Choroby układu oddechowego koni
choroby układu oddechowego koni stanowią drugi, po kolkach morzyskach najważniejszy problem w leczeniu koni
Funkcje układu oddechowego
Wymiana gazowa
Regulacja temperatury ciała
Odporność – miejscowa reakcja immunologiczna
Zmysł powonienia – zachowania seksualne
Układ oddechowy konia –
specjalne przystosowanie do warunków życia i wysiłku fizycznego
życie w stadzie, stepy, pastwiska
ucieczka
Nos jako chłodnica, nawilżanie
skraplanie się wody na małżowinach – wilgoć + temp błona śluzowa = dobre warunki do rozwoju patogenów
uwaga na zmiany temp
Worki powietrzne f-kcja chłodnicy??
Płuca - 3 strefy – zastoinowe zap płuc
konieczność ruchu u konia
uwaga na konie w boksach, chore zalegające
Cechy Układu oddechowego
konia:
Gruba opłucna z silną siecią naczyń
Skąpe oskrzeliki oddechowe
Otwarte przegrody międzypęcherzykowe oskrzeliki I II i III rzędowe, utrudniona ewakuacja śluzu
Choroby układu oddechowego - objawy
spadek wydolności wysiłkowej
szmery krtaniowe i oddechowe
wypływy z nosa - jedno lub obustronny, surowiczy, śluzowy, ropny
kichanie
kaszel
Duszność:
wdechowa, wydechowa, mieszana
Koń kaszlący
Kaszel - wyrzut powietrza z ewakuacja treści z drzewa oskrzelowego i tchawicy
Fazy:
Wdech
Sprężanie
Wyrzut powietrza
Relaksacja
koń kaszlący – problem ? Zachłystywanie
zaburzenia hemodynamiczne
Koń kaszlący – przyczyny
Czynniki zewnętrzne
Wirusy
adenowirus, herpeswirus, wirus grypy koni 1A/E2, rinowirus, reowirus
Bakterie
- b-paciorkowce, Pasteurella spp., Escherichia coli, Enterobacter, Bacteroides,
Clostridium spp., Actinobacillus eguuli
Pasożyty
Alergie
Wysiłek fizyczny
Anomalie anatomiczne – polipy, zabudowa krtani
Koń kaszlący - postępowanie
Odpoczynek – stajnia / pastwisko
Wentylacja
Usuwanie starej ściółki
Pylenie paszy
Karmienie z podłogi
Szczepienia ochronne
Odrobaczanie
Postępowanie po wysiłku – rozprężanie konia
odpowiednie warunki w transporcie
Obturacje górnych dróg oddechowych
OBTURACJA -ZWĘŻENIE, ZMNIEJSZENIE ŚEDNICY
OBJAWY:
charakterystyczne szmery oddechowe słyszalne w czasie wysiłku fizycznego
Przemieszczenie podniebienia miękkiego
DDSP - dorsal displacment of soft palate)
Fizjologicznie podniebienie miękkie w trakcie połykania zakrywa nagłośnie
Patologicznie podniebienie miękkie „wskakuje” nad nagłośnię i nie następuje repozycja, co uniemożliwia prawidłową funkcję nagłośni i upośledza przepływ powietrza. Z reguły dotyczy koni pełnej krwi angielskiej oraz koni pracujących w ujeżdżeniu
Wystąpienie DDSP w badaniu endoskopowym w spoczynku nie jest jednoznaczne z występowaniem DDSP w ruchu. U koni, które mimo wywoływanych prób przełykania podniebienie pozostaje w nieprawidłowej pozycji prawdopodobieństwo wystąpienia DDSP w ruchu jest większe.
Istnieją techniki operacyjne zapobiegających DDSP skuteczność jest średnio oceniana na 50% – 60%.
