Grupa | L.p. | Nazwa | Symbol | układ | barwa | twardość | gęstość | występowanie | lokalizacja | Polska | zastosowanie | uwagi | |
platyny rodzimej | 1 | Platyna rodzima | Pt | regularny | stalowoszara | 4-4,5 | 14-19 | ultrabazyty, aluwia | Ural, Kanada, Brazylia, Nowa Zelandia, Borneo | ||||
Metale rodzime | złota rodzimego | 2 | Złoto rodzime | Au | regularny | żółta | 2,5-3 | 15,2-19,3 | hydrotermalny, aluwia, strefy wietrzeniowe | Afryka S, Ghana, kalifornia, Alaska, Colorado, australia, Ural, Kołyma, Lena, Primorie, Zabajkale | Tatry, Dolny Śląsk, G. Świętokrzyskie | ||
3 | Srebro rodzime | Ag | regularny i heksagonalny | biał | 2,5-3 | 10 | hydrotermalny, strefy wietrzeniowe | Kongsberg, Harz, Guanajuato, Colorado | Tatry, Dolny Śląsk, G. Świętokrzyskie | ||||
4 | miedźrodzima | Cu | regularny | różówa | 2,5-3 | 9 | hydrotermalny, strefy wietrzeniowe | Michigan, Meksyk, Shaba, Wołyń | Dolny Śląsk, Bieszczady | ||||
5 | Rtęć rodzima | Hg | trygonalny | cynowobiała, ołowianoszara | 13,6 | hydrotermalny, złoża i rozkład cynobru | Idria, Almaden | Bieszczady | |||||
6 | Kamacyt | regularny | stalowoszara | 4 | 7,8-7,9 | meteoryty, bazalty | Niemcy, Grenlandia, Francja, Syberia | ||||||
7 | Taenit | regularna | srebrzystoszara | 5-5,5 | 8 | meteoryty | |||||||
Metale kruche | 8 | Arsen rodziy | As | trygonalny | cynowobiała, ołowianoszara | 3,5 | 5,6-5,9 | hydrotermalny | Harz, Wogezy, G.Kruszcowe, Japonia, Australia | Kowary, Ciechanowice | rudy arsenu | ||
9 | Antymon rodzimy | Sb | trygonalny | cynowobiała, ołowianoszara | 3-3,5 | 6,7 | hydrotermalny | Quebec, Kalifornia, Malaga, Andaluzja, Harz | |||||
10 | Bizmut rodzimy | Bi | trygoalny | kremowożółta | 2-2,5 | 9,8 | hydrotermalny | G.Kruszcowe, harz, Hiszpania, Schwarzwald | Szklarska Poręba, Kowary | ||||
Niemetale rodzime | 11 | Diament | C | regularny | bezbarwny, zabarwiony | 10 | 3,5 | kimberlity, sk. Metamorficzne, aluwia | Indie, Ural, Syberia, Namibia, Angola, Kongo, Sierra Leone, Australia, Brazylia, USA | materiał skrawający, biżuteria | |||
12 | Grafit | C | heksagonalny, trygonalny | czarny | 1 | 2,2 | sk. Metamorficzne | Finalandia, Norwegia, Cejlon, Zimbwabwe, Czechy, Niemcy | elektrotechnika, barwnik, środek antykorozyjny, moderator neutronów, smar | przewodzi prąd elektryczny | |||
13 | Siarka rodzima | S | rombowy | żółta, miodowobrunatna | 1,5-2,5 | 2,07 | skały osadowe, ekshalacje | Włochy, Japonia, Meksyk | południe | przemysł chemiczny i farmaceutyczny | elektryzuje się | ||
Wegliki | 14 | Cohenit | (Fe,Ni)3C | rombowy | biały, barwy naleciałe | 7 | 7,2-7,65 | meteoryty, bazalty | |||||
15 | Moissanit | SiC | heksagonalny, trygonalny, rombowy | bezbarwny, zabarwiony | 9,5 | 3,2 | meteorytyu, kimberlity | materiał ścierny, biżuteria | |||||
Fosforki | 16 | Schreibersyt | tetragonalny | cynowobiały | 6,5-7 | 7 | meteoryty | ||||||
Krzemki | 17 | Suessyt | regularny | kremowobiały | ? | 7 | meteoryty, wulkanity | ||||||
Arsenki | 18 | Domeykit | regularny, heksagonalny | cynowobiały | 3-3,5 | 7,9 | hydrotermalny, skarny | Chle, Boliwia, Iran | kruszec miedzi | ||||
19 | Sperrylit | regularny | cynowobiały | 6,5 | 10,6 | sulfobolity, sk. Ultramaficzne, aluwia | Kanada, Finlandia, Rosja | Kruszec platyny | |||||
20 | Lollingit | rombowy | srebrzystobiały | 5-5,5 | 7,5 | hydrotermalny, skarny, pegmatyty | Australia, G.Kruszcowe, Harz, Złoty Stok | ruda arsenu | |||||
21 | Saffloryyt | rombowy | cynowobiały | 4,5-5 | 7,4 | hydrotermalny | G.Kruszcowe, Harz | ruda kobaltu | |||||
