Wykład 10

Moniezjozy przeżuwaczy

Anoplocefalozy koni

Moniesia spp.

• Moniesia expansa

• Moniesia banedeni

• Moniesia alba

• Moniesia autumnala

Moniesia expansa:

• dł .1-5 m

• szer. ok 1,5 cm

• skolex z przyssawkami mającymi szczelinowate otwory

• barwa strobili – początek biały, ogon żółty

• wszystkie człony strobili szersze niż dłuższe

• otwory płciowe na obu krawędziach w przedniej części członu

• jajnik kształtu rogalika

• pierścieniowate gruczoły międyczłonowe – rozrzucone

• jajo- trójkątne lub kuliste

Moniezja benedeni

• dł 0,5 m – 4 m

• szer ok 1,5 cm

• skolex czworoboczny z przyssawkami

• barwa strobili żółta

• otwory płciowe przed środkiem bocznych krawędzi członów

• gruczoły międzyczłonowe w jednym oaśmie na tylnych krawędziach członów

• jajo kwadratowe, romboidalne

• strobila rośnie do 20 dni powoli, później po 8-12 cm na dobę

• pasożyty małych i dużych przeżuwaczy (owce, bydło)

umiejscowienie: zasiedlają głównie jelita cienkie

15 różnic znać!

rozwój:

• z udziałem ż.p – mechowce w organizmie którego znajduje się larwa – cysticerkoid, wielkość 160-200 um

• występuje w jamie ciała mechowca

• pojawia się średnio po 90-95 dniach (51-114 dniach) rozwoju u żywiciela pośredniego

• u jednego mechowca może znajdować się do 13 cysticerkoidów średnio 1-3 cysticerkoidy

• zarażenie następuje poprzed pobieranie z trawą lub wodą mechowców zarażonych larwami Moniesia spp ma to miejsce na: pastwisku, drogach przepędzania zwierząt, wybiegach i okólnikach dla zwierząt

• siano w zasadzie wolne jest od inwazyjnych form moniezji

• pod wpływem soków trawiennych mechowce są trawione

• wydostają się cysticerkoidy i przytwierdzają się do błoy śluzowej j. Cienkiego i rosną

• M. expansa do dojrzałości plciowej dochodzi po 30-40 dniach, a M. benedeni po 47-50 dniach

• przez pierwsze 15 dni człony rosną bardzo wolno i osiągają łączną długość strobili 30-40 cm

• po 15-20 dniach rosną bardzo szybko 8012 czł na dobę

• masa tasiemca w tym czasie może osiągnąć ciężar 130 g

wrażliwość:

• najwrażliwsze na inwazję M. expansa są jagnięta do 3 miesięcy a na M. benedeni 5-7 miesięcy

• zwykle inwazja M, expansa występuje w pierwszej połowie lata a M. benedeni jesienią lub w drugiej połowie lata

• dorosłe owce i starsza młodzież jest odropna na iwazję

• u jednej owcy stwierdzono do 672 egzemplarzy M. expansa i 316 M . benedeni

• średnio w warunkach hodowlanych Polski znajdujemy 2-3 osobniki Moniesa spp

• po dojściu do dojrzałości płciowej Moniesia spp wydala człony przez 20-40 dni

• mechanizmy odporności powodują, że długość życia moniezji u żywiciela wynosi 50-90 dni, w skrajnych przypadkach 210

straty ekonomiczne:

• u jagniąt i cielat duże

• upadki

• zmniejszenie masy ciała

• słaby wzrost

• większe zużycie paszy podczas tuczu

epizootiologia

• w otaczającym nas środowisku znajduje się bardzo duża liczba mechowców

• tylko część to żywiciele pośredni Moniesia spp

• mechowce żyją w wilgotnej glebie, przechodzą na źdzbła trawy

• rozwój mechowca trwa około 97 dni, a żyje do 2 lat

• mechowce żywią się sporami grzybów, pleśniami, glonami, zbutwiałymi cząstkami roślin i jajami pasożytów

zagęszczenie mechowców:

• 70-80 tys na m^2 przy dużej wilgotności

• 20-25 tys średnio na m^2

wędrówki mechowców

• pionowe po trawiennych

• poziome

• mogą być przenoszone przez owady

• w klimacie umiarkowanym żyje około 60 gat mechowców, które mogą być żywicielami pośrednimi moniezji

