Krowa
Najczęściej stosowane pasze w gospodarstwach wysokoprodukcyjnych
kiszonka z kukurydzy
sianokiszonka
prasowane wysłodki buraczane
mieszanki zbóż z gospodarstw hodowców (najczęściej kukurydza, soja, owies) lub przygotowane w mieszalniach
mieszanki uzupełniające przeznaczone dla gospodarstw, jako dodatek do pasz pełnodawkowych
białkowe mieszanki uzupełniające
dodatki mineralno-witaminowe
Najczęstsze systemy zadawania pasz i utrzymania zwierząt
TMR (całość paszy mieszana w wozie paszowym i podawana bezpośrednio zwierzętom w ilości zależnej od okresu produkcyjnego)
PMR (pasze treściwe podawane z bazy paszowej w postaci granulatu – obory wolnostanowiskowe lub zadawane ręcznie na podstawie osiąganej produkcji mlecznej)
Ręczne zadawanie i mieszanie pasz
Baza i stół paszowy
Najczęstsze błędy dietetyczne prowadzące do rozwoju zaburzeń metabolicznych
brak ustalania zapotrzebowania zwierząt na składniki pokarmowe w zależności od okresu produkcyjnego (np. ujemny bilans energii, niedobory mineralne)
zła jakość pasz
„oszczędność” hodowców, szczególnie w zakresie podawania odpowiednich ilości pasz treściwych
błędy przy zadawaniu pasz (np. złe wymieszanie -TMR; zbyt duża gęstość zwierząt-wyjadanie karmy)
błędy przy tworzeniu grup produkcyjnych
problemy z dobieraniem odpowiednich ilości dodatków mineralno – witaminowych
nadmierne otłuszczenie krów, szczególnie w okresie przedporodowym
krowa w gospodarstwie wysokoprodukcyjnym (szczególnie w laktacji) powinna mieć dostęp do paszy przynajmniej przez 16 – 20 h
zawartość suchej masy w TMR powinna wynosić 40 – 45%
krowa powinna mieć stały dostęp do wody, szczególnie w laktacji
Najczęstsze schorzenia metaboliczne występujące u wysokoprodukcyjnych krów mlecznych
ketoza
porażenie poporodowe
kwasica
syndrom tłustej krowy
zaleganie poporodowe
zasadowica
przemieszczenie trawieńca
wzdęcie żwacza
tężyczka hipomagnezemiczna
Postępowanie dietetyczne w wybranych schorzeniach metabolicznych u krów mlecznych
Kwasica żwacza (niestrawność kwaśna)
W trakcie choroby należy:
pierwszego dnia przeprowadzić głodówkę; podawać per os tylko substancje buforujące – NaHCO3 (150 – 250 g / zwierzę), preparaty wieloelektrolitowe, stymulatory zdrowej flory bakteryjnej, ekstrakty płynu żwacza
od drugiego dnia podawać dobre łąkowe siano
w następnych dniach wyeliminować z paszy łatwo strawne węglowodany i stopniowo wprowadzać paszę treściwą, zielonki, a na samym końcu kiszonki
w całym okresie leczenia podawać duże ilości wody w celu rozcieńczenia kwaśnego środowiska w żwaczu
po uzyskaniu odpowiedniego pH w żwaczu można rozpocząć podawanie prawidłowych ilości węglowodanów, ale z dodatkiem substancji buforujących (NaHCO3)
zapobieganie
podawanie pasz mało rozdrobnionych (m.in. ograniczają wydzielanie śliny, która ma właściwości buforujące)
stopniowa zmiana dawki pokarmowej w celu przystosowania flory i fauny żwacza do jej wykorzystania
dzielenie dawki pasz treściwych na kilka odpasów w celu ograniczenia jednorazowego podawania zbyt dużych ilości łatwostrawnych węglowodanów
stosowanie mieszanek paszowych o podwyższonym poziomie substancji buforujących nadmierną kwasowość w żwaczu (np. NaHCO3)
stosowanie TMR lub PMR i stałego dostępu krów do paszy
Zasadowica żwacza (niestrawność zasadowa)
dawka pokarmowa zawierająca nadmiar białka lub zastępujących go substancji niebiałkowych azotowych i jednocześnie brak odpowiedniej ilości włókna surowego może prowadzić w żwaczu do gwałtownie przebiegających procesów powodujących powstawanie znacznych ilości amoniaku oraz karbaminianu amonu.
wchłonięcie do krwi powstałych związków powoduje ogólną alkalozę oraz zatrucie organizmu przeżuwacza
gromadzące się produkty rozpadu białek i niebiałkowych substancji azotowych mając powinowactwo do tkanki nerwowej, wywołują objawy szczególnie ze strony układu nerwowego.
