Konflikt w Irlandii Północnej

Konflikt na tym terenie trwa od średniowiecza, kiedy cała Irlandia znalazła się pod panowaniem Anglii. W XVII wieku rozpoczęto zasiedlanie tej wyspy przez ludność angielską i szkocką, a ziemie dla osadników zdobywano, usuwając z nich właścicieli irlandzkich. Zapoczątkowało to wrogość między Anglikami a Irlandczykami, spotęgowaną różnicami religijnymi: Irlandczycy to katolicy, przybysze zaś - głównie protestanci. Anglicy, aby całkowicie uzależnić Irlandię od siebie, starali dostosować jej produkcję do potrzeb Wielkiej Brytanii. Polegało to głównie na hamowaniu rozwoju przemysłu i utrzymywaniu produkcji rolniczej. W tym też celu wprowadzono w Anglii wielkie cła zaporowe na lepsze i tańsze produkty wełniane z Irlandii. W I połowie XIX wieku wszyscy mieszkańcy „zielonej wyspy” formalnie stali się Brytyjczykami. Irlandia doświadczała ucisku ekonomicznego, ponieważ kapitaliści angielscy uzyskali szerokie prawa, które pozwalały im na wyzysk kraju i jego ludności. Zwiększono podatki na rzecz Anglii, a kraj w dalszym ciągu pozostawał zacofany pod względem gospodarczym.

Liczne bunty i powstania doprowadziły w 1921 roku do utworzenia niepodległej Irlandii. Jednak w granicach Wielkiej Brytanii pozostała Irlandia Północna, którą w większości zamieszkują protestanci pochodzenia angielskiego. Walkę o połączenie z Irlandią prowadziła Irlandzka Armia Republikańska (IRA). Dopiero w 1998 roku zawarto porozumienie pokojowe (tzw. porozumienie wielkopiątkowe).

Problemy, których wciąż doświadcza Irlandia Północna, mają swoje korzenie w traktacie brytyjsko-irlandzkim z 1921 roku decydujących o podziale Irlandii. Większa, południowa część wyspy, gdzie przeważali katolicy, ogłosiła niepodległość, tworząc Republikę Irlandii. Północno-wschodnia część, w której znalazło się sześć z dziewięciu hrabstw prowincji Ulster, pozostała pod władzą Zjednoczonego Królestwa, tak jak życzyła sobie tego ludność protestancka. Jednak w granicach tego terytorium pozostała silna mniejszość katolicka stanowiąca około jedną trzecią populacji, a stosunki między obiema grupami są niezwykle wrogie.

Na mocy owego dekretu z 1921 roku Irlandia Północna otrzymała swój własny parlament i samodzielność w sprawach wewnętrznych. To w praktyce oznaczało, że prowincja rządzona była przez protestancką większość wedle jej uznania, ze szkodą dla bezsilnych katolików. Polityczna, społeczna i gospodarcza dominacja protestantów utrzymywana była dzięki wsparciu policji, w przeważającej części protestanckiej.

Podział wyspy, a także waśnie na tle religijnym i dyskryminacja mniejszości katolickiej, stała się przyczyną konfliktu, który wybuchł w północnych hrabstwach zaraz po układzie z 1921 r., jednak swoje apogeum osiągnął po roku 1968. Wrogość między protestantami i katolikami trwa w Irlandii Północnej, ponieważ spory, pierwotnie o podłożu religijnym, doprowadziły do wykształcenia się dwóch odrębnych społeczności. Ulice i całe dzielnice zamieszkiwane były przez członków tylko jednej z grup. Obie społeczności miały swą historię, tradycje, kluby i puby, oraz symbole, flagi i rocznice, w czasie których odbywają się marsze.

Irlandzka Armia Republikańska (IRA) (ang. Irish Republican Army)

Tajna organizacja wojskowa walcząca początkowo o niepodległość Irlandii, a od 1921 roku o przyłączenie Irlandii Północnej do Republiki Irlandii. W 1998 r. IRA podpisała rozejm - ogłosiła początek rozbrajania swoich oddziałów, proces formalnie zakończył się we wrześniu 2005. IRA zadeklarowała używanie wyłącznie pokojowych metod w dalszej walce o zjednoczenie Irlandii.

Porozumienie wielkopiątkowe

Porozumienie pokojowe zmierzające do rozwiązania konfliktu w Irlandii Północnej, przyjęte 10 kwietnia 1998 r. przez rządy Republiki Irlandii i Wielkiej Brytanii. Nie rozwiązało ono wszystkich problemów wyspy ani regionu. Irlandia Północna nadal podzielona jest na dwie zwaśnione społeczności i dokonywane są, choć w znacznie ograniczonym zakresie, akty terroru. Proces rozbrojenia jest znacznie opóźniony (szczególnie ze strony IRA). Policja nadal ma niski mandat zaufania wśród społeczności katolickiej. Porozumienie jednak daje szansę na ustabilizowanie sytuacji na wyspie i na całkowity pokój w przyszłości.

Konflikt na Cyprze

Cypr - jest zamieszkiwany przez Turków i Greków. W drugiej połowie XX wieku narody te wszczęły akcje zbrojne, ponieważ pragnęły żyć w ścisłym związku z krajem macierzystym.

Cypr od ponad 2000 lat był zamieszkiwany przez Greków. W XVI wieku wyspę podbili Turcy, utrzymując ją prawie 300 lat. Konflikt na Cyprze zaostrzył się w połowie XX wieku, chociaż jego początki sięgają jeszcze wojny z 1878 roku, kiedy Brytyjczycy opanowali Cypr i na mocy umowy z Turcją obejmowali we władanie wyspę w zamian za odszkodowanie. Kiedy w 1955 roku wybuchło zainspirowane przez cypryjskich Greków powstanie, Brytyjczycy postanowili uregulować konflikt drogą dyplomatyczną, jednak podjęte negocjacje nie przyniosły rezultatów. Grecy liczyli na przyłączenie do Grecji, Turcy - na zachowanie status quo. Konflikt pomiędzy Turkami popierającymi Brytyjczyków i cypryjskimi Grekami wspieranymi przez Grecję zaostrzał się. W tej sytuacji po raz drugi Wielka Brytania podjęła próbę dyplomatycznego zakończenia sporu. Na mocy porozumień z 1959 roku sztucznie podzielono władzę na wyspie pomiędzy Turków i Greków, czyniąc Cypr suwerennym państwem. Już w trzy lata po odzyskaniu niepodległości i po próbie zmiany konstytucji starcia zbrojne rozpoczęły się od nowa - wtedy właśnie Brytyjczycy wybudowali tzw. zieloną linię, która przedzieliła stolicę na dwie części. Jednak starcia rozgorzały na nowo. Również próby uregulowania konfliktu pod egidą ONZ nie przyniosło oczekiwanych rezultatów.

Konflikt pomiędzy Turcją i Grecją rozgrywający się na Cyprze w obecnej sytuacji jest jednym z poważniejszych konfliktów w Europie. Przyjęcie greckiej części Cypru do Unii Europejskiej i rozpoczęcie przez Turcję procesu akcesyjnego odnowiło nadzieje na zjednoczenie wyspy. Drobne kroki zostały już poczynione (m.in. otwarto przejścia graniczne pomiędzy obiema republikami), jednakże ciągle brak porozumienia definitywnie rozwiązującego problem zjednoczenia wyspy. Rozwiązania nie przynoszą również próby odwołania się do demokratycznych instytucji - w referendum w 1994 roku za zjednoczeniem głosowało 65% Turków, ale sprzeciwiło mu się aż 75% Greków, których nie zadowolił podział terytorium i ograniczenia w powrocie uchodźców do swoich rodzinnych stron. Teraz Grecy podjęli decyzję o usunięciu Zielonej Linii, aby zademonstrować otwartość i gotowość do rozmów. Obie strony starają się zachować władzę, jaką dotychczas posiadały, co znacznie utrudnia jakiekolwiek konstruktywne decyzje.
Problem ten jednak będzie musiał zostać rozwiązany przed ewentualnym wstąpieniem Turcji do UE.

Hiszpania i konflikt baskijsko-hiszpański

Europa Zachodnia nie jest wolna od odradzania się radykalnych nurtów nacjonalistycznych oraz ambicji małych narodów nie mających własnych państw. Przykładem tego jest kraj Basków, Katalonia, który walczy o odłączenie się od Hiszpanii i uzyskanie statusu niezależnego państwa.

Baskowie wywodzą sie z ludu, który przybył na Półwysep Iberyjski kilka tysięcy lat temu. W starożytności nie ulegli celtyzacji i romanizacji, jak inne ludy Półwyspu Iberyjskiego. Baskonia zawsze zachowywała autonomie. Dopiero w XIX wieku na skutek napływu Hiszpanów i antybaskijskiej polityki rządu hiszpańskiego pojawiły sie w Baskonii ruchy narodowe.

W czasie wojny domowej w 1937 roku generał Franco krwawo rozprawił sie z Baskami, a w roku 1939 zlikwidowano autonomie ich prowincji. Rząd hiszpański dyskryminował kulturę baskijską i kontynuował zasiedlanie Baskonii przez Hiszpanów. Zakazano wydawania narodowych pism, kultywowania tradycji, obchodzenia świąt narodowych. W efekcie, w lecie 1959 roku narodziła się organizacja terrorystyczna ETA (Euskadi Ta Askatasuna – Ojczyzna Basków i Wolność). Głównym jej celem było utworzenie niepodległego państwa Basków po obydwu stronach Pirenejów, czyli w Hiszpanii i Francji. Pierwsze działania ugrupowania polegały na podkładaniu ładunków wybuchowych w miastach. Akcje ETA wiązały się z aresztowaniami działaczy, które najczęściej korzyły się wyrokami śmierci.