• te same gatunki mogą być żywicielami dla M expansa i benedeni

Przeżywalność jaj Moniesia spp w środowisku:

• jajo posiada 3 osłonki:

  a) zewnętrzna - twarda białkowa, przeźroczysta, przepuszcza wodę, trudno rozpuszcza się w sokach jelita

  b) środkowa – lipidowa, gruba, ma ziarnistą budowę

  c) wewnętrzna – łóknista

• wewnątrz znajduje się płyn – materiał zapasowy oraz zarodek – onkosfera i aparat gruszkowatym

• w temp 12-14*C i odpowiedniej wilgotności jaj może być inwazyjne przez 4 miesiące

• temp 50*C – zabija je w przeciągu 1 minuty

• pogoda jaka występuje latem prowadzi do zabicia około 64% jaj w środowisku

• występuje sezonowa i wiekowa dynamika inwazji Moniesia spp.

• Owce zarażają się po wyjściu na pastwisko

• po 30 dniach od zarażenia są już człony w kale

przebieg choroby:

• M. expansa występowanie: czerwiec-wrzesień, szczyt w lipcu

• M. benedeni – wrzesień grudzień, szczyt listopad

patogeneza:

• działanie mechaniczne

• drażenienie błony śluzowej j. Cienkich

• utrudnianie przesuwania się pokarmu

• zamykanie czopowanie światła

• zaburzenia w trawieniu

• działanie toksyczne i alergiczne

postacie choroby

a) cieżkotoksyczna

• po 10-15 dniach od zauważenia cżłonów w kale zwierzęta są:

  - są słabe

  - mają chwiejny chód

  - nie jedzą

  - często leżą

  - ka miękki – biegunka, śluz w kale, nawet krew

  - anemia

  - obrzęki zastoinowe na przedpiersiu i kończynach

  - odwodnienie i śmierć

b) lekkotoksyczna

• przebieg podobny do poprzedniej postaci

• występuje u owiec dobrze utrzymanych prawidłowo żywionych

• może dochodzić do autointoksykacji

c) zaparciowa

• tasiemce zaczopowują światło jelita

• pojwiają się kolki, wzdęcia

• zwierzęta nie pobierają pokarmu

• giną z powodu autointoksykacji

d) nerwowa

• skurcze mięsni szyi

• skręcenie głowy

• chodzenie w kółko

• opieranie głową o ścianę lub przegrodę

• owce giną po 1-2 godzinach od zauważenia objawów

Zmiany anatomopatologiczne:

• stan zapalny jelit,

• wybroczyny

• dużo śluzu w jelitach

Rozpoznanie:

• wywiad – ocenia środowiska i pory roku

• bbadanie kału – metoda flokacji i dekantacji

• sekcja

Różnicowanie jaj

• Thysaniezia – jajo posiada ponad 3 warstwy

• Avitellina – osłonk jaja jednowarstwowa

• Stilesia – dwie warstwy w osłonce

u tych tasiemców jest jeden komplet narządów rozrodczych

brak gruczołów międzyczłonowych i brak aparatu gruszkowego

Leczenie:

Niclosanid 75-90 mg/kg m.c.

Praziquantel 5 mg/kg m.c

Albandazol 7,5 mg/kg m.c

Mebendazol 15-20 mg/kg mc

Oxfendazol 5 mg/kg m.c

Profilaktyka

bardzo trudna ponieważ na pastwisku przez okres kilku lat pozostają zarażone mechowce

zaorywanie pastwisk i zasiewanie nowej trawy

Profilaktyka terapeutyczna

leczenie przed wypędem owiec na pastwisko

i po spędzeniu z pastwisk do owczarni

Anoplocefallidozy koni

Anoplocephalia magna

• dł 35-80 cm, śred 50 cm

• skolex duży czworoboczny z 4 przyssawkami

• człony krótkie i szerokie z jednostronnymi otworami płciowymi

• ostatnie człony węzsze i płaskie

• jajo z ap. gruszkowatym słabo rozwinietym o krótkich rogach

ż.o: koń, osioł, zebra

umiejscowienie:

• tylny odcinek j. Cienkiego, żołądek

rozwój:

• żywiciel pośredni – mechowce

• u nich cysticerkoid (cerkocysta), który rozwija się z jamie ciała ok. 5 miesięcy