nikielinu | 22 | Nikielin | NiAs | heksagonalny | różowy | 5-5,5 | 7,7 | hydrotermalny, sulfobolity | Mansfeld, Turyngia, G.Kruszcowe, Harz | Miedzianka Sudecka, Kowary | ruda niklu | ||
23 | Skutterudyt | CoAs | regularny | cynowobiały | 5,5-6 | 6,5 | hydrotermalny | Maroko, G.Kruszcowe, harz | ruda kobaltu | ||||
arsenopiryt | 24 | Arsenopiryt | FeAs | jednoskośny | srebrzystobiały | 5,5-6 | 6 | hydrotermalny, skarny | Harz, G. Kruszcowe | Złoty Stok, Miedzianka Sudecka Stara Góra | ruda arsenu | ||
antymonki | kobaltyn | 25 | Kobaltyn | CoAsS | regularny | srebrzystobiały | 5,5 | 6,3 | hydrotermalny, skarny | Harz, G. Kruszcowe, Szwacja | Miedzianka Sudecka, Stara Góra | ruda kobaltu | |
26 | Gersdorfit | NiAsS | regularny | srebrzystobiały | 5,5 | 5,9 | hydrotemalny | Harz, G.Kruszcowe, Salzburg | Miedzianka Sudecka, Stara Góra | ruda niklu | |||
27 | Ulmannit | NiSbS | regularny | ołowianoszary | 5-5,5 | 6,5 | hydrotemalny | Harz, G.Kruszcowe, Salzburg | Miedzianka Sudecka, Stara Góra | ruda niklu | |||
siarczki | 28 | Akantyt/Argrntyt | jednoskośny/regularny | ciemnoszary | 2-2,5 | 7,4 | utwory mezo- i epitermalne, osadowy | G. Kruszcowe, Norwegia, Siedmiogród, Ałtaj, Nevada, Utah, Meksyk, Boliwia, Peru | Kletno, Miedzianka Sudecka | ruda srebra | |||
29 | Chalkozyn | jednoskśny, tetragonalny | jasnoszary | 2,5-3 | 5,5 | hydrotermalny, czarne łupki, wetrzeniowy | G.Kruszcowe, Harz, Kornwalia | LGOM, Miedzianka Świętokrzyska | ruda miedzi | ||||
30 | Kowelin | heksagonalny | ciemnoniebieski | 1,5-2 | 4,6 | hydrotermalny, ekshalacje, wietrzeniowy | G.Kruszcowe, Harz, Sardynia, Serbia | LGOM, Miedzianka Świętokrzyska | ruda miedzi | ||||
31 | Bornit | rombowy/regularny | rózowy | 3 | 5 | hydrotermalny, wietrzeniowy | G.Kruszcowe, Harz, Maroko, Kongo | LGOM, Miedzianka Sudecka | ruda miedzi | ||||
chalkopirytu | 32 | Chalkopiryt | tetragonalny | mosiężnożółty | 3,5-4 | 4 | hydrotermalny, sulfobolity, osadowy | G.Kruszcowe, Harz, Kolombia Brytyjska | LGOM, Miedzianka Sudecka, Miedzianka Świętokrzyska | ruda miedzi | |||
stanninu | 33 | Stannin | tetragonalny | stalowoszara | 4 | 4,5 | hydrotermalny | G.Kruszcowe, Harz, Boliwia | G.Izerskie, Miedzianka Sudecka | ruda cyny | |||
pentlandytu | 34 | Pentlandyt | regularny | brązowożłty | 3,5-4 | 5 | sulfobolity | Norwegia, Finlandia, Płw. Kola, Syberia, Afryka Pd, Ontario, Kalifornia, Schwarzwald | ruda niklu | ||||
tiospineli | 35 | linneit | regularny | jasnoszary | 4,5-5,5 | 4,5 | hydrotermalny | Szwecja, Szaba, Zambia, Missouri | Miedzianka Sudecka, Męcinka | ruda kobaltu | |||
pirytu | 36 | Piryt | regularny | jasnożółty | 6-6,5 | 4,8 | hydrotermalny, magmowy, metamorficzny, osadowy | Hiszpania, Elba | Rudki, Turoszów, Bełchatów, Wieściszowice | złotonośny, surowiec siarki | |||
37 | Haueryt | regularny | czerwonobrunatny | 4 | 3,4 | osadowy | Sycylia, Słowacja, USA, Nowa Zelandia | Zapadlisko Przedkarpackie | |||||
markasytu | 38 | Markasyt | rombowy | zielonkawożółty | 6-6,5 | 5 | hydrotermalny, osadowy | Czechy, Boliwia, Niemcy | Turoszów, bełchatów, Szczerców | ||||
39 | Troilit | FeS | heksagonalny | brązowy | 4 | 4,7 | meteoryty | niemagnetyczny | |||||
40 | Pirotyn | jednoskośny, rombowy | żółtobeżowy | 3,5-4,5 | 4,6 | hydrotermalny, sylfobolity | Kosowo, Transylwania, Brazylia | Stara Góra | magnetyczny(wakansja), surowiec siarki | ||||
41 | Milleryt | NiS | trygonalny | mosiężnożółty | 3-3,5 | 5,5 | hydrotermalny, ekshalacje, osadowy | Wezuwiusz, Czechy, Hiszpania, Pensylwania | Nowa Ruda | ||||
