Gruźlica

Gruźlica

To choroba zakaźna wywołana przez

To choroba zakaźna wywołana przez

prątki

kwasooporne

z

grupy

prątki

kwasooporne

z

grupy

Mycobacterium

tuberculosis

Mycobacterium

tuberculosis

,

,

przejawiająca się dodatnim odczynem

przejawiająca się dodatnim odczynem

tuberkulinowym.

tuberkulinowym.

Stosujemy uproszczony podział kliniczny

Stosujemy uproszczony podział kliniczny

na

gruźlicę

płuc

oraz

gruźlicę

na

gruźlicę

płuc

oraz

gruźlicę

pozapłucną.

pozapłucną.

Gruźlica

Gruźlica

Gruźlica pozapłucna dotyczy wszystkich innych

Gruźlica pozapłucna dotyczy wszystkich innych

miejsc ciała, z izolowana gruźlicą opłucnej oraz

miejsc ciała, z izolowana gruźlicą opłucnej oraz

izolowaną gruźlicą węzłów chłonnych śródpiersia

izolowaną gruźlicą węzłów chłonnych śródpiersia

i wnęk włącznie.

i wnęk włącznie.

Wyróżnia się:

Wyróżnia się:

1)

1)

postaci lekkie:

postaci lekkie:

-

gruźlica węzłów chłonnych

gruźlica węzłów chłonnych

-

wysiękowe zapalenie opłucnej (jednostronne)

wysiękowe zapalenie opłucnej (jednostronne)

-

gruźlica

kości

i

stawów

(z

wyjątkiem

gruźlica

kości

i

stawów

(z

wyjątkiem

kręgosłupa)

kręgosłupa)

-

gruźlica układu moczowo-płciowego

gruźlica układu moczowo-płciowego

Gruźlica

Gruźlica

2) postaci ciężkie:

2) postaci ciężkie:

-

zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

-

prosówka gruźlicza (gruźlica rozsiana)

prosówka gruźlicza (gruźlica rozsiana)

-

zapalenie osierdzia

zapalenie osierdzia

-

zapalenie otrzewnej

zapalenie otrzewnej

-

obustronne lub masywne zapalenie opłucnej

obustronne lub masywne zapalenie opłucnej

-

gruźlica kręgosłupa

gruźlica kręgosłupa

-

gruźlica jelit

gruźlica jelit

-

gruźlica nadnerczy

gruźlica nadnerczy

Gruźlica

Gruźlica

Grupy dużego ryzyka zachorowania na gruźlicę:

Grupy dużego ryzyka zachorowania na gruźlicę:

-

osoby zakażone HIV

osoby zakażone HIV

-

osoby, które miały kontakt z chorymi wydalającymi

osoby, które miały kontakt z chorymi wydalającymi

prątki gruźlicy wykrywane metoda rozmazu

prątki gruźlicy wykrywane metoda rozmazu

-

osoby ze zmianami „minimalnymi” w płucach

osoby ze zmianami „minimalnymi” w płucach

(widocznymi w RTG klatki piersiowej)

(widocznymi w RTG klatki piersiowej)

-

osoby nadużywające alkoholu lub zażywające narkotyki

osoby nadużywające alkoholu lub zażywające narkotyki

-

bezdomni

bezdomni

-

imigranci z obszarów o dużej zapadalności na gruźlicę

imigranci z obszarów o dużej zapadalności na gruźlicę

-

chorzy na choroby przewlekłe, takie jak: cukrzyca,

chorzy na choroby przewlekłe, takie jak: cukrzyca,

nowotwory złośliwe, niewydolność serca, przewlekła

nowotwory złośliwe, niewydolność serca, przewlekła

niewydolność nerek i wątroby, niedobory odporności

niewydolność nerek i wątroby, niedobory odporności

(także na skutek leczenia immunosupresyjnego)

(także na skutek leczenia immunosupresyjnego)

