R-W5 19. stycznia 2022

Przebieg wykładu nr 5

Przebieg

Rozwój jest uwarunkowany czynnikami:

• koordynacji

• genetyczności

• przekazu wychowawczego i kulturowego

• ...

Zostały podjęte badania, które miały za zadanie wyjaśnić czy rzeczywiście te czynniki mają wpływ na rozwój. Badania prowadzone w różnych krajach i dotyczyły one różnych okresów rozwojowych.

oto niektóre badania prowadzone nad okresem ISM

Hyde, 1959, - Aden

Goodnow, 1963 – Hong Kong

Mosheni, 1966 – Iran

Dasen, 1971-74 – Afryka, Ivory Coast

Najpierw Mosheni.

Badania prowadzone w Iranie i Szwajcarii. Dzieci z miast – Genewa i Teheran i ośrodków podmiejskich. Badano dzieci w wieku od 5-10 lat i uzyskano następujące wyniki.

Bez względu na to w jakiej kulturze i w jakim ośrodku lokalnym wychowywały się dzieci stwierdzono występowanie takich samych stadiów rozwojowych. Bez różnic.

Porządek sekwencyjny jest taki sam w rozwoju!!

Badania te potwierdziły rolę czynnika biologicznego w rozwoju.

Istnieją pewne różnice między dziećmi z dużych miast, a dzieci z ośrodkach podmiejskich. Te drugie wykazywały opóźnienie 2-3 lata w stosunku do dzieci z miast.

Podkreśla to rolę czynnika równoważenia czynności – interakcja wyposażenia genetycznego i bodźców środowiskowych.

II badania – Dasena

od 6 – 24 m.ż. Badania wedle wszelkich zasad metodologicznych. Badano te dzieci, które nie odmawiały uczestniczenia w badaniu. W badaniach naukowych często pomija się te dzieci, które nie wykazują nieprzystosowanie do sytuacji badawczej. Dzieci te były badane w naturalnym środowisku. Dzieci te były badane w towarzystwie ich opiekunów. Badania te były wykonywane przez badaczy tej samej rasy.

W badaniach stosowano skalę opartą na koncepcjach Piageta, czyli skalę Casati-Lezine. Skala ta zawiera zadania: przyciąganie przedmiotu na podstawie albo na sznurku albo narzędzia. Są to zadania dotyczące stałości przedmiotu. Eksplorowania nowego przedmiotu, nieznanego dziecku oraz kombinowania dwóch przedmiotów.

Wyniki

Okazało się, że dzieci afrykańskie uzyskiwały wyniki wyższe lub równe niż dzieci francuskie, a tylko w dwóch zadaniach były lekko niższe.

Wyższe wyniki dzieci uzyskiwały tam gdzie przedmiot był w zasięgu ręki to uzyskiwał wynik wyższy. A jak nie był w zasięgu to równe z dziećmi francuskimi.

W dwóch sytuacjach niższe miały wyniki:

• manipulowanie nieznanym przedmiotem (takiego przedmiotu dzieci nie miały, nie miały możliwości ćwiczenia z takim przedmiotem, a dzieci paryskie miały mnóstwo okazji eksplorowania takiego doświadczenia)

• zadanie o przybliżenie przedmiotu ułożonego na obrotowej podstawie (takich doświadczeń nie miały dzieci z wybrzeża kości słoniowej, ale dzieci paryskie miały takie lub podobne do nich doświadczenia).

Autor znajduje dwa rodzaje wytłumaczenia tych wyników:

• większa liczba bodźców, która dociera do dzieci afrykańskich.

• Wcześniejsze aktywne poszukiwanie doświadczeń

W latach 70. dziecko miało łóżeczko, tam leżało, a nad nim były zabawki. Był pewien ścisły model wychowywania dziecka. Natomiast dziecko afrykańskie jest przywiązane do matki non-stop. Ilość bodźców docierających do dziecka jest ogromna (zmieniają się widoki itp.)

Paryskie dziecko nie tylko leży w łóżeczku, ale i miał stały rytm karmienia dziecka, bardzo pedantycznie do tego podchodzono.