galeny | 42 | Galena | PbS | regularny | ołowianoszary | 2,5 | 7,6 | hydrotermalny, osadowy | Irlandia, Missisipi, Maroko, Harz, G.Kruszcowe | Olkusz, Bolesław, Trzebinia, Bytom, G.Świętokrzyskie | ruda ołowiu | ||
sfalerytu | 43 | Sfaleryt | (Zn,Fe)S | regularny | bezbarwny, brązowy | 3,5-4 | 4 | hydrotermalny, osadowy | Irlandia, Missisipi, Maroko, Harz, G.Kruszcowe | Olkusz, Bolesław, Trzebinia, Bytom, G.Świętokrzyskie | ruda cynku | ||
wurtzytu | 44 | Wurtzyt | ZnS | heksagonalny | brunatny | 3,5-4 | 4 | hydrotermalny, osadowy | Badenia, Tracja, Węgry, Pensylwania, Boliwia | ||||
45 | Greenockit | CdS | heksagonalny | żółty | 3-3,5 | 4,9 | hytrotermalny, wietrzeniowy | Namibia (Tsumeb), Szkocja, Frankonia | Rejon Śląsko-Krakowski | ruda kadmu | |||
46 | Cynober | HgS | trygonalny | czerwony | 2-2,5 | 8 | hydrotermalny | Kalifornia, Peru, Toskania, Meksyk, Chiny, Japonia, Algeria,Huancavelica | Bieszczady, Pieniny | ruda rtęci | |||
antymonitu | 47 | Antymonit | rombowy | ołowianoszary | 2 | 4,6 | utwory epitermalne | Czechy, Owernia, Rumunia, Chiny, Boliwia | ruda antymonu, plastyczny | ||||
48 | Bizmutynit | rombowy | jasnoszary | 2 | 7 | utwory epitermalne | Rumunia, Kornwalia, Meksyk, Kalifornia, dakota, Boliwia, Peru | Szklarska Poręba\ | ruda bizmutu | ||||
49 | Molibdenit | heksagonalny,trygonalny | ołowianoszary | 2 | 7 | granity, pegmatyty, utwory hipotermalne | G.Kruszcowe, Harz, Szwajcaria, Kaukaz | Szklarska Poręba, Strzegom | ruda molibdenu | ||||
50 | Realgar | AsS | jednoskośny | czerwony | 1,5-2 | 3,5 | utwory epi- i teletermalne, ekshalacje | Szawajcaria, Macedonia, Siedmiogród, USA, Chiny | ruda arsenu | ||||
51 | Aurypigment | jednoskośny | żółty | 1,5-2 | 3,5 | utwory epi- i teletermalne, ekshalacje | Harz, Szwajcaria, Macedonia, Siedmiogród, Włochy, USA, Peru | ruda arsenu | |||||
selenki | galeny | 52 | Clausthalit | PbSe | regularny | ołowianoszary | 2,5-3 | 8 | utwory epitermalne | Niemcy, Argentyna, Boliwia, Szwecja | |||
siarkosole arsenowe | 53 | Proustyt | trygonalny | ciemnoczerwony | 2-2,5 | 5,6 | utwory mezo- i epitermalne, osadowy | G.Kruszcowe, Harz, Guanajuato, Chile, Peru, Boliwia | |||||
54 | Enargit | rombowy | żelazistoczaeny | 3 | 4,5 | utwory hipo- i mezotermalne | g.Kruszcowe, Harz, Namibia, Chile, Peru, Montana | Miedzianka Sudecka | kruszec miedzi | ||||
55 | Jordanit | jednoskośny | ołowianoszary | 3 | 6 | utwory mezo- i epitermalne, osadowy | Szwajcaria, Niemcy, Transylwania, Japonia | Bytom | |||||
56 | Gratonit | trygonalny | ciemnoszary z fioletowym odcieniem | 2,5 | 6 | utwory mezo- i epitermalne, osadowy | szwajacaria, Peru | Bytom | |||||
siarkosole antymonowe | 57 | Pirargyryt | trgonalny | ciemnoczerwony | 2,5 | 6 | utwory mezo- i epitermalne, osadowy | G.Kruszcowe, Harz, Hiszpania, Guanajuato, Chile, Peru, Boliwia | kruszec srebra | ||||
58 | Bournonit | rombowy | szary, czarny | 2,5-3 | 6 | utwory mezotermalne | G.Kruszcowe, Harz, Austria, Czechy, Słowenia, Kornawalia, Rosja, Boliwia | Boguszów | kruszec miedzi | ||||
siarkosole bizmutowe | 59 | Emplektyt | rombowy | cynowobiały | 2 | 6,5 | utwory mezo- i epitermalne | Norwegia, Rosja, Peru, Chile | Kletno, Szklarska Poręba, G.Izerskie | ||||
60 | Bohdanowiczyt | trygonalny | szary | 3 | 8 | utwory mezo- i epitermalne | Szwajcaria, Japonia, Australia | Kletno | |||||
siarkosole antymonowo-arsenowe | 61 | Tetraedryt/tennantyt | regularny | szary, czarny | 3,0-4,0 | 5 | utwory mezotermalne, osadowe | G.Kruszcowe, Harz, USA,Namibia, Kongo | LGOM, Miedzianka Sudecka | kruszec miedzi | |||