Postępowanie lecznicze w zakresie dawki pokarmowej powinno być oparte na podawaniu:
łatwostrawnych węglowodanów - śruta, rośliny okopowe
dużej ilości wody
dobrego łąkowego siana
substancji zakwaszających (kwas octowy, kwas mlekowy)
dobrze przygotowanych kiszonek
Zapobieganie
bilansowanie dawki pokarmowej w zakresie zawartości białka w suchej masie karmy (nie więcej niż 17 – 22%)
zastępowanie białka niebiałkowymi substancjami azotowymi w ilości nie przekraczającej 20% bytowych potrzeb białkowych mimo, że dopuszczalny jest 30 a nawet 40% udział takich substancji
podawanie pasz wolnych od bakterii E. coli, Proteus vulgaris – korzystny wpływ na wytwarzanie toksycznych substancji w żwaczu
podawanie odpowiednich ilości włókna surowego
odpowiednia zawartość łatwostrawnych węglowodanów w dawce pokarmowej
przynajmniej 1-2 tygodniowe przystosowanie zwierząt do zmiany karmy na zawierającą wyższą ilość białka lub niebiałkowych substancji azotowych
wzdecie żwacza
postać pienista (drobnobańkowa) - małe pęcherzyki gazów są równomiernie rozmieszczone w treści pokarmowej żwacza, wypełniając całą jego objętość (przy podawaniu pasz zawierających saponiny, rośliny motylkowe: młoda lucerna, koniczyna).
postać grubobańkowa - gazy gromadzą się w żwaczu nad treścią pokarmową, tworząc jedną lub kilka komór i rozdymając głównie górną jego część.
podawać odpowiednią ilość włókna surowego
ograniczać nadmierne rozdrobnienie paszy (prawidłowa produkcja śliny)
nie poić zwierząt bezpośrednio po powrocie z pastwiska lub podaniu pasz objętościowych (nie dotyczy obór ze stałym dostępem do wody)
odrzucać pasze pokryte rosą, szronem lub nasiąknięte wodą
ograniczyć skarmianie pasz zawierających saponiny oraz roślin motylkowych
ograniczyć pasze zawierające zbyt dużą ilość wody lub łączyć je z dużą ilością pasz strukturalnych (siano, słoma)
stopniowo przyzwyczajać zwierzęta do nowego rodzaju karmy, przede wszystkim zielonki, pasz motylkowych (przed wypędzeniem na pastwisko lub zastosowaniem jej w żywieniu oborowym). Zwierzęta powinny co najmniej tydzień wcześniej otrzymywać wybrana paszę w stopniowo wzrastających ilościach.
z chwilą rozpoczęcia wypasu należy podawać zwierzętom w przeddzień przed wyjściem na pastwisko, w małych ilościach słomę lub siano a także napoić.
zwierzęta w początkowym okresie wypasania powinny przebywać na pastwisku krótko i nie w dni deszczowe, przy obfitej rosie.