Dziecko afrykańskie nie czekało biernie na działania matki, tylko ono przywiązane do matki, jak było głodne do samo ssało mleko z piersi matki. Przyspieszyło to rozwój dzieci afrykańskihc

2 wnioski

• strukturalne stadia rozwoju są takie same (w rozwiązywaniu zadań dzieci z obydwu kultur wykonywały takie same czynności i popełniają te same błędy)

• Przechodziły te same ścieżki rozwoju (KREODY)

Dziecko jak dostało tubę i łańcuszek. Dzieci afrykańskie wcześniej nie widziało tego, ale kombinowały z nimi i czyniły podobne kroki, podobne błędy i kolejne rozwiązania.

Zasadniczym czynnikiem w rozwoju dziecka w stadium sensomotorycznym jest czynnik biologiczny.

Ale dzieci nie rozwijały się w tym samym tempie. Tempo rozwoju jest związane z właściwościami kulturowymi.

Wyniki badań Dasena odegrały dużą rolę w praktyce. Zmienił się model wychowywania niemowląt. Odeszło się od butelki i karmienia wg grafiku. Starano się po prostu obserwować dziecko i iść za jego potrzebami.

Badania w okresie operacyjnym (powyżej 7 r.ż.) dotyczyły zachowania stałości. Ta zasada dotyczy traktowania przedmiotu jako stały i niezmienny mimo tego, że wiele innych rzeczy się zmienia.

Badania:

Bovet 1974 – badał dzieci francuskie i algierskie. Dzieci te w wieku 7-8 lat charakteryzowały się brakiem stałości w odpowiedziach.

Jeśli dziecko opanowało zasady stałości płynu to będzie mówiło, że w naczyniu b jest tyle samo płynu nawet jeśli jest on wyższy.

Dzieci algierskie sądziły, że gdyby się go przelało do wyższej szklanki to będzie tyle samo, a jak do kilku to będzie więcej.

Tempo opanowania tej zasady jest uwarunkowany czynnikami kulturowymi. Badania prowadzone w australii, a były pewne problemy z cukrem to wybierały pojemnik wyższy z cukrem – nawet jeśli ich waga była taka sama. Mocne uwarunkowanie sytuacyjne.

Badacze; Heron i Heron – stwierdzili separację stałości od innych zachowań poznawczych (rozumowanie, klasyfikowanie)

DeLemons – dzieci mogą mieć ukrytą kompetencję zachowania stałości, która nie ujawnia się w stytuacjach eksperymentalnych.

Badania nad czynnikami rozwoju pokazały, że kolejność występowania stadiów jest taka sama, ale kultura wpływa na tempo rozwoju.

Rozwój należy badać przede wszystkim stosując metodę orientacyjną.

Logika dziecka jest istotnie dziedziną niezmiernie złożoną.

Trzeba zbierać fakty. Trzeba obserwować.

Omawianie faktów jest rzeczą ważniejszą niż teoria.

Metoda Badania:

• obserwacja

• metoda kliniczna (włącza elementy rozmowy, badania testowego i obserwacji; pozwala poznać drogi dziecięcej myśli, jej podstawą jest rozmowa z dzieckiem, badający ustala cel rozwmoy, rozpoczęcie oraz schemat; - sytuacja badania i pytania muszą być dostosowane do możliwości rozwojowych dziecka. Piaget proponuje by dzieciom stawiać pytania dotyczące różnych zjawisk, jakie one zwykle stawiają dorosłym. Pytania winny zawierać słowa znane dziecku i używane przez dziecko; - każde kolejne pytanie winno być dostosowane do poprzedniej odpowiedzi dziecka, ale nie powinno ukierunkowywać myślenia dziecka, a jedynie pozwolić badającemu upewnić się w sposobie ujmowania danego zjawiska przez dziecko;- badający nie powinien niczego narzucać ani sugerować dziecku, eksperymentator stawia wielokrotnie pytania dotyczące jakiegoś problemu stale je modyfikując. Zanieg ten ma posłużyć odkrysiu stałości wypowiedzi dziecka; -istosne są pytania o uzasadnienie (ważne jest jakie ono da uzasadnienie na to pytanie)

Materiał z badania trzeba klasyfikować.. W nowym tłumaczeniu nie używa się słowa „mniemanie” zostało zastąpione słowem „przekonania”. Książka „jak sobie dziecko wyobraża świat”.