halogenki | fluorki i pokrewne-grupa halitu | 62 | Villiaumit | regularny | czerwony | 2-2,5 | 2,79 | pegmatyty alkaliczne | kukiswumczorr,Chibiny, Kola(Rosja),Mt.St. Hillaaire,Quebec(kanada) |
||||
63 | Fluoryt | regularny | bezbarwny,zabarwiony | 4 | 3,18 | utwory hydrotermalne i osadowe | G. Kruszcowe (niemcy, Austria, Hiszpania),Ilinois, Ohio, Arkansas (Usa) | Kletno, Strzegom, G. Izerskie | surowiec fluoru | ||||
64 | Sellait | tetragonalny | bezbarwny,zabarwiony | 4 | 3,15 | utwory hydrotermalne i ewaporaty | Les Allues, Savoie (Francja), Emmelberg, G. Eifel (Niemcy), Schwarzwald (Niemcy), Wezuwiusz (Włochy), Carrara (Włochy), Mt. Bischoff (Tasmania), Brumado, Bahia (Brazylia) |
||||||
65 | kryptohalit | regularny | bezbarwny, zabarwiony | 2,5 | 2 | ekshalacje wulkaniczne, pożary kopalń i hałd | Monte Somma (Włochy), Kladno (Czechy), Kopalnia Clara, Schwarzwald (Niemcy), Shamokin, Pennsylvania (USA), Barari, W. Bengal (Indie) | ||||||
66 | kryolit | jednoskośny | bezbarwny, zabarwiony | 2,5 | 2,97 | pegmatyty alkaliczne, grejzeny | Zach. Grenlandia, Kolorado, Ural, Nigeria, Pireneje | topnik tlenku glinu | |||||
chlorki i pokrewne | 67 | Chlorargyryt | Ag Cl | regularny | bezbarwny, ciemnieje na świetle | 1,5-2 plastyczny | 5,5-6 | strefa wietrzenia | G. Kruszcowe, Harz, Nevada, Utah, Meksyk Chile (zwł. Pustynia Atacama), Nowa Południowa Walia, Kazachstan, Uzbekistan |
podrzędny składnik rud srebra | |||
68 | Kalomel rodzimy | tetragonalny | bezbarwny , ciemnieje na świetle | 1,5 | 7,15 | strefa wietrzenia | Palatynat, Hiszpania, Serbia, Teksas, Kalifornia, Meksyk | ||||||
69 | Halit | NaCl | regularny | bezbarwny, zabarwiony | 2 | 2,17 | ewaporaty, ekshalacje wulkaniczne | Magdeburg, Alzacja, Kazachstan, Turcja, Iran, Utah, Kalifornia, Morze Martwe | Podkarpacie , Kujawy | Surowiec chemiczny, spożywczy, składnik leków, środek odlodzeniowy | |||
70 | Sylwin | KCl | regularny | bezbarwny, zabarwiony | 2 | 1,97-1,99 | ewaporaty, ekshalacje wulkaniczne | Magdeburg, Alzacja, Kazachstan, Turcja, Iran, Utah, Kalifornia | Kujawy | surowiec chemiczny, do produkcji nawozów i leków | |||
71 | Salmiak rodzimy | regularny | bezbarwny,zabarwiony | 1,0-2,0 | 1,53 | ekshalacje wulkaniczne, pożary kopalń i hałd | Saara, Zagłębie Ruhry, Wezuwiusz, Etna, Hekla, Hawaje, Kalifornia, Chile, Peru | Górny i Dolny Śląsk | |||||
72 | Bischofit | jednoskosny | bezbarwny, zabarwiony | 1,0-2,0 | 1,6 | ewaporaty | Magdeburg, Hesja, Saksonia-Anhalt |
Kujawy | składnik surowców magnezowych | ||||
73 | Carnallit | rombowy | bezbarwny, zabarwiony | 2,5 | 1,6 | ewaporaty | Magdeburg, Hesja, Saksonia-Anhalt |
Kujawy | Surowiec magnezowy | ||||
74 | Atacamit | rombowy | zielony | 3-3,5 | 3,8 | strefa wietrzenia kruszców | rdynia, Wezuwiusz, Kazachstan, Namibia, Kalifornia, Arizona, Baja California, Peru, Chile (Atacama), S. Australia |
||||||
tlenki i wodorotlenki- Tlenki Proste | 75 | Lód | heksagonalny | bezbarwny, biały | 1,5 zmienna | 0,917 | Hipergeniczne niskich temperatur | cała kula ziemska, inne planety, atmosfera | magazynowanie wody | ||||
76 | Kupryt | regularny | czerwony | 3,5-4 | 6,14 | strefa wietrzenia kruszców | SaChessy (Francja), Redruth i Liskeard (Anglia), Bisbee (Arizona), Corocoro (Boliwia), Onganja (Namibia) |
Kruszec miedzi, zadko kamien jubilerski | |||||
peryklazu | 77 | Peryklaz | regularny | bezbarwny, zabarwiony | 5,5-6 | 3,56 | metamorfizm kontaktowy wysokich temperatur | Turyngia, Wezuwiausz, Serifos | Podzamek (Kotlina Kłodzka) | ||||
