FKwCHNW(dr hab.med. Bożena Pietrzak)
8x2009
Literatura:
1”Choroby wewnętrzne” pod red. Prof. Dr hab. Med. Andrzeja Szczeklika –Medycyna praktyczna , Kraków 2005
2)Iwona Demszczak „Fizjoterapia w chorobach układu sercowo-naczyniowego, Górnicki wyd medyczne, Wrocław 2006
3)Anna Straburzyńska- Lupa Gerard Straburzyński „Fizjoterapia z elementami klinicznymi” PZWL Warszawa 2008
4)Adam Rosławski „Wytyczne fizjoterapii kardiologicznej. Pytania i odpowiedzi. Wydawnictwo AWF we Wrocławiu 2001

I Definicja:
Choroby układu oddechowego
PODZIAŁ CZYNNOŚCIOWY
* OBTURACYJNE (zmniejszony przepływ powietrza w płucach)
*RESTRYKCYINE(zmniejszenie pojemności czynnościowej płuc)
PODZIAŁ ANATOMICZNY
Choroby górnego i dolnego odcinka układu oddechowego śródmiąższowe i naczyniowe choroby płucne
FIZJOLOGIA I PATOFIZJOLOGIA UKŁADU ODDECHOWEGO
*Pierwszy etap oddychania: ODDYCHANIE ZEWNĘTRZNE- wymiana tlenu i dwutlenku węgla między powietrzem atmosferycznym a krwią naczyń włosowatych płuc
*ODDYCHNIE- sterowanie przez układ regulujący, koordynujący wentylację płuc i krążenie płucne, sprzężenie zwrotne z mm. Prążkowatymi i gładkimi;
~ośrodek oddechowy
~wiele pięter OUN
~obwodowy układ nerwowy
~receptory(w zatoce szyjnej, łuku aorty, błonie śluzowej układu oddechowego, w płucach i skórze)
~zmiany zawartości CO2 we krwi
PRZYCZYNY UPOŚLEDZENIA CZYNNOŚCI UKŁADU ODDECHOWEGO
*ZABURZENIA REGULACJI ODDYCHANIA:
~stany nadmiernego pobudzenia/obniżonej pobudliwości ośrodka oddechowego
~odruchy obronne(kazel, kichanie,zatrzymanie oddechu)
~zaburzenia metaboliczne(cukrzyca, mocznica-kwsica metaboliczna)
ODDYCHANIE POGŁĘBIONE, NASILONE
CEL:wyrównanie kwasicy poprzez wydalanie CO2
~psychogenne( często napady tężyczki- wskutek utraty dużej ilości CO2 i wtórnej zaasdowicy)
WYWIAD- wstęp do badania podmiotowego
„Pacjent godzi się na wydłużenie czasu oczekiwania na wyniki swoich badań-rozumie konieczność opracowania, opisu,wydania wyniku, Boi się nie badań a wyniku”
OBJAWY PODMIOTOWE
1) KASZEL- najczęstszy objaw chorób układu oddechowego. Odruch obronny mający oczyścić drogi oddechowe z nadmiaru wydzieliny i ciał obcych
2)CHRYPKA- zaburzenie drgań fałdów głosowych z turbulentnym przepływem powietrza w obrębie głośni
3)KRWIOPLUCIE- wykrztuszanie krwi lub krwistej płwociny(zapalenie oskrzeli, rozstrzenia oskrzeli, rak płuc, gruźlica)
4)DUSZNOŚĆ- subiektywne odczucie braku powietrza o różnym nasileniu u osób chorych występuje przy niewielkim wysiłku lub spoczynku
5)BÓL W KLATCE PIERSIOWEJ- w chorobach układu oddechowego ma najczęściej charakter opłucnowy

KASZEL-(łuk odruchowy)
~podrażnienie receptorów czuciowych nabłonka oskrzeli
~droga dośrodkowa- gałęzie nerwu błędnego
~ośrodek kaszlu w rdzeniu przedłużonym
~droga odśrodkowa(wł ruchowe nerwu błędnego , przeponowegoi rdzeniowego
~efektor-m międzyżebrowe.przepony, nagłośnia

Mechanizm- po głębokim wdechu,wydech przy zamkniętej głośni wywołujący wzrost ciśnienia powietrza w płucach