Klasyfikacja wypowiedzi dziecka:

• przekonania samorodne – te które dziecko samo wytworzyło; pojawiają się jako pierwszy pomysł dziecka na dany temat; odznaczają się stałością/trwałością (dziecko nie rezygnuje z nich mimo zabiegów eksperymentatora);

• przekonania wywołane – powstają pod wpływem zadawanych pytań, które skłaniają dziecko do rozumowania w określonym kierunku; są jednak wytworem samego dziecka.

• Przekonania zasugerowane – powstające pod wpływem sugestii badającego; może to być sugestia przez słowo lub persewerację (gdy powtarzamy pytanie w odniesieniu do wielu obiektów); są chwilowe i łatwo je obalić podając inne sugestie lub pytając o to samo po pewnym czasie; zwykle nie wiążą się z pozostałymi przekonaniami. /przekonania zasugerowane są chwilowe, zmienia przekonania pod sugestią eksperymentatora i nie są powiązane z innymi przekonaniami.

• Zmyślenia – rozwiązania ad hoc, gdy dziecko nie może znaleźć rozwiązania; zanikają nagle; nie są powszechne u dzieci z danego stadium; należy je odrzucić jeśli występują po okresie wyobrażeń przedoperacyjnych (nie u wszystkich dzieci to spotkamy, jeśli one występują powyżej 7r.ż. To w ogóle nie nalezy ich brać pod uwage)

• Odpowiedzi byle jakie – różnią się od pozostałych dziecko podaje je, aby coś powiedzieć.

Przekonania samorodne są powszechne dla dzieci w danym wieku, rozwijają się w jednym kierunku. Dziecko idzie zawsze w kierunku wyższej wiedzy. Nie zanikają przekonania samorodne w rozwoju. Są wolne od sugestywnych ukierunkowań eksperymentatora i są powiązane z innymi przekonaniami. Tworzą one sieci powiązań.

Metoda kliniczna jest charakterystyczna dla Piageta

3. sposób badania: Oryginalne eksperymendy do badań: /problemy/:

   zasady zachowania stałości

   wnioskowania tranzytywnego (przechodniego), które pojawia się pod koniec wyobrażeń przedoperacyjnych. Franek od Bolka wyższy, a Bolek od Marka. Kto najwyższy?

Klasyfikowanie i szeregowanie, czyli czynności umysłowych

operacji logicznych (prawdopodobieństwo, kombinatoryka, logika zdań)

Zachowanie stałości, czyli niezmienniki. Zasada ta rozwija się powili i jej rozwój trwa do końca operacji konkretnych. Ważne jest to, że dotyczą one przekonania, że przedmioty są tożsame ze względu na jedną cechę przy stałości innej cechy?.

Badanie wyglądało tak:

1. krok- podawanie dwóch szeregów tożsamych – tu i tu było tyle samo żetonów.

2. Krok – transformacja jednego szeregu – który dłuższy (transformacja na oczach dziecka)

Dzieci bez stałości mówiły, że ten rozsunięty jest dłuższy, mimo że pod względem ilości żetonów było ich tyle samo.

Za każdym razem pytamy: SKĄD WIESZ, że tak jest?

Druga cecha, którą się bada to jest długość (patyczki). Zmiana rozłożenia patyczków w przestrzeni.

Jest stałość płynu, stałość ilości, stałość długości, stałość masy

ZAWSZE ROBIMY KILKA TRANSFORMACJI

Jeszcze są inne tranfsormacje. Dotyczące stałości pola, stałości wagi (kulki na wadze), stałości objętości (kulki w szklankach z wodą).

Badania nad zasadą zachowania stałości są bardzo ważne, bo jest pewna sekwencja opanowywania tej zasady stałości: B. Inhelder – możemy mówić do zasady zachowania stałości w stosunku do wartości nieciągłych i ciągłych. Najpierw nieciągłych (np. stałość ilości) w 6 r.ż., a potem ciągłych (długość, płyn itp.). W ciągłych też jest pewna kolejność – masa 8r.ż., ciężar w 9r.ż., objętość w 11 r.ż.. Jest to charakterystyczne dla wszystkich dzieci.