grupa korundu | 78 | Korund | trygonalny | bezbarwny, zabarwiony | 9 | 4 | sjenity, pegnatyty,skarny, aluwia | Sri Lanka, Mogok – Birma, Kaszmir, Afganistan, Madagaskar, Tanzania, Naksos, Samos, Izmir; |
Wilcza Poręba, G. Izerskie | materiał ścierny, biżuteria | Odmiany zabarwione :Rubin (czerwony), szafir(niebieski), szafir orientalny(Fioletowy), leukoszafir | ||
79 | Hematyt | Trygonalny | stalowoszara- rysa wisniowa | 5,0-6,0 | 5,26 | utwory magmowe, metamorficzne,hydrotermalne, osadowe | Jaspility: J. Górne, Quebec, Wenezuela, Brazylia, Angola, Ukraina; Rudki, Binnental, Elba | ruda żelaza, kamień jubilerski, materiał polerski,pigment | „Szklane głowy”, róże hematytowe (żelazne), śmietana hematytowa | ||||
grupa rutylu | 80 | rutyl | tetragonalny | czarny,czerwony,żółty | 6-6,5 | 4,23 | utwory magmowe, metamorficzne, hydrotermalne, może gromadzic się w piaskach | Alpy, Graves Mt. (Georgia), Norwegia, Meksyk, Brazylia | ruda tytanu, kamiwń jubilerski | ||||
81 | Piroluzyt | tetragonalny | ciemnoszary, czarny, rysa czarna | (2)-6,5 | 5 | utwory osadowe, wietrzeniowe | Bawaria, Czechy, Kornwalia, Gruzja (Cziatura), Indie (Dekan), Brazylia, Afryka Południowa |
||||||
82 | kasyteryt | tetragonalny | bezbarwny,zabarwiony | 6,0-7,0 | 6,99 | pegmatyty, utwory hydrotermalne, utwory okruchowe | G, Kruszcowe, Kornwalia, Malezja, Wietnam, Laos, Sumatra, Zabajkale, Boliwia | G. Izerskie | Ruda cyny | Drewno cynowe | |||
83 | Anataz | tetragonalny | bezbarwny, zabarwiony | 5,5-6 | 3,99 | utwory metamorficzne, hydrotermalne i osadowe | Binnental, Tavetschtal (Szwajcaria), Val Devero (Włochy), Gunnison (Colorado), RPA, Brazylia, Ural |
Hala Izerska | |||||
84 | Brookit | rombowy | brunatny , czarny | 5,5-6 | 4,14 | utwory hydrotermalne, metamorficzne | Bourg d’Oisans (Francja), Grisons i Uri (Szwajcaria), Tyrol (Austria), Piatta Grande (Włochy), Magnet Cove (Arkansas), Ural, Brazylia | ||||||
85 | Uraninit | regularny | czarny | 5,0-6,0 | 3,9 | utwory hydrotermalne, osadowe, pegmatyty | Jachymov (Czechy), Ontario, Witwatersrand (RPA), Portugalia, Francja |
Kowary, Kletno | ruda uranu i radu | Inne nazwy:Smółka uranowa, pechblenda, blenda smolista |
|||
Tlenki i wodorotlenki-tlenki złożone | Ilmenitu | 86 | ilmenit | trygonalny | czarny | 5,0-6,0 | 4,72 | skały magmowe, pegmatyty | Kragerö (Norwegia), Orange i Warwick (N. York), Indie, Brazylia, Ural |
masyw Suwalski | główna ruda tytanu | ||
perowskitu | 87 | perowskit | rombowy, tetragonalny (pseudoregularny) | żółty, brunatny, czarny | 5,5 | 4,01 | skały magmowe alkaliczne i metamorficzne, pegmatyty | Alnö Szwecja, Oka (Kanada), Magnet Cove (Arkansas), Ural, |
karpaty | ruda pierwiastków ziem rzadkich | |||
spineli | 88 | spinel właściwy | regularny | czerwony, brunatny , zielony | 7,5-8 | 3,56 | zasadowe skały magmowe, pegmatyty, skarny | Indie, Afganistan, Pakistan, Tajlandia, Madagaskar, Cejlon, Monte Somma (Włochy), USA | kamień jubilerski, materiał ścierny | ||||
89 | magnetyt | regularny | żelazistoczarny | 5,5-6 | 5,71 | skały magmowe, metamorficzne, hydrotermalne , okruchowe, skarny, pegmatyty | Kiruna(Szwecja), Ural, Transvaal | Kowary, Kletno, Szklarska Poręba, NE Polska, | ruda żelaza | magnetyczny | |||
90 | chromit | regularny | czarny z brunatnym odcieniem | 5,5 | 4,7 | ultrabazyty, skały okruchowe | Styria, Serbia, Albania, Turcja, Cypr, Transvaal, Ural, Ałtaj, Kalifornia, Oregon, Nowa Zelandia |
Tąpadła, Grochowa (Dolny Śląsk) |
ruda chromu, materiał ognioodporny | ||||