Ketoza
Choroba charakteryzuje się :
nagromadzeniem się związków ketonowych we krwi (ketonemia), moczu (ketonuria), mleku (ketolakcja) i w wydychanym powietrzu występujące na tle niedoborów energetycznych spowodowanych błędami żywieniowymi
zmniejszeniem stężenia glukozy we krwi (hipoglikemia)
skłonnością do zwyrodnienia tłuszczowego wątroby
stosowanie zbilansowanych dawek pokarmowych pod względem zawartości energii, suchej masy, białka i związków mineralnych, pokrywających potrzeby bytowe i produkcyjne krów
stopniowa (przez 1-2 tygodnie) zmiana rodzaju żywienia i przyzwyczajanie do nowej paszy
eliminacja pasz ketogennych szczególnie kiszonek z zawartością kwasu masłowego oraz pasz, które są przyczyną fermentacji ketogennej w żwaczu (skarmianie krów nadmierną ilością łatwostrawnych węglowodanów obecnych w śrutach zbóż, burakach, melasie)
stosowanie związków glukoplastycznych w dawce pokarmowej, jako stymulacja syntezy glukozy i hamowanie ketogenezy (profilaktyczny dodatek mieszanek takich jak: Ketomix 500ml, Ketostop 100 g dziennie przez 2 tygodnie przed do 6 tygodni po porodzie, Katapult)
W okresie zasuszenia (8-4 tyg. p.p.) dawka pokarmowa winna pokrywać zapotrzebowanie bytowe i maksimum produkcję 10 l mleka, można wtedy podawać do 5 kg buraków cukrowych lub 10 kg buraków pastewnych
Po porodzie
- zapewnienie energii w dawce odpowiadającej 1 kg paszy treściwej na 3 kg mleka
- zapewnienie optymalnej ilości białka strawnego (55g na 1 l mleka)
- podaż włókna surowego w ilości 18-20% s.m. (dobre siano, kiszonka z suszu)
Zespół nadmiernej mobilizacji tłuszczu u krów (ZNMT)
zaburzenie żywieniowo-metaboliczne polegające na nadmiernym otłuszczeniu krów w okresie przedporodowym i nadmiernej lipolizie tłuszczu zapasowego po porodzie, prowadzącej do rozwoju stłuszczenia wątroby (hepatosteatosis), zaburzeń zdrowia i produkcyjności.
W czasie procesu chorobowego:
stymulacja apetytu, przeszczep treści żwacza, podawanie związków glukoplastycznych w celu pobudzenia glukoneogenezy i ograniczenia stłuszczenia wątroby.
ograniczenie wzmożonej lipolizy poprzez dodatek do dawki pokarmowej kwasu nikotynowego, glukozy
dieta: dobre siano, słodka trawa, zielona lucerna
Konie
Uklad oddechowy RAO (COPD), stany zapalne
Odpowiednie warunki zoohigieniczne – wentylacja, ściółka
Przebywanie na pastwisku
Siano dobrej jakości, nie pylące - podawane nisko
Leki wykrztuśne podawane do wody lub paszy treściwej – KJ (5-10 g/zwierzę), dembreksyna itp.
Preparaty ziołowe usprawniające funkcjonowanie układu oddechowego (pałeczki, granulki)
Czosnek - właściwości lecznicze i wspomagające działanie na układ odpornościowy, pokarmowy i oddechowy.
Działanie przeciwbakteryjne, właściwości, przeciwutleniające
Pasza pełnoporcjowa granulowana
Mesz
musli
BREATHE – FREE naturalny dodatek paszowy na bazie ziół do stosowania profilaktycznie oraz wspomagająco w chorobach układu oddechowego
Skład:anyż, czerwona koniczyna, podbiał pospolity, hyzop, szanta zwyczajna, czosnek
hyzopzawiera olejki eteryczne, żywice, kwasy organiczne, garbniki, flawonoidy, potas, wapń, magnez, fosfor, sód, bor, cynk, molibden, glin, kobalt, żelazo, mangan, miedź i glikozydy.podbiał zawiera garbniki, olejek eteryczny, witaminę A, flawonoidy, sole mineralne; działanie - łagodzi podrażnienia górnych dróg oddechowych, ma działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne;
anyż zawiera związek fenolowy anetol, dianetolmetylochawikol, dianizoinę; działanie wykrztuśne, pobudzające trawienie, przeciwskurczowe;
czosnek zawiera - substancję aktywną: alindziałanie - znany jest ze swoich właściwości przeciwbakteryjnych oraz wzmacniających układ odpornościowy, pokarmowy i oddechowy;
szantazawiera mieszaninę związków dwuterpenowych (marubina), olejek eteryczny, garbniki, fitosterole, związki śluzowe, cukry, trójterpeny, kwasy organiczne, fitosterole; działanie wykrztuśne,przeciwastmatyczne, przeciwskurczowe,pobudzające trawienie, żółciotwórcze i żółciopędne, przeciwbiegunkowe,uspokajaące akcję serca (przy niemiarowości);
koniczyna czerwona zawiera flawonoidy, izoflawony, karotenoidy, glikozydy, olejek eteryczny, witaminy, kwas kumarynowy, kwas salicylowy, sole mineralne; działanie odżywcze, przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, wykrztuśnie, żółciopędnie, odkażające, przeciwzakrzepowe, przyspieszenie gojenia się ran.
