Ustrój samorządu terytorialnego wykład
28.10.2013
WYBORY DO ORGANÓW GMINY
*regulacje w kodeksie wyborczym z 2011 r
1.DO RADY GMINY (typowa gmina)
5 przymiotnikowe: powszechne, równe, bezpośrednie, większościowe, tajne
prawa wyborcze:
czynne → każdy obywatel Polski i obywatel UE nie mający polskiego obywatelstwa, najpóźniej w dniu wyborów kończący 18 lat, stale zamieszkujący na terenie danej gminy
! wyłączenia ! → nie przysługują: osobom pozbawionym praw publicznych, pozbawionych praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem TS, osoby ubezwłasnowolnione
bierne → co do zasady tym osobom, które korzystają z czynnego prawa wyborczego
!dodatkowe ograniczenia! → nie mają osoby prawomocnie skazane na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego;
osoby które złożyły fałszywe oświadczenie lustracyjne wobec których sąd orzekł utratę prawa wyborczego;
obywatele UE, którzy nie mają polskiego obywatelstwa, którzy w kraju, którego są obywatelami są pozbawienie tego prawa.
Odbywają się równocześnie z wszystkimi wyborami samorządowymi.
Powinny być w ostatnim dniu wolnym od pracy poprzedzającym upływ kadencji organów samorządowych. Dokonuje wyznaczenia, zarządzenia PRM w drodze rozporządzenia.
Prawo zgłaszania kandydatów przysługuje komitetom wyborczym. Tylko one mogą prowadzić kampanie wyborcza na rzecz kandydatów.
Komitety wyborcze może utworzyć:
komitet wyborczy partii politycznej
koalicja partii politycznych
komitet wyborczy organizacji (stowarzyszenia i inne organizacje społ)
komitet wyborczy wyborców.
Okręgi jednomandatowe.
Obszar gminy dzielony na tyle okręgów ilu radnych. Każdy komitet może zgłosić tylko 1 kandydata na liście i tylko jedna listę.
Nie można jednocześnie kandydować w kilku okręgach i na kilku listach.
Nie można jednocześnie kandydować w innej gminie, powiecie czy województwie.
Nie ma przeszkód w kandydowaniu jednocześnie na wójta i radnego.-brak oficjalnego zakazu.
Każdy kandydat powinien być poparty odpowiednia liczba podpisów by komitet mógł go zarejestrować. Gminna Komisja Wyborcza weryfikuje podpisy.
Każdy wyborca ma głos
wybrany jest ten kto ma najwięcej głosów.
Istnieje możliwość wniesienia protestu wyborczego do sadu powszechnego po ogłoszeniu wyników wyborów.
Sąd rozstrzyga czy wybory były ważne.
tryb awaryjny (gdy jest mniej kandydatów niż miejsc do obsadzenia)
- wyborów nie przeprowadza się → w sytuacji gdy jest tylko 1 kandydat to uznaje się, że ten 1 kandydat został wybrany na radnego.
- jeżeli w ogóle nie było kandydatów to wojewoda zarządza wybory uzupełniające → również w sytuacji, gdy w czasie kadencji mandat radnego wygaśnie.
Wybory organu wykonawczego (wójta)
powszechne
równe
bezpośrednie
tajne
*prawo czynne → przysługuje tym samym osobom, które maja czynne prawo wyborcze w wyborach do RG
*prawo bierne → przysługuje wyłącznie obywatelom Polski, który maja czynne prawo wyborcze i dodatkowo mają ukończone 25 lat (najpóźniej w dniu wyborów), nie obowiązuje wymóg by być mieszkańcem danej gminy.
Nie ma ograniczeń co do wielokrotnego kandydowania.
Wybory odbywają się jednocześnie z innymi wyborami samorządowymi. Gdyby w czasie kadencji doszło do wygaśnięcia mandatu wójta, należy zarządzić wybory przedterminowe ( zarządza PRM). Prawo zgłaszania kandydatów mają komitety wyborcze, przy czym nie muszą one zbierać podpisów na poparcie dla kandydatów. Jeżeli w co najmniej połowie okręgów komitet wyborczy zarejestrował swoich kandydatów to może on zgłosić kandydata. Kandydat na wójta nie może kandydować na wójta w dwóch czy więcej gminach.
Jeżeli nie ma kandydatów albo jest tylko 1 to najpierw gminna komisja wyb. wzywa do dokonywania zgłoszeń. Jeśli to nie pomoże to jeśli nie ma kandydatów to wyboru wójta dokonuje RG (bezwzględną większością głosów) w sposób tajny. Jeżeli jest tylko jeden kandydat to wyborów nie przeprowadza się (głosowanie na TAK/NIE). Żeby zostać wybranym , głosów ważnych na TAK musi być więcej niż polowa. Gdyby ten kandydat nie został wybrany to obowiązek wyboru wójta ma RG ( w sposób jak wyżej).
W jaki sposób RG wybiera wójta?
Kandydat musi mieć bierne prawo wyborcze, może to być dowolna osoba, potrzebna jest jej zgoda. Kandydata może zgłosić grupa co najmniej 1/3 ustawowego składu RG. Każdy radny może udzielić poparcia tylko jednemu kandydatowi, gdyby było ich więcej zgłoszonych. Jeśli RG nie wybierze wójta (w terminie 2 miesięcy od dnia wyborów) wtedy obowiązki wójta do końca kadencji pełni osoba wyznaczona przez Prezesa RM.
Wybory przeprowadzają komisje, które również przeprowadzają wybory do RG. Głosujący ma 1 głos. Wybrany na wójta jest ten, który otrzymał więcej niż połowę głosów ważnych. Jeśli żaden nie uzyskał więcej niż połowę przeprowadza się II turę, do której przechodzą kandydaci z największą liczbą głosów w I turze. Za wybranego uważa się tego, który otrzymał większą liczbę głosów. II tura odbywa się 14-tego dnia po pierwszej. Można złożyć protest wyborczy.