Na początku w ETA działali przede wszystkim intelektualiści. W latach 90. zastąpili ich robotnicy, często nie mający pracy. W Kraju Basków w 1995 r. bezrobocie przekraczało 25%. Na przełomie lat 80. i 90., dzięki wspólnym działaniom policji francuskiej i hiszpańskiej, rozbito ETA w takim stopniu, że w praktyce ustała jej działalność terrorystyczna. Organizacja ta, a zwłaszcza metody jej działania, nie są akceptowane przez większość Basków. ETA posiada także swoje ramię polityczne, separatystyczną partię, którą popiera tylko kilkanaście procent ludności Kraju Basków.
We wrześniu 1998 ETA ogłosiła bezterminowe zawieszenie broni.

W odpowiedzi rząd ogłosił swoją gotowość do rozmów. Wiosną 1999 roku hiszpańskie i francuskie służby bezpieczeństwa przeprowadziły liczne aresztowania. ETA protestowała powołując się na rozejm, ale rząd stwierdził, że nie obiecywał, że nie będzie aresztowań.

Z dniem 3 grudnia 1999 roku ETA zakończyła czternastomiesięczny okres zawieszenie broni. W swoim oświadczeniu napisała: Proces pokojowy został zablokowany i zatruty. W odpowiedzi na zobowiązanie bronienia Kraju Basków, podjęto decyzję ponownego posługiwania się walką zbrojną.

Konflikt w Tybecie

To region w zachodnich Chinach. Na przestrzeni wieków raz był niezależny, a raz znajdował się pod obcymi rządami (Chińczyków, Mongołów). Ostatni okres niepodległości przypada na lata 1913-1950. Później Tybet został siłowo włączony do komunistycznych Chin.

Stosunki Chin i Tybetu sprzed 1913 roku są historią wzajemnych zależności, podbojów. Chiński rząd twierdzi, że Tybet zawsze był częścią Chin.

W 1913 roku Tybet ogłosił niepodległość. Przed agresją chińską na przełomie 1949 a 1950 roku był w pełni niepodległym państwem. Posiadał suwerenny rząd, swoją jednostkę monetarną, system pocztowy, własny język, prawo i zwyczaje
Tuż po ogłoszeniu powstania Chińskiej Republiki Ludowej, zgodnie z myślą powrotu wszystkich ziem chińskich do kraju macierzystego, Tybet został najechany i wobec braku odpowiedniej armii szybko podbity przez wojska chińskie.
Według pisemnych uzgodnień z Pekinem, region miał mieć dosyć szeroką autonomię. Jednak władze chińskie nie dotrzymywały złożonych obietnic, co przyczyniło się do wybuchu powstania w 1959 roku. Rebelia została krwawo stłumiona. Po powstaniu chińskie władze znacznie ograniczyły autonomię Tybetu i podjęły działania mające na celu większe zasymilowanie regionu z resztą kraju. Służyć temu miał m.in. masowy napływ osadników chińskich (Tybet stał się też czymś w rodzaju kolonii karnej). Posiadali oni znacznie większe przywileje (np. mogli zajmować wysokie stanowiska) niż prześladowani z powodów politycznych rdzenna ludność. Od tego czasu zginęło ponad milion Tybetańczyków, a tysiące buddyjskich klasztorów zostało zniszczonych (klasztory w tym regionie to ważne ośrodki religijne, naukowe i medyczne).

Dalajlama, duchowy i polityczny przywódca Tybetu, w roku 1959 został zmuszony do ucieczki z Tybetu do Indii. Jego śladem podążyło wielu Tybetańczyków. W Indiach Dalajlama założył Rząd Emigracyjny. W roku 1989 otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla za swoje niezłomne poświęcenie w szczerzeniu polityki i walki o wolność bez stosowania przemocy. Dalajlama głosi politykę „Drogi Środka” – rozwiązania konfliktu bez stosowania przemocy na drodze negocjacji z władzami Chin. Opowiada się za przyznaniem Tybetańczykom prawdziwej autonomii w kwestiach religii i kultury, w obecnych granicach Chin. Strona chińska wciąż oskarża go jednak o separatyzm i próbę podzielenia państwa. Wiele wskazuje na to, że komunistyczne władze w Pekinie czekają na moment śmierci tybetańskiego przywódcy, aby ostatecznie rozwiązać kwestię Tybetu.

Chińscy koloniści zaczynają przeważać w tybetańskich miastach, ponieważ rząd chiński dąży do narzucenia własnej kultury przez przenoszenie ludności chińskiej na tereny Tybetu. Rozwój jest głównym argumentem chińskich działań w tym regionie, chociaż większość dobrych stanowisk pracy przyznawanych jest Chińczykom a nie Tybetańczykom. Tybetańczycy nie mają faktycznego wpływu na kierunek rozwoju swojego kraju. Chiny wydają olbrzymie sumy pieniędzy na budowę infrastruktury w Tybecie, jednocześnie całkowicie zaniedbując rozwój edukacji i systemu opieki zdrowotnej. Nowe drogi, zakłady przemysłowe w większości mają za zadanie wspieranie rosnącej militaryzacji tego regionu, co umożliwi Chińczykom zarządzanie Tybetem jako państwem policyjnym.

Społeczność międzynarodowa uczyniła niewiele, aby ukazać istotę chińskiej nielegalnej okupacji Tybetu. Chiny posiadają gigantyczny rynek i tanią siłę roboczą. Poszczególne interesy mają tak silne poparcie, iż politycy są bezsilni, aby przedsięwziąć jakiekolwiek kroki przeciwko chińskiemu rządowi. Od lat 90. państwa zachodnie przyjęły politykę oddzielania spraw ekonomicznych i praw człowieka w polityce wobec Chin, a sytuacja praw człowieka w Tybecie uległa drastycznemu pogorszeniu.

„Jeden Świat, Jedno Marzenie” jest oficjalnym hasłem tegorocznej Olimpiady. Jednak rzeczywistość chińskiej okupacji Tybetu to koszmar. Właśnie teraz tysiące Tybetańczyków jest aresztowanych, bitych i zabijanych za mówienie o wolności. 24 marca, Chiny rozpoczęły sztafetę ognia olimpijskiego. W ciągu następnych dwóch miesięcy, ogień okrąży Ziemię i będzie obecny w różnych miastach. Ta propagandowa impreza ma zyskać poparcie świata i odwrócić uwagę od nielegalnej okupacji i wojskowej brutalności w Tybecie.

Konflikt w Czeczenii

Czeczeni, odrębna muzułmańska społeczność z własnym językiem i kulturą, przeżyli wiele napaści i okresów obcej okupacji. W ciągu ostatnich dwustu lat największe niebezpieczeństwo dla Czeczeni stanowi jej północny sąsiad - Rosja. Po raz pierwszy Rosjanie zaatakowali Czeczenię na początku XVIII wieku. Po długich, zaciekłych walkach i krwawych prześladowaniach, w latach 70. XIX wieku Czeczenia została włączona do Rosji. Dopiero w czasie rozpadu ZSRR grupa przywódców czeczeńskich ogłosiła niepodległość republiki. Rosja odpowiedziała wprowadzeniem stanu wyjątkowego na tych terenach. W 1992 Czeczenia założyła sprzeciw wobec podpisania układu stowarzyszeniowego z Federacją Rosyjską. Rosja nie uznała tej odmowy i w 1994 rozpoczęła wojnę mającą na celu opanowanie Czeczenii. Oficjalne uzasadnienie władz Federacji Rosyjskiej dotyczące tej wojny mówi o obronie integralności terytorialnej Rosji i walce z separatystycznymi, fundamentalistycznymi grupami muzułmańskimi. Prezydent Jelcyn wysłał do zbuntowanej republiki armię, która miała stłumić siłą ruch niepodległościowy. Rosyjski rząd popełnił jednak błąd licząc na to, że Czeczeni poddadzą się po krótkich walkach. Rosjanie zdobyli Grozny, trwały starcia partyzanckie. Konflikt zakończył się dopiero w 1996 roku. Traktat pokojowy z Jelcynem podpisał nowy prezydent Czeczenii, generał Asłan Maschadow. Federacja Rosyjska uznawała Republikę Czeczeńską za podmiot prawa międzynarodowego, co było sukcesem strony czeczeńskiej, choć nie stanowiło zaakceptowania jej suwerenności państwowej. Ponadto uzgodniono, że wojska rosyjskie wycofają się z Czeczenii, nastąpi zawieszenie broni, jeńcy wojenni zostaną zwolnieni, odbędą się wybory władz w Czeczeni. Zapowiedziano walkę z przestępczością, terroryzmem oraz waśniami narodowościowymi i religijnymi, a także odbudowę społeczno-gospodarczą Czeczenii. Pominięto jednak kwestię najbardziej istotną – niepodległość republiki.