Krwawienie z płuc u koni
Bioflawonoidy:
Wzmocnienie i przywrócenie elastyczności naczyń krwionośnych
Zmniejszenie uszkodzeń naczyń w miejscach zapaleń
Zmniejszenie lepkości krwi (zmniejszenie ciśnienia krwi)
Witamina K
Witamina C
Preparaty zawierające Ca
Żywienie koni geriatrycznych
Najczęstsze problemy:
Pogorszenie wyglądu i kondycji, szczególnie kiedy trawa przestaje rosnąć lub jest jej mało
Utrata masy ciała (widoczna na biodrach i kłębie)
Trudności w żuciu siana
Wypadanie paszy z pyska podczas jedzenia
Problemy z zębami, które prowadzą do trudności z żuciem paszy
Zdiagnozowane choroby tj. ochwat, choroba Cushinga, uszkodzenie wątroby
dawka dla starszych koni powinna zawierać wysokiej jakości białko (mięśnie i regeneracja komórek)
wysoko strawne włókno
zbilansowaną ilość witamin i minerałów
niezbędny jest wysoki poziom antyoksydantów Stwierdzono, że dodatek antyoksydantów w diecie starszych ludzi jest związany ze zmniejszonym ryzykiem występowania chorób serca i nowotworów oraz opóźnia występowanie oznak starzenia się organizmu.
Codzienne sprawdzanie pastwiska i usuwanie odchodów
Zapewnienie koniowi ochrony przed deszczem, wiatrem, upałem i owadami, kiedy jest na zewnątrz
Regularne odrobaczanie; wiele starszych koni ma uszkodzony przez pasożyty układ pokarmowy (kumulacja przez lata), co może zaburzać wchłanianie składników pokarmowych
Unikanie chłodu i wilgoci u koni cierpiących na sztywność i zwyrodnienie stawów oraz zapewnienie dobrej, głębokiej ściółki
Regularna kontrola stanu uzębienia
Problemy dermatologiczne, pogorszenie jakości sierści
Tłuszcz roślinny zawierający głównie nienasycone kwasy tłuszczowe (linolenowy – Omega3, linolowy – Omega 6, oleinowy – Omega 9, palmitynowy)
Dodatki mineralno-witaminowe zawierające Zn, NNKT, wit. A, biotyna, aminokwasy siarkowe, lecytynę
Zestaw czterech ziół znanych z pozytywnego wpływu na stan skóry i sierści polecany dla koni o wrażliwej skórze, łatwo ulegającej podrażnieniom.
Skład:rumianek, korzeń łopianu, czosnek, pokrzywa
korzeń łopianu zawiera olejek eteryczny, substancje mineralne, węglowodany, sterole, związki poliacetylenowe, garbniki, kw. palmitynowy, kw. stearynowy, śluzy, flawonoidy; działanie bakteriostatyczne, przeciwbakteryjne, wzmacniające, przeciwzapalne, fungistatyczne, odtruwające, regulujące przemiane materii i trawienie.rumianek zawiera olejek eteryczny, flawonoidy, zw. poliacetylenowe, cholinę, śluzy, fitosterole, kwasy organiczne; działanie przeciwzapalne, odkażające, uspokajające, rozkurczowe, przeciwalergiczne, polepszające trawienie,obniżające ciśnienie krwi;pokrzywa zawiera witaminy (duże ilości C i A), fitochinony, sole mineralne, garbniki, kwasy organiczne, flawonoidy; działanie wzmacniające, polepszające odporność, antyseptyczne, przeciwkrwotocznie, hemoglobinotwórczo, przeciwreumatycznie, przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo, zapobiega starzeniu się skóry
czosnek znany jest ze swoich właściwości przeciwbakteryjnych oraz wzmacniających układ odpornościowy, pokarmowy i oddechowy; substancja aktywna to alin
Choroby układu ruchu
Ochwat kopytowy:
Siano dobrej jakości
W okresie leczenia nie podawać pasz treściwych – ograniczenie podaży węglowodanów
Pojenie częściej niż zwykle, natomiast w mniejszej ilości (ograniczenie podaży wody)