91 | Hausmannit | tetragonalny | brunatnoczarny | 5,5 | 4,84 | skały metamorficzne (skarny) | Harz, Las Turyński, Szwajcaria, Szwecja, Bułgaria, Ural, Nevada, Brazylia, Indie |
ruda manganu | |||||
92 | Chryzoberyl | rombowy | żółty, różnie zabarwiony | 8,5 | 3,75 | pegmatyty, łupki metamorficzne | Szwecja, Ural, Zimbabwe, Cejlon, Birma, Connecticut, Brazylia, Tasmania |
kamien jubilerski | |||||
Kryptomelanu | 93 | kryptomelan | jednoskośny, tetragonalny | szcary, czarny | 6,0-6,5 | 4,3 | epitermalny, wietrzeniowy | Np.. Stanisławów w G. Kaczawskich | ruda manganu | Czernie manganowe, wad |
|||
94 | Hollandyt | jednoskośny | szcary, czarny | 6 | 4,95 | epitermalny, wietrzeniowy | Np.. Stanisławów w G. Kaczawskich | ruda manganu | |||||
tlenki i wodorotlenki- wodorotlenki | diasporu | 95 | diaspor | rombowy | bezbarwny, zabarwiony | 6,5-7 | 3,4 | epitermalny, hipergeniczny | Chester (Massachusetts), Naxos, Mramorskoje (Ural), Campolongi (Szwajcaria); boksyt: Francja, Węgry, USA, Kanada, Włochy |
ruda glinu | boksyt | ||
96 | goethyt | rombowy | brunatny, żółty | 5,0-5,5 | 4,28 | epitermalny, hipergeniczny | pospolity | ruda żelaza | |||||
97 | limonit | ruda darniowa,, łąkowa, bagienna | |||||||||||
98 | boehmit | rombowy | biały , szary | 3,5-4 | 3,03 | hipergeniczny | Francja, Chorwacja, Węgry, Ural, Kalifornia, Georgia, Jamajka, Surinam, Indonezja |
ruda glinu w boksycie | |||||
99 | lepidokrokit | rombowy | brunatny, czerwony | 5 | 4,09 | epitermalny, hipergeniczny | Siegerland, Karyntia, Lotaryngia, Attyka, Krym, Meksyk, Brazylia, Japonia |
Stanisławów i Jawor (Dolny Śląsk) |
|||||
100 | manganit | jednoskośny | czarny, czarnoszary | 4 | 4,33 | epitermalny, hipergeniczny | Harz, Kornwalia, Ukraina, Sardynia, Kalifornia, Indie | Stanisławów (Dolny Śląsk), Tatry, Tarnowskie Góry | ruda manganu | ||||
101 | brucyt | trygonalny | biały, zabarwiony | 2,5 | 2,39 | epitermalny, hipergeniczny | Styria, Trydent, Szwecja, Quebec, Kalifornia, Nevada, Ural, Turcja |
Tąpadła (Dolny Śląsk) | |||||
102 | gibbsyt | jednoskosny | 2,5-3 | 2,4 | epitermalny, hipergeniczny | Vogelsberg, pd. Francja, Węgry, Gwinea, Jamajka, Kalifornia, Arizona, Australia Północna |
ruda glinu w boksycie | ||||||
sole kwasów tlenowych- Borany | 103 | sassolin | trójskosny | biały | 1 | 1,48 | ekshalacje wulkaniczne, gorące źródła | Toskania, Wezuwiusz, Kamczatka, Ladakh (Indie), Kalifornia, Nevada | |||||
grupowe i pierścieniowe | 104 | boraks rodzimy | jednoskosny | bezbarwny, biały | 2,0-2,5 | 1,71 | ewaporaty | Nevada, Tybet, Kaszmir, Kazachstan Iran, Chile |
źródło boru | ||||
105 | Ulexyt | trójskośny | bezbarwny | 2,5 | 1,96 | ewaporaty | Nevada, Tybet, Kaszmir, Kazachstan Iran, Chile |
Włókniste kryształy ulexytu działają jak światłowód i przenoszą obraz- kamień telewizyjny |
|||||
łańcuchowe | 106 | colemanit | trójskośny | bezbarwny | 4,5 | 2,42 | ewaporaty | Dolina Śmierci (Kalifornia), Chile, Argentyna, Bigadic (Anatolia), Kazachstan |
źródło boru | ||||
przestrzenne-g. Boracytu | 107 | boracyt | rombowy | bezbarwny,biały, żółty, zielony | 7-7,5 | 2,95-3,1 | ewaporaty | Strassfurt, Lüneburg, Aislaby (Yorkshire, Anglia) | kłodawa | ||||
sole kwasów tlenowych-Węglanybezwodne | kalcytu | 108 | kalcyt | trygonalny | bezbarwny, zabarwiony | 3 | 2,96 | magmowy, metamorficzny, hydrotermalny,osadowy(biogeniczny) | pospolity | Surowiec budowlany, przemysłu cementowego, chemicznego, nawozów mineralnych, optycznego, wyrób przedmiotów ozdobnych, surowiec rzeźbiarski |
|||