W 1999 r. oddziały Basajewa (przywódca rebeliantów) zajęły ponownie kilka wiosek, przy granicy czeczeńskiej. Rosja zaatakowała pod pretekstem zapobiegania atakom terroryzmu. Był to początek drugiej wojny czeczeńskiej. Zacięte walki między partyzantami a wojskami Rosji trwały nieprzerwanie do 2002 roku, kiedy wojska federalne zajęły całe terytorium Czeczenii. Strona rosyjska ogłosiła wtedy oficjalne zakończenie wojny. Według separatystów, wojna trwa nadal.
W październiku 2002 roku grupa Czeczenów-samobójców zajęła moskiewski teatr na Dubrowce. Zakładnikami stali się widzowie spektaklu. Przetrzymywani byli przez trzy doby. Władze rosyjskie zdecydowały się na szturm na teatr. Oddziały antyterrorystyczne użyły wówczas gazu bojowego, który zabił co prawda 40 czeczeńskich bojowników, ale pozbawił także życia około 130 zakładników. Rosyjskie wojska stacjonujące w Czeczeni przeprowadzały coraz częstsze i bardziej krwawe niż dotychczas ataki na partyzantów, a wśród opinii publicznej pojawiły się głosy o nagminnym łamaniu praw człowieka przez Rosjan. Zachód ostro potępiał działania władz rosyjskich i ich stosunek do Czeczenów. Zmieniło się to po tragedii, jaka miała miejsce w Biesłanie – mieście położonym w Północnej Osetii. Czeczeni zajęli tam szkołę, a wszystko to miało miejsce w czasie rozpoczęcia roku szkolnego – od 1. do 3. września. Pierwszy raz jako zakładników wzięto niewinne dzieci, ich rodziców i nauczycieli. Czeczeni zażądali zwolnienia z więzień wszystkich skazanych za terroryzm i wycofania wojsk rosyjskich z Czeczenii. Zakładnicy byli przetrzymywani 2 dni bez jedzenia i picia, w dusznej sali gimnastycznej. Doszło do szturmu ze strony wojska rosyjskiego, podczas którego zginęło około 340 osób. Był to dotychczas największy i najkrwawszy atak czeczeńskich bojówkarzy.

Obie wojny doprowadziły do wielkich zniszczeń i doszczętnie zrujnowały ten kraj. Po każdym ataku ze strony czeczeńskich radykałów nasilają się interwencje ze strony Kremla. Obecnie żadne państwo świata nie uznaje niepodległości Czeczenii.

Konflikt w Kurdystanie

To górzysta kraina w południowo-zachodniej Azji zamieszkana przez Kurdów. Terytorium Kurdystanu jest podzielone między Turcję, Irak, Iran i Syrię.

Pierwsze wzmianki na temat Kurdów pojawiły się w XI w. Naród był podporządkowany wówczas władcom państw Bliskiego Wschodu. Od XIX w. wśród tej ludności zaczęła się kształtować świadomość narodowa. W XIX w. w tureckiej części Kurdystanu wybuchały liczne powstania. Po zakończeniu I wojny światowej, podczas której Turcja poniosła porażkę, Kurdystan został podzielony pomiędzy Turcję, Iran i Irak. Turcja oficjalnie uznała Kurdów za Turków górskich i poddała ich przymusowej asymilacji. Nie mogli oni się posługiwać własnym językiem, który wycofano też ze szkół. W Iraku byli uznawani za odrębną grupę etniczną, w Iranie byli pozbawieni praw mniejszości narodowej. Do wybuchu II wojny światowej Kurdowie podejmowali wiele powstań.

W latach 1960-1980 Kurdowie formowali liczne partie polityczne oraz oddziały partyzanckie. Wszystkie podejmowane powstania i walki o utworzenie własnego państwa kończyły się niepowodzeniem.

W połowie lat 80. w atakach skierowanych na Kurdów przez wojsko Iraku została kilkakrotnie użyta broń chemiczna wbrew istniejącemu w prawie międzynarodowym zakazowi. Po porażce Iraku w wojnie z Kuwejtem, w 1991 r. Kurdowie podjęli kolejne powstanie. Zostali brutalnie stłumieni przez wojsko Saddama Husajna, a około 2 mln Kurdów opuściło Irak. Po walkach w Iraku oraz w wyniku nacisku opinii międzynarodowej, Turcja uznała Kurdów za odrębny naród i zezwoliła na używanie przez nich języka kurdyjskiego. Ruchy niepodległościowe tej nacji były jednak dalej w Turcji tłumione.

W 1992 r. na terenie Iraku utworzono strefę ochronną dla Kurdów - odbyły się pierwsze wybory parlamentarne i został utworzony rząd. Konflikty wewnętrzne i spory partii kurdyjskich przyczyniły się do wybuchu wojny domowej. Turcja, Iran i Irak zareagowały zbrojną interwencją, wkraczając na teren irackiego Kurdystanu.

Próby negocjacji podejmowane przez państwa zachodnie, głownie Stany Zjednoczone, nie powiodły się. W 1998 r. przywódca Partii Pracujących Kurdystanu Abdullah Ocalan został schwytany przez tureckie siły specjalne i aresztowany.

Wywołało to wzburzenie wśród Kurdów. W 1999 r. sąd w Turcji oskarżył Ocalana o działalność separatystyczną i terroryzm. Obwiniono go o spowodowanie śmierci około 30 000 ludzi. Choć został skazany na karę śmierci, wykonanie jej zostało bezterminowo odroczone. W Turcji w 2002 roku zakazano wykonywania kary śmierci. Konflikt do dziś pozostał nierozwiązany. Pacyfikacja Kurdów przez Turcję wywołuje międzynarodowy sprzeciw i stanowi poważny argument przeciw włączeniu Turcji do Unii Europejskiej.

Konflikt palestyńsko-izraelski

Trwa od ponad 100 lat, kiedy to wśród liderów społeczności żydowskiej w Europie pojawił się pomysł utworzenia w Palestynie żydowskiego państwa. Kolejne wojny doprowadziły do tego, że w 1967 r. cała historyczna Palestyna znalazła się pod izraelską kontrolą. Dla Palestyńczyków, którzy znaleźli się albo pod obcą okupacją, albo na wygnaniu, Organizacja Wyzwolenia Palestyny (OWP z Jasirem Arafatem) stała się symbolem walki o niepodległość.

Od 1974 r. żądanie OWP stały się zgodne z rezolucjami ONZ: gotowość do historycznego kompromisu z Izraelem, pod warunkiem utworzeniem niepodległego państwa palestyńskiego na ziemiach okupowanych przez Izrael. Po drugiej stronie - w samym Izraelu - powoli dojrzewała świadomość, że hasła "Wielkiego Izraela" nie mają racji bytu, a koszty okupacji ziem palestyńskich stały się coraz bardziej uciążliwe, zarówno materialnie, jak i moralnie. Izrael, który na Zachodzie jest przedstawiany jako jedyne demokratyczne państwo na Bliskim Wschodzie, jest de facto krajem, który okupuje obce ziemie i jest źródłem cierpień dla innego narodu.

Zwołanie międzynarodowej konferencji pokojowej w Madrycie tuż po zakończeniu wojny o Kuwejt w 1991 r. było wyrazem nowej polityki USA, które chciały wykorzystać ten moment, żeby doprowadzić do historycznego kompromisu między Palestyńczykami a Izraelczykami. Porozumienie pokojowe, na mocy którego powstała Autonomia Palestyńska zostało podpisane w 1993 r. Zanim doszło do podpisania tego porozumienia każda ze stron musiała spełnić pewne warunki: OWP uznała prawo Izraela do istnienia i zadeklarowała, że starania o realizację palestyńskich aspiracji narodowych będą realizowane w drodze negocjacji i dialogu. Izrael natomiast uznał OWP, którą dotychczas traktował jako organizację "terrorystyczną", jako przedstawiciela narodu palestyńskiego. W ciągu kilku miesięcy wojska Izraelskie miały opuścić miasta palestyńskie na Zachodnim Brzegu i w Strefie Gazy. Najtrudniejsze sporne kwestie (status Jerozolimy, przyszłe granice oraz problem uchodźców palestyńskich) zostały ominięte, a do ich rozstrzygnięcia miało dojść najpóźniej po 5 latach okresu przejściowego.

Wkrótce doszło do zabójstwa premiera Izraela, a przeciwnicy porozumień pokojowych doszli do władzy i robili wszystko, żeby utrudnić realizację dalszych etapów porozumień: wzmocniono politykę osadnictwa na ziemiach okupowanych, a zamiast uwolnić tysiące palestyńskich więźniów zatrzymanych w izraelskich aresztach zaostrzono politykę represji wobec Palestyńczyków. Frustracja, brak perspektyw rozwiązania konfliktu, fiasko negocjacji "ostatniej szansy", przekonanie, że to, co proponuje Izrael nie spełnia minimum aspiracji narodu palestyńskiego -wszystko to doprowadziło do intifady – palestyńskiego powstania przeciwko izraelskiej okupacji.

Po stronie palestyńskiej również nie brakowało przeciwników porozumień pokojowych. Dalsze dzieje intifady, używanie przez Izrael całego swego potencjału militarnego w celu stłumienia powstania, systematyczne niszczenie struktur Autonomii Palestyńskiej, izolacja Arafata w Ramallah przez ponad 2 lata i jego tajemnicza śmierć – to podatny grunt dla coraz silniejszej pozycji Hamasu. W oczach zwykłego Palestyńczyka Hamas stał się symbolem oporu i walki z agresją Izraela.

Sytuacja partii władzy wyglądała zupełnie inaczej: skłócony - zwłaszcza po śmierci Arafata -wewnętrznie Al-Fatah (Palestyński Ruch Wyzwolenia Narodowego), korupcja w strukturach władz Autonomii, nieustające żądania Izraela i USA adresowane do prezydenta i rządu Autonomii, budowa rasistowskiego muru otaczającego skupiska ludności palestyńskiej, brak jakichkolwiek ustępstw ze strony Izraela – w takich warunkach Al-Fatah startował do wyborów w 2006 roku.

Wyniki ostatnich wyborów były wielką niespodzianką. Po pierwsze Hamas uzyskał bezwzględną większość mandatów. Po drugie dla Al-Fatah był to przełomowy moment, gdyż od 1969 r. była na czele palestyńskiego ruchu narodowowyzwoleńczego, a od 10 lat - partią rządzącą na terenie Autonomii Palestyńskiej.

Obecnie procesu pokojowego praktycznie nie ma. Od kilku lat Izrael twierdzi, że nie ma palestyńskiego partnera do rozmów pokojowych. Kiedy Szaron wycofał swe wojska i żydowskich osadników z Gazy to nie było żadnych uzgodnień ze stroną palestyńską. Zresztą cena, jaką Palestyńczycy mają zapłacić w zamian za ten krok jest ogromna: praktyczna rezygnacja z Zachodniego Brzegu, w tym i z Arabskiej, Wschodniej Jerozolimy oraz dalsze ignorowanie problemu uchodźców palestyńskich.