Dodatki mineralno-witaminowe zawierające Zn, Cu, metioninę, cystynę, cysteinę, biotynę
Czosnek - substancja aktywna zawarta w czosnku to alin - bezzapachowa substancja chemiczna zawierająca aminokwas cysteinę
Głęboka ściółka, trociny lub piasek
Mięśniochwat porażenny koni
Woda ad libitum
Siano
Wyeliminować pasze treściwe (ograniczenie podaży węglowodanów)
Dodatek do wody preparatów elektrolitowych
Podaż z wodą kwaśnego węglanu sodu lub natrium bicarbonicum
Głęboka ściółka
Mięśniochwat enzootyczny
Podaż dodatków mineralnych zawierających selen oraz witaminę E
Uwaga na pasze zawierające dużą zawartość tłuszczu lub nadmiar nienasyconych kwasów tłuszczowych
Ograniczyć podaż pasz zawierające znaczne ilości Ca, S
Problemy ze stawami, mięśniami, układem kostnym
Dodatki mineralno-witaminowe o zbilansowanym składzie, zwłaszcza stosunek Ca:P, Mn, Cu, Zn, Se, lizyna, witamina A, D, E
Preparaty zawierające kwas hialuronowy, siarczan chondroityny (składnik strukturalny substancji międzykomórkowej chrząstek stawowych) oraz glukozaminoglikany (niezbędny do produkcji hialuronianu, głównego składnika mazi stawowej)
Układ kostny
Algi budują kościec, zęby, ścięgna, stawy i mięśnie, a zawarte w nich aminokwasy są budulcem dla właściwie każdej tkanki organizmu.
Zawierają witaminy, minerały, aminokwasy i inne bioaktywne składniki, które są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania, wzrostu i regeneracji organizmu. Zwykle stosowana dieta jest zazwyczaj niedoborowa w te składniki.
Problemy z kopytami – przykładowy preparat ziołowy
Skład: owoc dzikiej róży, wodorosty morskie
zawierają składniki odżywcze pomagające uzyskać zdrowy i mocny róg kopytowy;
owoce dzikiej róży są najbogatszym naturalnym źródłem witaminy C, która jest niezbędna w prawidłowej produkcji kolagenu
wodorosty morskiesą najbogatszym źródłem łatwo przyswajalnych minerałów oraz niezbędnych, egzogennych aminokwasów
KORZEŃ DIABLEGO (czarciego) PAZURA
Roślina stosowana przez mieszkańców Afryki Południowej w terapii chorób układu pokarmowego oraz zapaleń stawów.
Korzeniowi przypisuje się działanie:
przeciwreumatyczne
przeciwzapalne
przeciwbólowe
rozkurczowe
żółciopędne
uspokajające
detoksykacyjne
Szczególnie polecany dla koni predysponowanych do problemów związanych z mięśniami i stawami.
Podstawowe składniki:harpagid, harpagosid, pro-cumbid, fitosteryny, trójterpeny, flawonoidy, nienasycone kwasy tłuszczowe, kwas cynamonowy
Dowiedzione działanie odżywcze i lecznicze na mięśnie, chrząstkę i stawy, głównie poprzez zmniejszanie reakcji zapalnej oraz działanie przeciwutleniające;
w stanach zapalnych stawów zwiększa ich ruchomość, zmniejsza natomiast ból i obrzęk
Choroby przewodu pokarmowego
Wrzody żołądka:
Częste karmienie małymi porcjami
Dostęp do pastwiska, zielonki
Ograniczyć nadmiar węglowodanów
Wyeliminować granulaty
Siano dobrej jakości, może być moczone przed podaniem
Siemię lniane
mesz
Wrzody żołądka:
Kompleks pektyny-glicerol - Pronutrin® zawiera naturalne składniki, pochodzenia roślinnego (pektyny z owoców cytrusowych, jabłek i ziemniaków oraz lecytyna z soi) w formie specjalnie przygotowanego kompleksu, glicerol oraz substancje pomocnicze (dodatek smakowy, dodatek zapachowy i przeciwutleniacz) – działanie osłaniające
sucralfate – działanie osłaniające