Anoplocephala perfoliata

• dł 1-8 cm

• skolex duży z 2 przyssawkami + płatowaty wyrostek

• otwory płciowe jednostronne

• jajnik zajmuje prawie całą szerokość członu

• jajo z dobrze rozwiniętym aparatem gruszkowatym o długich rogach

ż.o: koń, osioł, muł

umiejscowienie: jelito kręte, ślepe, okrężnica

Paranoplocephala mamillana (Anoplocephala mamillana)

• długość do 5 cm

• skolex drobnyz przyssawkami posiadającymi szczelinowate otwory

• otwory płciowe jednostronne

• jajo ma ap. gruszkowaty z długimi rogami

ż.o: koń, muł gryzonie

umiejscowienie: jelito cienkie

ż.p: mechowce (pajęczaki glebowe Orbatidae – objawy to morzysko (zaczopowanie jelit)

tasiemce nieuzbrojone, zaopatrzone w sferyczne silne przyssawki

biologia: cysticerkoid tworzy się w żywicielu pośrednim po 140-150 dniach

okres prepatentny: trwa 1,5 -2 miesięcy

epizootiologia:

• szeroko rozprzestrzenione

• słabo rozpoznane

• najczęściej zapadają na tę chorobę konie od 0,5 do 2 -3 lat

• żródłem zakażenia są mechowce, które dostają się do organizmu z trawą

Stwierdzono, że inwazja:

• A magna występuje pod koniec lata jesienią

• P mamillana koniec lata i początek jesieni

• A perfoliata występuje najrzadziej a jeśli występuje to to E. I utrzymuje się cały rok na wyrównanym poziomie

Patogeneza:

• działanie mechaniczne – zatkanie światła jelita, perforacja

• toksyczne

• alergiczne

Objawy:

• przy dużej inwazji dochodzi do zapalenia jelita i kolek

• źrebięta chudną, słabo rosną

• anemia

• obrzęki kończyn i przedpiersia

• najbardziej patogennym rodzajem tasiemca jest A. perfoliata

• P. mamillana jest mało chorobotwórczy

Zmiany anatomopatologiczne dotyczną błony śluzowej jelit:

• A.m. (j. Cienkie, tylny odcinek) – nieżytowe rzadziej krwotoczne zapalenie bł śluzowej

• A.p. (j. Cienkie, tylny odcinek) – w miejscach przyczepu tasiemców orzodzenia, mogą być pęknięcia i perforacje jelit

• P.m (j, cienkie) – nieżytowy stan zapalny

Rozpoznanie: badanie kału, stwierdzenie obecności jaj lub członów (które są krótkie i szerokie), sekcja

• jaja zaopatrzone są w 3 otoczki, wewnętrzna tworzy charakterystyczny aparat gruszkowaty

• Larwa typu cysticerkoid rozwija się w roztoczach (mechowcach) i niektorych owadach np. chrząszczach

• Wywołane przez nie tasiemczyce są ciężkimi chorobami, których przebieg zależny jest od siły (intensywności) inwazji

• bardzo często zarażenie tymi tasiemcami ma charakter inwazji masowej po kilkaset a nawet do tysiąca tasiemców w jednym żywicielu

• i mogą wtedy wystąpić poważne zaburzenia funkcji jelit

• wykazano również związek pomiędzy inwazjami A.perfoliata a morzyskami o różnym charakterze

• inwazje o małej intensywności najczęściej przebiegają bezobjawowo

• u koni wyczynowych nastepuje jedynie obniżenie sprawności fizycznej

• zmiany anatomopatologiczne zależą od intensywności inwazji

• w miejscach bytowania tasiemców stwierdza się przekrwienie, owrzodzeniem zgrubienie błony śluzowej, obrzęk podśluzowki oraz hipertrofię odcinka jelita biodrowego

• w miejscach zmian stwierdza się nacieki komórkowe ze wzrostem liczby eozynofilów i zmienną liczbą limfocytów

• intensywna inwazja A. magna może powotować nieżytowe lub krwotoczne zapalenie jelitowych

• antygeny tasiemców indukują u koni odpowiedź immunologiczną wykorzystywaną w diagnostyczne IgG – testy ELISA

Leczenie:

Niclosamid, fenobanzol, prazikwantel + iwermektyna

Zapobieganie:

• nie wypasać na tych samych pastwiskach koni dorosłych i młodzieży

• profilaktycznie odrobaczać konie w stadzie 2x do roku – wiosną i po spędzeniu do stajni