Gruźlica

Gruźlica

Obraz kliniczny (objawy ogólnoustrojowe

Obraz kliniczny (objawy ogólnoustrojowe

występujące niezależnie od umiejscowienia):

występujące niezależnie od umiejscowienia):

-

podwyższona temperatura ciała

podwyższona temperatura ciała

-

utrata apetytu i masy ciała

utrata apetytu i masy ciała

-

nocne poty

nocne poty

-

złe samopoczucie

złe samopoczucie

W badaniach pomocniczych można stwierdzić:

W badaniach pomocniczych można stwierdzić:

leukocytozę, niedokrwistość, wzrost OB,

leukocytozę, niedokrwistość, wzrost OB,

hiponatremię, niekiedy też hiperglikemię

hiponatremię, niekiedy też hiperglikemię

i hiperkalcemię.

i hiperkalcemię.

Gruźlica płuc

Gruźlica płuc

Objawy podmiotowe i przedmiotowe:

Objawy podmiotowe i przedmiotowe:

kaszel trwający > 3 tygodnie ,

kaszel trwający > 3 tygodnie ,

początkowo suchy, a potem wilgotny z

początkowo suchy, a potem wilgotny z

wykrztuszaniem śluzowej lub ropnej

wykrztuszaniem śluzowej lub ropnej

wydzieliny;

niekiedy

występuje

wydzieliny;

niekiedy

występuje

krwioplucie; duszność pojawia się w

krwioplucie; duszność pojawia się w

zaawansowanych postaciach gruźlicy,

zaawansowanych postaciach gruźlicy,

w których może dojść do niewydolności

w których może dojść do niewydolności

oddechowej.

oddechowej.

Gruźlica płuc

Gruźlica płuc

Badania pomocnicze:

Badania pomocnicze:

-

RTG klatki piersiowej

RTG klatki piersiowej

-

badania bakteriologiczne

badania bakteriologiczne

Gruźlica płuc

Gruźlica płuc

Wybrane postaci gruźlicy płuc:

Wybrane postaci gruźlicy płuc:

-

gruźlica prosówkowa

gruźlica prosówkowa

-

serowate zapalenie płuc

serowate zapalenie płuc

-

gruźlica płuc włóknisto-jamista

gruźlica płuc włóknisto-jamista

Gruźlica pozapłucna

Gruźlica pozapłucna

gruźlica opłucnej

gruźlica opłucnej

gruźlica węzłów chłonnych

gruźlica węzłów chłonnych

gruźlica układu moczowo-płciowego

gruźlica układu moczowo-płciowego

gruźlica kości i stawów

gruźlica kości i stawów

gruźlica ośrodkowego układu

gruźlica ośrodkowego układu

nerwowego

nerwowego

gruźlica układu pokarmowego

gruźlica układu pokarmowego

gruźlica skóry

gruźlica skóry

Gruźlica

Gruźlica

Rozpoznanie różnicowe:

Rozpoznanie różnicowe:

-

gorączka o nieznanej etiologii

gorączka o nieznanej etiologii

-

powiększenie węzłów chłonnych

powiększenie węzłów chłonnych

-

jałowy ropomocz

jałowy ropomocz

-

przewlekające

się

zapalenie

opon

przewlekające

się

zapalenie

opon

mózgowo-rdzeniowych,

przebiegające

z

mózgowo-rdzeniowych,

przebiegające

z

porażeniem nerwów czaszkowych

porażeniem nerwów czaszkowych

-

bezpłodność

bezpłodność

-

choroby zapalne jelit

choroby zapalne jelit

-

przewlekające się stany zapalne układu

przewlekające się stany zapalne układu

kostno-stawowego

kostno-stawowego

Gruźlica

Gruźlica

Leczenie:

Leczenie:

podstawą leczenia gruźlicy jest krótkotrwała,

podstawą leczenia gruźlicy jest krótkotrwała,

standardowa

chemioterapia

zapewniająca

standardowa

chemioterapia

zapewniająca

blisko

100%

skuteczności.

WHO

zaleca

blisko

100%

skuteczności.