Preparaty mineralno-witaminowe oraz ziołowe przyspieszające gojenie
Obturacyjne niedrożności przewodu pokarmowego
Głodówka – odżywianie parenteralne
Pojenie ad libitum
Preparaty elektrolitowe (głównie Na, K, Cl) dodawane do wody
Po uzyskaniu drożności- dobrej jakości siano
Kleik z siemienia lnianego
Mesz
drożdże
Preparaty mineralno-witaminowe
Preparaty wspomagające regenerację sił witalnych
Stopniowy (!!!) powrót do prawidłowej diet
Biegunki
Woda ad libitum
Wywar z kory dębu, korzenia kobylaka, wyciągi z kasztanowca
Kleik z siemienia lnianego
mesz
Preparaty mineralno-witaminowe
Preparaty elektrolitowe dodawane do wody
Probiotyki, drożdże
Zapiaszczenie jelit
Kleik z siemienia lnianego
mesz
Preparaty z babki lancetowatej (psyllium)
probiotyki
Choroby wątroby
Ograniczyć podaż NaCl (usunąć lizawkę)
Dieta niskobiałkowa
Łatwostrawne węglowodany
Drożdże
Preparaty zawierające witamin z grupy B, E, Se, cholinę, metioninę
Preparaty multiwitaminowe
Zielonki, wypuszczanie na pastwisko
Preparaty zawierające sorbitol, acetylometioninę, cholinę, betainę, lizynę (np. Heparenol)- działanie żółciopędne, lipotropowe, ułatwiają detoksykację, pobudzają apetyt
Preparaty ziołowe działające żółciopędnie
Choroby nerek
Woda ad libitum
Ograniczyć podaż NaCl (usunąć lizawkę)
Ograniczyć podaż P i Ca
Heparenol
Zaburzenia płodności
Dodatki mineralno-witaminowe zawierające J, Se, Mn, Zn, witaminę A, E, karoteny, NNKT
Podaż marchwi, szczególnie w okresie zimy
Olej roślinny
Nadpobudliwość koni
Preparaty zawierające wyciąg z korzenia żeń-szeń (Eleuthrococcus Senticosus) - działanie uspokajajace, zmniejsza podatność na stres
Preparaty zawierające Mg, witaminę B, B6, B12, L-tryptofan, witaminę E, Se, lecytynę
Zestaw ziół stworzony dla koni, które mają skłonności do nadpobudliwości oraz łatwo ulegają stresom związanym z treningiem.
Zioła te znane są ze swoich uspokajających właściwości i tonizującego działania na układ nerwowy.
Skład:rumianek, melisa, werbena pospolita, tarczyca, kwiat lipy
lipa zawiera flawonoidy, kwasy organiczne, trójterpeny, garbniki, olejki eteryczne i witaminy, glikozyd tiliacynę; działanie przeciwskurczowe, przeciwbólowe, uspokajające, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, odtruwające
rumianek zawiera olejek eteryczny, flawonoidy, zw. poliacetylenowe, cholinę, śluzy, fitosterole, kwasy organiczne; działanie przeciwzapalne, odkażające, uspokajające, rozkurczowe, przeciwalergiczne, polepszające trawienie,obniżające ciśnienie krwi;
melisa zawiera olejek eteryczny, wit. C, garbniki, kwasy organiczne, flawonoidy, śluzy; działanie uspokajające, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, nasercowe, przeciwskurczowo, pobudzająco na trawienie
werbena pospolitadziała wzmacniająco na układ nerwowy, uspokajająco, pobudzająco na przemianę materii, łagodząco na bóle migrenowe
tarczyca zawiera flawonoidy w połączeniu z pochodnymi kwasu cynamonowego; działanie przeciwwysiękowe, przeciwzapalne, uspokajająco, wzmacniająco na mięsień sercowy, rozkurczowo
Intensywny wysiłek, utrata elektrolitów
Preparaty podawane do wody zawierające Na, Cl, K, Mg, Ca, P, witaminę B12, E, C, glukozę, dwuwęglan sodu
Mieszanki elektrolitowe
Pasze treściwe energetyczne – jęczmień, kukurydza
Zwiększyć podaż siana
Woda ad libitum – NIGDY NIE POIĆ BEZPOŚREDNIO PO WYSIŁKU !!!