Życie Palestyńczyków na terenach okupowanych jest w dużej mierze uzależnione od Izraela. Izrael kontroluje przejścia graniczne między Palestyną a resztą świata, jego wojska otaczają wszystkie miasta i wioski na Zachodnim Brzegu.

Hamas

to radykalna islamska organizacja, która działała w Strefie Gazy, a także na Zachodnim Brzegu. Przez większość państw zachodnich uznana jest za organizację terrorystyczną. Za swój podstawowy cel organizacja ta uważa zbudowanie państwa palestyńskiego rozciągającego się od Morza Śródziemnego do rzeki Jordan oraz zniszczenie Izraela. W styczniu 2006 roku Hamas wygrał wybory parlamentarne w Autonomii Palestyńskiej. Organizacja ta dostarcza palestyńskim Arabom liczne dobra pierwszej potrzeby, ale także prowadzi i utrzymuje szkoły oraz szpitale.

Jasir Arafat

Palestyński przywódca, który stał się symbolem aspiracji narodowowyzwoleńczych Palestyńczyków. W swej karierze politycznej balansował pomiędzy przemocą i terrorem a dyplomacją. Współzałożyciel i dowódca Ruchu Narodowego Wyzwolenia Palestyny (Al-Fatah), największego członu OWP. Dzięki niemu ONZ uznało OWP za jedyne legalne przedstawicielstwo narodu palestyńskiego. Zrezygnował oficjalnie z metod terrorystycznych w 1988 roku i ogłosił powstanie niepodległego państwa palestyńskiego. Rok później został wybrany na prezydenta Palestyny.

Na początku lat 90. podjął negocjacje z Izraelem. W 1993 sygnował w Waszyngtonie porozumienie izraelsko-palestyńskie, przewidujące utworzenie w strefie Gazy autonomicznej jednostki palestyńskiej. 1994 Pokojową Nagrodą Nobla. Od 1994 minister spraw wewnętrznych i premier rządu oraz przewodniczący Autonomii Palestyńskiej. 1995 podpisał porozumienie o rozszerzeniu Autonomii Palestyńskiej na Zachodni Brzeg Jordanu.

Podejmował szereg innych zabiegów zmierzających do uregulowania sytuacji w regionie, jednak nie zdołał powstrzymać samobójczych zamachów przeprowadzanych przez bojowników palestyńskich i utracił kontrolę nad przebiegiem intifady. W 2001 nałożono na Arafata areszt domowy.

Po rozpoczęciu operacji militarnej przeciwko Palestyńczykom, ogłoszono go wrogiem Izraela, zabroniono mu udziału w szczycie Ligi Państw Arabskich i podjęto całkowitą izolację jego siedziby. 2003 Izrael odrzucił rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ, która domagała się zniesienia blokady siedziby Arafata. Zmarł w 2004 roku.

Konflikt w Darfur

To prowincja w zachodnim Sudanie, którą cechuje znaczne zróżnicowanie etniczne i religijne. Ludność Sudanu generalnie podzielona jest na białych muzułmanów z północy i czarnych chrześcijan z południa. Ponadto spotkać tam można wiele mniejszych grup etnicznych oraz wyznawców innych religii i kultów lokalnych. W Darfurze, będącym prawdziwym „kotłem narodowościowym”, od dawna dochodziło do potyczek na tle etnicznym. Jednak od 2003 roku przybrały one znacznie na sile - na masową skalę zaczęły działać bandyckie grupy rebeliantów, które napadały na wsie zamieszkane głównie przez ludność czarną.

Aktualnie trwający konflikt zbrojny sprowadza się do walk między arabskimi wojownikami Dżandżawidami, a niearabskimi mieszkańcami tego rejonu. Konflikt ze względu na dużą liczbę ofiar zwłaszcza po stronie ludności murzyńskiej i ilość uchodźców zmuszonych do opuszczenia domów jest przez część organizacji humanitarnych określany jako ludobójstwo i czystki etniczne. Rząd Sudanu zdominowany przez arabskich muzułmanów jest oskarżany o podsycanie i inspirowanie konfliktu. O dostarczanie broni, która trafia do Darfuru pomimo embarga ONZ są oskarżane Rosja i Chiny.

Od 2003 r. arabski rząd Sudanu - z pomocą milicji dżandżawidów, pospolitego ruszenia miejscowych Arabów - morduje czarne plemiona zamieszkujące Darfur. Na całym obszarze tej prowincji bojówkarze otaczają wioski, mordują mężczyzn i gwałcą kobiety. Ciała wrzucają do studni, żeby je zatruć.

Do dziś zginęło ponad 300 tys. ludzi, a 2 mln wegetuje w obozach dla uchodźców - gigantycznych miastach z namiotów. Poza jedzeniem - które dostarczają organizacje humanitarne - brakuje tam wszystkiego: głównie wody, ale także opału i lekarstw. W Darfurze walczą wszyscy ze wszystkimi: jest tam kilka armii rebeliantów, które zwalczają się wzajemnie, bo należą do rywalizujących plemion; armia rządowa; arabskie milicje. Wszyscy mordują i gwałcą cywilów.
Walczący odkryli też zyskowny biznes - porywają pracowników organizacji niosących pomoc humanitarną. W Darfurze stacjonują oddziały Unii Afrykańskiej, organizacji zrzeszającej wszystkie kraje kontynentu. Żołnierzy jest mało - tylko 7 tys. - ale nawet oni mogliby nieco poprawić sytuację, gdyby byli lepiej wyposażeni i pozwolono im aktywnie zwalczać bandytów. Dziś tylko pilnują obozów dla uchodźców.

Największą odpowiedzialność za ludobójstwo w Darfurze ponosi prezydent (i dyktator) Sudanu Omar al Bashir. Jego rząd nie tylko nie próbował powstrzymać arabskich bojówek, ale zbroił je i finansował. Od dwóch lat dyplomaci dyskutują nad wysłaniem do Darfuru liczniejszych, lepiej wyposażonych wojsk pod patronatem ONZ. Od początku al Bashir grał na zwłokę: co chwila stawiał nowe warunki, protestował przeciwko naruszaniu suwerenności jego kraju, zgadzał się i wycofywał swoją zgodę. Prezydent Sudanu Odmówił wiz międzynarodowym obserwatorom, którzy mieli napisać raport o naruszaniu praw człowieka w Darfurze. A kiedy raport oparty na zeznaniach uchodźców ukazał się, al Bashir oświadczył, że jest nic niewart, bo autorzy nie byli na miejscu.

Sudan może sobie na to pozwalać, bo ma możnych protektorów. Najpotężniejszym są Chiny. Chińskie firmy kupują w Sudanie ropę naftową, wybudowały tam wielką rafinerię i szukają nowych złóż. Jak dotąd Chińczycy skutecznie blokowali w ONZ wszelkie próby podjęcia międzynarodowej akcji przeciw Sudanowi. Sudan wspiera również większość krajów arabskich. Rząd al Bashira umiejętnie wykorzystuje powszechną niechęć i nieufność Arabów wobec Zachodu - zwłaszcza USA - wywołaną wojną w Iraku. Propozycję wysłania wojsk ONZ do Darfuru rząd Sudanu uznał za dalszy ciąg zachodniej krucjaty wobec świata arabskiego - i ta interpretacja zyskała chętnych słuchaczy.

Konflikt w Rwandzie

W państwie tym miała miejsce masakra ludności Tutsi dokonana przez Hutu w ciągu około 100 dni od kwietnia do lipca 1994 roku. Jej ofiarą padło, według rożnych szacunków, od 800 000 do ponad miliona ludzi.

W XV wieku klany Tutsi połączyły się tworząc Królestwo Rwandy, które rządziło regionem przez kolejne stulecia. Chociaż niektórzy Hutu piastowali wysokie stanowiska, a grupa ta stanowiła większość etniczną (85% społeczeństwa), odsunięto ich jednak od władzy. W drugiej połowie XIX wieku nastąpiła redystrybucja własności do ziemi, w wyniku której wszyscy właściciele ziemscy będący Hutu musieli płacić daniny ustanowionym nad nimi zarządcom Tutsi.

W tym samym czasie Rwanda prowadziła podboje, nadając wszystkim podbijanym grupom etnicznym status hutu (sługi). W wyniku Wyścigu o Afrykę w 1885 roku Rwanda i Burundi stały się jedną posiadłością kolonialną Niemiec. Niemcy nie planowały kolonizacji tych obszarów, i zamiast tego wyznaczyły elitarną klasę rodzimych mieszkańców do zarządzania terenem, wywodzącą się z aktualnie rządzących Tutsi. Ta decyzja zaostrzyła podziały pomiędzy Tutsi i Hutu. Po I wojnie światowej Rwanda była pod nadzorem Belgii, która zarządzała terytorium zgodnie z dotychczasową polityką Niemiec, pozwalając utrwalać się nienawiści etnicznej. Rwanda uzyskała niepodległość w 1962 roku. W wyniku wyborów Hutu uzyskali władzę w większości regionów.

Niezadowolenie z odsunięcia od władzy Tutsi dążyli do przywrócenia dotychczasowego porządku. Główną organizacją walczącą o władzę dla Tutsi stał się Rwandyjski Front Patriotyczny. W 1990 r. siły RFP zaatakowały Rwandę z baz w Ugandzie, wywołując kilkuletnią wojnę domową. Wojna domowa zakończyła się podpisaniem Porozumień w Aruszy przez RFP i rząd Rwandy 1993, przy pomocy USA i Francji. Porozumienia znacznie ograniczyły władzę prezydenta, większość władzy została przekazana Przejściowemu Rządowi składającemu się z RFP i pięciu partii tworzących koalicję. Ta sytuacja miała trwać do czasu przeprowadzenia powtórnych wyborów.

