Wykład: Proces karny 28.05.2009
Postępowania incydentalne i uzupełniające:
1. postępowanie w
sprawie ułaskawienia
2. postępowanie w przedmiocie
odszkodowania za niesłuszne skazanie
3. postępowanie w
sprawie wydania wyroku łącznego
4. podjęcie postępowania
umorzonego warunkowo
Postępowanie w sprawie ułaskawienia:
Głowa państwa może zmienić treść prawomocnego orzeczenia sądu – zakłócenie trójpodziału władzy. Jest to relikt czasów, w których nie istniał trójpodział władzy i władca sprawował również władzę sądowniczą. Większość systemów demokratycznych przyznaje głowie państwa prawo łaski.
Amnestia i abolicja – mają podobny skutek do prawa łaski.
Amnestia – władza ustawodawca darowuje orzeczone już kary za przestępstwa danej kategorii lub popełnione przez daną kategorię sprawców.
Amnestia jest aktem generalnym, a ułaskawienie indywidualnym.
Abolicja – jest aktem generalnym. Nie darowuje się kar orzeczonych, ale powstrzymuje się toczące się postępowania, które zostaje umorzone.
Ułaskawienie jako akt indywidualny budzi większe zastrzeżenia niż abolicja czy amnestia. Kryteria nie są tak jasne, jak w pozostałych 2 przypadkach. Ułaskawienie jest sprzeczne z zasadą równości – niektóre podmioty są w lepszej sytuacji niż inne.
Akt łaski nie jest sprzeczny z Konstytucją, ponieważ ta prerogatywa jest zawarta w Ustawie Zasadniczej.
Argument
przemawiający za aktem łaski – klapa bezpieczeństwa w
przypadku błędu, który umknął systemowi.
Argumenty
przemawiające przeciw – brak kryteriów stosowania aktu łaski
może prowadzić do nadużyć.
Prof. Hofmański nie jest zwolennikiem aktu łaski, ponieważ uważa, że prezydenci często nadużywają aktu łaski – dziennie średnio udzielanych jest kilkanaście aktów łaski.
Żadne przepisy
nie stanowią na czym polega akt łaski, ani jakie są jego
przesłanki. Każdy może ubiegać się o ułaskawienie –
wniosek o ułaskawienie uruchamia odpowiednią procedurę → sądy
wyrażają swoją opinię w tej sprawie. Jeśli przynajmniej jeden
sąd wyda opinię pozytywną wniosek jest przedstawiany prezydentowi,
po zaopiniowaniu przez prokuratora generalnego. Jeśli oba sądy
wyrażą opinię negatywną, to sprawa jest umarzana, ale:
Sprawa
o ułaskawienie może zostać wszczęta z urzędu przez PG albo
samego prezydenta → opinia sądu w takich sprawach nie ma
znaczenia, bo nie zostaje w ogóle wyrażona = zupełna samowola w
tym względzie.
Akt łaski może polegać na każdej ingerencji w prawomocne orzeczenie – zmiana kary na lżejszą, zawieszenie wykonania kary, skrócenie kary, uchylenie kary w ogóle, uchylenie środka karnego itp.
Wyrok łączny:
Kara łączna nie jest tym samym co wyrok łączny!!!
Kara łączna jest instytucją prawa materialnego, a wyrok łączny procesowego.
W przypadku kary łącznej z procesowego punktu widzenia mamy do czynienia z jednym wyrokiem.
Wyrok łączny – należy go wydać, gdy kary podlegające wykonaniu zostały orzeczone rożnymi wyrokami (zwykłymi). Kara orzeczona wyrokiem łącznym jest karą łączną wymierzoną zgodnie z regułami KK, ale wyrok łączny rozstrzyga tylko o połączeniu kar, a nie o winie czy innych przejawach odpowiedzialności karnej.
Aby wydać wyrok łączny muszą zostać spełnione przesłanki określone w KPK – łączeniu podlegają wyroki wymierzone za przestępstwa popełnione przed zapadnięciem pierwszego wyroku.
Właściwość
sądu:
1. gdy wyroki wydały sądy różnych rzędów, o
wyroku łącznym orzeka sąd wyższego rzędu
2. gdy wyroki
wydały sądy tego samego rzędu, o wyroku orzeka ten, który wydał
ostatni z wyroków
Łączenie wyroku łącznego z innym wyrokiem jednostkowym – można tego dokonać, ale poprzedni wyrok łączny traci moc, dlatego nowa kara łączna jest wymierzana z uwzględnieniem wszystkich poprzednich kar jednostkowych, a nie tylko z uwzględnieniem kary łącznej poprzednio orzeczonej z karą jednostkową, która dopiero ma być dołączona.
Gdy którykolwiek z wyroków połączonych utraci moc wyrok łączny nie podlega wykonaniu i wykonuje się kary jednostkowe, ale w następstwie tego sąd wydaje nowy wyrok łączny, który nie może być surowszy niż poprzedni, ponieważ jedna cząstka takiego wyroku odpadła.
Nie ma regulacji dotyczących łączenia kilku wyroków zapadłych za granicą i przekazanych do wykonania w Polsce. Nie wiadomo czy się powinno je połączyć, czy nie. Zgodnie z zasadą in dubio pro reo powinno się wybrać rozwiązanie korzystniejsze dla skazanego.
Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego:
Nie jest normalnym środkiem kontroli procesu (ani środkiem nadzoru ani środkiem zaskarżenia). Jest to szczególny środek.
Inicjatywa ze
strony:
1. oskarżyciela
2. kuratora
sądowego
3. pokrzywdzonego – nie musi mieć
statusu strony, ponieważ pokrzywdzony nie wie jak będzie się
zachowywał oskarżony po umorzeniu postępowania i dlatego nie musi
zdecydować się wstąpić do postępowania w charakterze strony.
Pokrzywdzony staje się quasi-stroną postępowania w przedmiocie
podjęcia → może brać udział w posiedzeniu i może mieć
pełnomocnika. W związku z tym w zasadzie ma status strony
postępowania w sprawie podjęcia. Można też potraktować te
uprawnienia tylko jako dodatkowe uprawnienia pokrzywdzonego. Nie ma
rozstrzygnięcia charakteru tych uprawnień.
4. z urzędu
– jeśli stwierdzi się okoliczności, które z materialnego punktu
widzenia dają podstawę do obligatoryjnego podjęcia. Jeśli
materialne przesłanki dają tylko podstawę tylko do fakultatywnego
podjęcia to następuje ono najczęściej na wniosek.
Skutki podjęcia – cofnięcie procesu do fazy wniesienia AO → prowadzi się normalne postępowanie ze wszystkimi gwarancjami, które wcale nie musi doprowadzić do skazania.