ZAPALENIE PŁUC występuje:

• o każdej porze roku,

• najczęściej jednak zimą i wczesną wiosną,

• częściej chorują dzieci i osoby starsze,

• częstą przyczyną jest zachłyśnięcie zakażonym materiałem.

Niektóre osoby są szczególnie wrażliwe:

- osoby z uszkodzeniem mechanizmów obronnych w układzie oddechowym:

* chorzy z przewlekłymi, zwężającymi chorobami płuc,

* chorzy z grypą,

* osoby po tracheotomii,

* ludzie po niedawnej narkozie,

- osoby z chorobami upośledzającymi odporność:

* szpiczak mnogi,

* hipogammaglobulinemia,

- alkoholicy, u których jest większe ryzyko zachłyśnięcia,

- osoby z opóźnioną odpowiedzią układu białokrwinkowego na zakażenie.

OBJAWY ZAPALENIA PŁUC

• objawy ogólnego rozbicia, bóle mięśni, stawów, głowy,

• duszność, bóle w klatce piersiowej,

• gorączka, dreszcze,

• ból opłucnowy,

• duszność, sinica,

• kaszel suchy lub z wydzieliną śluzowo – ropną, czasem podbarwioną krwią,

POSTĘPOWANIE W ZAPALENIU PŁUC

1. dobranie właściwej pozycji złożeniowej,

2. tlenoterapia,

3. oklepywanie klatki piersiowej,

4. inhalacje,

5. drenaż ułożeniowy płuc,

6. gimnastyka oddechowa klatki piersiowej,

7. likwidacja kłucia w klatce piersiowej,

8. higiena kaszlu i kichania,

9. profilaktyka i likwidacja zaparć.

SUCHE ZAPALENIE OPŁUCNEJ

• może być ono schorzeniem pierwotnym – w przebiegu zaziębienia lub infekcji wirusowej,

• może też być wtórnym powikłaniem gruźlicy, płatowego zapalenia płuc, zawału płuc itp.

Objawy:

• ból w klatce piersiowej, z reguły jednostronny,

• nasilający się w czasie głębokiego wdechu lub kaszlu,

• chory układa się na stronie chorej, co ogranicza ruchomość klatki piersiowej i zmniejsza ból,

• niekiedy pojawiają się stany podgorączkowe,

• często suche zapalenie opłucnej jest wstępem do wysiękowego.

Leczenie:

• leki p/bólowe, p/zapalne, w miarę potrzeby antybiotyki,

• skuteczne są bańki,

• obandażowanie klatki piersiowej bandażem elastycznym i intensywna gimnastyka oddechowa.

Rokowanie:

pomyślne – może dojść do pełnego wyleczenia lub powstają niewielkie zrosty opłucnej. Czasem suche zapalenie przechodzi w wysiękowe.

WYSIĘKOWE ZAPALENIE OPŁUCNEJ

polega na tworzeniu się w jamie opłucnowej wysięku surowiczo – włóknikowego; najczęściej występuje u ludzi młodych.

Etiologia:

• najczęściej gruźlica, zapalenie płuc i nowotwory,

• czasem wysięk wyprzedza o kilka miesięcy gruźlicę ogniskową w płucach,

• 50% przyczyn to:

• niewydolność krążenia,

• marskość wątroby,

• hipoalbuminemia,

• zespół nerczycowy,

• mocznica,

• zawał mięśnia sercowego,

• zator płuc,

• zakażenie wirusowe płuc.

Objawy:

• wzrost ciepłoty ciała,

• ból opłucnowy,

• przyspieszenie akcji serca i oddechu,

• w miarę narastania wysięku zwiększa się duszność,

• chory przybiera pozycję siedzącą lub układa się na chorym boku.

Postępowanie w wysiękowym zapaleniu opłucnej:

• punkcja opłucnej i usunięcie 500 – 1000 ml płynu,

• leczenie przyczynowe,

• wczesna rehabilitacja w celu zapobiegnięcia zrostom opłucnowym:

• układanie chorego na zdrowym boku,

• intensywna gimnastyka oddechowa płuc.

Wytworzenie rozległych zrostów opłucnej prowadzi do niedomogi oddechowej i powstania zespołu płucno – sercowego.

GRUŹLICA PŁUC

W rozwoju gruźlicy wyróżnia się:

1. gruźlicę pierwotną:

• powstaje przy pierwszym kontakcie człowieka z prątkami,

• lokalizuje się najczęściej w płucach,

• na zespół pierwotny składa się ognisko zapalne w płucach, zapalenie naczyń chłonnych i najbliższych węzłów chłonnych, najczęściej wnęki płucnej lub rozwidlenia tchawicy,

• zwykle zespół pierwotny ulega wygojeniu przez zwłóknienie
  i zwapnienie,

• czasem w pozornie wygojonym ognisku pozostają prątki, które mogą przeżyć w utajeniu wiele lat i w sprzyjających warunkach spowodować dalszy rozwój choroby,