W tym czasie nastroje nacjonalistyczne Hutu gwałtownie się zaostrzyły. Stacja radiowa RTLM prowadziła otwartą propagandę przeciwko Tutsi, określając ich jako podludzi. Radykalne grupy Hutu zaczęły gromadzenie na dużą skalę broni i przeprowadzały szkolenia wojskowe. 6 kwietnia 1994 roku samolot wiozący rwandyjskiego prezydenta oraz prezydenta Burundi, został zestrzelony w Kigali (przywódca Rwandy był z plemienia Hutu). Obaj prezydenci zginęli w tej katastrofie. Mimo że nie udało się z pewnością stwierdzić kto stał za tym zamachem, został on odczytany jako jednoznaczny sygnał rozpoczynający masakrę.

Bojówki Hutu rozpoczęły łapanie i mordowanie każdego napotkanego Tutsi. Zagraniczni obserwatorzy zostali ewakuowaniu z Kigali, a ambasady zostały pozamykane. Rzeź szybko rozprzestrzeniła się na cały kraj. Obywatele byli nawoływani do zabijania swoich sąsiadów i tych, którzy odmówią brania udziału w mordowaniu.
Ludobójstwo to, wyróżniające się niespotykaną liczbą ludzi zamordowanych w tak krótkim czasie, stało się największą porażką ONZ w historii jej istnienia. Pomimo informacji jakie udało się zebrać przed wybuchem konfliktu i aktualnych relacji w mediach (gdy ludobójstwo już się rozpoczęło) państwa zachodnie w żaden sposób nie zainterweniowały, aby mu zapobiec. ONZ rozkazało bezstronność i nie angażowanie się w żadne walki. USA, będąc niedługo po nieudanej operacji w Mogadiszu, odmówiły dostaw i pomocy dla Rwandy. Francja, Chiny i Rosja sprzeciwiły się interwencji określając wydarzenie jako "sprawę wewnętrzną" Rwandy.

Ludobójstwo zakończyło się, gdy Rwandyjski Front Patriotyczny zdominowany przez Tutsi obalił rząd Hutu i przejął władzę. Blisko dwa miliony Hutu, obawiając się odwetu Tutsi uciekło przez granice do Burundi, Tanzanii, Ugandy oraz Demokratycznej Republiki Konga.

Rewolucja goździków

Wojskowy zamach stanu w Portugalii przeprowadzony w kwietniu 1974 r. W celu obalenia systemu autorytarnej dyktatury Antonio Salazara. Wydarzenia te zapoczątkowały proces demokratyzacji systemu politycznego w tym kraju. Nazwa pochodzi stąd, ze że zamach stanu odbył się w sposób bezkrwawy, a żołnierzom w lufy karabinów zatykano goździki. W 1976 r. Uchwalono demokratyczną konstytucję.

Aksamitna rewolucja

Wydarzenia z roku 1989 w Czechosłowacji które doprowadziły do obalenia systemu komunistycznego i elit sprawujących władzę, a także transformacji ustrojowej.
Powodem wybuchu Aksamitnej Rewolucji były podobne wydarzenia w innych państwach Europy Środkowo-Wschodniej. W Polsce przeprowadzono częściowo wolne wybory, władze komunistyczne ustąpiły również w NRD i na Węgrzech.

Za początek wydarzeń w Czechosłowacji należy uznać 17 listopada 1989 r. Studenckiej organizacji udało się na ten dzień załatwić pozwolenie na przeprowadzenie pokojowej demonstracji w 50 rocznicę męczeńskiej śmierci czeskiego studenta, zamordowanego przez hitlerowców. Tłum narastał, zaczęto wznosić hasła przeciwko władzom komunistycznym. 27 listopada ogłoszono strajk generalny. Mimo ogromnej skali demonstracji i działań opozycji, premier Adamec nie zdecydowała się na większe zmiany w elitach władzy.
Nieoczekiwanie 7 grudnia do dymisji podał się Adamec, a prezydent Husak desygnował na premiera dotychczasowego wicepremiera Calfę. Ten poszedł na ustępstwa względem opozycji – stworzył rząd do którego weszło wielu członków opozycji, a komuniści stali się rzadkością. 10 grudnia Husak ustąpił ze swojego stanowiska. Nowym prezydentem został
Vaclav Havel – przywódca opozycji. 29 grudnia został uroczyście zaprzysiężony. Rozpoczęto przeprowadzenie demokratycznych reform.

Rewolucja róż

Pokojowe protesty, które doprowadziły w 2003 r. W Gruzji do ustąpienia prezydenta Eduarda Szewardnadze i zastąpienia go przez pro zachodniego reformatora Michaiła Saakaszwili.
Wybory parlamentarne, które odbyły się w Gruzji w listopadzie 2003 r., zakończyły się według exit polls zwycięstwem opozycji, jednak rząd ogłosił zupełnie inne wyniki. Raport obserwatorów międzynarodowych również wskazywał na liczne nieprawidłowości. Gdy fałszerstwo stało się oczywiste, opozycja wezwała Gruzinów do kampanii obywatelskiego nieposłuszeństwa. Sytuacja osiągnęła punkt kulminacyjny 22 listopada, gdy protestujący uniemożliwili przeprowadzenie inauguracyjnej sesji nowego parlamentu, wdzierając się do budynku uzbrojeni w róże. Następnego dnia prezydent ogłosił stan wyjątkowy i zaczął gromadzić wojsko, aby spacyfikować rozruchy. Po rozmowach z rosyjskim ministrem spraw zagranicznych oraz amerykańskim sekretarzem Colinem Powellem prezydent Szewardnadze postanowił spotkać się z przywódcami opozycji. 23 listopada podjął decyzję o dobrowolnym ustąpieniu, unikając ewentualnego rozlewu krwi. W wyborach, rozpisanych na styczeń 2004 r., nowym prezydentem został Michaił Saakaszwili. Nowe wybory parlamentarne odbyły się w marcu.

Pomarańczowa rewolucja

Rozpoczęła się 21 listopada 2004 roku na Ukrainie, od zakończenia drugiej tury wyborów prezydenckich, w których zmierzyli się ówcześnie urzędujący premier Wiktor Janukowycz oraz kandydat opozycyjnej Naszej Ukrainy, były premier Wiktor Juszczenko. Nazwa została nadana od pomarańczowego koloru, który był symbolem sztabu wyborczego Wiktora Juszczenki.

Powyborcze sondaże exit polls wskazywały na zwycięstwo prozachodniego Wiktora Juszczenkę. Po zamknięciu lokali wyborczych 21 listopada, Centralna Komisja Wyborcza podała, iż po przeliczeniu 99,6% głosów, prowadzi premier Wiktor Janukowycz z przewagą 3% nad Juszczenką. W państwowej telewizji oraz innych środkach masowego przekazu ogłoszono zwycięstwo prorosyjskiego Janukowycza. Prezydent Rosji Władimir Putin jako jedyny przywódca na świecie pogratulował Janukowyczowi zwycięstwa w wyborach. Liderzy opozycyjni Julia Tymoszenko i Wiktor Juszczenko wezwali do obywatelskiego nieposłuszeństwa Ukraińców. Odpowiedzią na ich apele były kilkusettysięczne wiece poparcia w wielu miastach dla powtórzenia głosowania. Apele o powtórzenie głosowania poparła Unia Europejska uznając, że wybory nie spełniały standardów demokratycznych.
Ustępujący prezydent Leonid Kuczma wprowadził na Ukrainie stan wyjątkowy i zagroził użyciem siły. Wojsko i milicja stanęły po stronie demonstrantów nie dopuszczając do rozlewu krwi. Prezydent Ukrainy poprosił Aleksandra Kwaśniewskiego i Valdasa Adamkusa o mediację w sprawie Ukrainy. Przez kilkanaście dni trwały protesty opozycji, a na Ukrainę przyjeżdżali kolejni politycy. Ostateczną decyzję o powtórzeniu wyborów podjął sąd konstytucyjny i wyznaczył wybory na 26 grudnia 2004 roku. W powtórzonych wyborach zwyciężył lider opozycji Wiktor Juszczenko. W miesiąc później - 23 stycznia 2005 roku złożył przysięgę i rozpoczął kadencję prezydencką. W nowo powołanym rządzie premierem została Julia Tymoszenko.

Od momentu rozpoczęcia demonstracji w Kijowie Ukrainę wspierała Polska. Organizowane były wiece, marsze, protesty i koncerty mające na celu wsparcie rewolucji. Kijów odwiedzili m.in. prezydenci Polski Lech Wałęsa i Aleksander Kwaśniewski, Bronisław Komorowski (PO) i Lech Kaczyński (PiS), delegacja polskich parlamentarzystów z Marszałkiem Sejmu Józefem Oleksym. Pomarańczową Rewolucję poparł także legendarny ruch Pomarańczowa Alternatywa z Majorem Waldemarem Fydrychem na czele, organizując w Polsce i kilku ukraińskich miastach happeningi w ramach akcji "Kijów - Warszawa - Wspólna Sprawa".

Georgij Gongadze

Ukraiński dziennikarz, porwany i zamordowany w 2000 r. Gongadze był założycielem serwisu Ukraińska prawda, najbardziej wpływowej politycznej strony internetowej na Ukrainie. Podczas kampanii wyborczej w jednym z programów telewizyjnych na żywo spytał Kuczmę, gdzie byli podlegli mu stróże prawa, gdy ukraińscy urzędnicy wywozili za granicę milion dolarów.