109 | magnezyt | trygonalny | bezbarwny, zabarwiony | 3,5-4 | 2 | hydrotermalny, osadowy | pospolity | Surowiec ognioodporny, przemysłu chemicznego, nawozów mineralnych, ruda magnezu | |||||
110 | syderyt | trygonalny | biały, żółty, brunatny | 4 | 3,96 | metasomatyczny, hydrotermalny,osadowy | Styria, Karyntia, Harz | Częstochowa, Łęczyca, Karpaty | ruda żelaza | ||||
111 | rodochrozyt | trygonalny | różowy, czerwony | 3,5-4 | 3,7 | metasomatyczny, hydrotermalny,osadowy | , Harz, Huelva (Hiszpania), San Luis (Argentyna), Kalahari |
Tatry, Kapnik | ruda manganu, kamień ozdobny | ||||
aragonitu | 112 | aragonit | rombowy | bezbarwny, zabarwiony | 3,5-4 | 2,95 | hydrotermalny, osadowy (biogeniczny) | Eifel, Erzberg (Styria), Molina (Aragonia), Karlovy Vary, Sycylia |
Dolny Śląsk | przechodzi w kalcyt | |||
113 | strointianit | rombowy | |||||||||||
114 | witeryt | rombowy | |||||||||||
115 | cerusyt | rombowy | |||||||||||
dolomitu | 116 | dolomit | |||||||||||
117 | ankeryt | ||||||||||||
118 | kutnahoryt | ||||||||||||
119 | azuryt | ||||||||||||
120 | malachit | ||||||||||||
sole kwasów tlenowych-siarczany | 121 | anhydryt | |||||||||||
122 | baryt | ||||||||||||
123 | gips | ||||||||||||
124 | polihalit | ||||||||||||
125 | epsonit | ||||||||||||
126 | ałunit | ||||||||||||
127 | jarosyt | ||||||||||||
sole kwasów tlenowych-chromiany | 128 | krokoit | |||||||||||
sole kwasów tlenowych-wolframiany | 129 | huebneryt | |||||||||||
130 | ferberyt | ||||||||||||
131 | scheelit | ||||||||||||
sole kwasów tlenowych-fosforany | 132 | monacyt | |||||||||||
133 | waryscyt | ||||||||||||
134 | turkus | ||||||||||||
135 | apatyt | ||||||||||||
sole kwasów tlenowych-krzemiany | wyspowe | 136 | granaty | ||||||||||
137 | grossular | ||||||||||||
138 | oliwiny | ||||||||||||
139 | andaluzyt | ||||||||||||
140 | cyrkon | ||||||||||||
141 | staurolit | ||||||||||||
142 | cjanit | ||||||||||||
143 | tytanit | ||||||||||||
144 | topaz | ||||||||||||
grupowe | 145 | wezuwian | |||||||||||
146 | epidot | ||||||||||||
147 | hemimorfit | ||||||||||||
pierścieniowe | 148 | beryl | |||||||||||
149 | turmalin | ||||||||||||
150 | dioptaz | ||||||||||||
łańcuchowe | 151 | diopsyd | |||||||||||
152 | egiryn | ||||||||||||
153 | augit | ||||||||||||
154 | rodonit | ||||||||||||
wstęgowe | 155 | hormblenda | |||||||||||
156 | aktynolit | ||||||||||||
warstwowe | 157 | kaolinit | |||||||||||
158 | montrmorylonit | ||||||||||||
159 | chloryt | ||||||||||||
160 | łyszczyki | ||||||||||||
161 | chryzotyl | ||||||||||||
162 | antygoryt | ||||||||||||
163 | appofylit | ||||||||||||
164 | biotyt | ||||||||||||
165 | muskowit | ||||||||||||
przestrzenne | 166 | lazuryt | |||||||||||
167 | zeolity | ||||||||||||
168 | kwarc | ||||||||||||
169 | ortoklaz | ||||||||||||
170 | mikroklin | ||||||||||||
171 | albit | ||||||||||||
172 | oligoklaz | ||||||||||||
173 | andezyt | ||||||||||||
174 | leucyt | ||||||||||||
175 | labrador | ||||||||||||
176 | |||||||||||||
177 | |||||||||||||
178 | |||||||||||||
179 | |||||||||||||
180 | |||||||||||||
181 | |||||||||||||
182 | |||||||||||||
183 | |||||||||||||
184 | |||||||||||||
185 | |||||||||||||
186 | |||||||||||||
187 | |||||||||||||
188 | |||||||||||||
189 | |||||||||||||
190 | |||||||||||||
191 | |||||||||||||
192 | |||||||||||||
193 | |||||||||||||
194 | |||||||||||||
195 | |||||||||||||
196 | |||||||||||||
197 | |||||||||||||
198 | |||||||||||||
199 | |||||||||||||
200 | |||||||||||||
201 | |||||||||||||
202 | |||||||||||||
203 | |||||||||||||
204 | |||||||||||||
205 | |||||||||||||
206 | |||||||||||||