Przebieg zmian rozwojowych:

inteligencja sensomotoryczna... co się na nią składa? 2 pierwsze lata życia dziecka.

„Tworzą się schematy prostych czynności wywodzących się z reakcji odruchowych organizmu (ssanie, widzenie, słuchanie). Schematy czynnościowe proste lub pierwszego rzędu. Pojawiają się w pierwszym miesiącu życia dziecka. Wtedy zaczynają się tworzyć.

Dziecko buduje schematy, one nie powstają same.

*Powstają schematy czynności skierowanych na przedmioty (potrząsanie, postukiwanie, kołysanie) nie mają nic wspólnego z reakcjami odruchowymi. Schematy II rzędy.

Są one realizowane niezależnie od siebie. Pojedynczo. Albo postukuje albo smakuje...

Powyżej 8 m.ż. Schematy proste koordynują się i powstają schematy złożone.

Schemat złożony w toku działania dziecka, jest związany z pewną potrzebą, sytuacją w której dziecko dąży do osiągnięcia pewnego celu.

Dz--------|||||--------> Cel (np. uchwycenie przedmiotu, który znajduje się poza zasięgiem jego ręki)

Dziecko musi więc zastosować pewien środek w celu usunięcia danej przeszkody. W takim działaniu dziecko zawsze zastosuje dwa schematy. Jeden schemat będzie związany z uchwyceniem przedmiotu. Schemat chwytania (Główny schemat), a drugi schemat to będzie schemat związany z środkiem (np. schemat przyciągania za serwetę lub użycia jakiegoś narzędzia). Relacja między tymi schematami jest taka, że schemat podrzędny jest włączony do schematu głównego.

Ta koordynacja schematów prowadzi do ważnego postępu dziecka.

*Działania dziecka są intencjonalne

Kryteria:

Cel musi być dany przed działaniem

Cel jest odróżniony od środka

...czyni to działanie dziecka intencjonalnym i takie się ono staje pod koniec 1r.ż.

*Tworzą się schematy funkcjonalnych klas obiektów

tworzą się w III stadium sensomotorycznym (4-8m.ż.)

Te klasy funkcjonalne tworzą się na podstawie asymilacji funkcjonalnej – włączania treści do danego schematu. Jak dziecko postukuje klockiem to realizuje schemat postukiwania mimo, że klocek do tego nie służy. Ale powoduje to tworzenie klas funkcjonalnych obiektów, do których to można stosować.

Schematy dziecka są bardzo szerokie, ale takie muszą być. Wyodrębniane są na podstawie funkcji. Następną ważną sprawą jest:

*ustalanie się relacji między elementem oznaczanym a oznaczającym. Zaczyna też się to między 4-8m.ż.

*przedmiot nabiera cech stałości.

Człowiek jest zdolny do symbolicznych zachowań.

Przedmiot istnieje dla dziecka nawet wtedy, kiedy dziecko się tym nie zajmuje, a dowodem tego jest tendencja do poszukiwania przedmiotu, który zniknął z pola widzenia.

Co oznaczana a oznaczające.

SPOSOb traktowania przedmiotu:

• pokarm dla funkcji (przedmiot nie istnieje), sam przedmiot nie jest ważny, a dziecko go nie wyodrębnia.

• W funkcji działania dziecka (jest o tyle o ile dziecko oddziałuje na przedmiot)

• stałość i obiektywizacja przedmiotu (istnieje niezależnie od działania dziecka, stabilizacja i obiektywizacja przedmiotu pojawia się między 8-12 m.ż. Czyli w 4 stadium)

• w pierwszym pół. 2 r.ż. - > opracowywanie przedmiotu; dążenie do jego zrozumienia.

O ile w pierwszym roku życia dziecko ma schemat to stosuje go do wielu przedmiotów i powtarza go dużo razy.

Potem dzieje się tak, że dziecko mając przedmiot stosuje dane schematy. Wiele schematów do tego samego przedmiotu. Zeby odkryć jaki ten przedmiot jest i czym się różnić od innych. Pojawia się eksplorowanie przedmiotu.

• cały ten proces zmienia się wyraźnie pod koniec 2 rż. --> zastępowanie przedmiotu substytutem.

Zastępuje konika klockiem.

Strona 6 z 6