Zniknięcie Gongadze stało się najgłośniejszą zbrodnią polityczną tego kraju. Ciało dziennikarza odnalazł rolnik w lesie niedaleko Kijowa. Mężczyzna zawiadomił policje. Następnego dnia odbyła się ekshumacja. Ciało zakopane w płytkiej mogile było bez głowy, w wielu miejscach brakowało też skóry. Nieznane zwłoki zostały przewiezione do kostnicy. Wiadomości te przedostały się do mediów - wysunięto hipotezę, iż mogą być to zwłoki Gongadze. Znaleziona przy ciele biżuteria pasowała do opisu małżonki dziennikarza. Jednak w nocy, po rozpętaniu na ten temat burzy w mediach, ciało zostało wykradzione z kostnicy. Następnego dnia odnalazło się w Kijowie. Wiceminister Spraw Wewnętrznych przyznał, że zwłoki zostały wykradzione i są poddawane ekspertyzie - nie wyjaśnił jednak, dlaczego tak uczyniono. Kilka dni później został wezwany przed parlament do złożenia wyjaśnień w tej sprawie. Jak stwierdził, „zwłoki po badaniach DNA nie zostały zidentyfikowane”.

Geneza konfliktu Pakistańsko - Indyjskiego o Kaszmir

Przed 1947 roku terytorium dzisiejszych Indii, Pakistanu i Bangladeszu było połączone i stanowiło część Imperium Brytyjskiego. W 1947 roku na mocy India Independence Act (czyli ustawy o niepodległości Indii) Wielka Brytania uznawała suwerenność hinduistycznych Indii i muzułmańskiego Pakistanu. Ponieważ Wielka Brytania nie określiła dokładnego przebiegu granic, konflikt pakistańsko-indyjski był oczywisty. Najpoważniejszym punktem zapalnym było terytorium Kaszmiru, krainy położonej w północnej części dawnej kolonii brytyjskiej, przy granicy z Chinami. Indie zdecydowały się na politykę faktów dokonanych i jeszcze w 1947 roku zajęło ten teren siłą.

Pierwsza wojna Pakistańsko Indyjska

Wobec bezczynności Organizacji Narodów Zjednoczonych Pakistan, przy częściowym poparciu miejscowej ludności, zdecydował się na konfrontację zbrojną. Ze względu na specyficzną sytuację etniczną oraz trudne dla działań wojennych ukształtowanie terenu, żadna ze stron nie osiągnęła w trwającej od 1947 do 1949 roku wojnie, wszystkich wyznaczonych celów. Indiom udało się zachować większą, południowo-wschodnią część Kaszmiru, natomiast Pakistan zajął północno-zachodnie terytoria. Obie strony uznały zaproponowaną przez ONZ linię demarkacyjną oraz ustaliły przeprowadzenie plebiscytu na spornych terytoriach w porozumieniu z Karaczi w 1949.

Pozorny pokój

Od tego czasu Pakistan i Indie przestrzegały warunków porozumienia, ale obie strony dawały do zrozumienia, że nie osiągnęły swoich celów, a pokój uważają za przejściowy. Do kolejnej eskalacji napięcia doszło w roku 1954, kiedy Indie dokonały oficjalnej inkorporacji, formalnie autonomicznej, swojej części Kaszmiru. W 1956 premier Indii Jawaharlala Nehru otwarcie zanegował sens przeprowadzania plebiscytu. Obustronne napięcie, z większym lub mniejszym natężeniem, utrzymywało się jeszcze przez całe dziesięciolecie. Obie strony lawirowały między USA i państwami zachodnimi a ZSRR, a w konflikt zaangażowały się również Chiny które zgłosiły swoje własne pretensje do Kaszmiru.

Druga wojna

Kiedy w 1965 roku Indie kolejny raz aresztowały szejka Abdullaha, przywódcę propakistańskiej muzułmańskiej społeczności kaszmirskiej, Pakistan postanowił uderzyć przy pomocy „ochotników” z północno-wschodniego Kaszmiru. Miejscowa ludność nie poparła jednak działań Islamabadu i Indie przeprowadziły kontratak. Zarówno USA jak i ZSRR odmówiły zaangażowania się w konflikt po żadnej ze stron. Wojna znów stała się stacjonarna i kolejny raz żadna ze stron nie osiągnęła zwycięstwa. Wobec tego już w tym samym roku 1965 wstrzymano ogień, a w 1966, przy mediacji radzieckiego premiera Aleksieja Kosygina, zawarto porozumienie w Taszkiencie, zwane jako deklaracja Taszkiencka, w której obie strony wyrzekły się stosowania siły i zobowiązały do rozwijania dobrosąsiedzkich stosunków.

Powstanie Bangladeszu i trzecia wojna w Kaszmirze

Sytuacja w Kaszmirze uległa względnemu załagodzeniu, ale niedługo potem wybuchł kolejny konflikt indyjsko-pakistański, który tym razem skoncentrował się na terytorium tak zwanego Pakistanu Wschodniego (Bengalu Wschodniego), dzisiejszego Bangladeszu. W 1971 roku Bangladesz, czując się dyskryminowany i zapomniany przez Islamabad, ogłosił niepodległość. Armia pakistańska rozpoczęła pacyfikację swojej enklawy, której zdecydowanego poparcia udzieliły Indie. W grudniu 1971 napięcie dyplomatyczne zmieniło się w kolejną wojnę w Kaszmirze. Tym razem armia indyjska osiągnęła szybki sukces i narzuciła Pakistanowi warunki pokoju. Islamabad musiał przede wszystkim uznać niepodległość Bangladeszu, ale Indie doprowadziły również do przesunięcia linii demarkacyjnej. Nowy stan rzeczy został usankcjonowany przez porozumienie z Simli z 1972 roku.

Konflikt dziś

Mimo, że trzecia wojna zakończona porozumieniem z Simli była ostatnim konfliktem zbrojnym na taką skalę w tym regionie, to sytuacja pozostaje wciąż napięta. Co jakiś czas oba kraje ogłaszają mobilizację wojsk i koncentrują je w pobliżu granicy w Kaszmirze. Wojna nie wybucha, ponieważ kolejny konflikt pochłonąłby gigantyczne środki, a powodzenie nie jest pewne. Mimo to w okresie od 1972 roku kilka razy sytuacja stawała na ostrzu noża. W 1990 roku Indie musiały uporać się z powstaniem mudżahedinów, inspirowanym prawdopodobnie przez Islamabad. W 1996 roku Pakistan oskarżył Indie o atak rakietowy na jedną z wiosek po zachodniej stronie Kaszmiru. W 1998 świat przeraził się, kiedy oficjalnie zostało potwierdzone, że oba kraje posiadają broń jądrową. W 2001 roku, dwa miesiące po zamachach na Word Trade Center, islamscy terroryści zaatakowali Parlament w Delhi. Ostatnie wydarzenia w Bombaju, gdzie w listopadzie 2008 roku terroryści zabili ponad 100 osób, kolejny raz podgrzały temperaturę. New Delhi oskarżyło Islamabad, że nie robi nic, aby ująć inspiratorów tego ataku.

Problem Kaszmiru pozostaje więc nierozwiązany i stanowi zarzewie dalszych konfliktów. Są one tym bardziej niebezpieczne, z powodu faktu posiadania przez oba kraje broni jądrowej. Ponadto sytuacja w Kaszmirze w sposób bezpośredni przekłada się na powodzenia misji stabilizacyjnej na Bliskim Wschodzie – w Iraku i Afganistanie.

Najważniejsze daty:

1947 – powstanie Indii i Pakistanu jako niepodległych państw
1947-1949 – I wojna kaszmirska (zakończona porozumieniem w Karaczi)
1965 – II wojna kaszmirska (zakończona deklaracją Taszkiencką w 1966)
1971 – powstanie Bangladeszu i III wojna kaszmirska (zakończona porozumieniem z Simli z 1972)
1998 – Indie i Pakistan przeprowadzają próby jądrowe
2008 – krwawe zamachy w Bombaju, ginie około 160 osób

Terroryzm

Definicja Terroryzmu

Wyraz terror, pochodzi z języka łacińskiego i oznacza strach, grozę, zastraszenie. Wśród badaczy toczą się spory o definicję terroryzmu. Najbardziej popularna mówi, że terroryzm to: „Różnie umotywowane ideologicznie, planowane i zorganizowane działania pojedynczych osób lub grup skutkujące naruszeniem istniejącego porządku prawnego, podjęte w celu wymuszenia od władz państwowych i społeczeństwa określonych zachowań i świadczeń, często naruszające dobra osób postronnych. Działania te realizowane są z całą bezwzględnością, za pomocą różnych środków (przemoc fizyczna, użycie broni i ładunków wybuchowych), w celu nadania im rozgłosu i celowego wytworzenia lęku w społeczeństwie”

Cele terrorystów

- Zwrócenie uwagi opinii publicznej na walkę organizacji terrorystycznej i spopularyzowanie jej programu.

- Zastraszenie elity politycznej kraju lub niektórych grup społecznych i etnicznych, bądź całego społeczeństwa, aby wymóc na nim reakcje korzystne dla terrorystów.

- Zadanie przeciwnikowi, siłą represyjnym lub państwu jak największych strat w ludziach oraz start materialnych a także ukaranie przedstawicieli państwa za ich posunięcia, skierowane przeciw interesom grupy, z którą terroryści się identyfikują.

- Szereg akcji, które służą ochronie organizacji, bądź zdobyciu środków na dalszą działalność lub będących zemstą za los towarzyszy.

Do realizacji wyżej wymienionych celów, organizacje terrorystyczne stosują szereg technik oraz środków walki fizycznej.

Metody działania terrorystów

- Zabójstwa - stanowią jedną z najpopularniejszych metod terrorystycznych. Najczęściej motywacją zabójstw jest uzyskanie jak największego rozgłosu, dlatego ofiarami padają z reguły politycy lub osoby związane z administracją międzypaństwową i międzynarodową, osoby wysoko postawione w hierarchii religijnej lub przedstawiciele biznesu i organizacji finansowych.