• zespół pierwotny w jelitach, powstający przy zakażeniu drogą pokarmową, największe zmiany dotyczą węzłów chłonnych krezkowych,

2. gruźlicę popierwotną:

• powstaje przy powtórnym zaatakowaniu ustroju przez prątki,

• mogą one pochodzić z pozornie wygojonego ogniska pierwotnego lub z zewnątrz i szerzą się drogą krwi,

• postacią gruźlicy popierwotnej jest gruźlica odosobniona,
  w której zmiana dotyczy jednego narządu (płuca, nerki, najądrza, przydatki, kości, jelita, skóra, nadnercza, krtań),

• zapalenie gruźlicze niszczy te narządy,

3. w przebiegu gruźlicy pierwotnej i popierwotnej prątki mogą rozsiewać się drogą krwi, w wyniku czego może rozwijać się gruźlica prosowata (postać uogólniona gruźlicy):

• w narządach powstają drobne, białawe guzki wielkości ziaren prosa zbudowane z ziarniny gruźliczej,

• guzki te tworzą się w płucach, nerkach, wątrobie, śledzionie, oponach mózgu i w innych narządach.

Konsekwencje gruźlicy:

• gruźlica płuc prowadzi do niewydolności oddechowo – krążeniowej (zespół płucno – sercowy),

• gruźlica kręgosłupa – do trwałych jego zniekształceń (garbu),

• gruźlica nerek do ich niewydolności,

• gruźlica opon mózgowych do wodogłowia (u dzieci),

• gruźlica narządów płciowych – do niepłodności,

  gruźlica jelit di ich zwężenia (niebezpieczeństwo niedrożności) itp.

Objawy i rozpoznawanie

• chudnięcie,

• gorączka,

• a w przypadku gruźlicy płucnej także długotrwały kaszel

• oraz (występujące coraz rzadziej) w zaawansowanej postaci odpluwanie plwociny z krwią,

• pierwotne objawy gruźlicy nie są mało charakterystyczne, podobne do objawów grypowych,

• bardziej zaawansowana postać gruźlicy daje zmiany w płucach
  w postaci nacieków gruźliczych, widocznych na zdjęciach radiologicznych.

• na podstawie objawów klinicznych nie można rozpoznać choroby, w przypadku gruźlicy płucnej nasuwają one tylko podejrzenie schorzenia,

• podobnie diagnostyka radiologiczna (RTG klatki piersiowej) gruźlicy płuc nie może stanowić definitywnego rozpoznania (nie zawsze da się odróżnić obraz gruźlicy od podobnych zmian chorobowych w płucach),

• przy stosowaniu prób tuberkulinowych należy wziąć pod uwagę występowanie wyników zarówno fałszywie dodatnich, jak
  i ujemnych,

  ostatecznym potwierdzeniem rozpoznania gruźlicy jest diagnostyka mikrobiologiczna, np. preparat bezpośredni plwociny (BK) i hodowla na pożywkach.

Leczenie

• leczenie lekami przeciwgruźliczymi - podstawowy typ leczenia,

  • stosuje się w nim długotrwałą (zazwyczaj trwającą 6 miesięcy) kurację kilkoma (trzema lub czterema) antybiotykami przeciwprątkowymi,

  • ma to na celu zabicie prątków o specyficznych cechach
    (np. gwałtownie rozmnażających się, utajonych w gruzełkach itp.), a także zapobiega wytworzeniu lekooporności,

  • w leczeniu gruźlicy stosuje się leki przeciwgruźlicze pierwszego rzutu: etambutol, izoniazyd, antybiotyki ansamycynowe, oraz leki przeciwgruźlicze drugiego rzutu: streptomycynę, wiomycynę, cykloserynę, kwas paraaminosalicylowy,

  • za kryterium podziału na leki pierwszego i drugiego rzutu przyjęto skuteczność i toksyczność.

• leczenie operacyjne w niektórych przypadkach,

• leczenie klimatyczne.

NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA

jest to stan niedostatecznego dowozu tlenu do tkanek i odprowadzania od nich dwutlenku węgla z powodu zaburzeń oddychania zewnętrznego.

W zależności od mechanizmu niewydolności oddechowej rozróżniamy:

1. niewydolność zaporową (obstrukcyjną) – gdy zaburzenia wentylacji płuc są spowodowane przeszkodą w swobodnym przepływie powietrza w oskrzelach,

2. niewydolność ograniczającą (restrykcyjną) – gdy zaburzenia sprawności oddechowej wynikają z ograniczenia ruchomości klatki piersiowej,

3. niewydolność dyfuzyjną – pojawia się ona w warunkach utrudnienia przechodzenia tlenu i dwutlenku węgla przez pęcherzyki płucne i naczynia włosowate (zapora pęcherzykowo – włośniczkowa),

4. niewydolność perfuzyjną – rozwija się w przebiegu zaburzeń przepływu krwi przez płuca.

