Obszar Natura 2000 to nowa forma ochrony przyrody (obok istniejących parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, czy innych) wprowadzana w naszym kraju od czasu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Inaczej, jest to wspólny system obszarów objętych ochroną przyrody. Polska zobowiązała się do wyznaczenia na swoim terytorium sieci Natura 2000 w Traktacie ateńskim z 16 kwietnia 2003 r., stanowiącym podstawę prawną przystąpienia Polski i dziewięciu innych krajów europejskich do Unii Europejskiej.
Za obszary Natura 2000 uznaje się tereny najważniejsze dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych, mających znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych Europy
.Zadanie i cel rangi europejskiej powinno łatwiej uzyskać powszechną akceptację społeczną, tym bardziej że poszczególne kraje członkowskie są zobowiązane do zachowania na obszarach wchodzących w skład sieci Natura 2000 walorów chronionych w stanie nie pogorszonym, co wcale nie musi wykluczać ich gospodarczego wykorzystania.
Miejsce żyjące – miejsce do życia. Takim hasłem promowano Naturę 2000. Bo nie jest prawdą, że tam, gdzie ją wyznaczano nic nie można zrobić, zrealizować żadnej inwestycji, rozwijać infrastruktury. Można! I to wiele pod warunkiem, że plany nie zagrożą siedliskom lub gatunkom, dla ochrony których obszar utworzono,
21 proc. powierzchni Polski obejmą obszary chronione unijnym systemem Natura 2000 – tak oznajmił minister środowiska prof. Maciej Nowicki. Polska zaproponowała Komisji Europejskiej, że na liście obszarów chronionych znajdą się 142 obszary ważne dla ochrony ptaków i 817 obszarów siedliskowych. (Dane z września 2009 roku)
Średnia dla Europy to 20%, ale np. w Słowenii i Bułgarii jest to dobrze ponad 30%. Jednak dla wielu wysoko uprzemysłowionych państw, gdzie o takich skarbach jakie istnieją w Polsce, mogą sobie tylko pomarzyć, nawet średnia jest nieosiągalna.
Podstawą tego programu są dwie dyrektywy:
DYREKTYWA PTASIA
DP obejmuje ochroną wszystkie gatunki ptaków występujące dziko w Europie, zabraniając w szczególności: umyślnego chwytania i zabijania ptaków, uszkadzania i niszczenia gniazd i jaj, wybierania jaj z gniazd i ich kolekcjonowania, umyślnego niepokojenia ptaków, szczególnie podczas wysiadywania jaj i opieki nad młodymi. Największym zagrożeniem dla ptaków jest utrata siedlisk życiowych, toteż DP dużo uwagi poświęca zagadnieniom zachowania i ochrony różnorodności siedlisk oraz odpowiedniej powierzchni obszarów obejmowanych ochroną.
DYREKTYWA SIEDLISKOWA
Dyrektywa Siedliskowa, Dyrektywa Habitatowa – potoczna nazwa Dyrektywy w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, będącej elementem prawa Unii Europejskiej. Dyrektywa wskazuje "ważne w skali europejskiej" gatunki roślin i zwierząt oraz typy siedlisk przyrodniczych:
dla których państwa członkowskie zobowiązane są powołać obszary ich ochrony (obszary Natura 2000);
które państwa członkowskie zobowiązane są chronić przez ścisłą ochronę gatunkową;
które są przedmiotem zainteresowania Unii podlegając gospodarczemu użytkowaniu.