~powstaje charakterystyczny dla kaszlu dźwięk
~zostają wykrzytuszone substancje drażniące lub wydzielina
~długotrwały kaszel powoduje powikłania(rozedma, odma)
a) w czasie kaszlu wzrasta ucisk na naczynia płucne i następuje wzrost oporów obciążających prawą komorę serca
b) wzrost ciśnienia w klatce piersiowej upośledza wypełnianie się krwią prawego przedsionka co powoduje zastój krwi w żyłach dużego krążenia





* PODZIAŁ KASZLU
*CZAS TRWANIA * CHARAKTER
*OSTRY *PODOSTRY *PRZEWLEKŁY
~<3tyg ~3-4tyg ~>8tyg *SUCHY
~zakażenie wirusowe ~przebyte zakażenie ~spływanie wydzieliny ~leki
~alergia wirusowe po tylnej ścianie ~astma
~zator gardła ~zakażenie wirusowe
~obrzęk płuc ~astma ~niewydolność
~zapalenie płuc ~przebyte zakażenie
~przewlekłe zap oskrzeli
~gruźlica *PRODUKTYWNY
~sarkoidoza *Płowica
~nowotwów ~ropna, śluzowa
~przyczyny sercowe przeźroczysta, krwista
grudki i czopy, cząstki
pokarmu

OBJAWY PODMIOTOWE:
1)SINICA
a) Centralna- zmniejszone wysycenie hemoglobiny tlenem lub obecność hemoglobiny
patologicznej
b)Obwodowa- spowodowana nadmiernym odtlenowaniem hemoglobiny w tk obwodowych
2)Palce pałeczkowate
3)Poszerzenie żył szyjnych
4)zniekształcenie klatki piersiowej
5) Zaburzenia cyklu i toru oddychania, zmiany drżenia głosowego
6)Trzeszczenia w tkance podskórnej kl piersiowej
7)Nieprawidłowy odgłos opukowy
8)Nieprawidłowe szmery oddechowe

UKŁAD ODECHOWY:GŁÓWNE DOLEGLIWOŚCI W WYBRANYCH JEDNOSTKACH CHOROBOWYCH
* Astma Oskrzelowa
1)Często wywiad nie jest możliwy- ciężki stan chorego
~napadowy świszczący oddech
~duszczność lub kaszel
~ jeśli pacjent nie może mówić pełnymi zdaniami oznacza to stan zagrożenia życia
2)Pytania zadawane po wyrównaniu stanu klinicznego pacjenta
~tolerancja wysiłku ,częstość napadów, wartość najwyższa szczytowego przepływu wydechowego PEFR
~Objawy wskazujące na złą kontrolę astmy np.:
` poranne pogorszenie
` trudności ze snem
` nocny kaszel
`częste zwolnienia z pracy/szkoły

PRZEWLEKŁA OBTURACYJNA CHOROBA PŁUC
Wywiad szczegółowy:
~kaszel(czas trwania, suchy czy z odkrztuszaniem)
~odkrztuszanie płowcin( ilość i kolor)
~duszczność( jaka była tolerancja wysiłku w okresie stabilnym, a jaka jest teraz)
~obecność świszczącego oddechu
~ból w klatce piersiowej
~gorączka

WENTYLACJA
*Anatomicznej przestrzeni bezużytecznej *PĘCHERZYKOWA
~pow wypełniające tchawicę, oskrzela ~ta ilość pow, która bierze udział
które nie dociera do pęcherzyków w wymianie gazów wentylując
płucnych pęcherzyki o prawidłowym
przepływie krwi




5XI2009


2 Wywiad a rozpoznanie patogenu zapalenia płuc
a) Strptococcus pneumoniae: najczęsciej opryszczka wargowa, wyst nagle
b) Mycoplasma pneumoniae: epidemie co 3-4lata, nudności, wymioty, wysypka
c)Hamophilus iflenzae- najczestsze bakteryjne zapalenie płuc poprzedzone grypą, często u pacjentów z POCHP
d) Legionella pneumophila- szpitale, hotele, zaburzenia psychiczne, suchy kaszel
e)Staphylococcus aureus- towarzyszy grypie, stan ciężki, narkomania
f)bakterie G- starsi wiekowo, cukrzycy