Objawy niewydolności płuc:

• niedotlenienie tkanek,

• zmniejszenie pO2 i wzrost pCO2 we krwi,

• rozwijająca się kwasica,

• duszność, sinica

• DYCHAWICA OSKRZELOWA

Dychawica oskrzelowa inaczej (Astma oskrzelowa) jest przewlekłym schorzeniem zapalnym dróg oddechowych przebiegającym z okresową, odwracalną niedrożnością oskrzeli. Astmie oskrzelowej towarzyszy nadwrażliwość na różne bodźce fizyczne, chemiczne farmakologiczne.

ETIOLOGIA:

Astma jest chorobą złożoną. Na jej rozwój wpływają:
-predyspozycja genetyczna
-potencjalna obecność

czynniki środowiskowe
-czynniki inmmunologiczne (zaburzenia systemu odporności),
-czynniki autonomiczne (związane z układem nerwowym- współczulnym),
- czynniki hormonalne,
- czynniki psychologiczne,
- czynniki związane z zakażeniami.

CZYNNIKI POWODUJĄCE ATAK ASTMY:

Objawy występują lub nasilają się pod wpływem:
-kontaktu ze zwierzętami futerkowymi (świnka morska, kot, pies chomik)
-kontaktu z roztoczami kurzu domowego (powszechnie obecnymi w domu- materacach, poduszkach, dywanach)
-kontaktu z pyłkami roślin
-zakażenia wirusowego
-silnych emocji (śmiech, płacz)
-wysiłku fizycznego
-ekspozycji na silne zapachy
-drażniących oparów
-dymu tytoniowego
-dymu ze spalanego drewna
-zimnego powietrza
-niektórych lekarstw (aspiryna)

Co się dzieje w drzewie oskrzelowym podczas ataku astmy?
Proces chorobowy obejmuje drogi oddechowe od tchawicy po oskrzeliki końcowe.
Zwężenie ich światła wynika ze:
-skurczu mięśni gładkich ściany oskrzeli,
-obrzęku błony śluzowej,
-nadmiernego wydzielania gęstego, ciągnącego śluzu,
-nacieczenia błony śluzowej komórkami zapalnymi,
-złuszczania nabłonka oddechowego.
Powtarzające się ataki duszności prowadzą do utrwalenia opisanych procesów.

Napad duszności w astmie oskrzelowej może pojawić się nagle (atak ostry), bądź narastać stopniowo (atak podostry).

Atak ostry:
-poprzedzony bezpośrednio działaniem czynników drażniących (takich jak wymienione w opracowaniu)
-podstawowym objawem jest duszność, która pojawia się nagle, niedrożność dróg oddechowych spowodowana jest głównie skurczem mięśniówki gładkiej;

Atak podostry:
-objawy duszności narastają stopniowo, w ciągu paru dni,
-występuje kaszel;

Jakie są cele leczenia?
Każdy pacjent wymaga indywidualnego postępowania i schemat leczenia oraz oczekiwania należy dostosować do potrzeb i możliwości chorego. Lecząc pacjenta lekarz ma (w zależności od ciężkości napadów i stanu ogólnego) na celu:
-zapobieganie duszności astmatycznej (dziennej i nocnej),
-zapobieganie ciężkim zaostrzeniom (stan astmatyczny),
-zmniejszenie zapotrzebowania na leki,
-utrzymanie prawidłowej, lub bliskiej prawidłowej czynności płuc;

Na czym polega leczenie w astmie?
Właściwe postępowanie opiera się o:
-odpowiedni dobór i przewlekłe stosowanie leków (niektóre leki mają działanie natychmiastowe- są stosowane w atakach duszności astmatycznej, inne- działają powoli, służą do leczenia przewlekłego);
-identyfikację i unikanie czynników wyzwalających napady, a jeśli to jest niemożliwe stosuje się

immunoterapię
-stałe monitorowanie i modyfikację leczenia
-edukację chorego, dzięki której chory może aktywnie uczestniczyć w leczeniu swojej choroby.

Rozedma płuc to choroba polegająca na zbytnim wypełnieniu powietrzem pęcherzyków płucnych, co skutkuje utrata przez nie elastyczności i pękaniem ich ścianek. Wzmożone opory w krążeniu płucnym obciążają znacznie serce, co może prowadzić do rozwoju niewydolności serca

Rozedma płuc najczęściej występuje po astmie i zapaleniu oskrzeli.

Leczenie rozedmy płuc praktycznie nie istnieje. Choroba ta powoduje nieodwracalne uszkodzenie układu oddechowego. Rehabilitacja oddechowa daje pewne pozytywne rezultaty, ma ona na celu lepsze wykorzystanie mało wartościowej tkanki płucnej. Ważne jest w tym przypadku właściwe wykorzystanie oddychania przeponowego.

Zapobieganie przewlekłemu zapaleniu oskrzeli i tym samym rozedmie płuc polega na wyeliminowaniu czynnika chorobotwórczego, zwiększenie siły odpornościowej organizmu (hartowanie, szczepionki, leczenie klimatyczne).