Karmienie osieroconych lub osłabionych źrebiąt
Źrebię powinno pobrać pokarm w ciągu 8 h od urodzenia- największa możliwość wchłonięcia przeciwciał z siary
Karmienie strzykawką może doprowadzić do zachłystowego zapalenia płuc więc w szpitalach jest niedozwolone
Sztucznie żywione źrebię należy codziennie ważyć
klasyfikacja źrebiąt
Zdrowe nie mogące pobierać pokarmu od matki
Noworodki bądź starsze źrebięta z prawidłowym odruchem ssania lecz anorektyczne
Krytycznie chore, z problemami z ukł. oddechowym , ukł. trawiennym czy problemami neurologicznymi, zaburzenia w odruchu ssania
Siara – min. 2 l w ciągu pierwszych 6-8 godzin życia
Prawidłowy poziom IgG w surowicy u źrebięcia, które pobrało siarę wynosi powyżej 8g/L
Zdrowe źrebię dziennie pobiera ok. 25% swojej masy to jest u 50kg źrebięcia ok. 12,5L podczas 1 tygodnia życia
Podawać w porcjach po 200-250 ml podgrzane do temperatury 35-37oC (nie podgrzewać do wyższych temperatur – przeciwciała !!!)
Matka zastępcza lub mleko innej klaczy
Preparaty mlekozastępcze
Preparaty przygotowane we własnym zakresie – mleko kozie (!!!) lub krowie
mlek klaczy
Zawartość tłuszczu- 1,8%
Źrebięta sztucznie żywione dojelitowo powinny mieć powoli wprowadzany dodatek lipidów 1-2g/kg
Można suplementować witaminy z grupy B 1ml na 1L
wybór met karmienia
Dojelitowe:
*Mamka
*Wiadro (((((Żywienie z wiadra ma wiele zalet: pozwala ćwiczyć odruch ssania, małe ryzyko zachłyśnięcia, szybko źrebięta się uczą, zajmuje mało czasuNie wolno na siłę wsadzać głowy źrebięcia do wiadra, źrebaki ze słabym odruchem nie poradzą sobie))))
*Butelka(((Nie jest to polecana metoda, Grozi zachłystem ,należy stale monitorować źrebię należy tak dobrać smoczek aby mleko się samo nie lało a źrebię było zmuszone do wykonania pewnego wysiłu w celu pociągnięcia mleka)))
*Sonda(((Jeżeli źrebię nie ma dobrze wykształconego odruchu ssania bądź nie pobiera wystarczającej ilości mleka inna niż przez sondę metoda żywienia dojelitowego nie może być wykorzystana)))
Zaletą tego sposobu jest podawanie karmy bezpośrednio do enterocytów co polepsza funkcjonowanie bariery śluzówkowej i usprawnia działanie ukł. Immunologicznego
ad sondaaa
Zaczynamy od niewielkiej dawki 5% m.c.
Nadmiar płynu odciągamy
Jeśli nadmiar wynosi więcej niż 20ml u 50kg źrebięcia robimy godzinną przerwę
jeśli po przerwie jest nadal płyn należy rozważyć żywienie pozajelitowe
Przepłukujemy sondę 10-20ml H2O
Podajemy mleko za pomocą pompy lub dużej strzykawki (np. żaneta)
Przepłukujemy sondę
Ilość wody do płukania powinna być monitorowana gdyż stanowi ona część diety źrebięcia
Nietolerancja objawia się 1-2 dnia terapii
Niektórzy klinicyści zalecają w takim wypadku podawanie glutaminy (0,4g/kg/dz w 10-20ml H2O) niż mlek
Karmienie zdrowych źrebiąt
Mleko pobiera prze 1-3 min 3-7 razy na godzinę
Zdrowe źrebię w ciągu pierwszych 46h należy karmić co 1h dostarczając mu 10% masy jego ciała
powyżej 48h powinno pobrać już 20% masy
W 2 tyg. życia odstępy w karmieniach można wydłużyć do 4h
Osierocone ź. Powyżej 2 tyg oraz starsze powinny pobierać 15-20% masy ciała w 3-6 karmieniach
W miarę wzrostu źrebięcia częstotliwość karmień można zmniejszyć do 2-4 razy dziennie
Każda zmiana w diecie powinna być wprowadzana powoli (3-5 dni)
Waga sierot powinna być sprawdzana co 2-4 tyg!