WHO

zaleca

bezpośrednie

nadzorowane

leczenie

bezpośrednie

nadzorowane

leczenie

krótkoterminowe – DOTS (Directly Observed

krótkoterminowe – DOTS (Directly Observed

Treatment Short-course). Strategia DOTS polega

Treatment Short-course). Strategia DOTS polega

na bezpośredniej obserwacji przyjmowania

na bezpośredniej obserwacji przyjmowania

przez chorego leków, prowadzonej przez

przez chorego leków, prowadzonej przez

pielęgniarkę lub przeszkoloną osobę.

pielęgniarkę lub przeszkoloną osobę.

(leki

dzielimy

na

bakteriobójcze

i

(leki

dzielimy

na

bakteriobójcze

i

bakteriostatyczne)

bakteriostatyczne)

Gruźlica

Gruźlica

Powikłania gruźlicy płuc:

Powikłania gruźlicy płuc:

-

choroby opłucnej: odma opłucnowa,

choroby opłucnej: odma opłucnowa,

ropniak

opłucnej,

zwłóknienie

ropniak

opłucnej,

zwłóknienie

opłucnej

opłucnej

-

krwotok płucny

krwotok płucny

-

skrobiawica

skrobiawica

Zapalenie płuc

Zapalenie płuc

łac. p

łac. p

neumonia

neumonia

dzielimy na:

dzielimy na:

-

pozaszpitalne zapalenie płuc

pozaszpitalne zapalenie płuc

-

szpitalne zapalenie płuc

szpitalne zapalenie płuc

Pozaszpitalne zapalenie płuc

Pozaszpitalne zapalenie płuc

(PZP)

(PZP)

PZP rozpoznawane w lecznictwie otwartym:

PZP rozpoznawane w lecznictwie otwartym:

-

objawy ostrego zakażenia dolnych dróg

objawy ostrego zakażenia dolnych dróg

oddechowych (kaszel + duszność lub ból

oddechowych (kaszel + duszność lub ból

opłucnowy lub krwioplucie)

opłucnowy lub krwioplucie)

-

nowe zlokalizowane objawy w badaniu

nowe zlokalizowane objawy w badaniu

przedmiotowym klatki piersiowej

przedmiotowym klatki piersiowej

-

przynajmniej jeden z objawów

przynajmniej jeden z objawów

ogólnoustrojowych (poty, dreszcze, bóle

ogólnoustrojowych (poty, dreszcze, bóle

mięśniowe, temperatura ciała > 38

mięśniowe, temperatura ciała > 38

°

°

C)

C)

-

nie ma innego wyjaśnienia stwierdzanych

nie ma innego wyjaśnienia stwierdzanych

objawów

objawów

Pozaszpitalne zapalenie płuc

Pozaszpitalne zapalenie płuc

(PZP)

(PZP)

PZP rozpoznawane w szpitalu:

PZP rozpoznawane w szpitalu:

-

objawy podmiotowe i przedmiotowe wskazujące

objawy podmiotowe i przedmiotowe wskazujące

na ostre zapalenie dolnych dróg oddechowych

na ostre zapalenie dolnych dróg oddechowych

-

obecność na RTG klatki piersiowej

obecność na RTG klatki piersiowej

niestwierdzanego wcześniej zacienienia,

niestwierdzanego wcześniej zacienienia,

którego nie można wytłumaczyć w inny sposób

którego nie można wytłumaczyć w inny sposób

(zawał płuca, obrzęk płuc)

(zawał płuca, obrzęk płuc)

(chory nie jest pensjonariuszem domu opieki ani

(chory nie jest pensjonariuszem domu opieki ani

nie był hospitalizowany w ciągu ostatnich 14

nie był hospitalizowany w ciągu ostatnich 14

dni)

dni)

Pozaszpitalne zapalenie płuc

Pozaszpitalne zapalenie płuc

(PZP)

(PZP)

Drobnoustroje będące najczęstszym

Drobnoustroje będące najczęstszym

patogenem to:

patogenem to:

-

Streptococcus pneumoniae

Streptococcus pneumoniae

-

Haemophilus influenzae

Haemophilus influenzae

-

Mycoplasma pneumoniae

Mycoplasma pneumoniae

Pozaszpitalne zapalenie płuc

Pozaszpitalne zapalenie płuc

(PZP)

(PZP)

Czynniki ryzyka:

Czynniki ryzyka:

-

podeszły wiek

podeszły wiek

-

palenie tytoniu

palenie tytoniu

-

przewlekła niewydolność serca

przewlekła niewydolność serca

-

POChP

POChP

-

cukrzyca

cukrzyca

-

leczenie glikokortykosteroidami

leczenie glikokortykosteroidami

-

praca w warunkach narażenia na wziewne pyły metali

praca w warunkach narażenia na wziewne pyły metali

-

choroby przyzębia, rozległa próchnica

choroby przyzębia, rozległa próchnica

-

stany sprzyjające zachłyśnięciu: upojenie alkoholowe,

stany sprzyjające zachłyśnięciu: upojenie alkoholowe,

zatrucia lekami, zaburzenia świadomości, choroby

zatrucia lekami, zaburzenia świadomości, choroby

przełyku

przełyku

Pozaszpitalne zapalenie płuc

Pozaszpitalne zapalenie płuc

(PZP)

(PZP)

Objawy podmiotowe:

Objawy podmiotowe:

-

gorączka

gorączka

-

dreszcze i poty

dreszcze i poty

-

bóle w klatce piersiowej o

bóle w klatce piersiowej o

charakterze opłucnowym

charakterze opłucnowym

-

kaszel (niekiedy z ropną plwociną)

kaszel (niekiedy z ropną plwociną)

-

duszność i przyśpieszony oddech

duszność i przyśpieszony oddech

Pozaszpitalne zapalenie płuc

Pozaszpitalne zapalenie płuc

(PZP)

(PZP)

Objawy przedmiotowe:

Objawy przedmiotowe:

-

lokalne stłumienie odgłosu

lokalne stłumienie odgłosu

opukowego

opukowego

-

rzężenia drobnobańkowe

rzężenia drobnobańkowe

-

wzmożone drżenie głosowe nad

wzmożone drżenie głosowe nad

obszarem nacieku zapalnego

obszarem nacieku zapalnego

-

czasami szmer oskrzelowy

czasami szmer oskrzelowy

Pozaszpitalne zapalenie płuc

Pozaszpitalne zapalenie płuc

(PZP)

(PZP)

Badania pomocnicze:

Badania pomocnicze:

-

badania laboratoryjne

badania laboratoryjne

-

ocena utlenowania krwi

ocena utlenowania krwi

-

RTG klatki piersiowej

RTG klatki piersiowej

-

badania mikrobiologiczne

badania mikrobiologiczne

-

bronchoskopia

bronchoskopia

Pozaszpitalne zapalenie płuc

Pozaszpitalne zapalenie płuc

(PZP)

(PZP)

Rozpoznanie różnicowe:

Rozpoznanie różnicowe:

-

rak płuca

rak płuca

-

gruźlica

gruźlica

-

zatorowość płucna

zatorowość płucna

-

eozynofilowe zapalenie płuc

eozynofilowe zapalenie płuc

-

zmiany płucne w przebiegu chorób

zmiany płucne w przebiegu chorób

tkanki łącznej i układowych zapaleń

tkanki łącznej i układowych zapaleń

naczyń

naczyń

Pozaszpitalne zapalenie płuc

Pozaszpitalne zapalenie płuc

(PZP)

(PZP)

Leczenie:

Leczenie:

-

niepalenie tytoniu

niepalenie tytoniu

-

odpoczynek

odpoczynek

-

picie dużej ilości płynów

picie dużej ilości płynów

-

antybiotykoterapia

antybiotykoterapia

Pozaszpitalne zapalenie płuc

Pozaszpitalne zapalenie płuc

(PZP)

(PZP)

Powikłania:

Powikłania:

-

wysięk w jamie opłucnowej

wysięk w jamie opłucnowej

-

ropniak opłucnej

ropniak opłucnej

-

ropień płuca

ropień płuca

Szpitalne zapalenie płuc

Szpitalne zapalenie płuc

Jest to zapalenie płuc, które wystąpiło

Jest to zapalenie płuc, które wystąpiło

po 48h od przyjęcia do szpitala, u

po 48h od przyjęcia do szpitala, u

chorego niezaintubowanego w chwili

chorego niezaintubowanego w chwili

przyjęcia.

przyjęcia.