WENTYLACJA
ANATOMICZNEJ PRZESTRZENI PĘCHERZYKOWA
BEZUŻYTECZNEJ -ta ilość powietrza która bierze udział
-powietrze wypełniające tchawice w wymianie gazów wentylujących
oskrzela, które nie dociera do pęchęrzyków pęcherzyki o prawidłowym przepływie
płucnych krwi


CZYNNOŚĆ WENTYLACYJNA PŁUC
-WENTYLACJA PRZESTRZENI -WENTYLACJA PĘCHERZYKOWA
MARTWEJ

ruch powietrza w droggach rozdział powietrza w pecherzykach płucnych
oddechowych
Ruchu klatki piersiowej- pompa ssąsa wspólna
dla obu układów(oddechowego i krążeniowego)

PRACA MIĘŚNI ODDECHOWYCH:
pokonują w czasie wentylacji siły przeciwstawiające się zmianie objętości płuc
Opory nieelastyczne: tarcie tkanej klatki piersiowej i płuc, bezwładność tkanek oraz przepływ gazów w droggach oddechowych
Opory elastyczne: klatka piersiowa i płuca- elastyczne jak sprężyna:rozciągniecie pod wpływem skurczu mięśni wdechowych powrót do stanu wyjściowego
Zmiany ciśnienie w kl piersiowej –poprzez ruch

WDECH spokojny
Pracują mięśnie wdechowe właściwe czyli przepona i mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne . Prawidłową czynność przepony warunkują mięśnie brzucha oraz różnica ciśnień między klatką piersiową a jamą brzuszną ułatwiająca ruch przepony do góry podczas wydechu
WDECH nasilony
biorą udział mięśnie wdechowe pomocnicze najpierw pochyłe a potem mostkowoobojczykowo-sutkowe
HIPERWENTYLACJA-znaczne pogłębienie i przyśpieszenie oddechów zależne od woli, wymaga dodania pracy innych mięśni

SPOKOJNY WYDECH
*BIERNY
*rozpoczyna się po ustąpieniu skurczu mięśni wdechowych
*wyzwalanie się energii elastycznej płuc kl piersiowej nagromadzonej w czasie wdechu

NASILONY/UTRUDNIONY WYDECH wymaga:
*siły mięśni wydechowych właściwych(międzyżebrowych wewnętrznych)
*wydechowych pomocniczych(prosty brzucha, ukośny brzucha)

POJEMNOŚĆ ŻYCIOWA(VC- vital capacity)
odpowiada ilości powietrza która jest wydalana zpłuc w czasie max wydechu poprzedzonego max wdechem
POJEMNOŚĆ WDECHOWA( IC – inspiratory capacity)
suma objetości oddechowej i wdechowej zapasowej Odpowiada ilości powietrza wprowadzonego do płuc w czasie max wdechu licząc od szczytu spokojnego wydechu

POSTAĆ OGRANICZAJĄCA ZABURZEŃ WENTYLACJI PŁUC(restrykcja)
*zdolność rozszerzania się płuc jest zmniejszona
*drożność oskrzeli jest prawidłowa
Przyczyny:
*zmiany włókniste w płucach
1)marskość płuca
2)zwłóknienieśródmiąższowe
3)nacieki zapalne
4)zrosty w jamie opłucnej
5) odma
6) choroby mięśni oddechowych
7)choroby ograniczające ruchy klatki piersiowej
8)zniekształcenie kl piersiowej
9)otyłość

POSTAĆ ZAPOROWA(obturacyjna)ZABURZEŃ WENTYLACJI
Mechanizm:
*zwiększenie oporów w oskrzelach
*zmniejszenie sprężystości tkanki piersiowej
Przyczyny:
*gromadzenie się wydzielin w świetle oskrzeli
*obrzęk błony śluzowej oskrzeli
*skurcz oskrzeli
* zniekształcenie oskrzeli
Najczęściej w przypadkach:
*przewlekłego zapalenia oskrzeli
*rozedmie płuc
*astmie oskrzelowej
NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA
*ostra-nagłe zmniejszenie wentylacji pęcherzykowej z niedotlenieniem krwi i tkanek
*przewlekła- rozwija się powoli
~jawna- zmiany nawet w spoczynku:całkowita i częściowa
~utajona- zmiany pod wpływem wysiłku fizycznego