- Zamach bombowy - może być zorganizowany w celu zabicia jakiejś ważnej osobistości, ale najczęściej jest skierowany przeciwko celom masowym, niosąc ze sobą wiele przypadkowych ofiar. Zamachy bombowe stosowane są aby wywołać psychozę i poczucie zagrożenia wśród społeczeństwa, przez co władze często zmuszone są do pójścia na kompromis i podjęcia negocjacji z terrorystami.

- Porwania – Są stosunkowo rzadko stosowaną techniką, ze względu na trudność w zorganizowaniu i przeprowadzeniu całej akcji. Ofiarami porwań są osoby, które mogą być silną kartą przetargową w negocjacjach terrorystów z dysydentami. Porywacze szantażują dysydentów groźbą zamordowania ofiary, żądając wysokiego okupu lub przedstawiając inne roszczenia. Pośrednikiem w negocjacjach są często media.

- Wzięcie zakładników – Jedna z bardziej spektakularnych metod działania. Terroryści opanowują samolot, statek, pociąg, budynek lub inny obiekt w którym pozostają osaczeni ludzie. Zamachowcy również posługują się szantażem, grożąc śmiercią zakładników w przypadku nie spełnienia ich żądań. Taka akcja, często dramatycznie przedstawiona w mediach, może wymusić na przeciwniku zmianę decyzji i zmusić go do pójścia na kompromis. Jedną z najnowszych technik, która właściwie dopiero się rozwija i jest jeszcze rzadko stosowana jest

- Cyberterroryzm - Jest jedną z najnowszych technik, która właściwie dopiero się rozwija i jest jeszcze rzadko stosowana. Jest to opanowanie przez terrorystów sieci teleinformatycznej. W dzisiejszym skomputeryzowanym świecie, niesie to ze sobą olbrzymie zagrożenia i ogromne straty finansowe. Metoda ta jednak w obecnym czasie nie jest jeszcze popularna wśród organizacji terrorystycznych, gdyż wiąże się dużymi nakładami i trudną organizacją techniczną. Należy się jednak spodziewać, że w związku z ciągle rozwijającą się komputeryzacją, w najbliższej przyszłości terroryści coraz częściej będą sięgać po tę metodę.

-Bioterroryzm. Groźba jego użycia jest bardzo skutecznym środkiem zastraszania, jednak użycie jej nie jest takie łatwe i wiąże się z dużym ryzykiem strat we własnych szeregach.

- Broń masowego rażenia - w związku z postępem technologicznym jest coraz łatwiejsza do skonstruowania i coraz więcej krajów deklaruje możliwość jej wyprodukowania. Rodzi to niebezpieczeństwo współpracy terrorystów z tymi krajami i pozyskanie takiej broni. Zastosowanie jej jest trudne, ale nie niemożliwe. Na szczęście groźba użycia takiej broni, jest najczęściej formą wywierania nacisku, aniżeli realnym zagrożeniem.

- Inne nietypowe metody działania – często zaskakują swoją prostotą a jednocześnie często katastrofalną w skutkach skutecznością. Przykładem może być użycie samolotów jako latających bomb, przez muzułmańskich zamachowców samobójców, 11 września 2001

Najważniejsze organizacje terrorystyczne

ETA – separatystyczna organizacja walcząca o niezależność Baskonii, założona w lipcu 1958 roku przez radykalnych działaczy Nacjonalistycznej Partii Basków (PNV); działa głównie na terytorium Hiszpanii. W 1998 władze organizacji ogłosiły bezterminowe zawieszenie broni, które zostało zakończone w 1999 roku, w reakcji na falę aresztowań działaczy ETA. 2002 władze hiszpańskie zdelegalizowały powiązaną z ETA partię Batasuna, ale nie zdołały powstrzymać terrorystycznej działalności organizacji ani poczynić postępów w procesie pokojowym. Kolejne trwałe zawieszenie broni terroryści ogłosili w marcu 2006. Jednak od tego czasu ugrupowanie dokonało już kilku zamachów.

Irlandzka Armia Republikańska (IRA) (ang. Irish Republican Army; irl. Óglaigh na hÉireann, czyli Irlandzcy Ochotnicy) – organizacja zbrojna walcząca początkowo o niepodległość Irlandii, a od 1921 roku o przyłączenie Irlandii Północnej do Republiki Irlandii. 28 lipca 2005 roku IRA oficjalnie ogłosiła koniec walki zbrojnej,

Al Kaida - sunnicka organizacja posługująca się metodami terrorystycznymi, stworzona w 1988 roku przez Abdallaha Azzama, tezy o której istnieniu budzą liczne kontrowersje. Początkowo Al-Kaida miała na celu przeciwstawiać się radzieckiej napaści na Afganistan, przekształciła się w terrorystyczne ugrupowanie, którego głównym celem stało się zwalczanie wpływów Izraela, USA i szeroko pojętego Zachodu w krajach muzułmańskich. Obecnie jest ugrupowaniem o międzynarodowym zasięgu, jej członkom przypisuje się atak na Word Trade Center.

Ważniejsze ataki terrorystyczne ostatnich lat

- 21 grudnia 1988 - Wybuch bomby na pokładzie Boeinga 747 linii Pan American World Airways. Samolot rozbił się w Lockerbie. Zginęło 259 osób na pokładzie samolotu i 11 mieszkańców Lockerbie.
- 11 września, 2001 Atak terrorystyczny na World Trade Center, Pentagon, Departament Stanu w Waszyngtonie, zginęło ok. 3000 osób
- 23-26 października 2002 - Atak czeczeńskich terrorystów na Centrum Teatralne na Dubrowce w Moskwie i akcja rosyjskiego oddziału specjalnego. Ocalono ok. 700 zakładników, Zginęło 170 osób, w tym 41 terrorystów.
- 11 marca 2004 r., Cztery eksplozje na stacjach kolejowych w godzinach porannego szczytu. dokonane przez islamskich fanatyków, Zginęło 198 osób, ponad 1500 rannych.
- 1-3 września 2004 - Podczas rozpoczęcia roku szkolnego, w szkole w Biesłanie w Osetii Północnej, uzbrojeni napastnicy opanowali szkołę biorąc kilkuset zakładników. Po trzech dniach rosyjskie służby specjalne odbiły szkołę. Według oficjalnych danych zginęło 322 zakładników, w tym 155 dzieci.

Zwalczanie terroryzmu wymaga

- Dogłębnego poznania samej istoty terroryzmu, a także jego społecznego i kulturowego usytuowania.
- Uświadomienia ogółu ludności o istniejącym zagrożeniu.
- Wzmocnienia działań instytucji państwowych, których nadrzędnym zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa obywateli.
- Aktywnego działania całego społeczeństwa w walce z tym zjawiskiem.
- Uświadomienia sobie potencjalnego zagrożenia przez obywateli i przygotowanie się na ewentualny atak, bez jednoczesnego popadania w psychozę i panikę.

Pojawia się jednak również szereg problemów

- Przymus wprowadzania coraz większych ograniczeń w organizacji społeczeństwa w celu skutecznego zwalczania terroryzmu, co prowadzi do ograniczania wolności obywateli.
- Społeczne poparcie dla terrorystów.
- Globalizacja terroryzmu, która powoduje że ofiarą terroryzmu może stać się niemal każdy człowiek
- Rozwój religijnego nurtu terroryzmu reprezentowanego głównie przez islamskich fanatyków religijnych, których radykalizm ideologiczny w bardzo istotny sposób ogranicza możliwość dialogu z terrorystami.
- Zasada zakładająca, że żadne państwo nie powinno negocjować z terrorystami gdyż przez to uznaje ich za równych sobie przeciwników i zachęca ogół stosujących terrorystyczne metody działania do negocjowania słuszności swoich motywów.
– Wątpliwości natury moralnej, etycznej lecz także prawnej co do karania terrorystów
- Kwestia słuszności, przestrzegania praw człowieka w odniesieniu do terrorystów.
- W obliczu coraz większej ilości zamachów dokonywanych przez fanatycznych zamachowców samobójców, wątpliwości stwarza też fizyczne likwidowanie terrorystów, które i tak nie odstrasza innych terrorystów, przed popełnianiem tego typu zamachów

Działalność organizacji międzynarodowych w kwestii terroryzmu

- Rada Europy - Promocja demokracji oraz podstawowych praw człowieka oraz takie dokumenty jak Wytyczne Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie praw człowieka i walki z terroryzmem międzynarodowym czy tez Europejska Konwencja o Zwalczeniu terroryzmu, która weszła w życie 4 sierpnia 1978r.

- Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie - działania zmierzające do rozwijania współpracy partnerskiej w dziedzinie zwalczania terroryzmu

- NATO - środki militarne, obejmujące użycie wojsk lądowych, morskich i powietrznych oraz operacje militarne np. atak na kraj podejrzewany o wspomaganie organizacji terrorystycznej.

- ONZ -. umożliwia państwom nie tylko dyskusję nad środkami, które zostaną użyte do walki z terroryzmem, uzgadnianie stanowisk, ale także tworzenie międzynarodowych instrumentów prawnych, które kształtują współczesną rzeczywistość w jej aspekcie prawnomiędzynarodowym. Np. Rezolucja „Terroryzm i prawa człowieka” z 13 lutego 2002 r.

