Fizykoterapia wykład 15.10.2012

Światłolecznictwo

• UV – 100-400 nm

• prom widzialne – 400-760 nm

• IR – 760 – 15000 nm

Ultrafiolet nie ma działania cieplnego tylko fotochemiczne i może mieć działanie jonizujące (niszczyć komórki żywe), głównie UVC

IR i promieniowanie widzialne – działanie termiczne , brak efektu jonizacji

Spirala drutu oporowego nawinięte na ceramiczną szpule – emisja IR → Temperatura czerwonego żaru – 500-800 st Celsjusza → max promieniowania 2000-3000 nm

Działanie biologiczne IR związane jest z wywołaniem w tkankach efektów termicznych:

1. pochłonięcie kwantów energii promieniowania IR

2. rozgrzanie tkanek

3. odruchowe rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry i tkanki podskórnej (początkowo powierzchownych później głębokich)

4. rumień cieplny

efekty pojedynczego zabiegu mogą się utrzymać porze około 1 – 2h

Reagują głównie naczynia tętnicze

Rumień cieplny pojawia się od razu po rozgrzaniu, jest rumieniem plamistym, obejmuje trochę większą powierzchnie niż powierzchnia zabiegu (pole ogrzewane)

Może wystąpić odruch segmentarny czyli np. po naświetlaniu lędźwi odczyn cieplny pojawi się na kończynie dolnej.

Prawo Grotthusa-Drapera – odczyn w tkankach wywołuje tylko pochłonięte przez nie promieniowanie elektromagnetyczne

W terapii wykorzystuje się głównie IR-A i IR-B

Wskazania do IR:

• poprawia ukrwienie

• zwalnia przewodnictwo nerwowe (efekt przeciwbólowy) i nerwowo-mięśniowe

Przeciwwskazania do IR:

• ostre stany zapalne

• ryzyko krwawień

• choroby wrzodowe, guzki na jelitach itp.

• ciąża (nie naświetlamy brzucha i okolicy L/S)

Promieniowanie widzialne niebieskie – słaby odczyn termiczny (niewielki odczyn fotochemiczny ale bez wywołania rumienia fotochemicznego) i płytkie wnikanie do tkanek (szybkie pochłanianie przez fotoreceptory skóry). U noworodków stosuje się przy leczeniu żółtaczki (ułatwia rozkład bilirubiny do związków nietoksycznych)

Filtry światła widzialnego :

• filtr czerwony – przepuszcza promieniowanie IR i czerwone widzialne

• filtr niebieski – przepuszcza promienie widzialne niebieskie

Promieniowanie UV

Wywiera na tkanki działanie fotochemiczne wskutek pobudzania m.in. procesów fotosyntezy, utleniania, redukcji, fotolizy i fotoizomeryzacji

• UV a – 400-315nm

• UV b – 315-280nm

• UV c – 280-200nm

UV C nie dociera do ziemi i jest pochłaniane przez warstwę rogową naskórka

UV A i B docierają do skóry właściwej

Kwanty prom UV mają dużą energii i są zdolne do jonizacji

Powoduj to przede wszystkim zmiany destrukcyjne w komórkach (denaturacja białka, zmiany struktury kwasów nukleinowych, mutacje chromosomowe, rozkład aminokwasów, inaktywacje enzymów)

Korzystne efekty UV:

• zwiększenie aktywności układu immunologicznego

• pobudzenie syntezy witaminy D

• pobudzanie układów enzymatycznych (głównie układu oksydoreduktazowego)

• pobudzenie układu hormonalnego (głównie przysadki mózgowej)

• przestrojenie układu autonomicznego w kierunku parasympatyktonii (dochodzi do przestrojenia organizmu w stan trofotopii)

• poprawa samopoczucia i reaktywności organizmu

• działania bakteriobójcze

Promieniowanie UV jest pochłaniane przez chromofory ( np. białka zawierające tryptofan i tyrozynę, cząsteczki melaniny, nukleoproteidy, kwas urokainowy)

Długotrwałe ekspozycje na UV powodują:

• niszczenie włókien kolagenowych

• starzenie się skóry

• powstawanie fotodermatoz i komórek nowotworowych

Rumień fotochemiczny – stan zapalny skóry i naskórka, powstaje w wyniku uszkodzenia fotochemicznego komórek. Ustępuje w miarę odnowy uszkodzenia komórek.

Powstawanie rumienia:

1. pochłonięcie prom UV przez białka warstwy rozrodczej naskórka (UVB) i skóry właściwej (UVA)

2. denaturacja białek komórkowych

3. uwolnienie histaminy, serotoniny, interleukin i innych mediatorów procesu zapalnego

4. rozszerzenie i zwiększenie przepuszczalności naczyń włosowatych skóry właściwej

5. powstanie odczynu zapalnego

Rumień fotochemiczny ewoluuje (z powodu okresu utajenia), jest jednolity (w wyniku rozszerzenia naczyń włosowatych skóry), jest ograniczony ściśle do miejsca naświetlania.

Biodoza – minimalna dawka promieniowania UV. Czas naświetlania który jest potrzebny do uzyskania u pacjenta rumienia fotochemicznego zerowego stopnia (stan zapalny który nie boli i utrzymuje się max 12h)

Pigmentacja:

• powodowana jest przez melaninę czyli pigment o barwie ciemnobrunatnej lub czarnej który powstaje w komórkach zwanych melanocytami

• pochłonięcie prom UV przez białko melanocytów

• przekształcenie tyrozyny w DOPA (dwuchydroksyfenyloalanina)

• aktywacja dopaoksydazy

• przekształcenie DOPA w melaninę

• fagocytoza melaniny przez keratynocyty warstwy rogowej naskórka

• umieszczenie melaniny w okolicy jądra komórkowego keratynocytu od strony światła (ochrona jądra komórkowego przed uszkodzeniem w wyniku prom UV oraz promieniowania cieplnego

• pigmentacja wczesna to utlenienie istniejącej już melaniny

• pigmentacja późna to proces wytwarzania melaniny