OBJAWY NIEWYDOLNOŚCI ODDECHOWEJ:
DUSZNOŚĆ-
*uczucie leku
*odczuwanie indywidualne
*chory odczuwa gdy rezerwa oddechowa spada poniżej 60%wentylacji maksymalnej
SINICA-
*pojawia się gdy ilość odtlenowanej hemoglobiny we krwi skóry i błon śluzowych przekroczy 5g% u zdrowego poniżej 2g% krew wdużych żyłach zawiera 5g%HgB(niebieskie żyły pod skórą)
*uwidacznia się na policzkach
*koniuszku nosa
*łożysku paznokci
* błonie śluzowej warg
PRZEWLEKŁE NIEDOTLENIENIE:
*pobudzenie szpiku kostnego
*zwiększnie liczby krwinek czerwonych
*zwiększenie stężenia HgB
*wzrost lepkości krwi
* tendencja do powstawania zakrzepów
*palce pałeczkowate
*paznokcie w kształcie szkieka zegarkowego

ZASADY FIZJOTERAPII ODDECHOWEJ W ZABURZENIACH CZYNNOŚCI PŁUC
*ćw oddechowe *zabiegi fizykoterapeutyczne

Aerozoloterapia ultradźwięki masaż leczniczy

Światłolecznictwo(filtr niebieski i czerwony)
elektroterapia :
*diatermia
*galwanizacja
*jonoforeza
*DD

PRZEWLEKŁE ZAPALENIE OSKRZELI:
*inhalacje
*kinezyterapia oddechowa
*naświetlanie klatki piersiowej podczerwienią

ROZSTRZENIE OSKRZELI:
*drenaż ułożeniowy
*kinezyterapia oddechowa
*masaż łączno-tkankowy
*inhalacje
*diatermia krótkofalowa

ROZEDMA PŁUC:
*Typ PP
~kinezyterapia, masaż , inhalacje, trening wytrzymałościowy
*Typ BB
~kinezyterapia, masaż, inhalacje, drenaż ułożeniowy

WYSIŁEK FIZYCZNY-wpływ na ukł. Oddechowy
*zmiany czynności-> wentylacja( max 115-130l/min)
*hiperwentylacja>78% intensywności maks< pojemności życiowej>l. oddechów<poj życiowej> objetości zalegającej
*poprawa wentyperfuzji>130l/min- zużycie tlenu

PRZEWLEKŁE ZAPALENIE OSKRZELI:
*drenaż ułożeniowy
~przyjmowanie pozycji zmieniających się co 15-20sek, ułatwia wykrzytuszanie
~stosować rano przed śniadaniem
~wieczorem przed kolacją/ 2godz po kolacji
Przed wypiciem szklanki gorącego płynu, przyjęcie leku
*Pozycje drenażowe+ kaszel skuteczny(odrywanie wydzieliny)np. wdech nosem, wydech ustami z pokasływanim(wymawianie litery R)

ROZSTRZENIE OSKRZELI:
Uporczywy kaszel, odksztuszanie dużej wydzieliny
Drenaż ułożeniowy:
*pozycja drenażowa 2x dziennie rano i przed snem na 20min przed przyjąć lek(rozrzedzający)
* Kinezyterapia oddechowa:
~ćw przepony z oporem
~ćw uruchamiające odc KP wykazujące mniejszą ruchomość wskutek przylegania do rozstrzeni oskrzeli
~pozycja: bokiem,głową w dół