- Unia Europejska – przede wszystkim działania zmierzające do harmonizacji prawa, umożliwiającej skuteczniejsze przeciwdziałanie terroryzmowi, bezpośrednie działania na rzecz walki z terroryzmem ze strony Unii to tworzenie instrumentów zwalczania finansowania terroryzmu

GMO - Organizmy Modyfikowane Genetycznie

Są to rośliny lub zwierzęta, które dzięki modyfikacji w ich materiale genetycznym uzyskały nowe cechy. Wybrane geny bakterii, wirusów, roślin i zwierząt wprowadzane są do innych roślin, np. soi, rzepaku, kukurydzy, czy ryżu w celu uzyskania u nich nowych cech. Przykładowo naukowcy wprowadzili materiał genetyczny skorpiona do kukurydzy. Owe modyfikacje mają na celu zwiększenie odporności warzyw, owoców i zbóż na różne choroby roślin, chwasty, niekorzystne czynniki klimatyczne itd. Na szeroką skalę GMO w rolnictwie stosuje się tylko w kilku krajach - przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych.

Zalety żywności modyfikowanej genetycznie

•    GMO mogą być uprawiane na terenach, gdzie występują nieprzyjazne warunki klimatyczne takie jak: mróz, wysoka temperatura, susze, nadmiar promieniowania słonecznego
•    umożliwia uzyskanie wysokich plonów zmodyfikowanych zbóż przy gorszych warunkach glebowych
•    zmniejszenie zużycia pestycydów; rośliny nie muszą być spryskiwane chemikaliami. Rolnicy mniej pieniędzy przeznaczają na pestycydy, a do środowiska nie przedstawiają się trujące substancje, które przenikają do wód gruntowych
•    uzyskanie żywności o lepszych walorach smakowych czy zapachowych
•    przedłużenie trwałości żywności oraz ułatwienie składowania warzyw i owoców, które dłużej pozostają świeże; ma to duże znaczenie w transporcie
•    rośliny ozdobne mają intensywniejszą barwę, nowe kolory oraz lepszy zapach
•    zmodyfikowane genetycznie rośliny służą do produkcji biopaliw

Wady żywności modyfikowanej genetycznie

•    nie wiadomo, jaki skutek spowoduje spożywanie większej ilości transgenicznych roślin; obecnie badania wykazują, że konkretna roślina czy produkt nie przynosi uszczerbku na zdrowiu, ale nie wiadomo jak zareaguje nasz organizm, jeśli w diecie pojawi się kilka produktów mających w składzie modyfikowane substancje
•    wielu ludzi jest alergikami na żywność roślinną, która produkuje białka chroniące je przed chorobami i szkodnikami. Genetycznie modyfikowane rośliny są w taki sposób zaprojektowane, aby produkować zwiększone ilości tych protein, dlatego ryzyko alergii wzrasta.
•    rośliny GMO zawierające gen warunkujący odporność na pestycydy mogą "przekazywać" swoje geny blisko rosnącym, dzikim, spokrewnionym z nimi roślinom. Przykładowo soja zmodyfikowana genetycznie może skrzyżować się ze spokrewnionymi gatunkami i w ten sposób przekazać swoją odporność na chemiczne środki chwastobójcze innym roślinom, w tym także samym chwastom. Powstałe w ten sposób „super chwasty” będą wymagały większego użycia toksycznych środków chemicznych do ich zwalczania.
•    Technologicznie zmutowane rośliny nie przyniosą korzyści rolnikom w biednych regionach świata. Tak samo, jak nie stać ich na stosowanie pestycydów, nie będą w stanie kupić sadzonek drogich roślin transgenicznych
•    Żywność zmodyfikowana ma mniejszą wartość odżywczą od żywności pochodzącej z gospodarstw ekologicznych
•    Do tej pory dysponujemy garstką zweryfikowanych wyników badań dotyczących spożywania produktów genetycznie zmodyfikowanych. Jest jeszcze wiele niewyjaśnionych kwestii dotyczących słuszności ulepszania roślin i zwierząt oraz ich wpływie na środowisko i zdrowie człowieka. Długofalowe skutki wpływu GMO na ludzkie zdrowie są trudne do przewidzenia.
•    GMO nie jest rozwiązaniem dla problemów rolnictwa i głodu na świecie. Inżynieria genetyczna jest technologią wysoce skomercjalizowaną i narzucaną z góry przez wielkie korporacje. Obecnie handel tego typu ziarnem, paszą i żywnością skoncentrowany jest w rękach kilku międzynarodowych korporacji, które kierują się chęcią zysku. Zezwolenie na sprzedaż ziaren kukurydzy modyfikowanej w Polsce uzależni naszych rolników od dostawców - monopolistów. Udowodniono także, że problem głodu na świecie nie jest spowodowany jej brakiem, lecz niewłaściwą dystrybucją, twierdzi FAO (Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa).

Problem głodu na świecie

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 2/3 ludności świata jest niedożywiona lub głoduje. Problem ten dotyczy głównie Afryki, Azji i subkontynentu indyjskiego. Duża cześć zapasów zboża na świecie przeznaczana jest na paszę dla bydła, które jest hodowane w celu zaspokojenia popytu krajów rozwiniętych na mięso i jego przetwory.

Przyczyny głodu na świecie

• klęski żywiołowe (susze, powodzie)
• trwające konflikty zbrojne
• niestabilność polityczna (co odstrasza zagranicznych inwestorów)
• wysoki przyrost naturalny, przeludnienie miast
• złe warunki klimatyczne
• zacofanie cywilizacyjne
• wysoki poziom korupcji

Większość głodujących ludzi na świecie zamieszkuje kraje, które posiadają nadwyżki żywności, nie zaś jej niedobory. Zgodnie z opinią Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), obecnie produkujemy półtora raza więcej pożywienia niż jest to potrzebne. Jednak wciąż jeden na siedmiu mieszkańców Ziemi cierpi głód. Część nadwyżki żywności jest niszczona ze względu na zbyt wysokie koszty magazynowania. Zamiast wytwarzać żywność zdolną zaspokoić potrzeby lokalnych społeczności, przemysł rolniczy zajmuje się produkcją upraw, które sprzedaje następnie na rynkach międzynarodowych. Niedożywienie powoduje 55% z wszystkich zgonów dzieci na świecie.
Połowa ludności świata żyje za mniej niż dwa dolary dziennie. Jedna Europejka wydaje miesięcznie na same kosmetyki tyle co afrykańska kobieta na utrzymanie całej swojej rodziny przez rok. Obecnie duża część czarnego lądu jest wykorzystywana do produkcji luksusowych używek, takich jak kawa, herbata czy tytoń, które sprzedawane są krajom bogatym. Afrykańczycy są pozbawiani swych poletek, na których hodowali żywność na swoje codzienne potrzeby, aby mogły powstać wielkoobszarowe gospodarstwa, produkujące na eksport do Europy i Ameryki. Przyczyna jest prosta - w Trzecim Świecie opłaca się produkować (tania siła robocza, duże obszary itd.), lecz nie opłaca się sprzedawać na miejscu. Lepiej żywność sprzedać drożej na Zachodzie, aniżeli wykarmić nią głodnych.

To nie brak jedzenia, ale nieracjonalna gospodarka żywnością jest głównym powodem głodu i niedożywienia.

W krajach, których mieszkańcy umierają z głodu, uprawia się zboża, które są następnie eksportowane i przerabiane na paszę dla zwierząt hodowlanych krajów zachodnich. Etiopia w 1984 uprawiała zboża z przeznaczeniem dla europejskich zwierząt hodowlanych, podczas gdy jej ludność umierała z głodu. W tym samym czasie kraj ten kupował broń od Związku Radzieckiego, a 22% budżetu Etiopii przeznaczano na utrzymanie wojska.

W znacznej części państw Afryki, Azji i Ameryki Południowej wzrost liczby ludności jest zwykle większy niż wzrost produkcji żywności, a złą sytuację w takich krajach często pogłębiają klęski żywiołowe. W ostatnich 50-ciu latach niedostatki produkcji rolnej w tych państwach próbowano uzupełniać wykorzystując żywność importowaną z państw posiadających jej nadwyżki. Z reguły jest jednak tak, że kraj posiadający zbyt mało żywności, nie ma z czego zapłacić, aby sprowadzić jakikolwiek towar z zagranicy. Wsparcie krajów rozwiniętych w dłuższym okresie czasu może doprowadzić do zahamowania produkcję rolnej na obszarze dotkniętym kryzysem. Świadomość, że w trudnych chwilach zawsze napłynie pomoc z zewnątrz, może sprawić, że władze poszkodowanych państw będą przesuwać na kolejne lata konieczne reformy gospodarcze. Dlatego przynoszącym rezultaty sposobem pomocy jest przekazywanie takim państwom sprawdzonych technologii rolniczych, które pozwolą na zwiększenie wydajności produkcji. Kolejnym rozwiązaniem jest tworzenie nowych gruntów rolnych, m.in. dzięki zagospodarowaniu nieużytków pustynnych, osuszaniu mokradeł i bagien.

Zwalczanie głodu

Zwalczaniem głodu zajmują się różne organizacje, m.in. Banki Żywności oraz fundacje zbierające pieniądze na zakup jedzenia. Idea Banków Żywności narodziła się pod koniec lat 60. Ich pomysłodawcom był emerytowany amerykański biznesmen John van Hengel, który po zakończeniu swojej kariery zawodowej podjął pracę jako wolontariusz w lokalnej organizacji pomocy najuboższym. Podczas swoich działań zauważył, że wielu właścicieli sklepów marnuje żywność wyrzucając produkty, których termin ważności zbliżał się do końca. Van Hengel postanowił zbierać od handlowców tą żywność i przekazywał ją do miejskich jadłodajni. Pomysł byłego biznesmena szybko znalazł naśladowców w wielu miastach ameryki. Idea ta szybko rozprzestrzeniła się na kraje Europy Zachodniej. W 1993 roku z inicjatywy Jacka Kuronia powstaje w Warszawie pierwszy "Bank Żywności SOS". Banki Żywności są organizacjami pozarządowymi non-profit i działają w środowisku lokalnym.