207 | |||||||||||||
208 | |||||||||||||
209 | |||||||||||||
210 | |||||||||||||
211 | |||||||||||||
212 | |||||||||||||
213 | |||||||||||||
214 | |||||||||||||
215 | |||||||||||||
216 | |||||||||||||
217 | |||||||||||||
218 | |||||||||||||
219 | |||||||||||||
220 | |||||||||||||
221 | |||||||||||||
222 | |||||||||||||
223 | |||||||||||||
224 | |||||||||||||
225 | |||||||||||||
226 | |||||||||||||
227 | |||||||||||||
228 | |||||||||||||
229 | |||||||||||||
230 | |||||||||||||
231 | |||||||||||||
232 | |||||||||||||
233 | |||||||||||||
234 | |||||||||||||
235 | |||||||||||||
236 | |||||||||||||
237 | |||||||||||||
238 | |||||||||||||
239 | |||||||||||||
240 | |||||||||||||
241 | |||||||||||||
242 | |||||||||||||
243 | |||||||||||||
244 | |||||||||||||
245 | |||||||||||||
246 | |||||||||||||
247 | |||||||||||||
248 | |||||||||||||
249 | |||||||||||||
250 | |||||||||||||
251 | |||||||||||||
252 | |||||||||||||
253 | |||||||||||||
254 | |||||||||||||
255 | |||||||||||||
256 | |||||||||||||
257 | |||||||||||||
258 | |||||||||||||
259 | |||||||||||||
260 | |||||||||||||
261 | |||||||||||||
262 | |||||||||||||
263 | |||||||||||||
264 | |||||||||||||
265 | |||||||||||||
266 | |||||||||||||
267 | |||||||||||||
268 | |||||||||||||
269 | |||||||||||||
270 | |||||||||||||
271 | |||||||||||||
272 | |||||||||||||
273 | |||||||||||||
274 | |||||||||||||
275 | |||||||||||||
276 | |||||||||||||
277 | |||||||||||||
278 | |||||||||||||
279 | |||||||||||||
280 | |||||||||||||
281 | |||||||||||||
282 | |||||||||||||
283 | |||||||||||||
284 | |||||||||||||
285 | |||||||||||||
286 | |||||||||||||
287 | |||||||||||||
288 | |||||||||||||
289 | |||||||||||||
290 | |||||||||||||
291 | |||||||||||||
292 | |||||||||||||
293 | |||||||||||||
294 | |||||||||||||
295 | |||||||||||||
296 | |||||||||||||
297 | |||||||||||||
298 | |||||||||||||
299 | |||||||||||||
300 | |||||||||||||
301 | |||||||||||||
302 | |||||||||||||
303 | |||||||||||||
304 | |||||||||||||
305 | |||||||||||||
306 | |||||||||||||
307 | |||||||||||||
308 | |||||||||||||
309 | |||||||||||||
310 | |||||||||||||
311 | |||||||||||||
312 | |||||||||||||
313 | |||||||||||||
314 | |||||||||||||
315 | |||||||||||||
316 | |||||||||||||
317 | |||||||||||||
318 | |||||||||||||
319 | |||||||||||||
320 | |||||||||||||
321 | |||||||||||||
322 | |||||||||||||
323 | |||||||||||||
324 | |||||||||||||
325 | |||||||||||||
326 | |||||||||||||
327 | |||||||||||||
328 | |||||||||||||
329 | |||||||||||||
330 | |||||||||||||
331 | |||||||||||||
332 | |||||||||||||
333 | |||||||||||||
334 | |||||||||||||
335 | |||||||||||||
336 | |||||||||||||
337 | |||||||||||||
338 | |||||||||||||
339 | |||||||||||||
340 | |||||||||||||
341 | |||||||||||||
342 | |||||||||||||
343 | |||||||||||||
344 | |||||||||||||
345 | |||||||||||||
346 | |||||||||||||
347 | |||||||||||||
348 | |||||||||||||
349 | |||||||||||||
350 | |||||||||||||
351 | |||||||||||||
352 | |||||||||||||
353 | |||||||||||||
354 | |||||||||||||
355 | |||||||||||||
356 | |||||||||||||
357 | |||||||||||||
358 | |||||||||||||
359 | |||||||||||||
360 | |||||||||||||
361 | |||||||||||||
362 | |||||||||||||
363 | |||||||||||||
364 | |||||||||||||
365 | |||||||||||||
366 | |||||||||||||
367 | |||||||||||||
368 | |||||||||||||
369 | |||||||||||||
370 | |||||||||||||
371 | |||||||||||||
372 | |||||||||||||
373 | |||||||||||||
374 | |||||||||||||
375 | |||||||||||||
376 | |||||||||||||
377 | |||||||||||||
378 | |||||||||||||
379 | |||||||||||||
380 | |||||||||||||
381 | |||||||||||||
382 | |||||||||||||
383 |