuniętych blokach, którego próbki nie wykazują
zmian objętości ani nie rozpadają się (rozmakają) pod działaniem wody destylowanej i mają wytrzymałość
na ściskanie Rc>0,2MPa,
- grunty nieskaliste mineralne  grunt rodzimy, nie posiadający cech gruntu skalistego, w którym zawartość
części organicznych Iom nie przekracza 2%.
- grunty nieskaliste organiczne  grunt rodzimy, nie posiadający cech gruntu skalistego, w którym zawartość
części organicznych Iom jest większa niż 2%.
Podział gruntów skalistych
Podział gruntów skalistych:
- ST - grunt skalisty twardy
- SM - grunt skalisty miękki
Podział gruntów skalistych z uwagi na spękanie:
- Li  lite  brak wyraz
nych spękań,
- Ms  mało spękane  szczeliny występują nie gęściej niż co 1m i mają szerokość nie większą niż 1mm,
- Ss  średnio spękane  szczeliny występują gęściej niż co 1m i mają szerokość nie większą niż 1mm lub
szczeliny występują nie gęściej niż co 1m i mają szerokość większą niż 1mm,
- Bs  bardzo spękane  szczeliny występują gęściej niż co 1m i mają szerokość większą niż 1mm.
Podział gruntów nieskalistych
Grunty nieskaliste, zarówno mineralne jak i organiczne, dzielimy na:
- spoiste  czÄ…steczki gruntu sÄ… ze sobÄ… zwiÄ…zane,
- niespoiste  jest to grunt sypki, w którym ziarna gruntu nie są ze sobą związane.
Grunty nieskaliste z uwagi na uziarnienie dzielÄ… siÄ™ na:
- kamieniste,
- gruboziarniste,
- drobnoziarniste.
Grunty kamieniste podzielone są z uwagi na miejsce ich występowania względem skały macierzystej
Nazwa rodzaju gruntu Symbol Charakterystyka
Zwietrzelina KW Grunt występuje w miejscu wietrzenia skały w stanie
nienaruszonym
Zwietrzelina gliniasta KWg
Rumosz KR Grunt występuje poza miejscem wietrzenia skały pierwotnej,
lecz nie podlegał procesom transportu i osadzenia w wodzie
Rumosz gliniasty KRg
Otoczaki KO Grunt osadzony w wodzie
Grunty gruboziarniste podzielone są z uwagi na uziarnienie (według wzoru (1)).
Nazwa rodzaju gruntu Symbol
Żwir Ż
Żwir gliniasty Żg
Pospółka Po
Pospółka gliniasta Pog
Grunty drobnoziarniste niespoiste
Nazwa rodzaju gruntu Symbol
Piasek gruby Pr
Piasek średni Ps
Piasek drobny Pd
Piasek pylasty
Ppð
Grunty spoiste
Nazwa rodzaju gruntu Symbol
Piasek gliniasty* Pg
Pył piaszczysty
pðp
Pył
pð
Glina piaszczysta Gp
Glina G
Glina pylasta
Gpð
Glina piaszczysta zwięzła Gpz
Glina zwięzła Gz
Glina pylasta zwięzła
Gpð
IÅ‚ piaszczysty Ip
IÅ‚ I
IÅ‚ pylasty
Ipð
*) - Należy zwrócić uwagę na fakt, że grunt o nazwie  piasek gliniasty jest zaliczony do grupy gruntów spoistych.
Grunty nasypowe to grunty naturalne lub antropogeniczne. Z uwagi na ich przydatność dla budownictwa
wyróżniamy:
- nasyp budowlany nB  nasyp, którego rodzaj i stan odpowiadają wymaganiom budowli ziemnych lub
podłoża pod budowlą,
- nasyp niebudowlany nN  nieodpowiadajÄ…cy wymaganiom budowlanym.
Opisując grunt nasypowy podajemy symbol gruntu pod względem jego przydatności, a w nawiasie
podajemy nazwę gruntu. Przykłady:
1. Warstwa konstrukcyjna drogi wykonana z piasku średniego  oznaczenie nB(Ps),
2. Pryzma luz
no usypanego żwiru  oznaczenie nN(Ż).
