UROBILINOGEN

• występuje w moczu prawidłowym

• u roślinożernych y dużych ilościach

• wykrywanie: próba Ehrlicha

• ocena wyników: wzrost ilości urobilinogenu w moczu:

  choroby wątroby

  zapalenie płuc

  ropomacicze

  procesy gnilne w jelitach

  żółtaczka hemolityczna

  przy żółtaczce mechanicznej zmniejszona

INDYKAN

• w moczu prawidłowym u większości zwierząt brak

• konie w znacznych ilościach

• wykrywanie: próba Obermayera

• wzrost poziomu indykanu:

  gnicie treści jelitowej przy niedrożności jelit grubych

  schorzenia z rozpadem białek – zgorzel płuc, ropomacicze

  ropnie otorbione

  nowotwory w stadium rozpadu

  zapalenie otrzewnej

  mocznica

Analizator moczu IDEXX VetLab UA

• wszystkie gatunki

• parametry:

  leukocyty

  glukoza

  pH

  białka

  ciała ketonowe

  urobilinogen

  bilirubina

  krwinki czerwone/hemoglobina w moczu

SUCHE TESTY DIAGNOSTYCZNE

NAZWA	PRZEZNACZENIE
Hema-Combistix	pH, białka, glukoza, barwniki krwi
Labstix	pH, białka, glukoza, barwniki krwi, zw ketonowe
PAM-10	Glukoza, zw ketonowe, bilirubina, c. wł, krew, pH, białko, urobilinogen, leukocyty, azotyny
Albustix	Białko
Glucotest	Glukoza
Ictotest	Bilirubina
Hemastix	Barwniki krwi i mięśni
Ketostix	Zw ketonowe
Diagnoket	Zw ketonowe

BADANIE MIKROSKOPOWE OSADU MOCZOWEGO

W moczu prawidłowym u większości zwierząt osad moczu jest znikomy lub go brak.

Mocz roślinożernych przy przetrzymywaniu mętnieje – dając znaczny osad.

Znaczna ilość osadu wraz z białkomoczem – spowodowana jest obecnością krwinek białych, kom nabłonkowych, śluzu – osad taki jest bezbarwny, kłaczkowaty, śluzowaty, galaretowaty.

Przy obecności moczanów bezpostaciowych – osad obfity, zbity lub ziarnisty.

Barwa żółta – barwniki żółciowe

Barwa brunatna – barwniki krwi lub mięśni

Konsystencja galaretowata - śluz, ropa, domieszka nasienia lub wydzieliny gr mlekowego

NIEUORGANIZOWANE SKŁADNIKI OSADU MOCZOWEGO

1. Węglan wapnia – w moczu zasadowym

   W moczu prawidłowym koni i innych roślinożernych brak węglanów w moczu

   patologicznie – ochwat, zapalenie nerek, mięsożerne – zap pęcherza

2. Fosforan wapnia – w moczu kwaśnym i słabo zasadowym – bez większego znaczenia diagnostycznego

3. bezpostaciowe fosforany – mocz zasadowy, nieżyt p pok, zab przemiany wapniowo-fosforanowej

4. Szczawian wapnia – mocz zasadowy i kwaśny – bez znaczenia diagnostycznego

5. Siarczan wapnia – w moczu zasadowym – po podaniu soli glauberskiej i gorzkiej - bez znaczenia diagnostycznego

6. Kwas hipurowy – w moczu zasadowym – fizjologicznie u koni - bez znaczenia diagnostycznego

7. Fosforan amonowo-magnezowy – w moczu zasadowym lub obojętnym – kryształy w kształcie trumienki, zapalenie pęcherza moczowego, syndrom urologiczny kotów

8. Moczan amonowy – w moczu zasadowym – ocena jak FA-M

9. Kwas moczowy – w moczu kwaśnym – fizjologicznie u mięsożernych – roślinożerne: gorączka, głodzenie

   wszystkie zwierzęta – CUN z upośledzeniem wytwarzania amoniaku

10. Moczany bezpostaciowe (sodu, potasu, wapnia, magnezu) – w moczu kwaśnym – intensywny rozpad białka

11. Tyrozyna – obecność przy uszkodzeniu wątroby, psy – zatrucia, zapalenia i zwyrodnienia wątroby

12. Cystyna i leucyna – obecność wskazuje na uszkodzenie miąższu wątroby – rzadko u zwierząt

13. Bilirubina – znaczenie diagnostyczne jak przy obecności barwników żółciowych w moczu

14. Hemoglobian i mioglobian – krwawienia z dróg moczowych, hemo- lub mioglobinemia

15. Kryształy polekowe – sulfonamidy – w trakcie leczenia sulfonamidami

UORGANIZOWANE SKŁADNIKI OSADU MOCZOWEGO

1. Kom nabłonkowe:

   kom nabłonka płaskiego – drogi wyprowadzające, pochwa – duża ilość, stan zapalny dróg wyprowadzających