Dychawica świszcząca
Porażenie lewego nerwu krtaniowego i jego odgałęzienia nerwu krtaniowego doogonowego
CHARAKTERYSTYCZNY DŹWIĘK _RORER
RLN recurent laryngeal neurpathy
dorosłe, konie >160cm w kłębie,
j. t mielinopatia
lewy nerw krtaniowy jest o ok 30 cm dłuższy od prawego
Nerw ten unerwia mięsień pierścienno – nalewkowy dogrzbietowy
jedyny który odwodzi -chrząstkę nalewkowatą
Etapy :
I zaburzenie f-kcji fizjologicznej
II faza zaniku
III pełne zwiotczenie
Dychawica świszcząca
Typowym objawem klinicznym jest świszczący szmer wdechowy
diagnostyka
omacywanie,SLAP -TEST
ENDOSKOPIA! BADANIE W RUCHU
Leczenie chirurgiczne:
Choroby worków powietrznych
Worki powietrzne
są to uchyłki trąbki Eustachiusz, pomiędzy gardłem a jamą bębenkową
Pojemność 300 - 500m
W okolicy nn VII, IX, X, XI, XII, powrózek nn sympatycznych
żyła szyjna zewnętrzna i wewnętrzna,
tętnica szyjna
Choroby worków powietrznych
Objawy:
obrzęk, opuchlizna okolicy
bolesność okolicy
dysfagia
duszność, zaostrzone szmery oddechowe
wypływy z nosa
krwawienia z nosa (epistaxis)
porażenie nerwów czaszkowych
Wzdęcia worka powietrznego(Bębnica)
niebolesne nagromadzenie się gazów
źrebięta, konie młode
objawy:
regurgitacja pokarmu, dysfagia,
wypływy z nosa,
szmery oddechowe
leczenie – chirurgiczne
Ropne zapalenie worków powietrznych
PRZYCZYNY:
Infekcje, ropnie, urazy
bakterie – Streptococcus equi
OBJAWY:
wypływy z nosa
Bolesność okolicy
Szmery oddechowe
Powiększenie okolicznych węzłów chłonnych
Ropne zapalenie worków powietrznych
ROZPOZNANIE
objawy
RTG – płyn, chondroidy
Endoskopia
LECZENIE
Płukanie roztworami antyseptycznymi i antybakteryjnymi
Metody chirurgiczne
Grzybica worków powietrznych
Aspergillus ssp, Aspergillus fumigatus
Grzybnia nacieka głównie na ścianę tętnicy szyjnej wewnętrznej (arteria carotis interna)
Dochodzi do uszkodzenia nerwów IX – XI
Uszkodzenie pnia współczulnego ze zwojem szyjnym doczaszkowym
Grzybicze zapalenie worków powietrznych
OBAJWY
spontaniczne krwawienia z nosa (epistaxis)
nieżyt nosa
Dysfagia
obj. nerwowe - porażenie nerwów
porażenie krtani - dychawica porażenie tchawicy przemieszczenie podniebienia miękkiego
Grzybicze zapalenie worków powietrznych
ROZPOZNANIE
Endoskopia,
LECZENIE:
leczenie – środki p/ grzybicze ???