Grunty organiczne dzielimy na:
- próchnicze H  grunty nieskaliste, w których zawartość części organicznych Iom>2%,
- namuły Nm  powstają na skutek osadzania się substancji mineralnych i organicznych w środowisku
wodnym. Wyróżniamy:
- namuły piaszczyste Nmp  posiadają właściwości gruntu niespoistego
- gliniaste Nmg  posiadają właściwości gruntu spoistego.
- gytie Gy  namuły z zawartością węglanu wapnia >5%, który może wiązać szkielet gruntu, nadając mu
charakter gruntu skalistego o niskiej wartości Rc,
- torfy T  grunty powstałe z obumarłych i podlegających stopniowej karbonizacji części roślin; torfy
cechuje na ogół wartość Iom>30%,
- węgiel brunatny WB i kamienny WK  grunty skaliste powstałe na skutek silnej karbonizacji substancji
roślinnych.
Metodyka opisu rodzaju gruntu:
- jeśli w gruntach drobnoziarnistych występują pojedyncze kamienie, uważa się je za domieszkę i opisuje
według ich zasadniczego uziarnienia, np.:
- pð(+K)  pyÅ‚ z domieszkÄ… kamieni,
- I(+Ż)  ił z domieszką żwiru.
- w przypadku gdy warstwa gruntu nie jest jednorodna lecz występują w niej cienkie przewarstwienia
innego gruntu, grunt taki opisuje siÄ™ stawiajÄ…c znak  ½ð½ð pomiÄ™dzy symbolem gruntu dominujÄ…cego a
gruntem występującym w postaci przewarstwień, np.:
- Gz½ð½ðPs  glina zwiÄ™zÅ‚a przewarstwiona piaskiem Å›rednim,
- Pr½ð½ðPd  piasek gruby przewarstwiony piaskiem drobnym.
- grunty próchnicze opisuje się symbolem gruntu, dodając literę H, np.:
- PdH  piasek drobny próchniczy,
- GpðH  glina pylasta próchnicza.
Stan gruntów wg PN-86/B-02480
Stan gruntu, obok nazwy rodzaju gruntu, jest drugÄ… podstawowÄ… informacjÄ… pojawiajÄ…cÄ… siÄ™ w opisie gruntu
wg PN-86/B-02480.
Stan gruntów spoistych  ustalany jest na podstawie wartości stopnia plastyczności IL.
Stopień plastyczności IL Stan gruntu Oznaczenie
<0,00 Zwarty/półzwarty zw/pzw
0,00  0,25 twardoplastyczny tpl
0,25  0,50 plastyczny pl
0,50  1,00 miękkoplastyczny mpl
>1,00 płynny pł
Wraz ze wzrostem stopnia plastyczności gruntu, jego konsystencja zbliża się do stanu płynnego. Co za tym
idzie, grunt o wyższym IL zawiera większą ilość wody, która wpływa na pogorszenie cech
wytrzymałościowych gruntu.
Stopnień plastyczności można ustalić wstępnie na podstawie badań makroskopowych pobranych w terenie
prób gruntów, w oparciu o wiedzę na temat rodzaju gruntu i ilość wałeczkowań.
W celu uzyskania dokładnych wartości niezbędne jest wykonanie badania w laboratorium w aparacie
Casagrande. Informację na temat stanu gruntów spoistych można również uzyskać na podstawie innych
badań terenowych, takich jak sondowania statyczne (CPT, CPTU) lub dynamiczne (SPT).
Stan gruntów niespoistych  ustalany na podstawie stopnia zagęszczenia ID tylko w warunkach terenowych.
Wiercenie otworu badawczego powoduje naruszenie pierwotnej struktury gruntu. Dlatego też stan gruntu
niespoistego ustalany jest na podstawie badań terenowych, takich jak sondowania statyczne (CPT, CPTU) i
dynamiczne (np. DPL, SPT), które polegają na wciskaniu lub wbijaniu końcówki sondy w podłoże
gruntowe, bez konieczności wydobywania gruntu na powierzchnię.
Stopień zagęszczenia ID Stan gruntu Oznaczenie
<0,33 Luz
ny ln
0,33-0,67 Średnio zagęszczony szg
0,67-0,80 Zagęszczony zg
>0,80 Bardzo zagęszczony bzg