Dr Dawid Szczepankiewicz

PATOFIZJOLOGIA ZWIERZĄT

Wprowadzenie, podstawowe pojęcia

• przedmiot patofizjologii

• podstawowe pojęcia patofizjologii

• definicja zdrowia i choroby

• homeostaza i adaptacja

• czynniki chorobotwórcze

• przejawy choroby (patogeneza)

• zdrowienie

• patofizjologia ogólna i układowa

Przedmiot patofizjologii

• przedmiotem patofizjologii jest opis mechanizmów prowadzących do powstawania choroby oraz jej obrazu klinicznego

• fizjologia – nauka o czynnościach prawidłowego zdrowego organizmu

• patofizjologia – nauka o czynnościach ustrojów w warunkach choroby

• tych dwóch dziedzin wiedzy nie można wyraźnie rozdzielić, tak jak nie występuje ostra granica pomiędzy zdrowiem a chorobą

Podstawowe pojęcia

• etiologia – przyczyny powstawania choroby

• patogeneza – powstawanie i przebieg choroby

• sanogeneza – warunki powodujące zdrowienie

• zmienioną w warunkach choroby regulację i korelację funkcji ustroju ujmuje się w aspekcie ogólnoustrojowym, czyli rozpatruje organizm jako całość

Etiologia – łac. aetiologia – stwierdzenie przyczyny albo powodu; z gr. aitiologia – badanie przyczyn od aitia – przyczyna i logia – mowa, rozprawa, traktat

Patogeneza – nauka o mechanizmie (sposobach i warunkach) powstawania i rozwoju choroby oraz o zmianach (anatomicznych – patomorfologia) i czynnościowych w chorym organizmie, wyjaśnia sposoby działania

Definicja zdrowia i choroby

• w potocznym rozumieniu pojęcia zdrowia i choroby uważamy za pojęcia rozdzielne/osobne

• w rzeczywistości są one nierozłączne, ponieważ istnieje dynamika procesów składających się na to co nazywamy zdrowiem i co uważamy za chorobę

• zgodnie z definicją WHO z 1974 roku zdrowie jest „stanem pełnego dobrego samopoczucia (dobrostanem) fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko nieobecnością choroby czy niedomagania”

• potocznie przez chorobę rozumiemy na ogół zły stan zdrowia fizycznego lub psychicznego czemu towarzyszy potrzeba pomocy lekarskiej czy społecznej

• naukowe zdefiniowanie pojęcia choroby jest bardzo trudne, świadczy o tym wiele prób podejmowanych przez różnych autorów

• definicja choroby podana w 1992 roku przez prof. Jarosława Billewicza-Stankiewicza wydaje się być najpełniejsza: „chorobę należy uważać za złożony łańcuch wzajemnie ze sobą powiązanych zjawisk czynnościowych i morfologicznych, jako następstwo bezpośrednich uszkodzeń organizmu przez czynnik chorobotwórczy, a także zjawisk odczynowych, obronnych i przystosowawczych oraz zaburzeń regulacji”

Definicja homeostazy i adaptacji

• homeostaza jest zdolnością ustroju do utrzymania w dynamicznej równowadze stałości środowiska wewnętrznego przy zmiennym środowisku zewnętrznym

• adaptacja jest ogółem odczynów czynnościowych i strukturalnych zmierzających do zachowania szeroko pojętej homeostazy

• zatem mechanizmy adaptacyjne są drogą do utrzymania homeostazy

• parametry podstawowych czynności ustroju utrzymują się w dość wąskich granicach

• procesy kontrolujące całość tych zjawisk nazywamy procesami regulacji funkcji ustroju

• szereg czynników występujących w otaczającym organizm świecie jak również tkwiących w nim samym nieustannie zagraża procesom regulacji – są one czynnikami chorobotwórczymi

Czynniki chorobotwórcze

• zewnątrzpochodne

• wewnątrzpochodne

• biologiczne

• fizyczne

• chemiczne

Przejawy choroby (patogeneza)

• choroba przejawia się objawami

• wyróżnia się:

• objawy podmiotowe – subiektywne

• objawy przedmiotowe – które są uchwytne w obiektywnym badaniu lekarskim

• między działaniem czynnika patogennego a ujawnieniem się choroby jest czas wylęgania

• jeżeli zaburzenia przekraczają możliwości kompensacyjne ustroju pojawiają się zwiastuny

• w miarę rozwoju choroby pojawiają się objawy swoiste

• następuje pełny rozwój choroby

• występuje okres szczytowy choroby

• okres ustępowania objawów: per lysis – powoli lub per crisis – przełomowo

Choroby można badać na drodze:

• badań doświadczalnych

• in vivo tzn na żywym ustroju

• in vitro tzn w szkle, w środowisku sztucznym

• badań/obserwacji klinicznych

• chorych leczonych ambulatoryjnie

• chorych leczonych szpitalnie

• badań epidemiologicznych dotyczących środowiska, nawyków żywieniowych, trybu życia itp. (wywiad)

Zdrowienie

• wyzdrowienie może być:

• pełne tzn restitutio ad integrum

• z pozostawieniem trwałych następstw

• jeżeli zawiodą mechanizmy kompensacyjne ustroju dochodzi do śmierci tzw zejścia śmiertelnego (exitus letalis)

Patofizjologia ogólna

• dział patofizjologii zajmujący się podstawami zaburzeń procesów fizjologicznych i procesami uogólnionymi, to znaczy obejmującymi więcej niż jedną tkankę lub organ

• np. stan zapalny, nadwrażliwość, nowotworzenie itp.

Patofizjologia układowa

• zajmuje się zmianami w obrębie konkretnych tkanek lub układów

• np. zmiany w obrębie układu endokrynnego