Karmienie chorych źrebiąt
Atraumatyczne sondy mogą pozostać w przełyku przez kilka tyg.
Cewnik dla ogierów, alternatywne wyjście nie dłużej niż 2-3dni
Zawsze należy sprawdzić przed karmieniem czy sonda znajduje się w żołądku ( nie podwinięta)
Sodę zakładamy pod kontrolą endoskopu
Żywienie pozajelitowe
Energia, białka, witaminy
Zaczynamy od 45-50kcal/kg, 3-5g protein
1-3g lipidów
Źrebiętom z problemami z nerkami czy wątrobą zalecana jest niższa zawartość białka
Każda zmiana w składzie powinna być wprowadzana powoli 12-24h
Zakładamy stały dostęp do żyły np. szyjnej zewnętrznej bądź piersiowej bocznej
Zaczynamy od 25% docelowej dawki
W ciągu 24-36h dojść do 100%
Pompa infuzyjna jest tu wskazana aby prowadzić monitoring
Jeśli występują komplikacje zmniejszamy dawkę
Część klinicystów uważa, iż w momencie wystąpienia powikłań nie należy zmniejszać dawki a podać insulinę (zaczynając od 0,01 IU/kg) niż obniżać dawkę żywieniową
W takim wypadku należy dokładnie monitorować poziom glukozy we krwi
Hiperglikemia oraz hipertriglicerydemia są najczęstszymi powikłaniami diety pozajelitowej
Hiperglikemia: poziom glukozy we krwi >8,3mmol/L
Hipertriglicerydemia: Tg w surowicy> 2,5mmol/L
postępowaniie
Zmniejszyć dawkę żywieniową do 30%
Insulina
Przykładowe receptury
Mleko krowie 2% UHT i 20g glukozy/l
Mleko krowie i woda 4:1, 20g laktozy na każdy litr, wit. A 50 000 IU/dobę, 300-500 mg wit. C/dobę
Mleko krowie 2l, 1l przegotowanej wody, 2-3 łyżki cukru/kadży litr roztworu
700 ml mleka krowiego, 260ml wody, 30g glukozy, 5g węglanu wapnia, 5g drożdży
Do 3. tyg. 2/3 mleka krowiego, 1/3 kleiku owsianego na wodzie 1 łyżka glukozy; od 3. tyg. 1/3 mleka krowiego, 1/3 kaszki Bebiko 2 i 1/3 przegotowanej wody oraz 1 łyżka glukozy/litr roztworu. Dodatkowo do 2 karmień w ciągu doby po 1 żółtku jaja kurzego, a 2 razy w tygodniu po 2 ml wit. AD3
Schemat karmienia:
-2 dzień - karmić co 1,5-2 godziny 200-300 ml o temperaturze 35-380C (15% wagi ciała/dobę)
Od 3. dnia – zwiększać ilość tak, aby 7. dnia dawka dobowa wynosiła 25% wagi ciała
W miarę upływu czasu zmniejsza się częstość karmienia, a zwiększa się ilość podawanego pokarmu
Dostęp źrebaka do wody, siana, owsa, lizawki
Preparaty mlekozastępcze stosuje się do 3-4 miesiąca życia
Alternatywny schemat karmienia
Pierwsze 2 tygodnie – karmienie 15-16 razy na dobę 150-250 ml od 6.00-24.00
Stopniowe zmniejszanie częstości karmienia i zwiększanie ilości pokarmu – od 2. tygodnia karmienie 10 razy na dobę z przerwą 24.00-6.00 – dobowa ilość pokarmu 5-6 l
Od 4. tygodnia karmienie 7 razy/dobę – 6, 8, 10.30, 13.30, 16, 19, 22 po 1-1,5l (8-10l/dobę)
Od 6. tygodnia 5 razy na dobę – 6, 9, 12, 16, 20 po 1,5-2l
Obniżona odporność, wspomaganie w leczeniu innych chorób
Preparaty z jeżówki purpurowej
Czosnek
Preparaty z czarciego pazura
Witaminy z grupy B, witamina E, Se
Preparaty multiwitaminowe
Probiotyki
drożdże