   kom nabłonka przejściowego – stan zapalny pęcherza moczowego, lub miedniczek nerkowych

   kom nabłonka nerkowego – odmiedniczkowe zapalenie nerek, zwyrodnienie nerek

2. Krwinki białe

   w moczu prawidłowym 0-5 w polu widzenia

   obecność leukocytów – zapalenie gróg wyprowadzających mocz (pęcherz, cewka moczowa), ropomacicze

   w ropnym zapaleniu nerek, miedniczek, pęcherza moczowego – leukocyty w całym polu widzenia – ropomocz

3. Krwinki czerwone

widoczne w osadzie jako krążki, bezjądrzaste – barwa żółta

w moczu o pH słabo kwaśnym zachowują swój kształt

w moczu silnie kwaśnym – małe – gwiazdkowate

w moczu zasadowym – pęcznieją i pękają

krwinki czerwone blade – wyługowane z barwnika – cienie krwinek

w moczu prawidłowym 0-2 w polu widzenia

w większej liczbie: ruja, poród, schorzenia ukł rozrodczego, zap nerek (cienie krwinek), miedniczek, moczowodów, pęcherza, cewki moczowej, kamica, przy silnym krwawieniu z dróg moczowych – skrzepy i włóknik

4. WAŁECZKI NERKOWE

• wałeczki szkliste – hialinowe – skrzepy płynu wysiękowego w kanalikach nerkowych – twory walcowate, jednolite, bezbarwne

• wałeczki nabłonkowe – zlepione kom nabł kanalików z zachowanym jądrem – poprzedzają powstawanie wałeczków ziarnistych

• wałeczki ziarniste – rozpadłe kom nabł kanalików – zlepione substancją białkową

• wałeczki tłuszczowe – zwyrodnienie tłuszczowe nerek

• wałeczki krwinkowe – zlepione krwinki białe, czerwone

• wałeczki barwnikowe – utworzone z barwników krwi i mięśni

• wałeczki rzekome:

  cylindroidy – twory walcowate lub taśmowate o falistym przebiegu – pasma śluzu

  wałeczki mineralne – kryształy moczanów

  wałeczki bakteryjne – cylindryczne ułozone skupiska bakterii

5. pasma śluzu – długia pasmowate twory, bezbarwne – podłużnie prążkowanie

6. jaja pasożytów – nerkowiec wielki (kształt owalny z wgłębieniami), nicień Capillaria plica (owalny kształt ze zgrubianiami na biegunach)

OCENA WYNIKÓW BADANIA

• w moczu prawidłowym: pojedyncze kom nabł płaskiego, krwinki białe i czerwone

• kom nabł płaskiego, przejściowego – zap dróg wyprowadzających

• kom nabł nerkowego – zap nerek

• leukocyty – zap dróg wyprowadzających, kamica nerkowa i pęcherzowa, w zap miedniczek, pęcherza koczowego – pokrywają całe pole widzenia – ropomocz

• krwinki czerwone – zap dróg moczowych, choroby zakaźne, zatrucia, kamica nerkowa i pęcherzowa, cienie krwinek – zap nerek

  duże krwawienia – zlepy krwinek, skrzepy krwi

  krwinkomocz – erytrocyty w osadzie moczowym – próba benzydynowa z supernatantem moczu – ujemna, z osadem – dodatnia

• wałeczki nerkowe (właściwe) – szliste, ziarniste – ostre i przewlekłę zap nerek, zastój krwi w nerkach, zwyrodnienie nerek – nerczyca

• wałeczki leukocytarne, z krwinek czerwonych – krwotoczne lub ropne zap nerek

• pasma śluzu – fizjologicznie u koni, inne zwierzęta – zap dróg wyprowadzających mocz

