Mikroekonomia wykład

Prawo ograniczoności zasobów gospodarczych:

krzywa możliwości produkcyjnych (krzywa transformacji)

Prawo ograniczoności zasobów gospodarczych jest to prawo ekonomiczne, charakterystyczne dla każdej gospodarki, prawo to wskazuje, że istnieją granice możliwość produkcyjnych każdej gospodarki. Określone przez ograniczoność zasobów czynników wytwórczych. Ograniczoność zasobów jest związana z cechami struktury społeczno gospodarczej każdego kraju. Ograniczoność rozpatruje się w relacji do nieograniczonych dynamicznie zmieniających się potrzeb ludzkich. Ilustracja graficzna prawa ograniczoności zasobów jest krzywa możliwości produkcyjnych, zwana także krzywą transformacji. Krzywa ta przedstawia problem możliwość produkcyjnych w sposób modelowy czyli stosowany jest tutaj model ekonomiczny który w sposób uproszczony przedstawia istotę tego prawa. Model ekonomiczny jest uproszczonym obrazem, odzwierciedleniem rzeczywistości gospodarczej. Wynika z tego, że nie może jej fałszować. Model ten zakłada produkcję dwóch dóbr, dobra x i y, i możliwości wytwórcze gospodarki, określone przez zasób czynników wytwórczych.

Y= dobro

yd d g

yc c

e

yb b h

f a

0 xc xb xa x= dobro

krzywa możliwość produkcyjnych przedstawia różne kombinacje produkcji dwóch dóbr, wytwarzane przy pełnym wykorzystaniu czynników produkcji. Punkty leżące na krzywej to punkty efektywne, ponieważ oznaczają maksymalną możliwą wielkość produkcji oraz pełne wykorzystanie czynników wytwórczych( produkcja przy pełnym wykorzystaniu czynników wytwórczych nazywa się produkcja potencjalna). Punkt a oznacza maksymalną wielkość produkcji dobra x, produkcja dobra y równa się 0. Punkt b oznacza kombinację produkcją dóbr x i y gdzie relatywnie wytwarzane jest więcej dobra x niż y. Oznacza to, że relatywnie więcej czynników jest alokowanych w produkcji dobra x. Punkt c oznacza kombinacje produkcji obu dóbr, przy czym relatywnie więcej wytwarza się dobra y niż x. Punkt d oznacza kombinację gdzie produkcja dobra y jest maksymalną produkcja dobra x jest 0. Ruch po krzywej możliwości produkcyjnych w górę oznacza wzrost produkcji dobra y kosztem dobra x przy danym zasobie czynników produkcji, a w dół wzrasta produkcja dobra x kosztem dobra y przy danym zasobie czynników produkcji. Koszt ten nazywa się kosztem alternatywnym, jest to koszt utraconych możliwości. Koszt alternatywny określony jest przez wartość produkcji jednego dobra z której trzeba zrezygnować na rzecz zwiększenia produkcji drugiego dobra. Punkty leżące poniżej krzywej możliwość produkcyjnych np.: e, f oznaczają wybory nieefektywne (punkty nieefektywne) ponieważ przy produkcji określonej przez te punkty nie są wykorzystane możliwości produkcyjne/wytwórcze gospodarki, oraz bieżąca produkcja jest zawsze mniejsza od potencjalnej. Punkty leżące powyżej krzywej punkt g i h, są nie realne w danym czasie. Wyznaczają wielkość produkcji przewyższającą możliwości wytwórcze gospodarki. Krzywa ta może zmieniać swoje położenie w czasie. Jeżeli krzyw przesunie się w prawo to punkty nierealne mogą stać się realnymi. Przesunięcie w prawo krzywej dokonuję się pod wpływem zmian ilościowych i jakościowych w czynnikach produkcji. Zmiany ilościowe to oznaczają, że produkcja rośnie pod wpływem ilościowego wzrostu nakładów czynników produkcji np.: wzrost powierzchni uprawianej ziemi, nowe odkrycia geologiczne, wprowadzenie pracy na trzy zmiany, zwiększenie powierzchni budynków, ilości maszyn i urządzeń. Wzrost możliwości produkcyjnych wynika z poprawy jakości czynników produkcji szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych. Rośnie wówczas produktywność czynników wytwórczych, z danych czynników coraz większa produkcja np.: przez wprowadzenia postępu do procesu produkcji, postępu technicznego, technologicznego, organizacyjnego, produktowego. Techniczny nowe lepsze urządzenia coraz lepszy, nowe produkty lepsza organizacją czynników produkcyjnych, wzrost poziomu wykształcenia społeczeństwa(czynnik ludzki). Jeżeli zachodzą takie zmiany to jest to obraz rozwoju gospodarczo społeczny rozwój. Ale krzywa może przesunąć się w dół i to jest wyrazem pogorszenia koniunktury gospodarczej, mniejsze możliwości produkcyjne gospodarki. Są czynnik wytwórcze ale nie są w pełni wykorzystane, mniejsze zatrudnienie, mniejsze dochody. Wyrazem niepełnego wykorzystania czynników wytwórczych jest np.: bezrobocie, zwolnienia, przymusowe urlopy, niewykorzystany park maszynowy, przestoje maszyn i urządzeń. Dlaczego krzyw transformacji? Tutaj w sposób modelowy przeobrażenia zmian, na tym przykładzie można pokazać, że wyrazem tej transformacji jest ruch w górę lub w dół, i to świadczy o tym, że zmienia się w wyniku zmiany struktury produkcji między dobrem x i y następuje przesunięcie czynników produkcji w gospodarce do bardziej preferowanych dziedzin produkcji. Następuje transformacja struktury produkcji(ważny element transformacji ogólnej) przekształcenie w zupełnie inną. Prawo ograniczoności zasobów wskazuje na konieczność prowadzenia racjonalnej gospodarki, czyli opartej na zasadzie racjonalnego gospodarowania. Ma dwa aspekty:

1. oznacza dążenie do maksymalizacji efektów przy danych nakładach czynników produkcji( z danych zasobów)

2. zasada ta oznacza dążenie do minimalizacji nakładów, czynników produkcji dla osiągnięcia danego efektu.

Dla wyborów ekonomicznych stosowany jest także rachunek ekonomiczny, polega na porównaniu nakładów i efektów, różnych wariantów rozwiązań i wybór wariantu najbardziej optymalnego w danych warunkach.

Kolejny temat to system gospodarki rynkowej:

Gospodarka rynkowa dominuje we współczesnym świecie, jako system gospodarowania. Są różne odmiany tej gospodarki:

1. gospodarka liberalna rynkowa, gdzie rola państwa ogranicza się do funkcji legislacyjnej, prawnej.

2. gospodarka społeczna rynkowa, która jest realizowana w Polsce i w EU, oznacza ona, że sprawy gospodarcze są regulowane przez mechanizm rynkowy, ale sprawy społeczne odpowiada państwo.

Cechy gospodarki rynkowej:

1. dominuje w niej prywatna własność czynników produkcji.

2. Dominuje rynkowy mechanizm alokacji czynników wytwórczych! Oprócz własności prywatnej występuje publiczna jako własność państwowa i samorządowa, dominuje prywatna i to ona buduje głównie PKB państwa i stanowi główny wkład w gospodarkę. Własność prywatna może być indywidualna lub grupowa jako spółki. Rozwój własności grupowej spowodował delegację uprawnień do bieżącego zarządzania dla menedżer. Własność prywatna powoduje, że gospodarka rynkowa działa w sposób efektywny, działa racjonalnie, jest gospodarką innowacyjną a temu sprzyja konkurencja na rynku. Pomimo to, ma swoje słabości po pierwsze występuje w niej bezrobocie, co wynika z decyzji właścicieli producentów, żeby zatrudniać tyle osób ile potrzeba. Druga słabość to rozwarstwienie dochodowe społeczeństwa. Trzecia słabość to jest cykliczny rozwój gospodarki czyli co pewien czas zmienia się czas koniunktury gospodarczej, cykliczne zmiany, okresy wzrostu i spadku gospodarki. Rynkowy mechanizm alokacji zasobów gospodarczych, który dominuje w gospodarce rynkowej. Oznacza regulacyjną rolę rynku w rozwoju różnych dziedzin gospodarki. Na rynku występuje/ujawnia się zapotrzebowanie społeczeństwa na różne dobra i usługi. Na tej podstawie rynek przesyła informacje dla producentów jakie dobra są preferowane, produkcje jakich dóbr należy rozwijać, na jakie dobra nie ma zapotrzebowania. Rynek jest weryfikatorem społecznej przydatności różnych dóbr i usług. Przydatność produkcji potwierdzają nabywcy kupując lub nie dane dobra. Dobra które cieszą się zapotrzebowaniem nabywców stanowią sygnał dla wzrostu produkcji produktów. Producenci czerpią wówczas określona czynnik produkcji w zwiększonych ilościach z ogólnej puli czynników. Rośnie zapotrzebowanie nabywców to rośnie zapotrzebowanie producentów na czynniki produkcji. Dlatego też na tej podstawie dokonywane jest rozmieszczenie czynników produkcji między różne dziedziny wytwórczości gospodarki. Mówimy, że dominuje rynkowa alokacja czynników produkcji. Określa także stopień marnotrawstwa czynników wytwórczych w przypadku gdy są one alokowane w dziedzinach nie cieszących się zainteresowaniem. Funkcją rynku jest zapewnienie równowagi rynkowej na każdym rynku cząstkowym np.: na rynku chleba, mieszkań itp.