1)

1)

zapalenie

płuc

związane

z

zapalenie

płuc

związane

z

mechaniczną wentylacją

mechaniczną wentylacją

2)

2)

zapalenie płuc związane z kontaktem

zapalenie płuc związane z kontaktem

ze służbą zdrowia

ze służbą zdrowia

Szpitalne zapalenie płuc

Szpitalne zapalenie płuc

Etiologia:

Etiologia:

-

S. pneumoniae

S. pneumoniae

-

H. influenze

H. influenze

-

S. aureus

S. aureus

Szpitalne zapalenie płuc

Szpitalne zapalenie płuc

- profilaktyka nieswoista:

- profilaktyka nieswoista:

1)

1)

edukacja personelu

edukacja personelu

2)

2)

przestrzeganie odkażania rąk środkami

przestrzeganie odkażania rąk środkami

na podłożu alkoholowym

na podłożu alkoholowym

3)

3)

właściwa dekontaminacja sprzętu

właściwa dekontaminacja sprzętu

medycznego

medycznego

4)

4)

izolacja chorych

izolacja chorych

-

zapobieganie aspiracji

zapobieganie aspiracji

-

żywienie enteralne

żywienie enteralne

Odma opłucnowa

Odma opłucnowa

Odma opłucnowa - jest to nagromadzenie

Odma opłucnowa - jest to nagromadzenie

powietrza w jamie opłucnej.

powietrza w jamie opłucnej.

Odma opłucnowa zamknięta, gdy nie ma

Odma opłucnowa zamknięta, gdy nie ma

kontaktu z powietrzem atmosferycznym.

kontaktu z powietrzem atmosferycznym.

Odma opłucnowa otwarta, gdy istnieje

Odma opłucnowa otwarta, gdy istnieje

bezpośredni

kontakt

pomiędzy

jamą

bezpośredni

kontakt

pomiędzy

jamą

opłucnej a powietrzem atmosferycznym.

opłucnej a powietrzem atmosferycznym.

Wyróżniamy odmę otwarta na zewnątrz,

Wyróżniamy odmę otwarta na zewnątrz,

czyli poprzez ścianę klatki piersiowej oraz

czyli poprzez ścianę klatki piersiowej oraz

odmę otwartą do wewnątrz czyli poprzez

odmę otwartą do wewnątrz czyli poprzez

układ oskrzelowy.

układ oskrzelowy.

Odma opłucnowa

Odma opłucnowa

ETIOLOGIA:

ETIOLOGIA:

1) odma samoistna:

1) odma samoistna:

- idiopatyczna

- idiopatyczna

- wtórna

- wtórna

2) odma urazowa

2) odma urazowa

3) odma jatrogenna

3) odma jatrogenna

Odma opłucnowa

Odma opłucnowa

OBRAZ KLINICZNY:

OBRAZ KLINICZNY:

- kłujące bóle po chorej stronie klatki

- kłujące bóle po chorej stronie klatki

piersiowej

piersiowej

- duszność, czasami przyspieszenie

- duszność, czasami przyspieszenie

oddechu, suchy kaszel

oddechu, suchy kaszel

- niesymetryczna ruchomość klatki

- niesymetryczna ruchomość klatki

piersiowej

piersiowej

-objawy odmy podskórnej w miejscu

-objawy odmy podskórnej w miejscu

uszkodzenia

uszkodzenia

Odma opłucnowa

Odma opłucnowa

- BADANIE FIZYKALNE: nasilony odgłos

- BADANIE FIZYKALNE: nasilony odgłos

opukowy

oraz

osłabiony

szmer

opukowy

oraz

osłabiony

szmer

pęcherzykowy po stronie chorej

pęcherzykowy po stronie chorej

- RTG klatki piersiowej: obecność

- RTG klatki piersiowej: obecność

powietrza w jamie opłucnej

powietrza w jamie opłucnej

Odma opłucnowa

Odma opłucnowa

POWIKŁANIA:

POWIKŁANIA:

odma wentylowa

odma wentylowa

zakażenia

zakażenia

nawrotowa odma opłucnowa

nawrotowa odma opłucnowa

Odma opłucnowa

Odma opłucnowa

RÓŻNICOWANIE:

RÓŻNICOWANIE:

- zapalenie opłucnej

- zapalenie opłucnej

- zator płuca

- zator płuca

- zawał serca

- zawał serca

- zapalenie osierdzia

- zapalenie osierdzia

Odma opłucnowa

Odma opłucnowa

LECZENIE:

LECZENIE:

zachowawcze

zachowawcze

z użyciem metod inwazyjnych:

z użyciem metod inwazyjnych:

- drenaż jamy opłucnej

- drenaż jamy opłucnej

- zaopatrzenie za pomocą torakoskopu

- zaopatrzenie za pomocą torakoskopu

Płyn w jamie opłucnej:

Płyn w jamie opłucnej:

1) wysięk nowotworowy:

1) wysięk nowotworowy:

rak oskrzela

rak oskrzela

przerzuty raka sutka

przerzuty raka sutka

chłoniak złośliwy

chłoniak złośliwy

2) wysięk spowodowany zakażeniem:

2) wysięk spowodowany zakażeniem:

gruźlica

gruźlica

zapalenie oskrzeli lub płuc

zapalenie oskrzeli lub płuc

zakażenie jatrogenne po nakłuciu lub drenażu

zakażenie jatrogenne po nakłuciu lub drenażu

opłucnej

opłucnej

3) niewyrównana niewydolność lewokomorowa,

3) niewyrównana niewydolność lewokomorowa,

zator płuc

zator płuc

Płyn w jamie opłucnej:

Płyn w jamie opłucnej:

4) rzadsze przyczyny:

4) rzadsze przyczyny:

uraz

uraz

ropień podprzeponowy, zapalenie trzustki

ropień podprzeponowy, zapalenie trzustki

choroby autoimmunologiczne (RZS, SLE)

choroby autoimmunologiczne (RZS, SLE)

zespól pozawałowy (Dresslera)

zespól pozawałowy (Dresslera)

przesięki spowodowane zmniejszonym

przesięki spowodowane zmniejszonym

ciśnieniem kolooidoosmotycznym:

ciśnieniem kolooidoosmotycznym:

dystrofia, zespól nerczycowy, mocznica,

dystrofia, zespól nerczycowy, mocznica,

marskość wątroby,

marskość wątroby,

Płyn w jamie opłucnej:

Płyn w jamie opłucnej:

DIAGNOSTYKA :

DIAGNOSTYKA :

duszność

duszność

powłóczenie chorą stroną klatki piersiowej w

powłóczenie chorą stroną klatki piersiowej w

czasie oddychania

czasie oddychania

opukiwanie - stłumienie bezwzględne nad

opukiwanie - stłumienie bezwzględne nad

płynem (więcej niż 300ml)

płynem (więcej niż 300ml)

osłuchiwanie - osłabione szmery oddechowe

osłuchiwanie - osłabione szmery oddechowe

USG wykrywa już 50ml płynu

USG wykrywa już 50ml płynu

RTG klatki piersiowej

RTG klatki piersiowej

Płyn w jamie opłucnej:

Płyn w jamie opłucnej:

LECZENIE:

LECZENIE:

-

przyczynowe

przyczynowe

-

objawowe

objawowe

punkcja opłucnej

punkcja opłucnej

stały drenaż

stały drenaż

pleurodeza

pleurodeza