ROZEDMA PŁUC:
* utrata przez tk płucną sprężystości(najczęściej przyczyną jest przewlekły nieżyt oskrzeli, pylica płuc lub astma)
*zniszenie przegród międzypęcherzykowych, naczyń włosowatych, upowietrznienie pęcherzyków płucnych
*powiększenie serca
Zmniejsza się wydolność fizyczna:
CEL:
* z uwagi na ograniczone możliwości farmakoterapii duże znaczenie fizjoterapii
*zmnijszenie nadmiernego napięcia mm KP
*oddychanie z krótkim wdechem, długim wydechem bez parcia
* zwiększenie ruchu żebrowego dolnych partii płuc
*wzmocnienie przepony i m brzucha
* ułatwienie odkrztuszania
RUCH:
*bardzo ważny element leczenia w rozedmie płuc
*wodolecznictwo
*leczenie uzdrowiskowe
Pacjent bez niewydolności oddechowej:
*nauczenie pacjenta wykonanie krótkiego wdechu z niewielkim udziałem pomocniczych m wdechowych oraz spokojnego długiego wydechu przez zwężone usta z wciąganiem brzucha i unikaniem ….
ASTMA
* duszność wydechowa
*kaszel
*świsty
*uczucie ciężaru w KP
~stan zapalny dróg oddechowych
~zwiększona reaktywność oskrzeli
~ograniczony przepływ powietrza przez oskrzela (skurcz mm, obrzęk błony śluzowej, nadmiar lepkiego śluzu)

Odczyn immunologiczny:
* allergen łączy się z przeciwciałami immunoglobulin klagg IgE przytwierdzonymi do błony komórek tucznych znajdujących się w oskrzelach
* po uszkodzeniu tych komórek uwalniają się wediatory
STAN:
*chory siedzi lub stoi
*trzyma się za poręcz krzesła
CEL:
*utrzymanie lub przywrócenie dolno-żebrowego toru oddychania
* wzmocnienie przepony i mm brzucha
* nauczenie zapobieganiu lub przerywaniu lżejszych napadów astmy
Ćwiczenia ogólnousprawniające:
*4,5 razy w tyg
* ćw korekcyjne

ZAPALENIE PŁUC
CEL:
*ułatwienie odkrztuszania
* oklepywanie klatki piersiowej
*nauka efektywnego kaszlu

ćw oddechowe dopiero po ustąpieniu gorączki!
Zabiegi fizjoterapeutyczne:
*przyjmowanie pozycji ułożeniowych
*skuteczny kaszel
*specjalny sposób oddychania(rurka z wodą, na płomień świecy)
* wspomagany wydech
* oklepywanie kltaki piersiowej

ROPIEŃ PŁUC
(Rozpad tk płucnej na ograniczonej przestrzeni)
jama otoczona ścianą tk łącznej
||
*w okresie ostrym i przewlekłym pozycje drenażowe
*oklepywanie KP
*nauka efektywnego kaszlu

WYSIĘKOWE ZAPALENIE OPŁUCNEJ:
50%przypadków choroba nowotworowa i gruźlica
Zmiany patomorfologiczne i patofizjologiczne
*początek suche zapalenie
*narastanie płynu oddala od siebie obie blaszki opłucnej uciska płuco i oddala je od ściany KP
*powietrzność uciśnietego płuca zmniejsza się powietrzność drugiego płuca i wymiana gazów zwiększa się

Pozycje ułożeniowe bardzo ważne:
*chory powinien leżeć na zdrowym boku KP w ciągu całej doby
*zapobieganie tworzeniu się zrostów w zatokach przeponowo- żebrowych poprzez wykonanie skrętu tułowia do tyłu na 30-45 min następnie do przodu na 30-35 min
*rotacja tułowia 3-4razy dziennie

POCHP
Przewlekłe zapalenie oskrzeli
Rozedma płuc
według WHO przewlekłe zapalenie oskrzeli to stan chorobowy cechujący się kaszlem i wykrztuszaniem płwociny przez większość dni (3 miesiące)2lata
Objaw główny:kaszel z odksztuszaniem płwociny
Rozwój zmian w ukł oddechowym:
*zwężenie oskrzeli
*zniszczenie elementów sprężystych oskrzeli
*zmiany rozedmowe w otaczającej tk płucnej

CELE:
* usunięcie czynników sprzyjających chorobie
*ułatwienie odkrztuszania
*poprawa ruchomości KP
*poprawa wydolności ogólnej
*poprawa odporności ogólnej

LECZENIE UZDROWISKOWE I BALNEOTERAPIA:
Duszniki, Rabka, Kołobrzeg, Szczawnica, Szczawno, Świnoujście

GRUŹLICA
Zastosowanie:
*zapalenie oskrzeli
* wysiękowe zapalenie opłucnej
* rozedma
*rozstrzenia
*zniekształcenie KP

~nauczenie ćw oddechowych