• obecność bakterii w moczu pobranym jałowo – zakażenie dróg moczowych

• tłuszcz, plemniki u samców

SKŁADOWA OSADU MOCZU	ZWIĘKSZONE WYSTĘPOWANIE
Komórki
Erytrocyty	Zależnie od sposobu pobierania moczu (np cytocenteza, cewnikowanie), krwawienia, zap pęcherza moczowego
Leukocyty	Zapalenie (zap pęcherza moczowego, odmiedniczkowe zap nerek, zap prostaty)
Nabłonki: - kom nabł kanalików - nabł przejściowe - nabł płaskie	Zap nerek Zap miedniczek nerkowych, zap pęcherza pochodzące z pochwy lub napletka
Wałeczki prawdziwe
- hialinowe	Po fazach zmniejszonego wydalania moczu, w białkomoczu
- ziarniste	Nefropatie
- tłuszczowe	Nefropatie, w zwiększonej ilości przy zab przemiany tłuszczowej
- woskowe	Nefropatie
- czerwonokrwinkowe	Zawał nerki, krwawienia w nerce
- hemoglobinowe	Hemoliza
- białokrwinkowe	Odmiedniczkowe zap nerek, ostre nephritis
- mieszane	Złożone z hialiny, ziarnistości i komórek

BADANIE KRWI

• badanie hematologiczne, ocena hemostazy (testy na krzepliwość)

• badania kliniczno-chemiczne (metabolity, aktywność enzymów, elektrolity, hormony)

• badania bakteriologiczne, wirusologiczne i parazytologiczne

• badania serologiczne, określające miana przeciwciał

• techniki biologii molekularnej, np PCR

Pozyskiwanie prób krwi:

• krew pobiera się po zaciśnięciu żyły igłą iniekcyjną (rozmiar igły dopasowany do przekroju naczynia) albo igłostrzykawną próżniową

• powinno się tak wybierać miejsce wkłucia, aby wpływ czynników mogących rzutować na wyniki badania (np spożycie pokarmu, praca, ekscytacja) były jak najmniejsze

• ważne wyraźne oznaczenie próbki krwi np dane właściciela, nazwa zwierzęcia, data pobrania, bądź przy próbach czynnościowych – informacją, o jaką próbę chodzi (np podstawowa, wartość po stymulacji)

TECHNIKI POBIERANIA KRWI OD PACJENTA

1. PRZEŻUWACZE

• w celu pobrania większej ilości krwi wykorzystuje się vena jugularis externa

• u bydła uciska się ją za pomocą opaski elastycznej, przy czym głowa zwierzęcia musi być dobrze ufiksowana

• u cieląt i małych przeżuwaczy uciska się całą ręką (u owiec miejsce wkłucia należy wystrzyc)

• w razie potrzeby krew można pobierać z żyły mlecznej (v epigastrica cranialis superficialis s subcutanea abdominis) albo z żyły ogonowej (v caudalis mediana), wadą przy nakłuwaniu tych miejsc jest możliwość rozwoju zakażenia oraz niebezpieczeństwo utworzenia się krwiaka

2. KONIE

• krew pobiera się z vena jugularis externa. Miejcse wkłucia na granicy 1/3 i 2/3 szyi, ponad vena jugularis externa – igła o grubości 0,7-1mm średnicy

• inne powierzchowne żyły nadające się do pobrania krwi to: v cephalica, v thoracica superficialis, v saphena lateralis (źrebięta)

• krew tętniczą pobiera się u koni z arteria transversafaciei bądź z prawej arteria carotis communis, leżącej na szerokości dłoni przed wpustem do klatki piersiowej

• u leżących źrebiąt krew tętniczą można pobrać z arteria femoralis

3. ŚWINIE

• od świni o masie ciała wynoszącej ok 20kg krew pobiera się z żyły czczej przedniej (v cranialis). Prosięta układa się na plecach i unieruchamia, odciągając głowę

• w zależności od wielkości zwierzęcia igłe iniekcyjną o długości 4-10cm (mniejsza w przypadku prosiąt) wkuwa się w połowie linii przebiegającej od końca mostka do stawu barkowego, kierując się dorsomedio-kaudalnie aż do przebicia żyły czczej

• krew świńska krzepnie bardzo szybko, przy jej pobieraniu wymagane jest duże doświadczenie (ryzyko wystąpienia hemolizy)