(natamycyna, nystatyna, econazol, mikonazol)
- chirurgiczne – podwiązanie uszkodzonego naczynia
Recurrent Airway Obstruction (RAO)
Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD)
przewlekła obturacyjna choroba płuc
Chronic Airway Reactivity
RAO
konie >5 roku życia
predyspozycje genetyczne
głównie na półkuli północnej
RAO - etiologia
nadwrażliwość na:
składniki kurzu, pyły, zimno i wilgoć, odchody ptaków, pióra
spory grzybów (Aspergillus fumigatus, Micropolyspora faeni)
3 metyloindol
wirusy, pasożyty, czynniki genetyczne
RAO - patogeneza
skurcz mięśni gładkich oskrzeli
wzrost sekrecji śluzu
stymulacja układu parasympatycznego
alergia typu I
alergia typu III
stan zapalny
zaburzenie czynności nabłonka rzęskowego
zmniejszenie wentylacji płuc, dyfuzji gazów
pogorszenie elastyczności płuc ( enzymów kolagenolitycznych, elastynolitycznych)
RAO - objawy
kaszel przewlekły, napadowy, po wysiłkowy
utrudniony i przedłużony wydech, dwufazowy wydech
duszność mieszana
RAO - objawy
przebyte zapalenia układu oddechowego
śluzowy, śluzowo-ropny wypływ z nosa (wężownice Curshmanna, spirale Charcota-Leydena), czasem krew
nietolerancja wysiłkowa
bladość, sinica, czasem obrzęki
wdechowe i wydechowe gwizdy, trzeszczenia, wilgotne szmery nad tchawicą
RAO - diagnostyka
ziwększenie ilośći WBC w śluzie oskrzelowym (neutrofile)
Popłuczyny z drzewa oskrzelowego
Biopsja płuc
RTG - wzrost gęstości tkanki płucnej (wysięk, krwotoki)
Próba atropinowa – blokowanie receptorów cholinergicznych
Próby prowokacyjne
RAO – zmiany AP
bronchitis/bronchiolitis diffusa
przerost mięśni gładkich oskrzeli
odoskrzelowe eozynofilne
zapalenie, zwłóknienie
rozedma pęcherzykowa
zapadnięte pęcherzyki powietrzne
zmniejszenie liczby komórek urzęsionych nabłonka oskrzeli
RAO - różnicowanie
Bakteryjne zapalenie płuc
Pasożytnicze zapalenie płuc
Nowotwory mózgu, tchawicy
Przepuklina przeponowa
RAO – leczenie i postępowanie
Eliminacja źródła alergenów / zmiana środowiska
Stopniowe zmiany rodzaju karmy, utrzymania (pastwisko, zwilżane siano,
ściółka z trocin)
Karmienie z podłogi
kortykosteroidy
prednisolon 200-600 (1,1; 0,5; ost. 0,5 mg/zw.) mg/kg
po 1x dz. przez 7 dni
dexametazon 40mg/zw im przez 3 dni (35mg, 30mg)
kortykosteroidy wziewne
beclometason 3750 μg,
fluticason 2 mg 2x dziennie,
budesonidum 1,4 mg/zw 2x
Bronchodilatatory
- β2adrenergiczne
klenbuterol-0,8 μg/kg 1x dz,
albuterol-720 μg 3-4x dz,
fenoterol-1-2 μg 3-4x dz,
salmeterol-210 μg 1x dz,
terbutalina
Metyloksantyny
Aminophyllinum 4-6 mg/kg m.c. po 2-3x dz (18 mg/kg iv)
Środki antycholinergiczne
Atropinum sulph. 0,02mg/kg m.c. iv (do 2 godz),
ipratropium 0,1-0,2mg donosowo 3-4x dz przez 2 tyg
Krwotok płucny
Exercise Induced Pulmonary Hemorrhage
Powysiłkowy
10-75 % koni sportowych, częściej starsze
fizjologiczne różnice ciśnień w płucach
dysfunkcje drobnych oskrzeli z powstaniem lokalnych obszarów bezpowietrznych
nadmierne rozciągnięcie pęcherzyków płucnych
przewlekła infekcja płuc
urazy mechaniczne podczas galopu
działanie przepony
wzrost ciśnienia krwi
przyspieszenie przepływu krwi i gazów, zapadanie się naczyń
Krwotok płucny - objawy
Krwawienie z nosa
– nie zawsze widoczne (10%)
Ruchy połykowe
Kaszel
Mniejsza tolerancja wysiłkowa, raptowne zwolnienie podczas biegu
Rzadko masywne krwotoki i śmierć
Zmiany osłuchowe
endoskopia
RTG
Krwotok płucny - różnicowanie
Grzybica worka powietrznego
Polipy, krwiaki, nadżerki, urazy mechaniczne w jamie nosowej i zatokach
Ziarniniaki nosa
Wybrocznica
Przewlekła niewydolność krążenia
Krwotok płucny - postępowanie
Zimny okład okolicy karku, ścian klatki piersiowej
Odpoczynek
Poprawa warunków bytowych
Leki??:
furosemid, klenbuterol, atropina, prokoagulanty – wynik dyskusyjny